مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بهینه‌سازی مصرف آب یکی از مهمترین چالش‌های جهانی در زمینه مدیریت منابع طبیعی است. با توجه به افزایش جمعیت و تغییرات اقلیمی، استفاده هوشمندانه از آب ضروری است. در زیر روش‌های کلیدی برای بهینه‌سازی مصرف آب در بخش‌های مختلف آورده شده است:

---**۱. در بخش کشاورزی**
- **استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن**:
- آبیاری قطره‌ای یا زیرسطحی (کاهش تبخیر و هدررفت آب).
- آبیاری هوشمند با حسگرهای رطوبت خاک.
- **کشت محصولات کم‌آب‌بر**: انتخاب گونه‌های گیاهی سازگار با شرایط خشکی.
- **مدیریت زمان آبیاری**: آبیاری در ساعات خنک (صبح یا شب) برای کاهش تبخیر.
- **استفاده از مالچ**: پوشش خاک با مواد طبیعی برای حفظ رطوبت.

---

### **۲. در بخش خانگی و شهری**
- **تعمیر نشتی‌ها**: بررسی لوله‌ها، شیرآلات و سرویس‌های بهداشتی.
- **استفاده از تجهیزات کم‌مصرف**:
- شیرهای هوشمند، دوش‌ها و توالت‌های کم‌فشار.
- ماشین‌های لباسشویی و ظرفشویی با رتبه انرژی A+.
- **بازیافت آب خاکستری**: استفاده مجدد از آب حمام، ظرفشویی یا لباسشویی برای آبیاری یا فلاش تانک.
- **جمع‌آوری آب باران**: نصب سیستم‌های ذخیره آب باران برای مصارف غیرشرب.
- **آبیاری فضای سبز با روش‌های کارآمد**: استفاده از آبیاری قطره‌ای برای باغچه‌ها.

---

**۳. در بخش صنعت**
- **بازیافت و استفاده مجدد از آب**: تصفیه آب مصرفی و استفاده مجدد در فرآیندهای صنعتی.
- **بهینه‌سازی فرآیندها**: کاهش مصرف آب در تولید با فناوری‌های نوین.
- **نصب سیستم‌های خنک‌کننده مدار بسته**: جایگزینی سیستم‌های خنک‌کننده باز با سیستم‌های بسته.

---

**۴. در سطح عمومی و سیاستگذاری**
- **آموزش و فرهنگ‌سازی**:
- برگزاری کمپین‌های آگاهی‌بخش درباره ارزش آب.
- آموزش روش‌های صرفه‌جویی در مدارس و رسانه‌ها.
- **تعرفه‌گذاری پلکانی**: افزایش هزینه آب برای مصرف بالاتر از حد مجاز.
- **قوانین سختگیرانه**: محدودیت استفاده از آب در مصارف غیرضروری (مانند شستشوی پیاده‌روها).

---

**۵. مدیریت منابع آب**
- **حفاظت از منابع آبی**: جلوگیری از آلودگی رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و سفره‌های زیرزمینی.
- **مدیریت یکپارچه آبخیزداری**: احیای مناطق آبخیز برای افزایش نفوذ آب به سفره‌ها.
- **استفاده از فناوری‌های نوین**:
- شیرین‌سازی آب دریا (در مناطق ساحلی).
- تصفیه پساب و بازچرخانی آن.

---

**۶. در طراحی شهری و معماری**
- **استفاده از گیاهان بومی و مقاوم به خشکی** در فضای سبز شهری.
- **طراحی ساختمان‌های سبز**: سیستم‌های بازیافت آب و استفاده از سقف‌های سبز.

---

**۷. استفاده از فناوری‌های هوشمند**
- **نصب کنتورهای هوشمند**: نظارت لحظه‌ای بر مصرف آب و شناسایی نشتی‌ها.
- **اپلیکیشن‌های مدیریت مصرف**: ارائه گزارش مصرف و راهکارهای کاهش.

---

**نتیجه**
بهینه‌سازی مصرف آب نیازمند مشارکت همگانی، فناوری‌های نوین و سیاستگذاری دقیق است. با اجرای این روش‌ها می‌توان از بحران کم‌آبی جلوگیری کرد و منابع آب را برای نسل‌های آینده حفظ نمود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

حقایقی درباره آب

-تقریباً 97% از آبهای کره زمین شور یا در واقع غیر قابل شرب هستند، 2% آن در یخها و یخچالهای قطبی قرار گرفته است و فقط از 1% باقیمانده تمام نیازهای بشری شامل کشاورزی، تجاری، خانگی، تولیدی و مصرف انسانی تامین می گردد.

-روزانه بین 6 تا 8 لیوان آب می آشامیم .

- 75% مغز آدمی و 75% یک درخت زنده از آب می باشد.

- 80% از سطخ زمین پوشیده از آب است .

- 97% از آبهای زمین آب دریاها و اقیانوسها می باشد.

- 2% از آبهای زمین یخ و غیر قابل استفاده می باشد .

-1% از آبهای زمین مناسب برای آشامیدن می باشند .

- 66% از بدن انسان از آب ساخته شده است و 83% از غذای ما از آب تشکیل شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

کمبود آب در بخش های زیادی از کره ی زمین، مشکلات زیادی را برای تامین آب شرب سالم، تولید محصولات کشاورزی و در کل روند عمومی زندگی انسان ها به وجود آورده است. به طوری که پیش بینی می شود تا سال 2025 میلادی، 50 تا 60 درصد مردم جهان با تنش آبی و مشکلات ناشی از کم آبی مواجه شوند.
آب مجازی، مقدار آبی است که کالا یا محصول در یک فرآیند تولید از لحظه شروع تا پایان، مصرف می کند. مثلا برای تولید یک کیلوگرم گندم به طور متوسط 1300 لیتر آب در جهان مصرف می شود. توسعه دهندگان ایده آب مجازی معتقدند با صادرات و واردات کالا و محصولات، حجم زیادی آب جابجا می شود که از آن به عنوان تجارت آب مجازی نام برده می شود. در تئوری تجارت آب مجازی، به منظور کاهش فشار بر منابع آب، به کشورهای کم آب توصیه شده که به جای تولید مواد غذایی از منابع آب داخلی، به واردات مواد غذایی مبادرت ورزیده و منابع آب داخلی را برای فعالیت های تجاری پر سود اختصاص دهند. در حال حاضر، تجارت آب مجازی از لحاظ اقتصادی "نامرئی" و از لحاظ سیاسی "غیرفعال" است. بر اساس تعریف ذکر شده از آب مجازی، شرایط اقلیمی، مکان و زمان تولید، مدیریت و برنامه ریزی، فرهنگ و عادات مردم در میزان آب مجازی موثر می باشد و قطعا مقدار آن در مورد یک محصول در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

پیش گفتار

تمدن های باستانی همگی در کنار رود های بزرگ شکل گرفتند،  مانند:  نیل، دجله، فرات، سند، گنگ، هوانگهو، یانگ تسه، و...  اما تنها تمدنی که به دور از هر گونه رودخانه عظیم شکل گرفت و مالک الرقاب جهان باستان شد،  تمدن قنات ایران بود.  جهش چشمگیر ایرانان مدیون قنات و کاریز،  و آب شناسی اصولی بود.  در زمان سلسله هخامنشیان،  اگر کسی زمین بایری را با احداث قنات آبیاری می کرد،  تا پنج نسل از پرداخت هر گونه مالیات معاف بود.

تاریخ شبکه های آب در ایران

از ابتدای تاریخ سرزمین وسیع ایران با کمبود آب و مرتب نبودن بارش روبرو بوده است،  و به همین جهت ساختن سد و شبکه های آبیاری و قنات و کاریز کار عادی حساب می شده.  بهمین جهت ایرانی ها اولین مردمانی بودند که این دانش و فن آوری را دانسته،  و استادان ایرانی آنرا به شمال هندوستان،  شمال آفریقا و اسپانیا بردند.  البته قبل از قرن 20 شبکه های آبی برای آبیاری و کشاورزی بود،  اما از قرن 20،  انرژی به آن اضافه گردید،  و سپس آب شرب هم اهمیت فراوان و اصلی پیدا کرد.  آنچه که امروز در قرن 21 از شبکه های آبی می خواهیم با گذشته حتی دهه قبل کاملاً متفاوت است،

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

از کلیه قوانین و محدودیتهای حفاظت آب که ممکن است در محل زندگی شما اعمال شود، آگاه شوید و از آن تبعیت کنید.
▪ از آب حفاظت کنید، چون زندگی ما به آن وابسته است. هیچگاه به دلیل اینکه فرد دیگری مسوول پرداخت آب بها است، آب را هدر ندهید.
▪ موقع مسواک زدن شیر آب تصفیه شده را باز نگذارید.
▪ هنگام استحمام در فاصله بین شستن بدن و سرشویی، لزومی ندارد که شیرآب به طور پیوسته باز باشد.
▪ برای آب دادن به درختان، درختچه ها، بوته ها و گلها، از روش آبیاری قطره ای استفاده کنید.
▪ برای دوش گرفتن در حمام، زمان بگیرید و آن را به کمتر از ۵ دقیقه برسانید، با این روش ماهیانه حدود ۴۰۰۰ لیتر آب صرفه جویی خواهد شد.
▪ بهتر است برای شستن سبزی ها ابتدا آنها را در ظرفی بخیسانید و سپس آب بکشید.
▪ از جریان آب به منظور آب شدن یخ گوشت یا دیگر مواد غذایی منجمد استفاده نکنید.
▪ فرزندان خود را در مورد نیاز به حفاظت از آب آگاه کنید. از خرید اسباب بازی ها و سرگرمی هایی که به یک جریان ثابت آب نیازدارند، خودداری نمایید.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

هرچه هوا گرم تر می شود هشدارهای سازمان آب و فاضلاب مبنی بر بالا رفتن مصرف آب و در نتیجه احتمال قطعی آن نیز بیشتر می شود. از طرفی در گرمای هوای تابستان همچون امسال، خاموش كردن لوازم خنك كننده و صرفه جویی در این بخش از مصرف آب نیز چندان عملی نیست ولی با این حال برای این منظور راه ها و پیشنهادهای دیگری نیز وجود دارد كه با به كارگیری آنها شاهد تغییر اساسی در رقم مصرف آب موجود در قبض های آب ساختمان خواهید بود.
۱- بازدید كولرهای آبی: از آنجا كه این روزها در بیشتر ساعات شبانه روز كولرها مشغول به كار هستند، كنترل هرچند روز یك بار شلنگ آب كولر و همچنین نحوه كاركرد شناور آن می تواند از بسیاری از موارد هدر رفتن غیرآگاهانه آب جلوگیری كند.
۲- تعمیر شیرها: واشر اغلب شیرهای آب گرم در مجاورت با گرمای حاصل از آب داغ و باز و بسته شدن پیاپی به مرور زمان صدمه دیده و همین مسئله موجب چكه كردن آب می شود. به همین جهت به محض ملاحظه چنین موردی به سرعت آن را تعویض كرده و یا در صورتی كه چكه كردن ناشی از مشكل دیگری در ساختمان شیر است، آن را تعمیر كنید.
نكته: در صورتی كه شیر آب دستشویی و یا آشپزخانه خانه شما تنها هنگام شب شروع به چكه كردن كرده و برای تعمیر آن و یا تعویض واشر لوازم مورد نیاز را در دسترس ندارید، مجبور نیستید تا صبح به خاطر صدای آزاردهنده چكه های آب بیدار بنشینید. كافی است طنابی بلند و كتانی را به دهانه علم شیر گره زده و ادامه آن را بر روی سطح كاسه دستشویی قرار دهید به این ترتیب شما مسیری برای انتقال قطرات آبی كه از شیر خارج شده به داخل چاهك ایجاد كرده اید. البته از آنجا كه همواره گفته اند قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود،

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

استادیار مرکز آموزش وزارت نیرو گفت: تصفیه جزئی پساب ها و استفاده مجدد از آنها در بخش کشاورزی بهترین روش کاهش مصرف آب در ایران است.
به گزارش روابط عمومی همایش الگوهای توسعه پایدار در مدیریت آب، محمد رضا سلسبیل افزود : کمتر از 2 درصد منابع در بخش شرب استفاده می شوند در حالیکه بیش از 90 درصد از این منابع در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد که نسبت به میانگین جهانی این رقم بسیار زیاد است .

وی افزود: آب های حاصل از پساب ها و فاضلاب ها حاوی ازت و فسفر و مواد مغزی فراوان برای گیاهان هستند که برای آبیاری زمین های کشاورزی علاوه بر کاهش هزینه آب مصرفی بسیار مفید خواهد بود.

وی تصریح کرد: کنترل فشار آب و افزایش قیمت آب و بازیافت برخی از آب های مصرفی در کاهش مصرف آب بسیار موثر خواهند بود.
سلسبیل در مورد جداسازی انشعاب آب شرب از آب مصرفی خانوارها افزود : این کار علاوه بر هزینه های بالا نیاز به یک فرهنگ سازی عمومی دارد و در حال حاضر در کشور ما اجرایی نیست اما استفاده از پساب در زمین های زراعی، علاوه بر کاهش مصرف آب تصفیه شده نیاز به کود را نیز تا حد زیادی کاهش می دهد.

وی با تاکید بر لزوم تصاعدی بودن بهای آب مصرفی مشترکان گفت: اگر هر فرد به میزان مصرف خود بهای آب را بپردازد و با افزایش مصرف شاهد افزایش قیمت آب باشد مطمئنا مصرف خود را کاهش خواهد داد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب در حدود 65 تا 70 درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهد از دست رفتن 10 درصد آب بدن نتایج بدی به بار می‌آورد.در کوهنوردی همیشه می‌گویند آب فردا را هم امروز مصرف کنید این مسئله برای پررنگ کردن نقش آب در کوهنوردی است.به صورت معمول یک فرد بالغ و سالم روزانه یک لیتر آب مصرف می‌کند این میزان در کوهنوردی به مراتب بیشتر است. از آنجایی که بدن کوهنوردان آب و املاح معدنی از دست می دهد بهتر است به آب مصرفی  مقداری نمک، قند یا عصاره میوه اضافه کنیم.

در ارتفاعات بالا آب غلظت خون را کم کرده و باعث می شود بدن دیرتر خسته شود. توصیه می‌شود که سه ساعت قبل از شروع فعالیت حدود 500 میلی لیتر آب را به صورت تدریجی مصرف کنید. معمولا ما وقتی تشنه می شویم که بدن میزان آب زیادی را از دست داده است بنابراین در کوهنوردی منتظر حس تشنگی نشوید و در فاصله‌های زمانی کم چند جرعه آب بنوشید.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب