خطرات آرسنیک (As) در آب آشامیدنی
۱. فرم‌های شیمیایی و رفتاری محیطی

• آرسنیت (As³⁺): سمی‌تر، قابل حل در آب، در شرایط کم اکسیژن پایدار

• آرسنات (As⁵⁺): کمتر سمی، در آب‌های سطحی و چاه‌های هوادار غالب

• آرسنات‌آلی (مثلاً آرسنوبتائین): عمدتاً در غذاهای دریایی، در آب آشامیدنی نادر
  ۲. تأثیرات زیان بار بر سلامتی

• حاد: گاستروانتریت شدید، اسهال خونی، استفراغ

• مزمن:

  • سرطانی: کارسینوم پوست، ریه، مثانه و کبد

  • غیرسرطانی: تغییرات پوستی (پررنگی یا نکروز)، نوروپاتی محیطی (بی حسی و گزگز)، دیابت نوع ۲، فشار خون بالا

• تجمع در بافت‌ها: استخوان و ناخن‌ها، قابل اندازه‌گیری در نمونه‌های بیولوژیک
  ۳. استانداردها و حد مجاز

• WHO: ۱۰ µg/L

• EPA آمریکا: ۱۰ µg/L (Maximum Contaminant Level)

شیوه‌های تصفیه و حذف آرسنیک

۱. اکسیداسیون + رسوب‌دهی (Co-precipitation)

• افزودن آهن(III) کلراید یا زاج آهن → اکسیداسیون As³⁺ به As⁵⁺ → هم‌رسوبی با هیدروکسید آهن → جداسازی با ته‌نشینی یا فیلتراسیون

• لایم سافتنینگ (افزودن Ca(OH)₂) → تشکیل کمپلکس کربنات–آرسنات
  ۲. جذب سطحی (Adsorption)

• آلومینا فعال (Al₂O₃): ظرفیت بالا برای As⁵⁺

• اکسید آهن/هیدروکسید آهن (FeOOH، Fe₂O₃·nH₂O)

• زئولیت‌ اصلاح‌شده و بیوچار
  ۳. تبادل یونی

• رزین‌های تبادل آنیونی سلولزی یا پلیمری برای جذب As⁵⁺
  ۴. اسمز معکوس (RO)

• حذف کلی گونه‌های آرسنیک تا بیش از ۹۰٪

• نیاز به پیش تصفیه جهت حذف ذرات معلق و کلر

1. نانوفیلتراسیون

   • ممبران‌هایی با اندازه منافذ کوچک‌تر از هیدرات‌های آرسنیک

2. فرآیندهای غشایی الکتروشیمیایی

   • الکتروکوآگولاسیون: تولید یون‌های آهن/آلومینیوم از الکترودها → ته‌نشینی آرسنیک

3. پایلوت بنتونیت و زئولیت

   • فیلترهای بستر ثابت با مواد اصلاح‌شده برای جذب پیوسته

روش‌های اندازه‌گیری آزمایشگاهی

1. Hydride Generation AAS (HG‑AAS)

   • تبدیل آرسنیک به گازی ArH₃ → اندازه‌گیری جذب اتمی → حد تشخیص ~۰.۵ µg/L

2. ICP–MS

   • تفکیک ایزوتوپی As (۷۵As)، حد تشخیص نانوگرم بر لیتر

3. ICP–OES

   • حد تشخیص ~۵–۱۰ µg/L

4. Atomic Fluorescence Spectrometry (AFS)

   • حساسیت بالا، حد تشخیص ~۰.۱ µg/L

5. Colorimetric (Gutzeit Method)

   • واکنش با سیان‌ورم‌سدیم (NaBH₄) → تولید آرسین (ArH₃) → جذب نوری رنگ یدید طلا–دی‌اتیوکاربامات

6. XRF

   • برای نمونه‌های متمرکز یا تبخیرشده؛ سریع ولی با حد تشخیص بالاتر

7. Electrochemical (DPV/ASV)

   • والسامترى پالس تفاضلى (DPV) یا انودیک استریپینگ (ASV) بر روی الکترودهای طلا/کربن اصلاح‌شده

روش‌های سنتی حسی و چشمی

• طعم و بو

  • آرسنیک محلول در آب: بی‌بو، بی‌طعم

  • در غلظت‌های بسیار بالا: ممکن است تلخی خفیف احساس شود ولی قابل اتکا نیست

• تغییر رنگ یا کدورت

  • رسوب Fe–As پس از افزودن زاج آهن: ته‌نشینی لایه‌ خاکستری مایل به قهوه‌ای

• کیت‌های میدانی (Test Kits)

  • نوارهای رنگ‌سنجی مبتنی بر دی‌اتیوکاربامات یا گیگی](Gutzeit)؛ تغییر رنگ زرد تا قرمز در حضور As

• آزمون شیشه‌ی سربی

  • اضافه کردن اسید کلریدریک و NaBH₄ به نمونه در لوله سربی → تولید گاز آرسین → تغییر رنگ کاغذ یدید نقره

روش‌های ساده و پیشرفته

1. سنسورهای نانومواد

   • نانوذرات طلا یا نقره با لیگاند تیول: تغییر پلاسمون سطحی → تشخیص اسپکتروفتومتریک

2. Biosensor

   • آنزیم‌های ترانس‌اکتاز یا باکتری‌های مهندسی‌شده: تغییر پتانسیل یا جریان

3. DGT (Diffusive Gradients in Thin Films)

   • جذب آرام As به رزین در ژل → پایش غلظت Bioavailable

4. LIBS

   • تحلیل طیفی سریع بر روی نمونه‌ی خشک‌شده

5. فلورسانس ناشی از پالس لیزر (Laser‑Induced Fluorescence)

   • کاربرد محدود در نمونه‌های حاوی کمپلکس‌های فلورسانت آرسنیک

علائم و نشانه‌های محیطی

• نشانه‌های هیدروژئوشیمیایی

  • آب‌های زیرزمینی در مناطق آتشفشانی یا مرجانی: غلظت بالای As

  • پ‌اچ خنثی تا قلیایی و اکسیژن پایین: آزادسازی As³⁺ از خاک

• اثر بر آبزیان

  • کاهش تنوع بی‌مهرگان آبزی (حساسیت به سمیّت آرسنیک)

  • تجمع در بافت‌های ماهی و بی‌مهرگان

• علامت‌های زیستی (Bioindicator)

  • گیاهانی مانند Pteris vittata (سرخس آرسنیک دوست) رشد برجسته در خاک‌های آلوده

• فعالیت‌های انسانی

  • معادن طلای قدیمی، پالایشگاه‌های مس و روی: منبع مهم انتشار آرسنیک

  • چاه‌های عمیق کشاورزی در مناطق با سنگ مادر آرسنیک‌دار

جمع‌بندی مهندسی:
پایش دوره‌ای کیفیت آب زیرزمینی با روش‌های آزمایشگاهی (HG‑AAS یا ICP–MS) و به‌کارگیری سامانه‌های ترکیبی تصفیه (اکسیداسیون + Co‑precipitation + Adsorption + RO) برای حذف مؤثر آرسنیک ضروری است. در موارد روستایی می‌توان از کیت‌های میدانی برای غربالگری اولیه استفاده و سپس نمونه‌ها را در آزمایشگاه تأیید کرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

معرفی آرسنیک و خطرات آن بر سلامت

آرسنیک (As) یک شبه‌فلز طبیعی است که در پوسته زمین فراوانی قابل توجهی دارد. این عنصر به‌شدت سمی است و توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) در گروه سرطان‌زای انسانی طبقه‌بندی شده است. مصرف مزمن آب آلوده به آرسنیک (به‌ویژه گونه‌های سمی آن) می‌تواند باعث ضایعات پوستی (مانند هایپرپیگمنتاسیون و هایپرکراتوزیس) و انواع سرطان (پوست، ریه، کلیه، مثانه و غیره) شود. از نظر شیمیایی، گونه سه‌ظرفیتی آرسنیک (As(III)، آرسنیت) به‌دلیل تحرک بالاتر و سمیت بیشتر، خطرناک‌تر از گونه پنج‌ظرفیتی (As(V)، آرسنات) است. عمده‌ترین مسیر ورود آرسنیک به بدن انسان، مصرف آب آشامیدنی آلوده است. این آلاینده در مقیاس جهان به‌طور گسترده برای سلامت تهدید تلقی می‌شود و WHO غلظت آن در آب آشامیدنی را حداکثر ۱۰ میکروگرم در لیتر توصیه کرده است.

منابع آرسنیک در آب‌های طبیعی

آرسنیک می‌تواند از منابع طبیعی و انسانی وارد آب‌های زیرزمینی شود. در منابع طبیعی، فرایندهایی مانند هوازدگی و اکسیداسیون مواد معدنی حاوی آرسنیک (مثلاً پیریت)، فعالیت‌های آتشفشانی و حتی آتش‌سوزی جنگل‌ها، سبب آزاد شدن آرسنیک به آب می‌شوند. به علاوه، نفوذ طبیعی سنگ‌های معدنی غنی از آرسنیک به آب‌های زیرزمینی باعث بالا رفتن غلظت آرسنیک می‌شود. از سویی دیگر، فعالیت‌های انسانی نیز منبع مهمی برای ورود آرسنیک به محیط زیست‌اند. استفاده از آرسنیک در صنایع کشاورزی (مانند حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها)، صنایع چوب (مواد نگهدارنده چوب)، متالورژی و الکترونیک، همگی به آلوده کردن آب‌ها به آرسنیک منجر می‌شوند.

استانداردهای جهانی آرسنیک در آب آشامیدنی

سازمان جهانی بهداشت غلظت آرسنیک در آب آشامیدنی را تا ۱۰ میکروگرم در لیتر مجاز دانسته است. این معیار توسط دستورالعمل‌های بین‌المللی از جمله دستورالعمل آب آشامیدنی اتحادیه اروپا نیز به‌طور قانونی به ۱۰ μg/L تعیین شده است. برخی کشورها استانداردهای سختگیرانه‌تری دارند؛ برای مثال دانمارک و ایرلند غلظت حداکثری را به‌ترتیب ۵ و ۷.۵ μg/L تعیین کرده‌اند. در ایالات متحده، سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) از سال ۲۰۰۱ حد مجاز آرسنیک در آب آشامیدنی را ۱۰ واحد در بیلیون (معادل ۱۰ μg/L) تصویب کرده است.

روش‌های تصفیه آرسنیک از آب

از دید کلی، روش‌های حذف آرسنیک از آب شامل سه دسته فیزیکی، شیمیایی و زیستی هستند که هر یک چند زیرمجموعه مهم دارند. در ادامه این روش‌ها تشریح می‌شوند:

• روش‌های فیزیکی: عمده‌ترین فرایندهای فیزیکی شامل استفاده از غشاهای تبادل یونی و فرآیندهای غشایی مانند نانوفیلتراسیون و اسمز معکوس است. غشاهایی با منافذ بسیار ریز (مانند غشاهای NF/RO) به‌طور معمول بیش از ۹۰٪ آرسنیک موجود را حذف می‌کنند. این روش‌ها به‌دلیل راندمان بالای حذف آرسنیک و نیاز به افزودن مواد شیمیایی کم، در مقیاس صنعتی کاربرد فراوانی دارند. با این حال، هزینه اولیه بالا، نیاز به فشار کاری زیاد برای عبور آب از غشا و تولید پساب غلیظی که حاوی آرسنیک باقی‌مانده است از معایب مهم این روش‌ها به‌شمار می‌روند. فیلتراسیون ساده (مانند فیلتر شنی) به‌تنهایی معمولاً اثربخشی زیادی در حذف آرسنیک ندارد و اغلب برای حذف ذرات معلق به‌کار می‌رود.

• روش‌های شیمیایی: شامل جذب سطحی، اکسیداسیون شیمیایی و انعقاد–لخته‌سازی است.

  • جذب سطحی (Adsorption): یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای حذف آرسنیک است. در این روش، آرسنیک توسط جاذب‌هایی مانند اکسیدهای آهن و آلومینیوم، کربن فعال یا انواعی از زئولیت‌ها جذب می‌شود. جذب سطحی به‌دلیل کارایی بالای حذف آرسنیک، هزینه نسبتاً پایین و سهولت عملیات، به‌عنوان یک روش اقتصادی و عملی شناخته می‌شود. جاذب‌های صنعتی متداول شامل هیدروکسید آهن گرانولی و آهن صفر ظرفیتی هستند که در مقیاس تجاری تولید شده‌اند.

  • اکسیداسیون شیمیایی: معمولاً جهت تسهیل حذف آرسنیک انجام می‌شود، به‌خصوص برای تبدیل آرسنیک سه‌ظرفیتی (بسیار محلول و سمی) به آرسنیک پنج‌ظرفیتی که حذف آن آسان‌تر است. اکسیدکننده‌هایی مانند ازن، پرمنگنات پتاسیم یا کلر می‌توانند As(III) را به As(V) تبدیل کنند، در نتیجه کارایی فرایندهای بعدی مانند انعقاد و جذب افزایش می‌یابد.

  • انعقاد–لخته‌سازی: در این روش شیمیایی رایج، ترکیباتی مانند کلرید فریک (FeCl3) یا سولفات آلومینیوم به آب اضافه می‌شوند تا بار ذرات معلق خنثی شده و ذرات بزرگ‌تری (لخته) تشکیل شود. آرسنیک محلول به‌صورت جذب‌شده یا رسوب‌داده‌شده در این لخته‌ها به فاز جامد منتقل شده و سپس با ته‌نشینی یا فیلتراسیون از آب جدا می‌شود. روش انعقاد-لخته‌سازی در تصفیه آب شهری کاربرد گسترده‌ای دارد و می‌تواند غلظت آرسنیک را تا زیر حد استاندارد (مثلاً زیر ۱۰ μg/L) کاهش دهد.

• روش‌های زیستی: در این روش‌ها از فرآیندهای بیولوژیکی طبیعی برای حذف آرسنیک استفاده می‌شود.

  • باکتری‌های سولفات‌کاهنده (SRB): این گروه میکروارگانیسم‌ها با مصرف سولفات، سولفید تولید می‌کنند که می‌تواند آرسنیک را به شکل رسوب فلزی (آرسنی‌سولفید) تثبیت کند. مطالعات نشان داده است که سیستم‌های بیوراکتور مبتنی بر SRB قادرند مقادیر قابل توجهی از As(III) و As(V) را با تشکیل رسوب فلزی از آب حذف کنند.

  • تالاب‌های مصنوعی: سیستم‌های خاکی-آبی‌ای که برای تصفیه طبیعی آب طراحی شده‌اند، امکان حذف آرسنیک از طریق طیف متنوعی از مکانیزم‌ها را فراهم می‌کنند. در این تالاب‌ها، فعالیت گیاهان و باکتری‌ها موجب اکسیداسیون و ته‌نشینی آرسنیک (مثلاً به شکل آرسنات‌های رسوبی یا کانی‌های آرسنیکی) و جذب آن به سطح ذرات خاک و گیاهان می‌شود. تالاب‌های ساخته‌شده مزیت کم‌هزینه و کارکرد پایدار دارند و در مطالعات مختلف به حذف موفقیت‌آمیز آرسنیک گزارش شده است.

مزایا و معایب هر روش

• روش‌های فیزیکی: مزایا این گروه شامل راندمان بالای حذف (به‌ویژه در سیستم‌های غشایی) و عدم نیاز به افزودن مواد شیمیایی به آب است. معایب آن‌ها هزینه سرمایه‌ای و عملیاتی بالا، نیاز به فشار کاری زیاد و تولید پساب غلیظ حاوی آرسنیک است.

• روش‌های شیمیایی: مزایای اصلی شامل کارایی بالا در حذف آرسنیک، امکان طراحی در مقیاس بزرگ و نسبتاً هزینه پایین (خصوصاً در جذب سطحی) است. مثلاً جذب سطحی می‌تواند به‌طور چشمگیری آرسنیک را حذف کند، اما نیاز به تعویض یا احیای جاذب پس از اشباع دارد و حضور یون‌های رقابتی (مانند فسفات) می‌تواند ظرفیت جذب را کاهش دهد. روش انعقاد-لخته‌سازی نیز در مقیاس صنعتی معمول و اثربخش است، اما تولید مقادیر قابل توجهی لجن و نیاز به کنترل دقیق pH از معایب آن است.

• روش‌های زیستی: این روش‌ها مزیت اصلی‌شان هزینه پایین و قابلیت اجرا به‌صورت غیرفعال (مانند تالاب‌های مصنوعی) است. آن‌ها می‌توانند در بسیاری از شرایط محیطی کار کنند و بعضاً بازیابی و نگهداری ساده‌تری دارند. معایب روش‌های زیستی شامل زمان واکنش طولانی‌تر، نیاز به شرایط خاص محیطی (pH، منبع کربن، دما و غیره) و کنترل دشوارتر فرآیند است، به‌طوری که تضمین حذف کامل آرسنیک در همه شرایط همواره ممکن نیست.

فناوری‌های نوین و پژوهش‌های جدید در تصفیه آرسنیک

در سال‌های اخیر، تحقیقات بسیاری روی استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای حذف آرسنیک انجام شده است. از جمله، جاذب‌های نانوساختار توجه زیادی یافته‌اند؛ برای مثال نانوذرات آهن-اکسید و جاذب‌های گرافنی، مساحت سطح ویژه بسیار بالایی دارند و ظرفیت بالایی در جذب آرسنیک نشان داده‌اند. همچنین چارچوب‌های فلزی-آلی (MOFها) و مواد دو‌لایه (LDHهای آهن–منگنز) به‌عنوان جاذب‌های نوظهور مطرح شده‌اند که بر اساس نتایج آزمایشگاهی، حذف بسیار بالایی (بیش از ۹۵٪) در سطح خنثی داشته‌اند. در حوزه فرایندهای شیمیایی جدید، استفاده از روش‌های فتوکاتالیستی و اکسیداسیون پیشرفته به چشم می‌خورد. نیمه‌رساناهای فوتوکاتالیست (مانند TiO۲ تحت نور UV یا خورشید) می‌توانند As(III) را به As(V) اکسید کنند که باعث کاهش سمیت و تسهیل حذف آن در مراحل بعدی می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که اکسیداسیون فوتوکاتالیستی به‌خصوص در مناطقی با دسترسی به نور خورشید قوی، یک روش پایدار و امیدوارکننده برای کاهش آلودگی آرسنیک است. علاوه بر این، روش‌های ترکیبی نظیر غشاهای پوشیده با نانوذرات و یا فرایندهای الکتریکی/الکترواستیکاسیون نیز در حال توسعه هستند. این فناوری‌های نوین هنوز در مقیاس صنعتی به‌طور کامل به‌کارگیری نشده‌اند، اما مطالعات آزمایشگاهی و پایلوتی پتانسیل بالای آن‌ها را در بهبود تصفیه آب نشان داده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

برای حذف آرسنیک از آب، از مواد منعقدکننده (کوآگولانت) مختلفی استفاده میشود که با تشکیل فلوكها (ذرات بزرگتر)، آرسنیک را جذب و از آب جدا میکنند. انتخاب ماده منعقدکننده و دوز مصرفی آن به عواملی مانند نوع آرسنیک (آرسنیک III یا V)، pH آب، غلظت آرسنیک و سایر ناخالصیها بستگی دارد. برخی از رایجترین مواد منعقدکننده و دوزهای پیشنهادی آنها عبارتاند از:

---

### ۱. *منعقدکنندههای مبتنی بر آهن (Iron-Based Coagulants)*
این مواد بهدلیل تشکیل هیدروکسید آهن (Fe(OH)₃) که سطح جاذب برای آرسنیک دارد، بسیار مؤثر هستند:
- *کلرید فریک (FeCl₃)*
- *دوز مصرفی*: ۱۰ تا ۵۰ میلیگرم بر لیتر (بسته به غلظت آرسنیک).
- *مکانیسم*: تشکیل Fe(OH)₃ و جذب آرسنیک روی سطح آن.
- *pH بهینه*: ۶ تا ۸.

- *سولفات فریک (Fe₂(SO₄)₃)*
- *دوز مصرفی*: ۲۰ تا ۶۰ میلیگرم بر لیتر.
- *مکانیسم*: مشابه کلرید فریک، اما نیاز به تنظیم pH دارد.

- *پلیمرهای آهنی (مثل PFC - Polymeric Ferric Chloride)*
- *دوز مصرفی*: ۵ تا ۳۰ میلیگرم بر لیتر.
- *مزیت*: تشکیل فلوكهای سنگینتر و سریعتر.

---

### ۲. *منعقدکنندههای مبتنی بر آلومینیوم (Aluminum-Based Coagulants)*
این مواد کمتر از آهن برای حذف آرسنیک استفاده میشوند، اما در برخی موارد کاربرد دارند:
- *آلوم (Alum - Al₂(SO₄)₃·18H₂O)*
- *دوز مصرفی*: ۲۰ تا ۱۰۰ میلیگرم بر لیتر.
- *محدودیت*: در pH بالاتر از ۸ کارایی کمتری دارد.

- *پلیآلومینیوم کلراید (PACl - Polyaluminum Chloride)*
- *دوز مصرفی*: ۱۰ تا ۴۰ میلیگرم بر لیتر.
- *مزیت*: عملکرد بهتر در محدوده وسیعتر pH.

---

### ۳. *منعقدکنندههای ترکیبی یا اصلاحشده*
- *هیبرید آهن-آلومینیوم (Fe-Al Hybrid Coagulants)*
- *دوز مصرفی*: ۱۵ تا ۵۰ میلیگرم بر لیتر.
- *مزیت*: ترکیب مزایای آهن و آلومینیوم برای جذب بهتر آرسنیک.

- *منعقدکنندههای غشایی (مثل Ferrate (VI))*
- *دوز مصرفی*: ۲ تا ۲۰ میلیگرم بر لیتر.
- *مزیت*: اکسیدکننده قوی و تشکیل رسوب آهنی.

---

### ۴. *مواد کمکی (Coagulant Aids)*
برای بهبود عملکرد منعقدکنندهها، از مواد کمکی مانند:
- *پلیمرهای آلی (مثل پلیآکریلآمید)*
- *دوز مصرفی*: ۰.۱ تا ۲ میلیگرم بر لیتر.
- *سیلیکا فعال*
- *دوز مصرفی*: ۱ تا ۵ میلیگرم بر لیتر.

---

### نکات کلیدی:
1. *تنظیم pH*:
- برای آرسنیک III (As³⁺)، اکسیداسیون اولیه به آرسنیک V (As⁵⁺) ضروری است (با کلر یا اُزون).
- pH آب باید بین ۶ تا ۸ باشد تا جذب آرسنیک روی هیدروکسیدهای فلزی بهینه شود.

2. *آزمایش جارتست (Jar Test)*:
- برای تعیین دقیق دوز مصرفی، انجام آزمایش جارتست با نمونه آب واقعی ضروری است.

3. *فرایندهای پس از انعقاد*:
- انعقاد باید همراه با *تهنشینی* (Sedimentation) و *فیلتراسیون* (مثل فیلتر شنی یا غشایی) باشد.

4. *محدودیتها*:
- منعقدکنندههای آهنی معمولاً برای آرسنیک مؤثرتر از آلومینیومیها هستند.
- غلظت بالای سولفات یا کربنات ممکن است کارایی را کاهش دهد.

---

### مثال عملی:
- برای آبی با غلظت آرسنیک ۵۰ ppb:
- از *کلرید فریک* با دوز ۲۰ میلیگرم بر لیتر و pH~7 استفاده میشود.
- پس از انعقاد و فیلتراسیون، غلظت آرسنیک به زیر ۱۰ ppb (مطابق استاندارد WHO) میرسد.

---

برای دستیابی به نتیجه بهینه، همیشه مشاوره با متخصصان تصفیه آب و انجام آزمایشهای اولیه توصیه میشود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب اگرچه به عنوان مایه حیات شناخته شده اما حضور آلایند ه های شیمیایی وبیولوژیكی قادر است كیفیت آن را برای شرب نامطلوب ساخته و حتی باعث بروزبیماری های خطرناك از جمله سرطان در انسان ها گردد [مسافری، 1385 ]. از اینروبهره مندی از آب آشامیدنی سالم و كافی از حقوق اولیۀ انسان ها در كلیۀ جوامع بوده وجزء شاخص های توسعه یا فتگی محسوب می شود. انتخاب دهه بین المللی آب از سال2005 تا 2015 خود تائیدی بر اهمیت موضوع است.
آرسنیك از جمله آلاینده های شیمیایی است كه می تواند در آب حضور داشته و ازطریق آشامیدن وارد بدن انسان ها شده و عوارض بهداشتی و سلامتی خود را ایجادنماید. این عنصر به طور گسترده ای در محیط زیست توزیع شده و از نظر فراوانی،بیستمین عنصر پوسته ای و نسبتاً كمیاب است و فراوانی كلی آرسنیك در پوسته زمین2 برآورد شده است . بر خلاف اغلب آلایند ه های زیست محیطی، اطلاعات ppm 1/5 تاگسترده ای در خصوص آرسنیك غیر آلی و تماس انسانی وجود دارد. اثرات بهداشتی ناشی از مواجهه با آرسنیك شامل بروز بیمار یهای مختلف ازجمله بیمار ی های پای بیماری عروق محیطی، فشار خون بالا، سرطان های داخلی (شش، مثانه و ،(BFD) سیاه كلیه) آترواسكلروزیس قلبی و ضایعات پوستی شامل كراتوزیس، هیپر پیگمانتاسیون و.[ هیپو پیگمانتاسیون و در نهایت سرطان پوست است [مسافری و یونسیان، 1385
بر اساس فوق موضوع حضور آرسنیك در آب آشامیدن ی، اثرات و عوارض نامطلوب بهداشت ی حاصل از آن بر رو ی سلامت انسان ها و رو ش های حذف آن از آب آشامیدنی مسئله ای است كه ذهن بسیار ی از دانشمندان و محققان را در كشورها ی مختلف دنیا طی قرن گذشته و حاضر بخود جلب نموده است. تعداد قابل توجه مقالات منتشر شده در منابع مختلف علمی م یتواند گواهی براین امر باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

کشف برهم‌کنش‌های مغناطیسی غیرمنتظره بین نقاط بسیار کوچک زنگ (rust)، دانشمندان مرکز فناوری نانو (CBEN) در دانشگاه رایس را به سمت توسعه یک فناوری کم هزینه و جالب برای پاکسازی آرسنیک از آب آشامیدنی هدایت کرده است. این فناوری میلیون‌ها نفر در هند، بنگلادش و دیگر کشورهای در حال توسعه که در آنها هزاران مورد آلاینده‌های آرسنیکی به چاه‌های آب وارد می‌شود، را امیدوار کرده است.

Vicki Colvin مدیر این پروژه معتقد است که آلودگی آرسنیک در آب آشامیدنی یک معضل جهانی است، راه‌های مختلفی برای زدودن آن وجود دارد ولی برای این کار دستگاه‌های وسیع و پمپ‌های فشار بالا که با انرژی برق کار می‌کنند، مورد نیاز است. راه‌حل پیشنهادی این گروه ساده و بی‌نیاز از الکتریسیته است. هرچند نانوذرات استفاده شده در این روش گران‌ قیمت هستند، اما آنها در حال کار بر روی روشی برای تولید آنها هستند که در آن از زنگ (rust) و روغن زیتون استفاده می‌شود و هیچ امکانات بیشتری جز یک اجاق گاز نیاز ندارد.
فناوری CBEN مبتنی بر یک برهم‌کنش مغناطیسی جدید کشف شده‌ای است که بین ذرات بسیار ریز زنگ که از ویروس کوچکتر هستند، اتفاق می‌افتد. Colvin می‌گوید: در ابتدا تصور می‌شد این ذرات مغناطیسی کوچک با یک میدان مغناطیسی قوی برهم‌کنش نشان دهند. به دلیل این که قبلا چگونگی ساخت این ذرات در اندازه‌های مختلف را یافته بودیم، ما تصمیم گرفتیم بر روی بزرگی میدان مغناطیسی مورد نیاز جهت بیرون کشیدن این ذرات از سوسپانسیون تحقیق کنیم. نتیجه کار شگفت‌انگیز بود زیرا نیروی الکترومغناطیسی بزرگی برای به حرکت درآوردن نانوذرات لازم نبود و در بسیاری از موارد یک آهن‌ربای دستی هم مشکل را حل می‌کرد.
آزمایشات با استفاده از نمونه‌های خالص از ذرات اکسید آهن هم اندازه در آب به شکل سوسپانسیون انجام شد. یک میدان مغناطیسی جهت وارد کردن فشار به ذرات برای خارج شدن از محلول مورد استفاده قرار گرفت که در نهایت آب خالص باقی ماند. تیم Colvin ذرات ریز را بعد از زدودن از آب مورد اندازه‌گیری قرار دادند و توضیح شفافی را ارائه دادند: ذرات بعد از اعمال میدان مغناطیسی به هم دیگر نچسبیده بودند. Colvin، معتقد است شواهد آزمایشگاهی بیانگر برهم‌کنش مغناطیسی بین خود نانوذرات است.

Doug Natelson یکی از این محققان معتقد است که با کاهش اندازه ذره، نیروی مورد نیاز برای به حرکت درآوردن آن به شدت کاهش می‌یابد و مدل‌های قدیمی که پیش‌بینی می‌کردند میدان مغناطیسی بزرگی برای خارج کردن این ذرات مورد نیاز است، باید تصحیح گردد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آرسنیک شبه فلزی، خاکستری- نقره ای یا زرد، بدون بو و مزه می باشد. ماده ای طبیعی است که به دو صورت معدنی و آلی وجود دارد. آرسنیک معدنی در آب، خاک و بستر سنگ یافت می شود و برای بدن سمی است.آرسنیک و ترکیبات آن در صنعت کاربرد زیادی دارد و در ساخت شیشه، چوب، حشره کش، علف کش، اجزاء الکترونیکی و آلیاژها استفاده می کنند. آرسنیک از راه تنفس، غذا، آب، خاک و پوست منتقل می شود. سوزاندن مواد حاوی آرسنیک از قبیل چوب آرسنیک را در هوا منتشر می کند و هم چنین تنباکو و سیگار نیز حاوی مقدار ناچیز آرسنیک هستند.ماهی ها و غذاهای دریایی و مکمل های کلسیم که از صدف های دریایی ساخته می شود نیز حاوی مقدار زیادی آرسنیک می باشند، اما برای بدن سمی نیستند.در نقاط مختلف دنیا جمعیتی که آب غنی از آرسنیک را می نوشند مخاطرات بهداشتی شدیدی مشاهده شده است. آب آشامیدنی از نظر آرسنیک تهدید جدی برای بهداشت عمومی است.

آرسنیک شبه فلزی، خاکستری- نقره ای یا زرد، بدون بو و مزه می باشد. ماده ای طبیعی است که به دو صورت معدنی و آلی وجود دارد. آرسنیک معدنی در آب، خاک و بستر سنگ یافت می شود و برای بدن سمی است.آرسنیک و ترکیبات آن در صنعت کاربرد زیادی دارد و در ساخت شیشه، چوب، حشره کش، علف کش، اجزاء الکترونیکی و آلیاژها استفاده می کنند. آرسنیک از راه تنفس، غذا، آب، خاک و پوست منتقل می شود.

سوزاندن مواد حاوی آرسنیک از قبیل چوب آرسنیک را در هوا منتشر می کند و هم چنین تنباکو و سیگار نیز حاوی مقدار ناچیز آرسنیک هستند.ماهی ها و غذاهای دریایی و مکمل های کلسیم که از صدف های دریایی ساخته می شود نیز حاوی مقدار زیادی آرسنیک می باشند، اما برای بدن سمی نیستند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آرسنيك عنصري است سمي كه جز فلزات سنگين مي باشد . حداكثر غلظت مجاز اين عنصر در آب آشاميدني 05/0 ميليگرم در ليتر مي باشد راههاي ورود آن به آب بعلت وجود معادن سنگ فلزات آهن و هم چنين در نتيجه مصرف مواد ضد آفات نباتي و حشره كش هاي حاوي آرسنيك مي باشد.

آرسنيك در گياهان و موجودات آبي مانند ميگو كه اغلب جنبه غذايي براي انسان دارند ، وجود دارد كه در اثر مصرف اين موجودات توسط انسان خودبخود وارد بدن شده و تجمع يافته و ايجاد مسموميت مي نمايد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آرسنيك در آب آشاميدني
ارسنيك از زمانهاي قديم به عنوان يك سم اضافي شناخته شده است وجود مقادير كم ارسنيك در آب آشاميدني كه در شبكه لوله‌كشي شهري يا چاههاي اختصاصي وجود دارد ، باعث يكي از دلنگرانيهاي جوامع شده است.
اين متن به بعضي از سؤالات معمولي درباره آرسنيك در آب آشاميدني پاسخ مي‌دهد.
ارسنيك چيست؟
ارسنيك يكي از عناصر تشكيل دهنده طبيعي است كه بصورت گسترده‌اي در پوسته زمين توزيع يافته است و همچنين مقادير جزئي نيز در كالاهاي روزمره زندگي يافت مي‌شود. اين عنصر معمولا بصورت تركيباتي با اكسيژن ، كلرين يا گوگردها كه عموما شامل تركيبات غيرآلي ارسنيك است ، يافت مي‌شود.
تركيبات آلي آرسنيك نيز شامل هيدروژن و كربن‌هاي ارسنيك است.
ارسنيك به دو شكل آلي و غيرآلي (معدني) تقسيم مي‌شود.
مطالعات سم‌شناسي معمولا تفاوت اين دو شكل از ارسنيك را موردتوجه قرار نمي‌دهد در عين حال بيشترين توجه خويش را بر روي تركيبات معدني ارسنيك متمركز مي‌نمايد چراكه اشكال مختلف ارسنيك براحتي در محيط و بدن انسان به يكديگر تبديل مي‌شوند و در اين ميان معمولا تركيبات معدني ارسنيك بيشتر از اشكال آلي آن مضر و خطرناك هستند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب