مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آجـر
آجر يا آجور يا آگور واژه‌اي است يوناني و به خشت‌هايي مي‌گفتند كه احكام و فرامين دولتي روي آن نوشته مي‌شد (حك مي‌گرديد)و بوسيله پختن اين خشت‌ها، نوشته‌ها را روي آن پايدار مي‌كردند.
بدرستي معلوم نيست كه آجر از چه زماني پيدا شده است ولي مي‌توان آنرا هم
با پيدايش آتش دانست بدين طريق كه گل موجود در كنار اجاق‌هاي انسانهاي اوليه پخته شدو سخت‌تر از كلوخه‌هاي هم جوار خود گرديد و با مشاهده آن بشر اوليه قطعه‌اي از آجررا كشف نمود.
آجر يكي از مصالح ساختماني است كه با خلق و خوي بشر بسيار سازگار بوده و در هر دوراني از تاريخ به نوعي مورد استفاده او واقع شده است. از ابتدا كه بشر زنددگي غارنشيني را پشت سر گذاشته و فكر تهيه سرپنهاهي در مغز او ايجاد گرديد تا خود را از گزند عوامل جوي مانند باد و باران و سرما و گرما و هجوم جانوران درنده و گزنده محفوظ نگاهدارد. همچنين با گذشت زمان و هجوم قبايل مجاور به يكديگر براي كسب ثروت و قدرت، بشر به فكر تهيه مصالحي افتاد كه اولاً از لحاظ وزن كوچك باشد كه بتواند آنرا حمل نمايد و در ثاني از لحاظ شكل طوري باشد كه بتواند با روي هم قرار دادن آن به مسكن خود از لحاظ هندسي شكل دلخواه خود را بدهد و همچنين باعث حفاظت او بشود. براي رسيدن به اين مقصود ابتدا سنگهاي كوچك را مورد استفاده قرار داد و بعد
 از آن بفكر تهيه آجر افتاد و با آن توانست سرپناه مورد نياز خود را بسازد و در ادوار بعد نيز از آجر براي ساختن قلعه و كشيدن ديوارهاي بلند به دور شهرها جهت جلوگيري از هجوم دشمن استفاده نمود. در دورانهاي بعد نيز آجر را براي ساختن پلها و بالاخره ساختن قصرهاي باشكوه مورد استفاده قرار داد.
ساده‌ترين تعريفي كه بخواهيم براي آجر بنمائيم آن است كه بگوئيم آجر سنگي است مصنوعي كه از پختن خاك رس با استخوان‌بندي اصلي سنگ بدست مي‌آيد و ابعاد و تعداد آن مطابق احتياج ما، قابل تغيير مي‌باشد.
مصرف آجر در ايران سابقه باستاني دارد و از زمان ساسانيان بناهايي بجا مانده است كه در آنها آجر مصرف شده. مانند طاق كسري در تيسفون شهر باستاني اقامتگاه زمستاني شاهان اشكاني (عراق امروز) يا كف دالان مسجد جامع اصفهان كه براي فرش آن از آجرهايي استفاده شده است كه در آتشكده‌هاي ساخته شده در زمان ساسانيان بكار رفته بود.
استفاده از آ جر در ساختمان چنان با خلق و خوي ما ايرانيان عجين مي‌باشد كه ساختن بناهاي آجري در تمام دوران طول تاريخ همراه ما بوده و تاسالهاي 1340 نيز ادامه داشته و بناهاي بسيارزيبايي در تهران با آجر ساخته شده كه نمونه‌هاي آن در خيابان لاله‌زار و فردوسي تهران نيز موجود مي‌باشد و اكنون كه بعلت تراكم جمعيت و ساختن بناهاي چندين طبقه استفاده از آجر در اسكلت اصلي ساختمان مقدور نيست و اسكلت آنرا با فولاد يا بتن مي‌سازند از آجر بعنوان نماسازي استفاده مي‌نمايند و يا در قسمتي از سالن و ساير فضاها، آجر را بطور نمايان)اكسپز) بكار مي‌برند.
1-تهيه خاك رس: خاك رسي را كه براي تهيه آجر انتخاب مي‌كنند لازم نيست كه رس خالص بوده و بدون تركيبات ديگر باشد. فقط كافي ناخالصيهايي از قبيل ريشه گياهي ـ چوب ـ زغال و غيره در آن وجود نداشته باشد. زيرا اين مواد هنگام پختن آجر در داخل كوره سوختن و جاي آن خالي مي‌ماند و از مقاومت آجر كم مي‌كند. خاك مصرف شده براي آجرپزي تحت شماره 1162 موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران استاندارد شده و فرمول كلي آن NH2O و Si2O و Al2o3  است و بايد داراي موادي به شرح زير باشد:
2-عمل آوردن خاك : منظور از عمل آوردن خاك آنست كه خاكي حتي‌المقدور يكدست و عاري از كلوخه و مواد خارجي مخصوصاً مواد آلي داشتهباشيم. براي اينكار خاك را هوا مي‌دهند و بعد اگز لازم باشد آنرا آسياب مي‌كنند و اگر بخواهند آجر مرغوب تهيه نمايد آنرا مي‌شويند و پس از خشك شدن از الكلهاي مخصوص گذرانيده و دانه‌هاي درشت آنرا جدا مي‌نمايند. و همچنين در اين مرحله مواد خارجي خاك را از آن جدا مي‌سازندا توجه به مرغوبيت آجر در موقع عمل آوردن خاك دقت‌هاي لازم را بعمل مي‌آورند. مثلاً وقتي كه رنگ آجر مطرح باشد بايد دانه‌هايي كه مانع بوجود آمدن رنگ دلخواه مي‌شود از مصالحي كه براي پختن آجر تهيه مي‌گردد خارج مي‌شود، در صورتي كه اگر رنگ آجر مطرح نباشد اين دقت لازم نيست.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب