مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سیستم های آبیاری و روشهای نوین: طراحی، محاسبات و متریالها

آبیاری یکی از ارکان اصلی کشاورزی مدرن است که با هدف استفاده بهینه از آب و افزایش بهره وری توسعه یافته است. در زیر به بررسی انواع سیستم های آبیاری، روشهای نوین، اصول طراحی، محاسبات کلیدی و متریال های مورد استفاده پرداخته میشود:

۱. سیستمهای آبیاری سنتی

الف) آبیاری سطحی (Surface Irrigation)

• انواع:

  • آبیاری غرقابی (Flood Irrigation): آب بهصورت آزاد در مزرعه پخش میشود.

  • آبیاری جوی و پشتهای (Furrow Irrigation): آب در جویهای بین ردیفهای کشت جریان مییابد.

  • آبیاری کرتی (Basin Irrigation): مناسب برای درختان با ایجاد حوضچههای کوچک.

• متریالها: خاکریزها، لولههای بتنی یا پلاستیکی برای انتقال آب.

• محاسبات:

  • دبی آب مورد نیاز: Q=A×D/T
    A: مساحت مزرعه، D: عمق آبیاری، T: زمان آبیاری.

ب) آبیاری نشتی (Border Irrigation)

• طراحی: تقسیم مزرعه به نواری با شیب ملایم (۰.۱ تا ۰.۵٪).

• کاربرد: غلات و گیاهان ردیفی.

۲. سیستمهای آبیاری تحت فشار

الف) آبیاری بارانی (Sprinkler Irrigation)

• انواع:

  • سیستم ثابت (Fixed): نازلها روی لولههای ثابت نصب میشوند.

  • سیستم متحرک (Center Pivot): دکلهای چرخان با پاشش آب دایرهای.

  • آبیاری با تفنگ آبپاش (Gun Sprinkler): برای مزارع بزرگ.

• متریالها:

  • لولههای آلومینیومی یا PVC.

  • پمپهای فشار قوی (۲ تا ۶ بار).

  • نازلهای پلیمری یا برنجی.

• محاسبات:

  • دبی آب: Q=EfficiencyA×ETc​​
    ETc​: تبخیر-تعرق گیاه.

  • فشار مورد نیاز: P=D5Q2×L×f​ (معادله هیزن-ویلیامز).

ب) آبیاری قطرهای (Drip Irrigation)

• انواع:

  • قطرهای سطحی: لوله ها روی خاک قرار میگیرند.

  • قطرهای زیرسطحی (SDI): لوله ها در عمق خاک دفن میشوند.

• متریالها:

  • لولههای پلیاتیلن (PE) یا PVC.

  • قطرهچکانها (Emitter) با دبی ۲ تا ۸ لیتر بر ساعت.

  • فیلترهای دیسکی یا شبکهای.

• طراحی:

  • فاصله قطرهچکانها: ۳۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر (بسته به نوع گیاه).

  • فشار کاری: ۱ تا ۳ بار.

• محاسبات:

  • نیاز آبی روزانه: ETc​=Kc​×ET0​ (با استفاده از معادله پنمن-مونتیت).

  • تعداد قطرهچکانها: N=EmitterSpacingA×PlantDensity​.

۳. روشهای نوین آبیاری

الف) آبیاری هوشمند (Smart Irrigation)

• اجزا:

  • سنسورهای رطوبت خاک (Soil Moisture Sensors).

  • کنترلرهای هوشمند (اتصال به اپلیکیشن موبایل).

  • سیستمهای خودکار مبتنی بر دادههای هواشناسی.

• متریالها: بردهای الکترونیکی (Arduino/Raspberry Pi)، باتری خورشیدی.

ب) آبیاری زیرسطحی با فشار پایین (LPSI)

• طراحی: لوله های متخلخل در عمق ۲۰–۵۰ سانتیمتری خاک.

• مزایا: کاهش تبخیر و رشد علفهای هرز.

ج) آبیاری با انرژی خورشیدی (Solar-Powered Irrigation)

• اجزا: پنلهای خورشیدی، پمپ DC، مخزن ذخیره آب.

• محاسبات:

  • توان پمپ: P=3.6×106Q×H×ρ×g​ (کیلووات).

د) هیدروپونیک و ایروپونیک

• هیدروپونیک: کشت گیاه در محلول مغذی بدون خاک.

• ایروپونیک: پاشش مستقیم محلول مغذی به ریشهها.

• متریالها: لولههای PVC، مخازن پلیاتیلن، پمپهای دیافراگمی.

۴. محاسبات کلیدی در طراحی سیستمها

الف) نیاز آبی گیاه (Crop Water Requirement)

ETc​=Kc​×ET0​

• ET0​: تبخیر-تعرق مرجع (از دادههای ماهوارهای یا ایستگاههای هواشناسی).

• Kc​: ضریب گیاهی (جدول FAO).

ب) محاسبه دبی و فشار

• دبی لوله: Q=A×V (AA: سطح مقطع لوله، VV: سرعت جریان).

• اتلاف فشار: hf​=f×DL​×2gV2​ (معادله دارسی-وایزباخ).

ج) زمان آبیاری

T=QVolume​

• حجم آب: Volume=Area×Depth.

۵. متریال های رایج در سیستمهای آبیاری

سیستم متریال های کلیدی

آبیاری بارانی لوله های آلومینیومی، نازلهای برنجی، اتصالات پلیمری، پمپهای گریز از مرکز.

آبیاری قطرهای لوله های PE، قطرهچکانهای پلاستیکی، فیلترهای دیسکی، تیپ های پلی اتیلنی.

هیدروپونیک لوله های PVC، مخازن پلیاتیلنی، پمپهای دیافراگمی، سنسورهای EC/pH.

هوشمندسنسورهای رطوبت خاک (gypsum/ capacitive)، کنترلرهای IoT، باتری لیتیومی.

۶. مقایسه روشهای آبیاری

روش بازده آبیاری (%)هزینه راه اندازی مصرف انرژی مناسب برای

غرقابی۳۰–۵۰کم کم غلات، برنج

بارانی۷۰–۸۵متوسط بالاگندم، سبزیجات

قطرهای۸۵–۹۵بالا متوسط باغات، گلخانه ها

هوشمند۹۰–۹۸بسیار بالاپایین کشت های دقیق (Precision Ag)

۷. جمع بندی و آینده پژوهی

• روندهای نوین:

  • استفاده از هوش مصنوعی برای پیشبینی نیاز آبی.

  • توسعه سیستم های بازیافت آب (Graywater Recycling).

  • آبیاری با پساب تصفیه شده (Treated Wastewater).

• چالشها:

  • کمبود آب شیرین در مناطق خشک.

  • هزینه بالای سیستم های هوشمند برای کشاورزان خرد.

۸. منابع استاندارد

• استانداردهای بین المللی: ISO 15886 (آبیاری بارانی)، ISO 9261 (قطرهای).

• راهنمای FAO: دستورالعمل های طراحی آبیاری (Irrigation and Drainage Paper).

با انتخاب سیستم مناسب بر اساس نوع محصول، شرایط اقلیمی و بودجه، میتوان به بهرهوری بالای آب و افزایش عملکرد محصول دست یافت.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقاله استفاده از فاضلاب تصفیه شده درکشت پسته
محمدجواد خانجانی (شناسه پژوهشگر - Researcher ID: ۵۵۷۱)
عضو هیت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان
علی رشیدی - عضو هیت علمی دانشکده کشاورزی جیرفت
سیدمحمد هاشمی پور - سازمان آب و فاضلاب کرمان
چکیده مقاله:
سرعت افزایش جمعیت نیاز به افزایش تولید محصولات زراعی دارد. زراعت آبی در مقابل دیم پتانسیل تولید را به نحو قابل توجهی بالا می برد. این پتانسیل در مناطق خشک و نیمه خشک نظیر مناطقی از خاورمیانه جایی که 30 درصد از اراضی کشت آبی تقریبا 75 درصد از کل تولیدات زراعی را فراهم می کند به طور کامل مشخص می شوند. فاضلاب شهری نیز از آنجائی که از لحاظ بهداشتی مصرف آن در آبیاری با مخاطراتی همراه است به عنوان یک منبع آب با کیفیت پایین مطرح است. از لحاظ آبیاری بهره برداری از آب با کیفیت پایین پیچیده تر و مشکل تر از آب با کیفیت خوب است و نیازمند مدیریت اجرایی پیچیده و روشهای کنترل و نظارتی دقیق تر است. در این مطالعه تلاش شده است که امکان آبیاری محصول پسته با آب تصفیه شده فاضلاب مورد استفاده قرار گیرد. در این رابطه جهت مطالعات بیشتر طرحی با کمک سازمان مهندسی آب و فاضلاب کرمان در دانشگاه شهید باهنر کرمان در حال اجرا می باشد، که خصوصیات طرح در این مقاله در حد وسعه فضای یک مقاله ارائه گردیده است.
کلیدواژه‌ها:
پسته، آبیاری، فاضلاب، سازمان مهندسی آب و فاضلاب کرمان، دانشگاه شهید باهنر کرمان

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقاله تأثیر آبیاری با فاضلاب خانگی و پساب تصفیه شده آن بر میزان آبگذری خاک و تغییرات هدایت الکتریکی زه آبهای حاصل از اعماق مختلف نیمرخ خاک
علیرضا حسن اقلی - عضو هیئت علمی (استادیار)، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
مهدی میراب زاده - دانشیار و استادیار گروه آبیاری دانشگاه تهران. کرج، دانشکده کشاورزی و م
عبدالمجید لیاقت - دانشیار و استادیار گروه آبیاری دانشگاه تهران. کرج، دانشکده کشاورزی و م
چکیده مقاله:
کاربرد مجدد فاضلابهای خانگی و پساب حاصل از تصفیه آنها برای مصارفی همچون آبیاری اراضی کشاورزی، علیرغم وجود برخی از ترکیبات معدنی و آلی در این قبیل آبها وتأثیر عملیات مذکور بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، امروزه مورد توجه ویژه قرار گرفته است. بنا بر توصیه متخصصان امر برای کاربرد بهینه این نوع آبها لازم است تا ضمن ملحوظ نمودن شرایط منطقهای و کیفیت فاضلاب و پساب تولیدی، از نتایج تحقیقات محلی نیز بهره گرفته شود. لذا بمنظور بررسی میزان و نحوه انتقال املاح به اعماق مختلف نیمرخ خاک و در نهایت به زیر عمق توسعه ریشهها در نتیجه آبیاری محصولات کشاورزی و نیز مشاهده تأثیر این امر بر تغییرات آبگذری خاک، در قالب تحقیقات
لایسیمتری به مدت دو سال از فاضلاب خانگی خام و پساب تصفیه شده شهرک اکباتان برای آبیاری سبزیجاتی همچون گوجه فرنگی، جعفری و هویج استفاده شد. این تحقیق با لحاظ نمودن آب چاه به عنوان تیمار شاهد و بهره گیری از آزمایش آماری فاکتوریل در قالب طرح کام ً لا تصادفی به اجرا درآمد. جهت تهیه نمونههای آب از اعماق مختلف ستون خاک، روشی ابتکاری بکار گرفته شد و با نصب لولههایی باریک و متخلخل به شیوهای خاص، امکان تهیه نمونههای زهآب از اعماق ٢٠ و ٤٥ سانتیمتری از سطح خاک (علاوه بر نمونههای جمع آوری شده از عمق زهکشها) در طول مدت دو سال اجرای تحقیق فراهم گردید
کلیدواژه‌ها:
فاضلابخانگی خام، پساب تصفیه شده، آبیاری، لایسیمتر، هدایت الکتریکی، آبگذری خاک

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقاله بررسی اثرات آبیاری با فاضلاب های خانگی بر انتقال مواد به عمق خاک و کیفیت زه آب های خروجی از لایسیمتر

  علیرضا حسن اقلی - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبیاری دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

  عبدالمجید لیاقت - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

  مهدی میراب زاده - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

    منوچهر وثوقی (شناسه پژوهشگر - Researcher ID: ۳۴۰)

استاد دانشگاه صنعتی شریف

چکیده مقاله:

با عنایت به حاکم بودن اقلیم خشک و نیمه خشک در کشور و فشارهای شدید وارد شده بر منابع آب تجدید پذیر در نتیجه وقوع خشکسالی های چند ساله اخیر و توسعه روزافزون شهرنشینی، امروزه استفاده بهینه از تمامی منابع آبی در دسترس از جمله فاضلاب های شهری و خان گی، مورد توجه قرار گرفته است . هدف و دورنمای این گستره از تحقیق، بررسی میزان انتقال آلودگی ها به محدوده زیر عمق توسعه ریشه ها و کیفیت زه آب خروجی از نظر COD،BOD 5 ازت و فسفر در مدت دو سال اجرای عملیات آبیاری با ، فاضلاب خانگی و نهایتاً بازگشت آنها از راه زهکش های زیرزمینی به محیط زیست می باشد . به همین منظور و جهت تنظیم دقیق تمامی عوامل مؤثر، از تحقیقات لایسیمتری استفاده گردید . فاضلاب خام و پساب تصفیه شده شهرک اکباتان به عنوان منبع آب آبیاری و از آب چاه به عنوان تیمار شاهد بهره گرفته شد و سه نوع گیاه شامل گوجه فرنگی، هویج و جعفری در لایسیمترها کشت گردید . با اجرای آزمایش آماری ”فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی “ و با لحاظ نمودن سه تکرار، جمعاً 27 عدد لایسیمتر ساخته شد و مورد استفاده قرار گرفت. نتایج بدست آمده نمایانگر بازده بالای حذف بار آلودگی شاخص شده توسط BOD 5با کمیتی بالغ بر 99-100 درصد مقادیر ورودی، برای هر دو نوع فاضلاب خانگی خام و پساب تصفیه شده بود . میزان حذفCOD خروجی از COD و انتقال آن به عمق خاک با گذشت زمان تغییر نموده و گاهاً مقادیر زهکش ها، کمیتی افزون برCOD ورودی را دارا بود که دلالت بر اثرات تجم عی انتقال بار آلودگی COD به عمق نیمرخ خاک داشت . البته با محاسبه بیلان جرمی COD و تعیین مقدار مواد ورودی به لایسیمترها و خروجی از زهکش آنها، بازده حذفی برابر با 99 - 93 درصد بدست آمد که بیانگر عملکرد مطلوب مجموعه در حذف COD بود . میزان انتقال ازت به عمق خاک در نتیجه کاربرد فاضلاب خام بین 33/75-12/93 درصد و در پساب تصفیه شده، بین 38/17-23/30 درصد مقدار ازت ورودی در نوسان بود، ضمن اینکه میزان انتقال فسفر به عمق در شرایط آبیاری با فاضلاب خام بین 3/56-0/9 درصد و در صورت کاربرد پساب تصفیه شده، بین 4/15-1/03 درصد میز ان فسفر ورودی مشاهده شد که نشان از انتقال مقدار بسیار ناچیزی از فسفر به عمق نصب لوله های زهکش، در طول مدت اجرای تحقیق داشت.

کلیدواژه‌ها:

فاضلاب خانگی، آبیاری، تحقیقات لایسیمتری،COD , BOD ، ازت ،فسفر ، کیفیت زه آب

 

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقاله بررسی وضعیت فاضلاب و امکان استفاده مجدد از پساب در جزیره کیش
محمدتقی قانعیان - گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صد
علیرضا مصداقی نیا (شناسه پژوهشگر - Researcher ID: ۱۹۳۵)
گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، د
کاظم ندافی (شناسه پژوهشگر - Researcher ID: ۵۲۴۹)
گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، د
قاسمعلی عمرانی (شناسه پژوهشگر - Researcher ID: ۵۲۶۲)
گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، د
چکیده مقاله:
امروزه توجه به مشکل کمبود آب در کشور ما و خصوصاً در مناطقی نظیر جزیره کیش که دارای آب و هوای بیابانی با رطوبت نسبی فراوان است، حائز اهمیت فراوان میباشد. در چنین شرایطی استفاده مجدد از فاضلاب یکی از راههای غلبه بر مشکل کم آبی است. جزیره کیش در حال حاضر دارای 5 تصفیه خانه فاضلاب است. نوع فرآیند تصفیه خانه ها لجن فعال هوادهی ممتد میباشد و در سال 1378 فقط یکی از تصفیه خانه های فاضلاب در حال بهره برداری بوده است. میزان سرانه فاضلاب در شرایط فعلی 252 لیتر در روز برآورد شده است.با توجه به آزمایشات انجام شده بر روی نمونه های فاضلاب خام، میانگین مقدار پارامترهای PH ، BOD5 ، COD، TSS ،MPN کل کلیفرمها و MPN کلیفرمهای مدفوعی به ترتیب 7/3 ، 187/4mg/l ، 305/25mg/l، 192/43mg/l ، 10×2/8 در 100 میلی لیتر و 10×3/1 در 100 میلی لیتر بوده است و مقادیر این پارامترها در پساب نیز اندازه گیری شده که به ترتیب 6/97 ، 55/6mg/l ، 86/28mg/l ، 30/49 ، 10×5/4 در 100 میلی لیتر و 10×3/8 در 100 میلی لیتر بوده است.راندمان سیستم تصفیه فاضلاب مرکزی در حذف BOD5، TSS و کلیفرمها به ترتیب حدود 71% ، 84% و 98% بوده است. با توجه به بررسیهای انجام شده برروی عملکرد تصفیه خانه مرکزی، پارامترهای MLSS ، بار حجمی، نسبت F/M ، نسبت Qr/Q و زمان ماندهیدرولیکی محاسبه شده که به ترتیب 2100mg/l (فرمول در متن اصلی موجود می باشد) و 25 ساعت بوده است. بطوریکه ملاحظه می شود پارامترهای MLSS و نسبت Qr/Q با مقادیر ایده آل برای سیستم لجن فعال هوادهی ممتد مطابقت ندارد و علت آن نامناسب بودن الگوی برگشت لجن میباشد. کیفیت پساب با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست برای استفاده مجدد کشاوری در همه پارامترها به جزMPN کل کلیفرمها و کیلفرمهای مدفوعی مطابقت دارد. براساس سنجش پارامترهای مهم در آب آبیاری، پساب برای گیاهان مقاوم به شوری مناسب است.
کلیدواژه‌ها:
استفاده مجدد، آبیاری، فاضلاب تصفیه شده، لجن فعال

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقاله استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده جهت آبیاری در مجتمع صنایع لاستیک یزد
محمدتقی قانعیان - گروه مهندسی بهداشت محیط- دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
کاظم ندافی (شناسه پژوهشگر - Researcher ID: ۵۲۴۹)

چکیده مقاله:
امروزه توجه به مشکل کمبود آب در کشور ما و خصوصاً در نقاطی نظیر استان یزد که به دلیل قرار گرفتن در فلات مرکزی ایران دارای آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی است،حائز اهمیت فراوان است. در چنین شرایطی استفاده مجدد از فاضلاب یکی از راههای غلبه بر مشکل کم آبی است. با توجه به مسئله کمبود آب و جلوگیری از تخریب محیط زیست، در مجتمع صنایع لاستیک یزد از بهمن 1375 پساب حاصل از سیستم تصفیه فاضلاب بهداشتی(سیستم لجن فعال به روش هوادهی ممتد) جهت آبیاری مورد استفاده قرار گرفته است. براساس بررسی های انجام شده سرانه آب هر کارگر در طول شیفت کاری 77 لیتر و سرانه فاضلاب تولیدی هر کارگر در طول شیفیت 68 لیتر برآورد شده است. براساس آزمایشاتی که بر روی نمونه های فاضلاب خام انجام شد مقادیر پارامترهای PH،BOD5 ،CODو TSS به ترتیب 8-7/73 ، 122-220mg/l ، 198-385mg/l و 123-235mg/l بوده است و مقادیر این پارامترها در پساب نیز اندازه گیری شده که به ترتیب 8/2-8 ،34-50mg/l ، 54-75mg/l و 20-25mg/l باشد که منطبق با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست برای استفاده از پساب در آبیاری mg/l باشد. راندمان سیستم در حذف BOD5 و COD حداقل حدود 80-73 درصد و در حذف TSS ، حداقل 90-84 درصد بوده است. پارامترهای مهم در آب آبیاری نظیر EC،TDS،SAR و RSC در پساب اندازه گیری شده که به ترتیب 1846µ mohs.cm ، 1180mg/l ، 6/67meql و 1/06meql بوده که براساس مقایسه انجام شده بین این مقادیر و مقادیر استاندارد و دیاگرام ویلکوکس، پساب مورد نظر از نظر کیفیت آب آبیاری در ردیف آبهای متوسط قرار دارد.
کلیدواژه‌ها:
استفاده مجدد- آبیاری- فاضلاب تصفیه شده- لجن فعال

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سیستم های آبیاری
سیستم آبیاری قطره ای
اجزاء سيستم آبيارى قطره‌اى با آنچه تا به‌حال در مورد ساير روش‌ها ديديم تفاوت دارد. زيرا در اين روش مى‌بايست آب تصفيه شده و سپس در يک شبکه مخصوص توزيع گردد درشکل (اجزاء مختلف سيستم آبيارى قطره‌اي) اجزاء اين سيستم به‌صورت کلّى نشان داده دشه است. به‌طورى کهمشاهده مى‌شود سيستم شامل سه قسمت عمده است:
 
سیستم آبیاری قطره ای
خط اصلى
خط اصلى مشمل است بر پمپ براى تأمين فشار در سيستم، انژکتور کودهاى شيميايى براى تزريق مواد به داخل سيستم و فيلتر اوليه براى جدا کردن مواد معلق درشت از آب. در دو طرف فيلتر دو عدد فشارسنج نصب مى‌شود تا از روى افت فشار درفيلتر زمان شستشوى آن مشخص گردد. آخرين جزء خط اصلي، شير کنترل جريان و دبي سنج است.

لاترال‌ها
لاترال‌ها لوله‌هايى هستند که از قسمت نيمه اصلى منشعب شده و آب را توسط قطره ظچکان‌ها در سطح زمين پخش مى‌کنند. قطره‌‌چکان‌ها انواع گوناگونى دارد که در بخش‌هاى بعدى درباره آن بحث خواهد شد. تعداد قطره‌چکان‌ها بستگى به شرايط گياه دارد. در جدول (تخمين کلى نيازهاى سيستم آبيارى قطره‌اى براى زراعت‌هاى مختلف) کلياتى در مورد تعداد آنها براى زراعت‌هاى مختلف داده شده است. ارقام اين جداول فقط جنبه راهنما داشته و مى‌تواند در تخمين‌هاى اوليه طراحى مورد استفاده قرار گيرد.
نيمه اصلى
در قسمت نيمه اصلى يک فيلتر ثانوى براى جدا کردن مواد معلق ريز و شيرهى برقى (Solenoid) از نظرکمک به خودکار کردن سيستم تعبيه شده است. در اين قسمت از سيستم مى‌بايست يک تنظيم کننده فشار (رگولاتور) نيز نصب شود تا فشارفقط در دامنه‌اى که دبى را در حدّ نياز ثابت نگه‌دارد تغيير دهد. براى مشخص کردن فشار وجود يک فشارسنج نيز الزامى است. در انتهاى قسمت نيمه اصلى شير تخليه نصب است تا هر چند وقت يک‌بار مواد جمع شده در لوله تخليه شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آبیاری رساندن آب به مزرعه به منظور افزايش رطوبت خاك و فراهم آوردن امكان رشد گياهان به ويژه در سرزمينهاي خشك و نيمه خشك.

ويژگيهاي طبيعي منابع آب در ايران: پراكندگي و نحوة استقرار مرتفعات يك سرزمين به عنوان شالودة لازم براي شناخت ويژگيهاي موجودي آب، از اهميتي خاص برخوردار است. تقريبا پراكندگي و نحوة استقرار مرتفعات يك سرزمين به عنوان شالودة لازم براي شناخت ويژگيهاي موجودي آب، از اهميتي خاص برخوردار است. تقريباً در تمامي استانهاي ايران، كم و بيش، نقاطي با ارتفاع بيش از 500،2 متر بالاي سطح دريا وجود دارد . در اين ميان، ارتفاع متوسط كشور حدود 500،1 متر بالاي سطح درياست .

ايران به واسطة قرار داشتن در منطقة واقع در ناحية نيمه حارة بياباني، از يك‌سو زير تأثير صحراي عربستان و از سوي ديگر متأثر از منطقه تركستان ـ آسياي مركزي است و با توجه به ارتفاعات واقع در آن، خصوصيات اقليمي ويژه‌اي يافته است . دو نوار كوهستاني زاگرس و البرز همانند سدهايي در برابر توده‌هاي هواي مرطوب مديترانه‌اي و خزري، نه تنها در ميزان خشكي بخشهاي وسيعي از ايران مركزي دخالت دارند (گنجي، 233؛ بومونت، «روش سنتي... »، 2) بلكه باعث مي‌شوند تا دامنه‌هاي خارجي اين ارتفاعات با دريافت سهم بيشتري از نزولات آسماني، هم از نظر طبيعي و هم از لحاظ اشكال فعاليتهاي انساني و بهره‌برداري از منابع، ساختاري متفاوت داشته باشند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب