مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بررسي انواع لوله براي انتقال آب
 
مقدمه
به طور كلي در خطوط انتقال آب با توجه به ويژگي هاي هر طرح از انواع مختلف لوله استفاده مي گردد . در اين طرح براي انتخاب لوله پارامترهاي مشروحه زير مورد توجه قرارگرفته است :
قطر لوله ، مقاومت مكانيكي ، نوع اتصال ، مسايل تعميراتي و نگهداري ، عمر مفيد ، تجربه كاربردي ، تأثير عوامل اجرايي …
با در نظر گرفتن پارامترهاي فوق الذكر و بررسي هاي انجام شده ، براي اين طرح پنج نوع لوله ، چدن نشكن ، فولادي و آزبست سيمان و GRP  و پلي اتلين مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته است .
بنابراين با عنايت به مراتب فوق جهت انتخاب جنس و نوع لوله براي خط انتقال در طرح به لحاظ اقتصادي و فني به شرح زير مورد مطالعه قرار گرفته است .
لوله چدن نشكن ( داكتيل )
اين لوله از نظر خصوصيات مكانيكي و تحمل با خارجي مقاومت خوبي دارد و به علت سنگيني وزن در طولهاي كوتاهتري ( در حدود 5/5 متر ) توليد مي شوند . در ساخت لوله ريخته گري به روش گريز از مركز صورت مي گيرد و نحوه اتصال لوله به دو روش فشاري و گلند بولتي مي باشد . نوع فشاري را سازندگان با نامهايي نظير تايلوكس – تايتون و … مي نامند . اين اتصال را اتصال خودكار نيز مي گويند . اتصال نوع گلند و بولتي از نوع قديمي اتصالات چدني و چدن نشكن است .
دو كارخانه از سازندگان معتبر اين نوع از لوله ها عبارتند از :
1-لوله سازي خوزستان كه در كاخانه آن در اهواز مي باشد و حداكثر تا قطر اسمي  600 ميليمتر توليد مي نمايد و اتصا لا ت اين لوله ها از نوع تايتون مي باشد .
توليدات كارخانه فاقد اندود داخلي و پوشش خارجي است ( فقط با قير مذاب اندود شده اند ) و در صورت ضرورت لازمست اين امر به سفارش خريدار انجام شود .
2-ماشين سازي ايران كه كارخانه آن در 10 كيلومتري جاده ساوه ( نزديك تهران ) واقع شده و تا قطر اسمي 700 ميليمتر توليد مي نمايد و براساس نشريه هاي اين كارخانه امكان ساخت لوله تا قطر 1000 ميليمتر وجود دارد . توليدات اين كارخانه نيز فاقد داخلي و پوشش خارجي است (فقط با قير مذاب اندود شده اند ) و در صورت ضرورت لازم است اين امر به سفارش خريدار انجام شود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مباني طراحي هيدروليكي شبكه خطوط انتقال آب

مقدمه :
براي انجام درست آبرساني به مناطق مختلف طرح و راحتي و آسايش استفاده كنندگان ، همچنين اقتصادي بودن طرح و بهداشتي ماندن آب داخل شبكه در طول مدت طرح لازم است در طراحي شبكه و خطوط انتقال ضوابط طراحي رعايت گردد.
جهت رفع نيازهاي آبي در فصول مختلف سال و رفع نياز آتش نشاني ، طراحي هيدروليكي شبكه خطوط انتقال نتايج بدست آمده از تحليل شبكه براي دبي حداكثر مصرف ساعتي انجام مي گردد . در اين حالت فشار حداقل مجاز شبكه بايد تأمين گردد. در گام بعد اين شبكه براي دبي نياز آتش نشاني و حداكثر مصرف روزانه كنترل مي گردد. در چنين حالتي مي بايست حداقل فشار مورد نياز آتش نشاني در حداقل در نقاط آتش نشاني تأمين گردد.
براي طراحي شبكه انتقال آب مصرفي سرانه و ضرايب حداكثر روزانه و حداكثر ساعتي و دبي مورد نياز آتش نشاني به عنوان مبناي كل آب مورد نياز مي باشند كه در اين گزارش درباره آنها بحث خواهد شد .
فشار مجاز شبكه انتقال و توزيع آب
در تعيين فشار آب درون لو له هاي شبكه توزيع جنبه هاي مختلفي را بايد مد نظر قرار داد از جمله آنكه ، اگر مقدار آن كم در نظر گرفته شود در اثر افت در خطوط انتقال شبكه ، كنتور و لو له هاي درو ن سا ختمان در نقاط بر داشت دچار كمبود فشار خواهيم بود . چنانچه فشار شبكه زياد در نظر گرفته شود . مصرف آب بالا رفته نشت در شبكه زياد شده تلفا ت افزايش مي يا بد . لذا با توجه به نكات فني و اقتصادي و اجتماعي ، فشار كار شبكه بايد طوري تعيين گردد كه جوابگوي نياز مصرف كنندگان بوده و از لحاظ فني و اقتصادي نيز قابل قبول باشد . بر اين اساس با توجه به وضعيت توپو گرافي و بافت ساخت و ساز ، فشار حد اقل و حد اكثر شبكه توزيع آب اين چنين توصيه مي گردد :
 الف ) حد اكثر فشار مجاز
با توجه به جنس و عمر لوله و وضعيت تو پو گرافي منطقه و كيفيت اجراي شبكه توزيع آب و لوله كشي داخل ساختمانها در ايران مطابق ضوابط سازمان برنامه و بودجه و وزارت نيرو فشار شبكه در حالت استا تيك حد اكثر 5 اتمسفر نو صيه مي گردد .
 لازم به ذكر است در صورتي كه با توجه به وضع تو پو گرافي منطقه محدوديت فوق الذكر مشكلاتي ايجاد نمايد و يا اضافه هزينه قابل ملاحظه اي داشته باشد . مي توان با تو جيه كافي در منا طقي از شبكه فشار حد اكثر تا 7 اتمسفر را مجاز دانست .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در سالهای قبل تامین آب شرب شهر کرمانشاه از طریق چشمه های سطح شهر و چاههای حفر شده حاشیه رودخانه قره سو انجام گرفته است و پیش از دهه اخیر به علت آلودگی آب رودخانه مذکور برداشت از آن ممنوع و در سال ۱۳۷۰ تعداد ۲۲ حلقه چاه در دشت ده پهن حفر و تجهیز گردید و حدود یک متر مکعب آب به ظرفیت تامین آب شرب شهر اضافه گردید.
لذا جهت تامین آب مستمرو مطمئن نیاز به مطالعات آبیای و انتقال و توزیع آن ضروری و اجتناب ناپذیر بود. مطالعات بدین منظور مطالعات آبیابی توسط شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس آغاز و فاز اول در سال ۱۳۶۹ و مطالعات فاز دوم آن نیز در سال ۱۳۷۸ به پایان رسیده است. براساس مطالعات انجام شده در افق طرح سال ۱۴۰۰ برای جمعیت ۱۲۰۰۰۰۰ نفر ۱۱۰ میلیون مترمکعب آب در سال نیاز آبی شهر کرمانشاه پیش بینی گردیده که با توجه به محدود بودن منابع استحصالی در سطح شهر، تامین آب در میان مدت از دشت میان دربند و در دراز مدت از سد گاوشان مد نظر قرار گرفته است.
لازم به یادآوری است که در سال ۱۳۷۱ در راستای اهداف تامین آب شهر تعداد ۶۰ حلقه چاه حفر و ۳۵ کیلومتر جاده دسترسی در دشت میان دربند احداث گردیده است.
موقعیت پروژه طرح آبرسانی کرمانشاه واقع در محدوده دشت میان دربند در فاصله ۲۰ کیلومتری شهر کرمانشاه و در شمال جاده ارتباطی کرمانشاه – روانسر واقع شده است و به علت گستردگی این طرح به دو فاز تقسیم شده است

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اتصالات
متداولترین وصاله های مورد استفاده در تاسیسات به شرح زیر طبقه بندی می شوند:

1- زانویی

این وصاله برای تغییر جهت دادن لوله به اندازه 90 تا 45 درجه مورد استفاده قرار می گیرد که خود شامل زانویی قائم 90 درجه – زانویی 45 درجه – زانویی روپیچ و توپیچ 90 درجه – زانویی روپیچ توپیچ 45 درجه و زانویی تبدیلی می باشد.
زانویی قائم 90 درجه :

وصاله ای است که برای تغییر جهت به اندازه 90 درجه در لوله کشی از آن استفاده می شود. این وصاله در دو سر از داخل دنده شده است.
زانویی 45 درجه:

همانند زانویی قائم 90 درجه برای تغییر جهت لوله با انحراف 45 درجه مورد استفاده قرار می گیرد. در لوله کشی فاضلاب در مواردی که تغییر جهت و انحراف 90 درجه ای لوله کشی بوسیله زانویی قائم احتمال ایجاد گرفتگی در لوله را افزایش می دهد با استفاده از اتصال دو عدد زانویی 45 درجه و یک عدد مغزی شعاع انحنای تغییر جهت بیشتر می شود. این وصاله در دو سر از داخل دنده شده است.

زانویی تبدیلی:

این وصاله در دو سر از داخل دنده شده است و برای اتصال قطعات با قطرهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقدمه:

لوله ها را می توان به انواع مختلف از نظر جنس کاربرد و نحوه اتصالات دسته بندی نمود. در آبرسانی  و جمع آوری فاضلاب عمدتا از لوله های آهنی و پلاستیکی استفاده می شود. لوله های آزبست سیمان و لوله های بتونی نیز در جمع آوری فاضلاب کاربرد دارند.

همچنین در آبرسانی منازل و اماکن و سیستم های آبرسانی کوچک PLUMBING از لوله های گالوانیزه استفاده می شود.در لوله کشی آب گرم و سرد مصرفی برای اتصال لوله ها به یکدیگر تغییر جهت دادن لوله ها انشعاب گیری و یا تبدیل قطر لوله از قطعاتی استفاده می کنیم که آنها را اتصالات یا وصاله می نامند.

لوله های گالوانیزه

لوله های گالوانیزه خود به دو دسته تقسیم می شوند : لوله های فولادی گالوانیزه و لوله های آهنی گالوانیزه. این دو نوع در بازار به لوله های آهنی سفید معروف اند و عموما بین این دو نوع فرق گذاشته نمی شود در صورتی که لوله های فولادی گالوانیزه در مقایسه با نوع آهنی آن سبک تر و براق تر است.
هر دو نوع لوله های گالوانیزه در شاخه های 6 متری ساخته می شوند و در هر دو سر حدیده شده اند. قطر اسمی این لوله ها از  اینچ تا 8 اینچ دسته بندی شده اند. برای اتصال لوله های گالوانیزه نمی توان از فرایند جوشکاری استفاده نمود چرا که در اثر حرارت جوشکاری روی موجود در این لوله ها اکسید شده و گاز اکسید روی ایجاد شده برای تنفس خطرناک است.
1- لوله های فولادی گالوانیزه
این نوع لوله ها برای آبرسانی و گاهی برای تخلیه فاضلاب به کار برده می شوند ولی مورد استفاده اصلی آنها برای تهویه است. جنس این لوله ها از فولاد نرمی است که در ساختن آن ورقه فولاد را با فشار داخل قالب عبور داده و درز آن را جوش می دهند و سپس آنها را جهت افزایش مقاومت در برابر اسیدها و زنگ زدگی ها روی اندود ( گالوانیزه ) می کنند.این نوع لوله ها نسبت به نوع آهنی در برابر اسیدها مقاومت کمتری دارند. برای گالوانیزه کردن لوله های فولادی از پیل شیمیایی یا پیل گالوانیک استفاده می کنند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مدیریت نگهداری شبکه های آبرسانی و آبیاری

چکیده :

ناهماهنگی اقلیمی و هیدرولوژیکی در بسیاری از نقاط دنیا لزوم استفاده از آبیاری مزارع و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی را ایجاب می نماید . احداث سیستم های آبیاری پیچیده احتیاج به سرمایه گذاریهای قابل ملاحظه ای دارد که هزینه های هنگفتی را به دولت و استفاده کنندگان آن تحمیل می نماید . بنابراین برای دستیابی به منافع معقول، به مدیریتی جدی و کوشا در امور بهره برداری و نگه داری احتیاج است.

نظر  به اینکه بیشترین توجه متخصصین  طرح های توسعه منابع آب به سرمایه گذاری در  احداث سدها و شبکه آبیاری و زهکشی‌های و خطوط انتقال آب  معطوف می باشد. وکمتر به بحث بهره برداری و نگهداری، تعمیرات پیشگیرانه و بهسازی و مقاوم سازی لایه ای و سطحی طرح های اجرا شده ، پرداخته شده است.

در این مقاله به بررسی مشکلات موجود و روشهای بهره برداری،  نگهداری، بهسازی، تعمیرات پیشگیرانه و مقاوم سازی شبکه های آبیاری و زهکشی پرداخته شده است و با مطالعه موردی شبکه‌ آبیاری و زهکشی دشت اصفهان و رودخانه زاینده رود از پرداخته شده و سپس به ارائه راه حل و راهکارهای مفیدی در هایی جهت بهبود وضعیت بهره برداری و نگهداری ارائه شده است.
مقدمه:

امروزه نقش آب به عنوان یک ماده حیاتی و کلیدی برای تامین شرایط توسعه پایدار در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی مطرح می باشد . بنابراین برای داشتن یک زندگی سالم و امنیت غذایی نسل های حاضر و آینده، حفاظت از منابع آب شیرین و مدیریت صحیح و منطقی این منابعِ محدود یک امر اجتناب ناپذیر می باشد.

بخش عمده کشور ایران، به علت موقعیت جغرافیایی و اقلیمی خود در زمره مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب شده و با محدودیت و کمبود آب مواجه است . در این راستا لزوم استفاده از سیستمهای آبیاری و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی در بخش های مختلف صنعت ، انتقال آب شرب، بهداشتی و همچنین کشاورزی که عمده ترین مصرف کننده منابع آب شیرین می باشد، امری ضروری و حیاتی تلقی می شود.

طی سالیان اخیر توجه بیشتر دست اندرکاران طرح های توسعه منابع آب به سرمایه گذاری جهت احداث سدها و شبکه آبیاری و زهکشی های جدیدو خطوط انتقال ، کانال های آبرسانی، کالورت ها، ایندکسهای سطحی، تونلهای تحت فشار و غیر تحت فشار بوده و به بحث بهره برداری و نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه و همچنین بهسازی و مقاوم سازی لایه ای و سطحی طرح های اجرا شده ،پرداخته نشده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقدمه:
آبرسانی از روزگاری آغازگردید که بشر زندگی گروهی را برگزید.لذا برای تامین نیاز خود از آب اولین شهر ها را در کنار رود خانه هایی مانند نیل,دجله,فرات و سند ساخت.در محل هایی که دسترسی به آب رودخانه نبود برای رفع نیاز های خود اقدام به کندن چاه نمود و چون همه آبهایی که در دسترس بودند از نظر کمی و کیفی جوابگوی نیاز های انسان را نداشتند , به فکر جابجا کردن آن افتاد و تکنیک آبیاری و آبرسانی به وجود آمد.
در قدیم شبکه آبرسانی شهر ها با شبکه آبیاری کشاورزی جدا از هم نبودند و انسان با دستبرد در چگونگی آب آن را برای آشامیدن مناسب می ساخت.تنها از گذشته ای نزدیک بود که با توجه بیشتر انسان به کیفیت آب های آشامیدنی و مخصوصاً از دید بهداشتی و گندزدایی آنها شبکه های آبرسانی شهری از شبکه های آبیاری کشاورزی جدا گشتند.
اجزای تاسیسات آبرسانی:
1.تاسیسات مربوط به برداشت آب از چاه ها , چشمه ها , رودخانه ها و دریاچه ها
2.تاسیسات تصفیه آب شامل استخرهای ته نشینی , صافی ها , دستگاه های هوا رسانی و تاسیسات گندزدایی آب
3.تاسیسات ذخیره آب و ایجاد فشار در شبکه نظیر مخازن همسطح زمین , مخازن بلند و بالاخره مخازن هوایی(برج های آب)
4.شبکه پخش آب در شهر شامل شاه لوله ها , لوله های اصلی و فرعی ,شیر ها وقطعه های اتصالی از قبیل زانویی ها و سه راهی ها و غیره
1. تاسیسات مربوط به برداشت آب از چاه ها , چشمه ها , رودخانه ها و دریاچه ها:
برای برداشت و استحصال آب از اکثر منابع آبی و برای رسیدن به فشار مورد نیاز , دبی مورد نیاز و آب سالم در تاسیسات آبرسانی باید از پمپ ها استفاده کرد.پمپ ها قطعات مکانیکی هستند که به منظور دادن انرژی جنبشی به سیال استفاده می شوند.
در این بخش آشنایی مختصری با انواع متداول پمپ های آبرسانی , محل و شکل و کاربرد اقتصادی , و بالاخره انتخاب مناسب آنها در آبرساتی شهرها مورد نظر است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

ایران زمین به دلیل متاثر شدن از نوار ۳۵ درجه شمالی عرض جغرافیایی، در بسیاری از شاخص های اقلیمی، وضعیتی به مراتب پایین تر از میانگین های جهانی کره زمین دارد. با این وجود، این واقعیت هرگز نباید به عنوان یک تنگنا یا محدودیت تحمیل شده بر ایرانیان به شمار آید؛ بر مردمانی که حق انتخابی برای حضور و زندگی در این پاره از خاک نداشته اند، حتی اگر گشتی اندک در ممالک جهان بزنیم، آشکارا درخواهیم یافت، هستند کشورهایی که از منظر اختصاصات آب و هوایی به مراتب وضعیتی شکننده تر و آسیب پذیرتر از ایران دارند، اما در شمار ممالک ثروتمند و مرفه جهان طبقه بندی می شوند. برعکس این رخداد هم البته با مثال هایی فراوان قابل رهگیری است؛ یعنی می توان به راحتی کشورهای مرطوب تری از ایران را یافت که از تولید ناخالص ملی کمتری نسبت به ما برخوردار بوده و فقیرتر ارزیابی می شوند. اینها را گفتم تا وقتی از تنگناهای اقلیمی وطن سخن می گوییم، یادمان باشد این تنگناها می توانستند و هنوز هم می توانند به مزیتی نسبی و موثر برای ارتقای پایداری کشور بدل شوند؛ اگر ما با تنگنایی اصلی تر به نام «فقر مدیریتی» روبه رو نباشیم و «کالابرگ دانایی» را سخاوتمندانه توزیع کرده باشیم.

● ایران در یک نگاه

نخستین شناسه قلمروی که ایران را در خود جای داده (نیمه جنوبی منطقه معتدله موسوم به منطقه پرفشارً مجاور حاره)، غلبه خشکی بر رطوبت و گرما بر سرما است؛ به این معنی که اگر در ناحیه یی از این قلمرو با آب و هوایی سرد یا مرطوب مواجه شویم، علت را نه در عرض بالای جغرافیایی که در ویژگی پیکری و ارتفاع بالای عرصه مورد بحث یا نزدیکی به دریا باید جست وجو کرد. به سخنی دیگر، هر چند عرض جغرافیایی ایران زمین، مولفه یی کاهنده در تنوع اقلیمی کشور محسوب می شود اما دیگر ویژگی های طبیعی سرزمین (نظیر شرایط توپوگرافیک و دامنه بردباری قابل توجه گونه های گیاهی مستقر در آن) سبب شده شاهد یکی از متنوع ترین و ناهمتاترین زیست اقلیم های جهان در ایران باشیم. وجود سرزمین هایی با میانگین بارندگی کمتر از ۲۵ تا بیش از ۲۳۸۰ میلی متر و محدوده وسیع دمایی آن که از ۳۵ تا ۵۰« درجه سانتی گراد در تغییر است، گواهی بر این مدعا است.

● اندوخته ها و استعدادهای آبی

متوسط حجم آبی که به صورت ریزش های آسمانی، همه ساله بر خشکی های زمین می بارد به ۱۱۰ هزار میلیارد متر مکعب می رسد؛ ۸/۶۳ درصد از این مقدار یعنی حدود ۷۰ هزار میلیارد متر مکعب، به صورت تبخیر و تعرق مجدداً به نوار بازمی گردد و مابقی، همان ذخایر قابل استحصال یا تجدیدشونده آب شیرین جهان را تشکیل می دهند. قاره آسیا در این میان، هرچند تنها ۷/۳۲ درصد از مساحت خشکی های زمین را به خود اختصاص داده، اما بیش از ۴/۳۷ درصد از ذخایر آب شیرین قابل استحصال جهان را به میزان ۳/۱۴۹۶۱میلیارد مترمکعب در اختیار دارد و به این ترتیب از وضعیتی مطلوب تر از متوسط جهانی برخوردار است.از مقایسه استعداد آبی ایران با آسیا و جهان، آشکارا پاره یی از تنگناهای طبیعی کشور نمایان می شود. نخست آنکه سرزمین پهناوری که نزدیک به ۳/۱ درصد از سطح خشکی های کره زمین در تملک اوست، هیچ گاه از سهمی بیشتر از ۳۷/۰ درصد کل ریزش های آسمانی خشکی های جهان بهره مند نبوده است. یعنی میزان قطره های آبی که در این کشور فرود می آید، حتی به یک سوم استحقاق طبیعی آن به نسبت وسعت سرزمین هم نمی رسد. از منظر جغرافیایی محل استقرار، ایران در گوشه جنوب غربی آسیا، در منطقه یی موسوم به خاور نزدیک واقع شده که ۱۴ درصد سطح جهان را فراگرفته، لیکن منابع آبی آن تنها دو درصد کل منابع آب های تجدیدشونده دنیا را شامل می شود. به همین دلیل است که از مجموع ۲۱ کشوری که با کمبود جدی آب مواجه هستند، ۱۲ کشور در این منطقه قرار گرفته اند.دومین محدودیت به میزان تبخیر و تعرق واقعی مربوط می شود که از رقم نظیر آن در مقیاس جهانی، ۵/۶ درصد بیشتر است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب