مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقدمه

آب از نخستین نیازهای زندکی است ، یکی از مفیدترین مواد طبيعت است که برای زندگی انسان و تمدن او حیاتی است . آب را حتی قدیمی ترین مذاهب ، منشاء و مبداء همه چیز می دانشتند و آن را محتم می شمردند. توسعه انسانی و رشد جمعیت باعث اعمال اثرات متفاومت و زیادی بر روی کیفیت و کمیت منابع آب و دسترسی به آنها می شود . اکنون این اثرات بصورت جدی در تقابل بین آب و سلامت انسان احساس می شود.

میكروارگانیسم های بیمار زا
بسیار از ارگانیسم های بیولوژی در آب موجودند که در ایجاد بیماری ها نقش اصلی را ایفا می نمایند . میکروارگانیسم های مزبور قادرند بیماری ها را به انسان منتقل نمایند و یا موجب ابتلای انسان به بیمای شوند . این ارگانیسم ها تنها در سیستم های آبی یافت نمی شوند و معمولا برای رشد و تولید مثل نیازمند یک جانور میزبان هستند . این میکروارگانیسم ها بهر حال می توانند توسط سیستم طبیعی آب منتقل شوند . بسیاری از گونه های بیماری زا قادرند در آب به حیات خود ادامه داده و برای مدت زمان قابل ملاحضه ای خواص بیماری زایی خود را حفظ نمایند.از شایعترین و گسترده ترین خطرات بهداشتی آبهای آشامیدنی ، انتقال بیماری های باکتریای ، ویروسی ، تک یاختهای و انگلی می باشد . به طوری که سالانه چندین میلیون کودک زیر 5 سال در اثر میکروبهای منتقله توسط آب جان خود را از دست می دهند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

حذف موجودهاي زنده در آب (گندزدايي) :
وقتي كه آب از مراحل مختلف تصفيه مي گذرد ، بسته به اينكه به چه مصرفي مي رسد بايد در حد مورد لزوم ضدعفوني گردد. براي مثال آب آشاميدني بعد از تصفيه و حذف مواد معلق و محلول در آن بايد از هر گونه آلودگي ميكروبي دور باشد و از نظر بهداشتي و سلامتي هيچگونه خطري براي مصرف كننده نداشته باشد. از بين بردن و يا غير فعال كردن موجودات زنده ذره بيني و ميكروارگانيزم هاي بيماري زا به عنوان ضد عفوني كردن آب شناخته مي شود. عمل ضدعفوني كردن با روش هاي زير قابل اجراست :
1) ضدعفوني با مواد شيمايي كه شامل افزودن كلر و تركيبات آن ، برم ، يد و ازن مي باشد.
2) ضدعفوني با عوامل فيزيكي از جمله گرما ، اشعه ماوراء بنفش و اشعه گاما.
كلر زني :
متداول ترين روش ضدعفوني آب ها ، كلرزني يا كلريناسيون مي باشد . تركيبات مختلفي از كلر وجود دارند كه هر كدام در شرايط مشخصي مي توانند براي ضدعفوني آب استفاده شوند. از جمله اين تركيبات مي توان به سديم هيپوكلريت ، كلسيم هيپوكلريت و دي اكسيد كلر اشاره كرد.
وقتي كلر به صورت گاز به آب تزريق مي شود هيدروليز شده و واكنش زير صورت مي گيرد :
هيپوكلريت اسيد حاصل از هيدروليز طبق واكنش زير يونيزه ميشود :
با توجه به شرايط آب از جمله PH و دما و ميزان يونيزاسيون متفاوت خواهد بود و چون خاصيت ميكروب كشي HOCL نسبت به ^-CL خيلي بيشتر است بنابراين مي توان با تنظيم شرايط درصد توزيع HOCL و ^-CHO را به طور مطلوب كنترل كرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اولين بار Semmelweis ارزش شستن دست ها با محلول هاي گندزدا را درپيشگيري و كاهش دادن مرگ هاي ناشي از عفونت هاي پس از زايمان نشـان داد.

سپس ليستر (Lister) نيز موفق شد با بكارگيـري  اسيدكربوليك شمار عفونت زخم ها را كاسته و از آنها پيشگيري نمايد.

اهميت استفاده از مـواد گندزدا حتـي در عصر طلايي آنتي بيوتيك ها نيزكاسته نشـده و در حـال حاضـر استفاده از روش هاي عفونت زدايي (گندزدايي وسترون سازي) از پايه هاي مهـم برنامه هاي موفق كنترل عفونت هاي بيمارستاني است.

براي عفونت زدايي هوا، آب، محيط فيزيكي، وسايـل و مـواد و محيط هاي بيولوژيك روش هاي گوناگون فيزيكي و شيميايي وجود دارد .
تعاريف و اصطلاحات عفونت زدايي
پاك كردن (Cleaning):  زدودن " ذبري ها" يا مواد قابل رويت با آب
سترون سازي : (Sterilization) يعني استفاده از روش هاي فيزيكي يا شيميايي به  منظور از بين بــردن وتخريب كليه اشكال ارگانيسمي از جمله اسپورها.
گندزدايي (Disinfection) يعني استفاه از روش هاي فيزيكي يا شيميايي به منظور  كم كردن بار ميكروبي .
آلودگي زدائي (  Disinfestation) يعني ازبين بردن انگل هاي خارجي كه ناقل  بيماريند مثل گال و شپش
Biodeterioration  يعني تخريب فعاليت هاي بيولوژيك
Decontamination يعني عفونت زدايي ابزار آلوده به طوري كه براي استفاده بي خطر و مناسب باشند
Fumigation  يعني استفـاده از دودها و بخارات مواد عفونت زدا .
Pasteurization يعني استفاده از حرارت 60 درجه سانتي گراد تا نيم ساعت.

كلريناسيون (Chlorination) و ازونيزاسيون  (Ozonization) يعني استفاده از كلر يـا ازون     براي سالم سازي ( گندزدايي) آب .
ماده گندزدا  (Disinfectant) ماده اي است كه براي كم كردن بار ميكروبي از روي سطوح بيجان و اجسام بكار برده مي شود.
آنتي سپتيك  (Antiseptic) ماده اي است كه بازدارنده فعاليت ارگانيسم ها از روي بافت هاي زنده     است.
آنتي بيوتيك (Antibiotic) ماده آلي شيميايي است كـه توسط ارگانيسم ها توليد مي شود و باعث بازدارندگـي يا كشتن ارگانيسم هاي ديگـر در انسان، حيوانات و گياهان مي شود.
دترجنت  (Detergent) ماده اي اسـت كـه با استفاده از كشش سطحي آلودگي را مي برد.
سني تايزر  (Sanitizer) ماده بهداشتي است كه بــا مواد ضدميكروبي همراه است.
مواد جرميسايد (Germicide) ، بايوسايد  (Biocide) باكتريسايد (Bactericide) ، ويريسايد (Viricide) ، فونژيسايد (Fungicide) ، اسپوريسايد (Sporicide) و اويسايد (Ovicide) نيز كشنده ارگانيسم، اعم از باكتري ها، ويروس ها، قارچ ها، اسپورها و تخم انگلي ها هستند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

گاز كلر

      1.در مقادير زياد قابل تامين بوده و براي استخرهاي بزرگ راه حلي عملي ارائه ميدهد.

      2. تنظيم دوز صحيح كلر براي ضدعفوني موثر فقط با دستگاههاي اندازه گيري گرانقيمت ميسر است

      3.  كلر  PH آب را تغيير ميدهد. ضمنا تاثير ضد عفوني كنندگي كلر به ميزان pH آب بستگي دارد.كلر فقط در آب با pH 7 – 7.4 موثر است. براي تنظيم pH نياز به اسيد و ساير تثبيت  كننده ها ميباشد.

      4. تاثير ضدعفوني كلر نياز به 30 تا 45 دقيقه زمان دارد.

      5. كلر با غلظت بالاتر از حد مجاز ( mg/lit 0.2 براي استخرهاي سرپوشيده (سمي و خطرناك است.

      6. كلر ايجاد آلرژي ميكند.

      7.كلرعناصر مولد سرطان ايجاد مي كند. (هيدروكربور هاي كلر)

      8. كلر خورنده است و زنگ زدگي را تسريع مي كند.

      9. كلر محيط زيست را آلوده مي كند.

    10. كپسول كلر خطر انفجار و نشت داشته و نياز به فضاي مستقل دارد.

 

مرجع تخصصی آب و فاضلاب