مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آزمایش شاخص حجم لجن (SVI) در آب و فاضلاب

۱. روش انجام آزمایش

• برداشتن نمونه‌ی شناور لجن فعال از راکتور (حجم≈۱ L) و انتقال آرام به سیلندر مدرج (Imhoff cone یا استوانه‌ی ۱ L)

• همزدن ملایم نمونه (۲۰–۳۰ s با شیشه همزن یا همزن دستی) تا لجن یکنواخت شود، اما در ایجاد حباب زیاده‌روی نشود

• قرار دادن سیلندر در حالت ایستا و صبر به مدت ۳۰ دقیقه

• خواندن حجم لجن رسوب‌کرده بر حسب mL (V₃₀) از نشانگر مدرج

• نمونه‌برداری از فاز بالایی برای تعیین MLSS (Total Suspended Solids): فیلتراسیون ۰.۴۵ µm → خشک‌کردن در ۱۰۳–۱۰۵ °C → وزن‌کردن → MLSS (g/L)

• محاسبه SVI:

SVI (mL/g)=V30 (mL/L)MLSS (g/L)\{SVI (mL/g)} = \frac{V_{30}\ (\{mL/L})}{\{MLSS (g/L)}}

۲. دستگاه‌ها و تجهیزات

• سیلندر مدرج یک لیتری (Imhoff cone یا استوانه‌ی شفاف با نشانگر mL)

• همزن دستی (شیشه یا میله هم‌زن)

• دستگاه فیلتراسیون خلأ و فیلم فیلتر GF/C یا ممبران 0.45 µm

• فر آزمایشگاهی (oven) با کنترل دمای ۱۰۳–۱۰۵ °C

• ترازو دقیق (دقت ±۰.۱ mg)

• دسیکاتور برای سردکردن فیلترها

• پی‌اچ‌متر (اختیاری برای ثبت شرایط pH)

• ترمومتر برای ثبت دمای نمونه

۳. استانداردها و روش‌های مرجع

• Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater 2710 B: Sludge Volume Index

• ISO 11734 (روش UASB، ارجاع به SVI در پردازش لجن)

• EPA (روش‌های تصفیه فاضلاب): اشاره‌ی ضمنی به SVI در راهنماهای بهره‌برداری

۴. نکات اجرایی و مراقبتی

• دما: SVI وابسته به دماست؛ اندازه‌گیری در ۲۰–۲۵ °C یا ثبت دما برای مقایسه

• زمان رسوب‌دهی: حتماً دقیقاً ۳۰ دقیقه صبر شود؛ کمتر یا بیشتر باعث خطا می‌شود

• همزدن: یکنواخت باشد ولی حباب هوا کم؛ حباب‌های زیاد حجم ظاهری را افزایش می‌دهند

• MLSS: باید در همان روز و در دمای آزمایشگاه تعیین شود تا تغییرات بیولوژیک رخ ندهد

• نمونه یکنواخت: از نقاط مختلف راکتور نمونه‌برداری و مخلوط کنید تا نماینده باشد

• کنترل کیفیت: اجرا کردن duplicate و blank (آب) برای بررسی گیرش فیلتر و تکرارپذیری

• ثبت شرایط: pH، دما، زمان همزدن و زمان شروع/پایان رسوب‌دهی در گزارش مستند گردد

نکته نهایی:
SVI معیار مهم قوام لجن و کارایی ته‌نشینی در تصفیه بیولوژیک است؛ دقت در همزدن، زمان‌سنجی دقیق، کنترل دما و تعیین سریع MLSS برای نتایج معتبر و قابل‌مقایسه ضروری است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب