مرجع تخصصی آب و فاضلاب

‌آيين‌نامه حريم مخازن، تأسيسات آبي، كانالهاي عمومي آبرساني، آبياري و زهكشي

‌هيأت وزيران در جلسه مورخ 1371/4/24 بنا به پيشنهاد شماره 505/2139  مورخ 69/11/28  ، به استناد تبصره (2) ماده (2) قانون « ‌توزيع عادلانه آب » -‌ مصوب سال 1361 - آيين‌نامه حريم مخازن، تأسيسات آبي، كانالهاي عمومي آبرساني، آبياري و زهكشي را به شرح زير تصويب نمودند:
‌ماده 1 - مخازن، تأسيسات آب، كانال‌هاي عمومي آبرساني، آبياري و زهكشي مستحدثاتي هستند كه به منظور آبرساني، سالم‌سازي زمينها يا انتقال آب ايجاد‌شده يا مي‌شوند.
‌ماده 2 - حريم مخازن، تأسيسات آبي، كانالهاي عمومي آبرساني، آبياري و زهكشي با توجه به ظرفيت آنها طبق جدول زير مي‌باشد. اين حريم از منتهي اليه‌ديواره آنهاست.
‌ظرفيت كانالهاي مستحدثه و شبكه‌هاي آبياري و زهكشي:
1 - آبدهي (‌دبي) بيش از 15 متر مكعب در ثانيه - ميزان حريم از هر طرف 12 متر.
2 - آبدهي (‌دبي) از 10 تا 15 متر مكعب در ثانيه - ميزان حريم از هر طرف 8 متر.
3 - آبدهي (‌دبي) از 5 تا 10 متر مكعب در ثانيه - ميزان حريم از هر طرف 6 متر.
4 - آبدهي (‌دبي) از 2 تا 5 متر مكعب در ثانيه - ميزان حريم از هر طرف 4 متر.
5 - آبدهي (‌دبي) از 150 ليتر تا 2 متر مكعب در ثانيه - ميزان حريم از هر طرف 1 تا 2 متر.
6 - آبدهي (‌دبي) كمتر از 150 ليتر در ثانيه - ميزان حريم از هر طرف 1 متر.
‌

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

هدف: ‏هدف از تدوین این آیین‌نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و ‏خسارات مالی در حین کار کارگران در محل مخازن آب و استخرها می‌باشد. با عنایت ‏به اینکه تا کنون آیین‌نامه‌ای تحت عنوان آیین‌نامه ایمنی در مخازن آب و استخرها ‏در مجوعه آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی وجود نداشته، بنابراین ‏آیین‌نامه مذکور برای زمان بهره‌برداری از مخازن و استخرها که کارگران در آن محیط ‏اشتغال به‌کار دارند تدوین شده است. قابل ذکر است برای ایمنی در امور دیگر از ‏جمله ساخت، خرید حمل و نقل، نصب، مونتاژ و دمونتاژ باید نامه‌های دیگر مصوب ‏شورای عالی حفاظت فنی بهره‌برد.‏


فصل اول: (تعاریف)‏

مخزن: به کلیه محل‌های طبیعی و مصنوعی جمع‌آوری و ذخیره آب مخزن اطلاق ‏می‌شود. مانند انواع استخرها، محل‌های ذخیره آب و پسآب، حوضچه‌های پرورش ‏ماهی و میگو و موارد مشابه.‏
ـ مخازن آب برحسب موقعیت مکانی به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:‏
الف) مخزن آب هوائی: بسته به شرایط و نیازها با مصالح مناسب، در ارتفاع و ‏بالاتر از سطح زمین ساخته می‌شود.‏
ب) مخزن آب زمینی: با توجه به شرایط و نیازها، مانند استخرها در سطح زمین و ‏با مصالح مورد نظر احداث می‌شود.‏
ج) مخزن آب زیرزمینی: این نوع مخازن در زیر سطح زمین با مصالح مورد نظر و ‏برای مصارف خاص ساخته می‌شود.‏
مخازن آب برحسب نوع مصالح به شش دسته تقسیم می‌گردند:‏
‏1ـ مخازن بتنی.‏
‏2ـ مخازن فلزی.‏
‏3ـ مخازن با مصالح بنایی.‏
‏4ـ مخازن پلاستیکی.‏
‏5ـ مخازن فایبرگلاس.‏
‏6ـ مخازن با مصالح مرکب.‏

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

طبقه بندي مخازن بين سطح ازنظر موقعيت نسبت به تراز زمين
كليات
مخازن بين سطح، برحسب وضعيت استقرار آنها در ارتفاع به دو دسته مخازن هوايي و مخازن زميني طبقه بندي مي شود.

مخازن هوايي
مخازني هستند كه براي ايجاد فشار مناسب در شبكه به علّت نبودن زمين طبيعي مرتفع در نقطة مورد نظر، روي پايه اي قالب بندي شده و يا يكپارچه قرار مي گيرند. در شرايط معمولي، حجم اين مخازن محدود بوده و حداكثر تا ظرفيت ساخته مي شوند و شرايط بسيار نادر ممكن است احجام بزرگتري نيز ساخته مي شود.

مخازن زميني
در صورتي كه زمين مرتفع در منطقة مورد نظر وجود داشته باشد، مخزن مستقيماً در روي زمين ساخته مي شود. مخازن زميني، ممكن است به صورت مدفون و يا نيمه مدفون ساخته شوند. مخازن مدفون، مخازني هستند كه تا عمقي مناسب در زمين فرو رفته و سپس در پشت ديوارها و همچنين روي سقف آنها خاك ريخته مي شود. اينگونه مخازن، علاوه بر محاسني كه از لحاظ استتار دارند، ازنظر تبادل حرارتي نيز بسيار مناسب مي باشند. در مخازن نيمه مدفون، عمل خاكريزي غالباً تا نصب ارتفاع ديوار انجام مي شود و در روي سقف مخزن عملاً هيچگونه خاكي وجود ندارد.
اينگونه مخازن، ازلحاظ استتار و همچنين انبساط و انقباض، سقف نامناسب مي باشند. عواملي كه در استقرار منابع زميني ازلحاظ مدفوني و نيمه مدفوني بودن تأثير دارد، شامل شرايط اقليمي، توپوگرافي، محدوديت زمين در فروم موردنظر و همچنين شيب زمين و جنس لايه هاي خاك مي باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اساساً بصورت ملحق شده در سیسم اصلى مجراى فاضلاب یا بصورت سیستم انشعاب فرعى بکار مى روند. موارد استفاده از مخزنهاى نگهدارى عبارتند از :

- لگن جمع آوری
- عبور از لگن با لبریز شدن
- لگن هاى ردیفی
- مخزن نگهدارى با خالى کردن در دهانه یا مجراى خارجی
- مخزنهاى موازى یا باترى ذخیره
سیستمهاى مخزن ذخیره پروفیلن از اجزاى جداگانه اى تشکیل یــــافته اند.
دامنه اى از اجزاى استاندارد، از لوله هاى ساده گرفته تا دریچه هاى آدم رو، شامل تاسیساتى که تا قطر 300 میلیمتر نیز ارایه مى گردند، وجود دارد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مخازن  انباره ها
مقدمه
براي آنكه سيستم هاي گسترده هيدروليك بتوانند كار خود را به خوبي انجام دهند آنها نيازمند قطعات مختلف زيادي ميباشند قطعاتي كه در مرحله اول به فكر انسان خطور مي كنند پمپ ها و سيلندرها هستند كه نيرو و قدرت را براي انجام كار به وجود مي آورند اگر چه مخازن و انباره ها نيز به همين اندازه مهم هستند اين دو قطعه ممكن است با اهميت تلقي نگردند ليكن آنها يك فعاليت و كار ضروري را انجام مي دهند و اگر قرار است كه سيستم عامل نمايد از آنها نمي توان چشم پوشي نمود.
اين درس احتياجات مختلف سيستم را كهدر انتخاب مخازن و انباره هاي سيستم هيدروليك ما را ياري مي دهد تشريح مي نمايد. اين درس همچنين شامل تشريح ساختمان و طرز كار انها نيز مي باشد. مانند ساير قطعات سيستم هيدروليك كه تا كنون مورد بررسي قرار گرفته اند ، هر يك از قطعات سيستم داراي وظيفه بهخصوصي مي باشد كه بايد آنرا انجام دهد. اگر به صورت مجرد به آنها نگاه كنيم ممكن است هر يك از اين قطعات بي اهميت به نظر برسند اما بدون وجود آنها سيستم قادر به انجامكار نخواهد بود.
احتياجات سيستم(system demands )
4-1 سيستم هاي هيدروليك داراي احتياجات سيال غير متعارف مي باشند اگر چه پمپ سيال را با يك ميزان ثابت عرضه مي نمايد لكن احتياجات سيستم متغير به طور مداوم در حال تغيير است براي انكه اين تقاضاي متغير را بتوانيم برآورده كنيم يك مقدار سيال اضافي در مخزنreservoir  ذخيره مي شود. اگر چه ممكن است كه مخزن در سيستم هيدروليك تقريباً يك قسمت كم اهميت به نظر برسد اما بدون وجود آن سيستم هيدروليك نمي تواند وظايف خود را به نحو صحيحي انجام دهد در حقيقت مخزن وظايفي را انجام مي دهد كه حقيقتاً براي اكثر تعمير كاران نگهداري و تعميرات شناخته شده نمي باشد اين وظايف ناشناخته به طور خلاصه در اين مورد بحث قرار خواهد گرفت.
4-2 يك قسمت ديگر از سيستم هيدروليك كه تقربياً بي اهميت به نظر ميرسد و براي فراهم نمودن مقادير كمي از سيال تحت فشار مورد نياز مي باشد انباره accumulator است نه تنها كليه سيستم ها به يك انباره مجهز مي باشند بلكه شما بايد از چگونگي كاركرد آن اطلاع داشته و از علت اتصال آن به سيستم آگاه باشيد انباره ها در انواع مختلفي در دسترس مي باشند اما كاركرد آنها شبيه به يكديگر مي باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در سپتيك تانك حذف جامدات معلق 70- 50درصد  ، راندمان دفع BOD = 60درصد است

حجم سپتيك تانك نبايد كمتر از 8/2 متر مكعب باشد

حداقل حجم توصيه شده براي يك منزل 2 اتاق خوابه : 8/2 متر مكعب

حداقل حجم توصيه شده براي يك منزل 3 اتاق خوابه : 4/3 متر مكعب

حداقل حجم توصيه شده براي يك منزل 4 اتاق خوابه : 8/3 متر مكعب و براي هر اتاق خواب اضافي 1 متر مكعب بيشتر مي شد  .

زمان ماند 24 تا 72 ساعت توصيه شد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

فرض کنیم یه آپارتمان 10 واحدی داریم که در هر واحد 4 نفر زندگی می کنند

مبنای آب مصرفی روزی 120 لیتر برای هر نفر

5 طبقه 2 واحدی =10 واحد
10 واحد *4 نفر=40 نفر
40 *120 لیتر=4800 لیتر

8ساعت زمان  استراحت رو از 24 شبانه روز  کم می کنیم
4800تقسیم بر 16 ساعت=300 لیتر

حدود 4 ساعت پیک بار مصرف داریم بنابراین 4*300 =1200لیتر
50 درصد ضریب اطمینان در نظر می گیریم.
1200*1.5=1800 لیتر
200 تا 300 لیتر  برای قسمت خالی مخزن(بالای فلوتر) در نظر گرفته میشود

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

نحوه تعيين حجم مفيد مخازن آب تصفيه شده زميني

حجم مفيد مخازن شامل سه قسمت زير مي باشد:

الف) حجم مورد نياز براي جبران نوسانات ساعتي

ب) حجم مورد نياز براي تامين نيازهاي آتش نشاني

ج) حجم مورد نياز براي تامين آب در مواقعي كه آب ورودي به مخازن قطع مي شود (در اثر شكستگي و صدمات وارده به مجاري و خطوط آبرساني يا از كار افتادن تلمبه ها و انجام تعميرات و غيره).

الف) حجم مورد نياز براي جبران نوسانات ساعتي مصرف (حجم متعادل كننده)

مخازن آب بايستي قادر باشند آب مورد نياز شهر در ساعات حداكثر مصرف را تامين نمايد.حجم مورد نياز براي اين منظور بايستي با اندازه گيريهاي لازم و ترسيم منحني تغييرات روزانه مصرف تعيين گردد. در صورتي كه ترسيم منحني تغييرات مصرف امكان پذير نباشد لازم است با استفاده از تغييرات مصرف در شهرهايي با شرايط مشابه ، حجم مورد نياز را محاسبه نمود. در صورتي كه تغذيه مخزن با دبي ثابت انجام گيرد حجم مورد نياز فوق برابر 15- 25 درصد حداكثر مصرف روزانه شبكه مربوطه (با توجه به جمعيت و نحوه مصرف) توصيه مي شود. در صورتي كه تغذيه مخزن با دبي ثابت انجام نشود ، اين حجم مطابق شرايط پمپاژ تعيين خواهد شد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب