مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آجـر
آجر يا آجور يا آگور واژه‌اي است يوناني و به خشت‌هايي مي‌گفتند كه احكام و فرامين دولتي روي آن نوشته مي‌شد (حك مي‌گرديد)و بوسيله پختن اين خشت‌ها، نوشته‌ها را روي آن پايدار مي‌كردند.
بدرستي معلوم نيست كه آجر از چه زماني پيدا شده است ولي مي‌توان آنرا هم
با پيدايش آتش دانست بدين طريق كه گل موجود در كنار اجاق‌هاي انسانهاي اوليه پخته شدو سخت‌تر از كلوخه‌هاي هم جوار خود گرديد و با مشاهده آن بشر اوليه قطعه‌اي از آجررا كشف نمود.
آجر يكي از مصالح ساختماني است كه با خلق و خوي بشر بسيار سازگار بوده و در هر دوراني از تاريخ به نوعي مورد استفاده او واقع شده است. از ابتدا كه بشر زنددگي غارنشيني را پشت سر گذاشته و فكر تهيه سرپنهاهي در مغز او ايجاد گرديد تا خود را از گزند عوامل جوي مانند باد و باران و سرما و گرما و هجوم جانوران درنده و گزنده محفوظ نگاهدارد. همچنين با گذشت زمان و هجوم قبايل مجاور به يكديگر براي كسب ثروت و قدرت، بشر به فكر تهيه مصالحي افتاد كه اولاً از لحاظ وزن كوچك باشد كه بتواند آنرا حمل نمايد و در ثاني از لحاظ شكل طوري باشد كه بتواند با روي هم قرار دادن آن به مسكن خود از لحاظ هندسي شكل دلخواه خود را بدهد و همچنين باعث حفاظت او بشود. براي رسيدن به اين مقصود ابتدا سنگهاي كوچك را مورد استفاده قرار داد و بعد
 از آن بفكر تهيه آجر افتاد و با آن توانست سرپناه مورد نياز خود را بسازد و در ادوار بعد نيز از آجر براي ساختن قلعه و كشيدن ديوارهاي بلند به دور شهرها جهت جلوگيري از هجوم دشمن استفاده نمود. در دورانهاي بعد نيز آجر را براي ساختن پلها و بالاخره ساختن قصرهاي باشكوه مورد استفاده قرار داد.
ساده‌ترين تعريفي كه بخواهيم براي آجر بنمائيم آن است كه بگوئيم آجر سنگي است مصنوعي كه از پختن خاك رس با استخوان‌بندي اصلي سنگ بدست مي‌آيد و ابعاد و تعداد آن مطابق احتياج ما، قابل تغيير مي‌باشد.
مصرف آجر در ايران سابقه باستاني دارد و از زمان ساسانيان بناهايي بجا مانده است كه در آنها آجر مصرف شده. مانند طاق كسري در تيسفون شهر باستاني اقامتگاه زمستاني شاهان اشكاني (عراق امروز) يا كف دالان مسجد جامع اصفهان كه براي فرش آن از آجرهايي استفاده شده است كه در آتشكده‌هاي ساخته شده در زمان ساسانيان بكار رفته بود.
استفاده از آ جر در ساختمان چنان با خلق و خوي ما ايرانيان عجين مي‌باشد كه ساختن بناهاي آجري در تمام دوران طول تاريخ همراه ما بوده و تاسالهاي 1340 نيز ادامه داشته و بناهاي بسيارزيبايي در تهران با آجر ساخته شده كه نمونه‌هاي آن در خيابان لاله‌زار و فردوسي تهران نيز موجود مي‌باشد و اكنون كه بعلت تراكم جمعيت و ساختن بناهاي چندين طبقه استفاده از آجر در اسكلت اصلي ساختمان مقدور نيست و اسكلت آنرا با فولاد يا بتن مي‌سازند از آجر بعنوان نماسازي استفاده مي‌نمايند و يا در قسمتي از سالن و ساير فضاها، آجر را بطور نمايان)اكسپز) بكار مي‌برند.
1-تهيه خاك رس: خاك رسي را كه براي تهيه آجر انتخاب مي‌كنند لازم نيست كه رس خالص بوده و بدون تركيبات ديگر باشد. فقط كافي ناخالصيهايي از قبيل ريشه گياهي ـ چوب ـ زغال و غيره در آن وجود نداشته باشد. زيرا اين مواد هنگام پختن آجر در داخل كوره سوختن و جاي آن خالي مي‌ماند و از مقاومت آجر كم مي‌كند. خاك مصرف شده براي آجرپزي تحت شماره 1162 موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران استاندارد شده و فرمول كلي آن NH2O و Si2O و Al2o3  است و بايد داراي موادي به شرح زير باشد:
2-عمل آوردن خاك : منظور از عمل آوردن خاك آنست كه خاكي حتي‌المقدور يكدست و عاري از كلوخه و مواد خارجي مخصوصاً مواد آلي داشتهباشيم. براي اينكار خاك را هوا مي‌دهند و بعد اگز لازم باشد آنرا آسياب مي‌كنند و اگر بخواهند آجر مرغوب تهيه نمايد آنرا مي‌شويند و پس از خشك شدن از الكلهاي مخصوص گذرانيده و دانه‌هاي درشت آنرا جدا مي‌نمايند. و همچنين در اين مرحله مواد خارجي خاك را از آن جدا مي‌سازندا توجه به مرغوبيت آجر در موقع عمل آوردن خاك دقت‌هاي لازم را بعمل مي‌آورند. مثلاً وقتي كه رنگ آجر مطرح باشد بايد دانه‌هايي كه مانع بوجود آمدن رنگ دلخواه مي‌شود از مصالحي كه براي پختن آجر تهيه مي‌گردد خارج مي‌شود، در صورتي كه اگر رنگ آجر مطرح نباشد اين دقت لازم نيست.
بعد از تهيه مصالح اگر بخواهند از آن بلافاصله استفاده نمايند آنرا به سالهاي ساختن گل مي‌برند و در غير اين صورت آنرا در سيلوهاي مخصوص انبار مي‌نمائيد.
سيلوهاي ذخيره مواد اوليه آجر برخلاف ساير سيلوها فاقد هرگونه وسائل جنبي مانند آنچه كه در سيلوهاي سيمان توضيح داده شد مي‌باشد و فقط كافي است كه اين سيلوها مكاني سرپوشيده باشند تا مصالح ذخيره شده در خود را از گزند عوامل جوي محفوظ نگاهدارد.
3-ساختن گل: در حدود 20 درصد وزن خاك به آن آب اضافه مي‌نمايند. آب مورد نياز براي ساختن گل بايد فاقد مواد خارجي بوده و همچنين نبايد آبي باشد كه در مراحل مختلف تهيه آجر با خاك‌رس تركيب شيميايي بدهد بدين علت بهتر است براي تهيه گل از فاضل‌آب كارخانه‌ها استفاده نشود. بعد از مخلوط كردن آب با خاك آنرا خوب مخلوط مي‌كنند. تا تمام ذرات خاك در مجاورت آب قرار گيرد (تر بشود) در كارخانه‌هاي پيشرفته آجرپزي، اين عمل بوسيله مخلوط‌كن‌هاي مكانيكي انجام مي‌شود ولي در كوره‌هاي قديمي بعد از آنكه آب و خاك را مخلوط كردند مدتي آنرا بحال خود رها مي نمايند (در حدود 3 الي 4 روز) تا رفته رفته آب به تمام ذرات  خاك نفوذ كرده و آنرا تر نمايد و همچنين با نفوذ آب در ذرات خاك، كلوخه‌هاي موجود در آن باز شده و گل بشكل خمير يكنواخت و نرمي در مي‌آيد، آنگاه آنرا با لگد زدن و ورز مي دهند و بدين وسيله بع يكنواخت شدن گل و باز شدن كلوخه‌هايي كه هنوز در مجاورت آب قرار نگرفته‌اند هر چه بيشتر كمك مي‌كنند.
مقدار آب موجود در گل بايد به حداقل ممكن برسد و اين آب بايد آنقدر كم باشد كه فقط شكل دادن گل را ممكن سازد زيرا هر قدر آب درون گل زيادتر باشد اولاً خشك كردن خشت مشكل‌تر و پرهزينه‌تر مي‌شود در ثاني بعد از آن كه خشت خشك شد و آب درون متصاعد گرديد فضاي خالي آن در خشت باقي مانده و موجب پوكي آجر مي‌گردد.
4-قالب‌گيري يا خشت‌زني: بعد از تهيه گل و بعمل آوردن آن آنرا به شكل آجري كه مي‌خواهند بپزند قالب‌گيري مي‌كنند و يا خشت مي‌زنند در كارخانه‌هاي قديمي خشت‌زني با دست انجام مي‌گرديد بدين طريق كه قالبي چوبي به شكل آجري كه مي‌خواستند تهيه نمايند مي‌ساختند.
اين قالب ممكن بود هر بار يك خشت را قالب‌گيري نمايد و يا ممكن بود آنرا طوري بسازند كه در هر مرحله دو يا چهار و يا حتي شش خشت را در يك زمان قالب‌گيري كند آنگاه آنرا با دست از گلي كه قبلاً تهيه شده و آماده بود پر مي‌كردند و با فشار انگشتان كليه فضاهاي خالي كه ممكن بود در گوشه قالب بوجود آيد پر مي‌نمودند آنگاه سطح خارجي آنرا با دست صاف و صيقلي كرده و بعد قالب را كه ته نداشت و فقط يك چهارچوب بود بلند مي‌كردنددر نتيجه خشت‌هاي قالب‌گيري شده در محل خود باقي مي‌ماند و قالب را كنار خشتها گذاشته و دوباره خشت‌زني را ادامه مي‌دادند بدين طريق يك كارگر معمولي مي‌توانست در يك روز كاري 1500 تا 2000 قالب خشت تهيه نمايد.
در كارخانه‌هاي جديد كليه اعمال خشت زني با ماشين انجام مي‌شود بدين طريق
كه گل‌ورز داده شده را به داخل محفظه ماشين خشت‌زني وارد مي‌كنند اين ماشين به لوله مارپيچي با فشار به جلو هدايت شده و از دهانه ماشين كه به صورت مكعب مستطيل به طول و عرض آجر مورد نياز مي‌باشد خارج مي‌شود (در حدود 20 سانتيمتر در 10 سانتيمتر) آنگاه آنرا به ضخامت آجر (حدود 5 سانتي‌متر) با سيم يا گيوتين و يا هر وسيله ديگر مي‌برند خشت بريده شده روي تسمه نقاله كه به قسمت خشك‌كن متنهي مي‌گردد هدايت مي‌شود.
در كارخانه‌هايي كه قالب زدن با پرس‌هاي سنگين انجام مي‌شود يعني براي شكل دادن به آجر از لغزندگي دانه ها به رويهم بوسيله آب استفاده نمي‌شود بلكه شكل دادن آجر بوسيله فشار انجام مي‌شود. ميزان آب را در خاك به 8 درصد تقليل داده در نتيجه آجر احتياج به خشك شدن ندارد و مستقيماً از قسمت قالب‌گيري به كوره پخت هدايت مي‌شود. ميزان فشار لازم براي خشت‌زني با توجه به مقدار آب خاك متغير است.
هر قدر آب  بيشتري باشد فشار كمتري نياز دارد بطوري كه براي 8 درصد آب فشاري در حدود 80 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع مورد نياز مي‌باشد. زماني كه بايد خشت زير فشار بماند نيز با توجه به ميزان آب و ميزان فشار متفاوت مي‌باشد بايد توجه نمود كه خشك كردن آجر بطوري كه تغيير شكل هندسي ندهد داراي هزينه مي‌باشد و همچنين بخار آب ناشي از خشك شدن آجر در تونل خشك‌كن ايجاد مزاحمت مي‌نمايد و خارج كردن اين بخار از محيط‌خشكنها نيز مستلزم صرف هزينه است حال اگر آب موجود را در خاك به حدود برسانيم و با صرف هزينه شكل دادن آجر را صرفه‌جويي كنيم. زيرا همانطوري گفته شد اگر آب موجود در حدود 8 درصد باشد چنين خشتي احتياج به خشك كردن نداشته ومستقيماً وارد كوره پخت مي‌شود.
همانطوري كه مي‌دانيم هر توده خاك يا شن وماسه از دانه و آب و هوا تشكيل شده است اين مقدار هوا در در خشتي كه براي تهيه آجر بكار مي‌رود نيز موجود مي باشد.
وجود هوا در خشت باعث پوكي قطعه مي گردد و هر قدر خشت بدست آمده كمتر هوا داشته باشد در نتيجه دانه‌هاي ريزتر فضاي خالي بين دانه‌هاي درشت‌تر را پر كرده و جسمي توپر نو با وزن مخصوص بيشتر حاصل شود آجر بدست آمده از چنين خشتي محكم‌تر بوده و در مقابل بارهاي وارده مقاوم‌تر مي‌باشد براي جلوگيري از ورود هوا به داخل خشت در بعضي كارخانه‌هاي آجرپزي عمل قالب‌گيري آجر را در محفظه‌اي خالي از هوا انجام مي‌دهند بدين طريق كه با دستگاههاب مكنده هواي درون لوله‌‌اي كه مارپيچ خشت‌زني در آن قرار دارد به بيرون هدايت مي‌كنند تا خشت‌هاي زده شده فاقد هوا باشد در كارخانه‌هايي كه خشت‌زني با پرس انجام شود نيز عمل پرس‌كاري را ميتوان در خلاء انجام داد.
خشكم كردن خشت: در كوره‌هاي قديمي كه خشت‌زني با دست انجام مي‌گرديد پس از چند ساعت كه از زدن خشت مي‌گذشت و تقريباً خشت مي‌توانست شكل هندسي خود را حفظ كند آنرا از محل بلند كرده و از سمت سطح باريك پهلوي يكديگر مي‌چيدند.
بدين طريق سطوح بيشتري از خشت را در معرض جريان هوا قرار مي‌دادند و به خشك شدن سريع خشت كمك مي‌كردند. البته در اين طريقه بعلت غير نفي بودن اولاً در سطح خشت ناهمواريهايي ايجاد مي‌شد و در ثاني بعلت آنكه سطح روي در اثر كوران هوا زودتر خشك مي‌شد ولي مغز آن هنوز رطوبت داشته و براي آنكه رطوبت مغز به خارج هدايت شود ناچار در سطح آن تركهايي ايجاد مي گرديد. خشك شدن خشت در اين طريقه در فصول مختلف سال بين 3 تا 15 روز طول مي‌كشد. اصولاً بايد توجه نمود كه ترك‌هاي جزئي و سطحي در آجر فشاري كه براي گري‌چيني مورد استفاده قرار مي‌گيرد و همچنين ناهمواريهاي سطحي در آن چندان مهم نيست زيرا براي آجرهايي كه در گري‌چيني مصرف مي‌شود با يك لايه گچ و خاك و سفيد‌كاري روي آن پوشانيده مي‌شود و آجرهايي  كه در نما مصرف مي‌شود. بعلت تيشه‌داري ناهمواريها اصلاح مي‌گردد. در اين صورت براي خشك كردن آجر آن چنان دقتي كه براي خشك كردن كاهشي بكار مي‌رود لازم نيست.
امروزه در كارخانه‌هايي تمام اتوماتيك براي خشك كردن خشت از كوره‌هاي هواي گرم استفاده مي‌كنند نظير آنچه را كه در تونل كاشي خشك كني توضيح داده شد. خشت را روي واگنهايي مي‌چينند و واگن‌ را به تونل هواي گرم هدايت مي‌نمايند پس از آنكه واگن طول تونل را طي نمود خشت از آن طرف تونل خشك شده بيرون مي‌آيد. مدت خشك شدن خشت در اين تونل در حدود 48 ساعت است.
طريق ديگر براي خشك كردن خشت استفاده از دالان‌هاي خشت خشك‌كني مي باشد اين دالانها كه اغلب كوره‌هاي آجرپزي به آن مجهز مي‌باشند عبارت از دالاني است كه دو طرف آن باز است و هوا مي تواند در آن جريان داشته باشد. حرارت اين دالان‌هاي را بوسيله لوله‌هاي آب گرم تأمين مي‌كنند خشت را در قفسه‌هاي آن مي‌چينند با توجه به سردي و گرمي هوا پس از چهار تا 7 روز خشت خشك شده و آماده رفتن به كوره مي‌باشد.
آجرپـزي :
آجرپزي يعني گرفتن آب شيميايي خاك رس بطوري كه هيدروسيليكات آلومينيوم  به سيليكات آلومينيوم تبديل شود و در نتيجه خشت داراي استقامت شده و نيروي فشاري تا حدود 100 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع را تحمل نمايد. اين عمل بوسيله حرارتي در حدود 900 ردجه سانتيگراد انجام مي‌شود بدين طريق كه از 100 درجه سانتيگراد آب فيزيكي خشك مي‌شود و تا 500 درجه آب شيميايي خاك رس متصاعد مي‌گردد و تا 900 درجه ذرات خاك رس شروع به خميري شدن نموده و بدين طريق دانه‌هاي شن وماسه درون خشت را بهم مي‌چسبانند و آجر بدست مي‌آيد.
كوره‌هاي آجرپزي :
كوره‌هاي آجرپزي به سه دسته تقسيم مي‌شود:
1-كوره آجرپزي با آجر ثابت و آتش ثابت
2-كوره آجرپزي با آجر ثابت و آتش رونده
3-كوره آجرپزي با آتش ثابت و آجر رونده
كار كوره نوع اول ناپيوسته و كار كوره نوع دوم و سوم پيوسته مي‌باشد.
1-كوره‌ با آتش ثابت (كوره چاهي و يا كوره‌ حلقه‌اي) اين نوع كوره كه از قديمي‌ترين كوره آجرپزي در ايران بوده و تقريباً در هر كارگاه ساختماني كه از كوره‌هاي آجرپزي دور بوده و حمل آجر به آنجا اقتصادي نباشد قابل احداث است و آن عبارت است از اطاقكي به ابعاد مختلف كه انتهاي آن به دودكشي ختم شده و در زير آن محلي براي برافروختن آتش تعبيه گرديده است خشت‌هاي خشك شده را با فاصله دور آن مي‌چينند بطوري كه هوا به راحتي بين آنها در جريان باشد و در نتيجه شعله به آساني بتواند خود را به بالا بكشد آنگاه در اطاق را با تيغه آجري مسدود كرده و از پائين كوره را روشن مي‌كنند و ظرف مدت 6 تا 7 روز آجر در اين كوره مي‌پزد آنگاه خاموش كرده و در كوره را باز مي‌كنند و آنرا در هواي آزاد قرار داده خنك شود.
با توجه به اينكه ساختن اين كوره بسيار آسان و كم هزينه مي‌باشد. هر كارگاه با توجه به وسعت كار خود مي تواند دو يا سه و چهار عدد از اين كوره‌ها احداث كند تا دچار كمبود آجر نگردد. براي احداث اين كوره‌ها حتي مي‌توان توده خشت را در هواي آزاد و با فاصله از يكديگر چيده آنرا با كاهگل به ضخامت 4 الي 5 سانتيمتر پوشانيده سوراخي در بالاي آن بعنوان دودكش قرار داد و از پائين كوره را روشن نمود.
جريان هوا در اين كوره ها بوسيله دودكش آن تأمين شده و آتش خود را به بالا ميكشد سوخت اين كوره‌ها مي‌تواند هر نوع سوختي باشد مانند مازوت - گازوئيل، نفت و يا زغال‌سنگ و غيره. عيب عمده اين كوره‌ها آنست كه آتش آن قابل كنترل نبوده و در نتيجه درجه حرارت كوره در نقاط مختلف يكسان نيست در نتيجه از اين كوره همه  نوع آجري بدست مي‌آيد. از آجر نپخته تا آجر جوش و فقط حداكثر حدود 60 تا 70 درصد آجر آن قابل استفاده در ساختمان مي‌باشد.
2-(كوره با آجر ثابت و آتش رونده (كوره هوفمان::
اين نوع كوره كه متداولترين نوع كوره آجرپزي در ايران است اولين بار بدست يك بناي آلماني بنام فردريك هوفمان ساخته شد و بنام كوره آجرپزي هوفمان نيز مشهور گرديد.
اين كوره‌ها عبارت است از 15 الي 20 اطاقك به ابعاد تقريبي 4*3 يا 5/3*5/2 كه پيرامون يك بيضي يا يك دايره پهلوي هم ساخته شده اند و در وسط اين بيضي دودكش بلندي ساخته  شده كه به كليه اطاقكها راه داشته و هواي آنها را تأمين كرده دود حاصل از سوخت را به بيرون هدايت مي‌كند.
طرز كار اين كوره بدين طريق است كه خشت خام خشك شده در دو يا سه اطاقك چيده مي‌شود و جلو اطاقكح را بوسيله آجر مسدود مي‌كنند آنگاه اين اطاقك را از بالا و يا از پهلو زير آتش قرار مي‌دهند و خشت بايد سه يا چهار روز در آتش باقي بماند در ضمن اينكه اين اطاقك زير آتش است گروه خشت چين اطاقهاي ديگر را خشت چيني نموده و به جلو مي‌رود و گروه بنا جلو هر اطاقك كه خشت چيني آن تمام شد تيغه مي‌نمايند و گروه آتش هر اطاقي را كه تيغه شد آنرا روشن نموده و زير آتش قرار مي‌دهند بعد از آنكه آجر پخته شد در آنرا باز مي‌نمايندتا آجر در هواي آزاد خنك شود.
در كوره‌هاي مجهز بوسيله هواي سردي كه روي آجر مي‌دمند آن‌ها را خنك مي‌نمايند آنگاه اين هوا را كه در هنگام خروج در حدود 400 تا 5000 درجه سانتيگراد حرارت دارد به تونلها و يا دالانهاي خشت خشك‌كني هدايت كرده و از آن براي خشك كردن خشت استفاده مي‌نمايند و قبل از آنكه اطاقكها را زير آتش قرار دهند اين هواي گرم را به داخل اطاقكهايي كه آجر در آن چيده شده است هدايت كرده و بدين وسيله حرارت محيط را تا حدود 300 درجه سانتيگراد بالا مي‌برند و بدين طريق در مصرف سوخت به مقدار قابل ملاحظه اي صرفه جوئي مي‌نمايند.
آنگاه آجرهاي خنك شده را با دست و يا تسمه نقاله بارگيري نموده و به بازار عرضه مي‌نمايند وقتي آجر يك اطاقك بارگيري شد گروه خشت چين در نزديك آن است و آنرا دوباره خشت‌چيني مي‌نمايد.
كار اين كوره‌ها آن طور تنظيم شده است كه هميشه چند اطاق زير خشت‌چيني و چند اطاق در حال پخت و چند اطاق در حال سرد شدن محصول و بالاخره چند اطاق در حال بارگيري مي‌باشند. همانطوري كه ملاحظه مي‌شود كار اين نوع كوره‌ها پيوسته است و مي‌تواند در تمام مدت سال محصول داشته باشد.
آتش اين كوره‌ها تقريباً قابل كنترل بوده و تقريباً حرارت آن در نقاط اطاقك يكسان است و در نتيجه محصول آن تقريباً يكنواخت مي‌باشد و فقط ممكن است 2 تا 3 درصد محصول آن آجرجوش و يا آجر خام باشد.
2-كوره با آتش ثابت و آجر رونده كوره تونلي
اين نوع كوره ها بيشتر براي آجرهاي ممتاز و يا كاشي بكار مي‌رود و طرز كار آن تقريباً مانند كوره‌هاي كاشي‌پزي است اين كوره‌ها عبارت از يك تونل بلند مي‌باشند كه خشت هاي خام را در روي واگنت‌هايي چيده و واگنت را به داخل هدايت مي‌نمايند. واگنت طول كوره را بصورت خودكار طي نموده و در هنگام خروج آجر روي آن پخته مي‌شود، بمحض آنكه يك واگن از در خروجي كوره خارج شد يك واگن ديگر از در ورودي وارد كوره مي‌شود واگنهاي حامل آجرپخته مستقيماً به قسمت بارگيري و يا دپو مي‌رود كار اين گونه كوره‌ها نيز پيوسته است.
آتش اين كوره‌ها كاملاً كنترل شده بوده و حتي مي‌تواند در نقاط مختلف كوره كم يا زياد بشود. محصول اين نوع كوره‌ها كاملاً يكنواخت بوده و كاملاً مطابق برنامه كلي كارخانه مي‌باشد.
طبقه‌بندي آجر
آجر را مي‌توان از نظرهاي مختلف طبقه‌بندي نمود. مانند طبقه بندي آجر از لحاظ رنگ وابعاد و يا جنس و غيره.
طبقه‌بندي آجر از لحاظ جنس آجر:
در بازار كار ايران و در صنعت ساختمان‌سازي آجر بطور كلي به دو دسته تقسيم مي‌شود:
1-آجرهاي فشاري: آجرهاي فشاري كه ابعاد آن 5*010*20 و يا 5/5*11*22 سانتيمتر مي‌باشد. به اين دليل به آن آجر فشاري مي‌گويند كه گويا در ابتداي توليد اين نوع آجر خشت آن با دست زده مي‌شد و با فشار انگشتان كارگران خشت‌زن گوشه‌هاي قالب بوسيله گل پر مي‌گردد.
اين نوع آجر براي كليه كارهاي ساختماني مانند گري‌چيني ـ طاق ضربي - ديوارهاي حمال - تيغه‌چيني و غيره مناسب است.
2-آجرهاماشيني: آجر ماشيني و يا آجر سوراخ‌دار كه روي سطح بزرگتر آن 8 يا 10 سوراخ به قطر 5/1 تا 2 سانتيمتر موجود است و در بازار كار ايران بنام آجرهاي 8 يا 10 سوراخه ماشيني معروف مي‌باشد. جنس اين آجرها نسبت به آجر فشاري بسيار ترد و شكننده بوده و خاصيت مكندگي آن نسبت به آجر فشاري كمتر است. اين آجرها بعلت ترد بودن قابل تيشه‌داري نيستند و بهتر است در طاق ضربي مصرف نشوند زيرا بدليل آنكه خاصيت مكندگي زيادي ندارند بخوبي به ملات گچ و خاك نمي‌چسبند. وجوكد اين سوراخها باعث مي‌شود كه در هنگام ديوارچيني ملات بطور عمودي نيز در اين سوراخها نفوذ كرده و باعث استحكام بيشتر ديوار بشود.
اگر بخواهيم ديوار حمال آجري را با ميلگرد مسلح نمائيم مصرف اين آجرها با توجه به سوراخهايي كه دارد بهتر از آجرفشاري مي‌باشد و امكان گذاشتن ميلگرد را بهتر ميسر مي‌سازد. ديوار آجري مسلح را براي مقابل با نيروي زلزله مي‌سازند ولي ساختن اين نوع ديوارها در ايران معمول نيست.
ابعاد اين آجرهاي ماشيني 5/5*11*22 سانتيمتر مي‌باشد. اضلاع آن نسبتاً گونياتر بوده و داراي سطح صاف تر و با پستي و بلندي كمتري نسبت به آجر فشاري مي‌باشد. به دليل ترد بودن . خاصيت مكندگي كمتر بهتر است ديوارهاي حمال با اين نوع آجرها چيده نشوند و بهتر است از آن براي تيغه چيني استفاده شود.
وزن آجرهاي ماشيني در ابتدا بواسطه وجود سوراخهايي كه دارد از آجر فشاري سبك‌تر مي‌باشدولي بعد از اجراء گچ و خاك و با توجه به اينكه سوراخهاي آن بوسيله ملات پر مي‌شود وزن آن تقريباً مساوي آجر فشاري است (قدرت كمتر) بموجب استاندارد شماره 7 موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران آجر سوراخ‌دار به آجري گفته مي‌شود كه در سطح بزرگتر آن سوراخهايي وجود داشته باشد و اين سوراخها بايد تمام ضخامت آجر را طي نمايد. بموجب همين استاندارد سطح مقطع مجموع سوراخهاي آن نبايد بيشتر از 25 درصد سطح بزرگتر آجر باشد. فاصله سوراخها از لبه آجر و همچنين فاصله سوراخها از همديگر در هر بعد آجر نبايد كمتر از 30 درصد طول همان بعد باشد.
انواع آجر از لحاظ رنگ:
در ساختن ديوارهاي حمال و طاق ضربي و بطور كلي در ساختن قسمتهايي از ساختمان كه روي آجر با مصالح ديگر از قبيل گچ و يا سيمان و يا سنگ پوشيده مي‌شود (گري‌چيني) رنگ آجر مطرح نيست، بلكه مرغوبيت آجر مطرح مي‌باشد، ولي اگر بخواهيم از آجر براي نماچيني استفاده نمائيم رنگ آجر مطرح مي‌باشد آجرهايي كه براي نماچيني بكار مي‌روند به رنگهاي زرد كم رنگ كه به آن آجر سفيد مي گويند و زرد پررنگ كه به آن آجر بهي مي‌گويند و همچنين آجر قرمزرنگ روشن و يا قرمزرنگ سير در بازار موجود است.
در حدود سالهاي 1320 تا 1340 نيز يك نوع آجر ابلق به رنگهاي قرمز و زرد بنام آجر بهمني به بازار عرضه مي‌شد كه بوسيله كوره آجرپزي به همين نام تهيه مي‌گرديد.
ضخامت آجرهايي كه در نما، كار مي‌شوند ممكن است 3 تا 4 و يا 5 سانتيمتر باشد ولي در دو بعد ديگر اين آجرها هم مانند ساير آجرهاي فشاري يا ماشيني 10*20 مي‌باشد، علت رنگي شدن اين آجرها يكي مربوط به طريقه چيدن آجر در كوره و نحوه آتش دادن علت رنگي شدن اين آجرها يكي مربوط به طريقه چيدن آجر در كوره و نحوه آتش دادن به آن و كنترل سطوحي كه با آتش در تماس مستقيم مي‌باشد ، است و ديگر مربوط به اكسيدفلزاتي است كه در مواد اوليه آجر موجود مي‌باشد. مانند اكسيدهاي مختلف آهن و غيره.
بديهي است براي تهيه مصالح اوليه و همچنين مراحل خشت‌زني و خشت خشك‌كني آجرهاي رنگي كه در نما مصرف مي‌شود دقت بيشتري بعمل مي‌آورند.
انواع آجر از لحاظ ابعاد
همان طوري كه گفته شد ابعاد آجرهايي كه در ديوارسازي‌گري بكار مي‌رود 5*10*20
 و يا 5/5*11*22 مي‌باشد بطوري كه ملاحظه مي‌شود هر بعد آن برابر بعد ديگر است و اين بدان علت است كه در موقع چيدن ديوار آجرها را كله راسته مي‌چينند و بدين طريق به راحتي مي‌توانند بندها را از همديگر برگردانند (طوري بچينند كه بندهاي آجر مقابل يكديگر نباشد.
بجز اندازه‌هاي فوق، در قديم اندازه‌هاي ديگري نيز براي آجر وجود داشت مانند آجرهايي به ابعاد 5*20×20 و يا 4×20×20 كه بنام آجر ختايي و يا 5×40×40  بنام آجر نظامي و يا آجر قزاقي معروف بود و بيشتر اين نوع آجرها را نظامي و يا قزاقي نامگذاري كردند آن است كه گويا براي اولين بار در حدود سالهاي 1300 روسها اين نوع آجرها را تهيه و در پادگانهاي نظامي ايران مورد مصرف قرار مي‌دادند. همچنين در حدود نبود و آنها را بشكل مخصوص و براي مكانهاي مخصوص با قالب‌هاي دستي مي‌ساختند مثلاً براي هره كردن رگ آخر نماي آجري و يا آجرهايي با نقش‌هاي برجسته كه براي تزئين نماكاري بكار مي‌رفت  اين گونه آجرها در ساختمانهاي قديمي تهران مخصوصاًدر محله‌هايي مانند خيابان فردوسي و اطراف بازار و خيابان لاله‌زار زياد ديده مي‌شود لازم به يادآوري است كه ابعاد آجر طبق استاندارد شماره 7 موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران بايد داراي طولي معادل 2 220 ميليمتر و عرضي معادل 1 105 ميليمتر و ضخامتي معادل 1 55 ميليمتر باشد ولي متأسفانه اين ابعاد كمتر رعايت مي‌شود.
مرغوبيت آجـر
آجر مرغوب آجري است كه بتواند بارهاي وارده از ساختمان را بخوبي تحمل نموده
و خرد نشود كه البته مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران بموجب استاندارد شماره 7 روشهايي براي آزمون آجر مرغوب پيشنهاد نموده است ولي از آنجا كه وسائل آزمايش در همه كارگاهها مخصوصاً در كارگاههاي كوچك موجود نيست و با توجه به اينكه قسمت اعظم آجر توليد شده در مملكت را همين كارگاهها مصرف مي‌نمايند. بايد طريقي پيشنهاد نمود كه يك فرد عادي با كمي تجربه بتواند آجر مرغوب و نامرغوب را از هم تميز داده و در مكانهاي حساس مخصوصاً ديوارهاي باربر از آجر مرغوب استفاده نمايند.
آجر مرغوب آجري است كه خوب پخته شده باشد و خاك‌رس موجود در آن
در اثر حرارت به مرحله خميري رسيده و موجب چسبانيدن دانه‌هاي سنگي داخل خشت به يكديگر بشود. چنين آجري داراي رنگي باز و روشن مي‌باشد رنگ آجر  نامرغوب مات و غيرشفاف است. از بهم زدن دو قطعه آجر مرغوب صداي زنگ بلند مي‌شود تقريباً مانند صدائي كه از وارد كردن ضربه كوچكي به كاسه چيني سالم بگوش مي‌رسد. در صورتي كه اگر آجري خوب پخته نشده باشد صداي مرگ مي‌دهد، مانند صداي كاسه چيني ترك خورده‌اي كه در اثر ضربه‌زدن به آن گوش مي‌رسد.
همچنين اگر آجر مرغوب باشد در موقع تخليه بوسيله ماشينهاي كمپرسي تعداد معدودي از آنها مي‌شكند در صورتي كه تعداد شكسته هاي آجرهاي مرغوب در موقع تخليه بسيار زياد مي‌باشد. آجر مرغوب توپرتر و متراكم‌تر از آجرمرغوب است در اين صورت اگر آجرها را با دست سبك سنگين نمائيم (با دست وزن كنيم) آجرمرغوب سنگين‌تر است. موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران بموجب استادارد شماره 7 آجر را از لحاظ مرغوبيت به سه دسته تقسيم كرده است بشرح زير: اجر با كيفيت مناسب، آجر با كيفيت معمولي و آجر با كيفيت ويژه.
بموجب همان استاندارد آجر مرغوب درجه يك بايد بتواند 350 كيلوگرم و آجر درجه دو 250 كيلوگرم و آجر درجه سه 150 كيلوگرم نيروي فشار را بر سانتيمتر مربع تحمل نمايد و در زير فشارهاي فوق بحد گسيختگي برسد.
خاصيت جذب آب آجر يك 15 درصد و آجر درجه دو 16 درصد و آجر درجه سه 18 درصد مي‌باشد.
وزن مخصوص آجر:
وزن مخصوص آجرهاي مختلف برحسب نوع ساخت و روش ساخت و نوع مصالحي  كه در آن بكار رفته متفاوت مي‌باشد. مثلاً در آجرهاي سوراخ‌دار با ابعاد و مصالح مساوي،
آن آجري كه تعداد كمتري سوراخ دارد داراي وزن مخصوص بيشتري است و يا اگر مقدار دانه‌هاي سنگي در مصالح اوليه آجر بيشتر باشد وزن مخصوص آن بالاتر است ولي بطور متوسط وزن مخصوص آجر مرغوب در حدود 1800 كيلوگرم برمتر مكعب مي‌باشد.
خاصيت جذب آب آجر
علت آن كه ملات دو قطعه از مصالح ساختماني را به خود چسبانيد و يا بهم بچسباند (مانند دو قطعه آجر و يا سنگ به آجر) آن است كه در قطعات مصالح ساختماني خاصيت مكندگي وجود دارد و بمحض قرار گرفتن در مجاورت ملات، آب آنرا بخود مكيده و مقداري سيمان و يا هر چسب ديگري كه  در ملات وجود دارد به آب آنرا بخود مكيده و مقداري سيمان و يا هر چسب ديگري كه در ملات وجود دارد به عمق اين مصالح نفوذ كرده و در نتيجه ملات مي‌تواند  با هزاران  رشته باريك كه در اثر مكندگي در آن قطعه بوجود آمده است آن قطعه را بخود چسباند با توجيه توضيح فوق اگر در مصالحي خاصيت مكندگي وجود نداشته باشد آن قطعه به ملات نمي‌چسبد و نمي‌تواند نيروهاي وارده مخصوصاً نيروهاي كششي و يا نيروهاي جانبي را كه بهر ساختمان كم و بيش وارد مي‌شود تحمل نمايد بهمين علت سنگهايي را كه خاصيت مكندگي آنها بحد لازم نيست اگر بخواهيم در نما كار كنيم بايد با وسائل ديگر از قبيل اسكوپ و يا پيچ و رول پلاك به ديوار بچسبانيم و همچنين اگر خاصيت مكندگي مصالح ساختماني از مقدار معيني زيادتر باشد بلافاصله كليه آب ملات مجاور خود را مكيده و مجال ايجاد فعل و انفعالات شيميايي در ملات را از آن سلب كرده و باعث فساد ملات مي‌گردد.
آجري مرغوب است كه در صد جذب آن در حدود 15 درصد باشد اگر بخواهيم با وسائل معمولي و غيرآزمايش گاهي خاصيت مكندگي آجر را آزمايش كنيم بايد اول آنرا چند ساعت حرارت بدهيم تا رطوبت موجود در آن تبخير شود آن گاه آنرا وزن كرده و وزن آن را يادداشت كنيم آن گاه آجر را در ظرفي پر از آب قرار دهيم و بعد از مخصوصاً بايد توجه نمايند كه آجر در هنگام پختن و ذوب شدن جاري نشود زيرا در اين صورت قطعات آجرهاي مختلف بهم چسبيده وهر 5 يا 6 بلوك آجر يك قطعه شده و كلاً شكل هندسي خود را از دست داده و غيرقابل مصرف مي‌گردد.
بدين لحاظ بايد قبلاً بوسيله آزمايش درجه حرارت عرق كردن و روان شدن خاك مورد استفاده براي تهيه آجرجوش خاك نرسد. با توجه به اينكه كوره‌هاي آجرپزي اغلب مجهز به وسائل دقيق كنترل حرارت نمي‌باشد كه بتوان در حد يكي دو درجه حرارت آنرا كنترل نمود. لذا بهتر است براي تهيه آجر جوش از مصالحي استفاده شود كه فاصله حرارتي بين مرحله عرق كردن و روان شدن در آن مصالح زياد باشد و اين فاصله را بوسيله آزمايش مي‌توان تعيين نمود.
وزن مخصوص آجرجوش قدري بيشتر از آجرمعمولي بوده در حدود 9/1 گرم بر سانتيمتر مكعب مي باشد.
امراض آجـر:
بطور كلي مي توان امراض آجر را در نمكهايي كه در آن موجود مي‌باشد خلاصه نمود.و آنرا برحسب اهميت ميتوان به دو دسته تقسيم كرده:
1-الوئك             2-سفيدك
1-الوئك:
 اگر در مصالح تهيه آجر مقداري سنگ آهك (CaCO3 ) وجود داشته باشد و اين سنگ آهك همراه خشت وارد كوره بشود در اثر حرارت كوره گاز CO2 آن متصاعد شده تبديل به آهك زنده مي‌شود. (CaO) كه اگر اين آهك در مجاورت آب قرار گيرد (البته با توجه به ملات و غيره حتماً در مجاورت آب قرار خواهد گرفت) آهك شكفته شده و ازدياد حجم پيدا مي‌كند و اين ازدياد حجم باعث متلاشي شدن آجر مي‌گردد و اگر اين آجر در نماسازي بكار برده شود به نما منظره بدي مي‌دهد. براي جلوگيري از اين امر بايد اولاً در موقع تهيه مصالح آجر دقت نمود كه قطعات سنگ آهك وارد مصالح نشود و قبل از تعيين معادن جهت تهيه مصالح آزمايش شود. در ثاني بايد قبل از مصرف آجر نمونه‌هايي از آنرا در اب قرار بدهيم تا اگر اصولاً آجر الگوئكي باشد مشخص شود و از بكار بدن آجر الوئكي مخصوصاً در نماسازي خودداري كرد.
2-سفيدك‌ها:
سفيد‌ك‌ها انواع مختلف دارند مانند سفيدكهائي كربناتي، سفيدك‌هاي سولفاتي، سفيدك هاي كلروري، سفيدك‌هاي نيتراتي و غيره.
اگر نمك اسيدهاي فوق در مصالح تهيه آجر موجود باشد و با خشت به كوره رفته و در داخل آجر باقي بماند اين نمكها پس از آنكه آجر در مجاورت باران قرار گرفت بصورت سفيدك و يا به اصطلاح عامه بصورت شوره روي نما ظاهر شود. علت آن چنين است باران كه آبي است مقطر در حين سقوط در مجاورت CO2  موجود در هوا قرار گرفته و با آن تركيب مي‌شود و توليد اسيدكربنيك (H2CO3 )  مي‌نمايد كه يك اسيد تند اثر و ناپايدار مي‌باشد و اگر اين باران روي نماهاي آجر ريخته شود به عمق آن نفوذ نمايد املاح ياد شده بصورت سفيدك روي آجرنما ظاهر مي‌گردد كه بسيار بد منظره مي‌باشد. براي جلوگيري از آن بايد دقت شود املاح مذكور در مصالح تهيه آجر موجود نباشد و آجري كه به كارگاه مي‌آيد مدتي در آب گذاشته شود تا اگر سفيدكي دارد معلوم گردد و براي از بين بردن شوره‌هاي روي نما بايد اندكي از آنرا بعنوان نمونه برداشته و پس از تجزيه شيميايي معلوم نمود كه چه نوع نمكي مي‌باشد و حلال آنرا تعيين نموده و بديهي است در بارندگي بعد شوره روي ديوار دوباره ظاهر خواهد شد.
البته اين ازمايشان در اغلب كارگاهها مشكل بوده بلكه غيرقابل اجراء مي‌باشد طريق ديگر آنست كه شوره‌هاي فوق را پس از خشك شدن با يك برس سيمي و يا يك تكه گوني پاك نمائيم و تا چند سال كه شوره روي نما ظاهر مي‌شود بهمين طريق با آن مبارزه نمائيم البته پس از چند سال اين نمكها در آجر تمام شده و ديگر سفيدك نمي‌زند.
آجر هـاي ديگر:
1-آجر ماسه آهكي
در مناطقي كه خاك رس در دسترس نيست و يا بسيار كم مي‌باشد ولي ماسه به حد وفور يافت مي‌شود مانند سواحل دريا، امكان تهيه آجر مقدور نيست و يااگر تهيه شود بسيار گران خواهد شد و  حمل آن از نقاط ديگر با توجه به هزينه حمل مقرون به صرفه نيست لذا در اين مكانها بايد از آجر ماسه آهكي استفاده شود.
مصالح مورد نياز جهت تهيه آجر ماسه آهكي
1-ماسه:
در حدود 95 درصد وزن آجر ماسه آهكي را ماسه تشكيل مي‌دهد. جنس اين ماسه بايد سيليس باشد Sio2  زيرا بايد آهك با سيليس تركيب شده و سختي مورد لزوم را حاصل نمايد.
حتي المقدور ماسه مورد نياز بايد پاك بوده و عاري از موادآلي مخصوصاً زغال
 و تكه‌هاي چوب باشد اندازه و قطر دانه‌هاي ماسه نبايد از 6 ميليمتر بيشتر بوده و از يك ميليمتر كمتر باشد و هر قدر درصد دانه‌هاي يك ميليمتري در مخلوط بيشتر باشد آجري با كيفيت بالاتر بما مي‌دهد. مقدار اكسيدمنيزيم Mgo و همچنين خاك رس هر قدر در مخلوط كمتر باشد مناسب تر است. بهرحال درصد وزني مجموع اين دو عنصر تهيه آجرماسه آهكي بايد پيوسته باشد.
2-آهك :
آهك مورد نياز در آجر ماسه آهكي بايد خالص باشد و حداقل 90 درصد وزن آهك بايد Cao باشد كليه آهك مورد مصرف بايد قبل از قالب گيري آجر كاملاً هيدارته شده باشد (كليه دانه‌هاي آن در مجاورت آب قرار گرفته باشد) زيرا مي دانيم آهك زنده در اثر مجاورت با آب ازدياد حجم پيدا مي‌كند و اگر ذرات آهك زنده (هيدارته نشده) وارد مخلوط شده و داخل آجر قالب‌گيري شود و اين ذرات بعداً در مجاورت آب قرار گيرد مي‌كاهد. حداكثر بزرگي قطر دانه‌هاي آهك نبايد از نيم ميليمتر بيشتر باشد. بدين لحاظ آهك را قبيل از مصرف آسياب نموده. از سرندهاي مخصوص مي‌گذرانند. مقدار آهك مورد نياز در آجر ماسه آهكي بين 6 تا 8 درصد وزن ماسه مي‌باشد. البته اگر از ماسه ريزدانه‌تر استفاده شود و يا به عبارت ديگر درصد دانه‌هاي كوچكتر از 1 ميليمتر در مصالح مورد استفاده در آجر ماسه آهكي زياد باشد بايد اهك بيشتري مصرف شود زيرا فرض بر اين است دانه‌هاي آهك مانند فيلم نازكي دور دانه‌هاي ماسه را پوشانيده و موجب چسبيدن آنها به يكديگر مي‌گردد. (هر قدر دانه‌ها ريزتر باشد سطح مخصوص آن يعني سطح واحد حجم با واحد وزن آن بيشتر است.)
آب:
آب مورد مصرف در آجر ماسه آهكي بايد پاك و بدون دانه‌هاي شناور باشد. بهتر است از آب آشاميدني استفاده گردد و در هر حال نمي‌توان از فاضل‌آب كارخانه‌ها كه ممكن است با آهك و سيليس تركيب شيميايي داشته باشد استفاده نمود.
مراحل پخت:
پس از تهيه مواد آنها، را مخلوط نموده بطوري كه ميزان پراكندگي آهك در مخلوط يكنواخت باشد در حين مخلوط كردن سعي بر اين است كه كليه آهك‌هاي موجود در مخلوط هيدراته شود در سيستم‌هاي مختلف براي هيدراته كردن آهك از طريق مختلف استفاده مي‌شود، از جمله كل مخلوط را در ظروف دربسته قرار داده و آن‌ را در زير فشار چند اتسمفر بخار آب قرار مي‌دهند تا بخار آب به كليه قسمتهاي مخلوط ماسه آهك نفوذ كرده و باعث هيدراته شدن كليه ذرات آهك شود. پس از پايان عمل مخلوط كردن، مواد به قسمت پرس هدايت مي‌شود اين جابجايي وسيله تسمه نقاله انجام مي‌گردد و مواد وارد پرسها اتوماتيك شده و شكل مي‌گيرند بعضي از اين پرسها قادرند تا 7000 قالب آجر در ساعت توليد نمايند آجرها پس از قالب‌گيري بطور خودكار روي واگنت‌هايي قرار مي‌گيرند كه اين واگنت‌ها وارد كوره شده و پخته مي‌شوند آجرها بايد در حرارت 250 درجه سانتي‌گراد و فشار 8 تا 17 اتسمفر پخته مي‌شوند كوره‌هاي پخت آجر ماسه آهكي تقريباً شبيه كوره تونلي مي‌باشد كه قطر آن در حدود 2 تا 5/2 متر و طول آن در حدود 25 متر مي‌باشد و به دليل آنكه اين كوره‌ها در هنگام پخت تحت فشار زياد هستند اصطلاحاً به آنها اتوكلاو مي‌گويند. همان طوري كه در بالا اشاره شد براي آنكه آجر ماسه آهكي پخته شود به دو عامل حرارت و فشار نياز دارد حال هر فشار زيادتر باشد زمان پخت كوتاهتر مي شود بطوري كه با حرارت ثابت اگر فشار 8 اتمسفر باشد زمان پخت  كوتاه‌تر مي‌شود. بطوري كه با حرارت ثابت 8 اتمسفر باشد زمان پخت در حدود 15 ساعت است ولي اگر فشار 16 اتمسفر باشد زمان پخت به 3 ساعت تقليل پيدا مي‌كند. اقتصادي‌ترين فشار در حدود 15 اتسمفر مي‌باشد كه در اين صورت زمان پخت در حدود 5 ساعت است. بديهي است كه اتوكلاوها داراي وسايلي  هستند كه در هر لحظه فشار كوره را اندازه مي‌گيرد و در موقعي كه كارگران براي وارد كردن و يا خارج كردن آجر مي‌خواهند در كوره را باز كنند. بوسيله دستگاههايي فشار داخل كوره را پايين مي‌آورند تا خود صدمه نبيند و حتي قبل از پايين آوردن فشار داخل كوره در آن بوسيله ضامني قفل شده و باز نمي‌شود.
هم اكنون چندين دستگاه از اين كارخانه  در نقاط ساحلي ايران مشغول به كار مي‌باشد مشخصات باربري آجر ماسه اهكي تقريباً مانند آجرهاي فشاري مي‌باشد و با آن مي‌توان ساختمانهايي 3 الي 4 طبقه را بنا نمود.
مركز تحقيقات ساختمام و مسكن مشخصات آجر ماسه آهكي را به موجب نشريه شماره 102 پيشنهاد نموده است.
         بلوك سفالي
در بازار ايران اصطلاحاً به آجرهاي آسفالتي با حجم زياد و وزن كم كه در موقع قالب‌گيري در آن سوراخهايي بزركتري ايجاد مي‌شود بلوك مي‌گويند. بلوك‌هاي رايج در ساختمان به دو دسته تقسيم مي‌شود بلوك هاي سقفي و بلوك‌هاي تيغه‌اي.
بلوك‌هاي سقفي قطعاتي از سفال هستند به پهناي 40 سانتيمتر و ارتفاع 20 يا 25 سانتيمتر و در ازاي 20 يا 25 سانتيمتر كه داراي لبه مخصوصي مي‌باشند كه روي تيرچه قرار مي‌گيرد و مورد مصرف آن فقط در ساختن سقفهاي تيرچه بلوك مي‌باشد و بعلت سوراخهايي كه در حجم آن ايجاد شده وزن آن بسيار سبك است و هيچ گونه تحمل باربري نداشته و در سقف تيرچه بلوك فقط بجاي قالب كار مي‌كند كه بتن روي سقف را تا زمان سخت شدن نگهدارد.
بلوك‌هاي تيغه‌اي نيز از آجرهاي سبك بوده و فقط حجم آن مورد نظر مي‌باشد ضخامت آن 10 تا 8 سانتيمتر است و بلندي و پهناي آن ممكن است 20 تا 25 سانتيمتر باشد و فقط براي جداسازي فضاهاي مسكوني مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
در اين مورد هم بعلت فضاهاي خالي كه در حجم آن ايجاد شده است با توجه به حجم آن بسيار سبك مي‌باشد اين سفالها هم باربر نيستند.
موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران بموجب استاندارد شماره 7 اين آجرها را آجر توخالي نامگذاري نموده و هيج گونه محدوديتي براي تعداد سوراخها و اندازه آن و درصد سطح سوراخها به سطح كل قطعه در نظر نگرفته است.
مواد اصلي تهيه اين بلوك‌ها نيز خاك‌رس مي‌باشد ولي در تهيه مصالح آن دقت بيشتري بعمل مي‌آيد زيرا تغيير شكل اين بلوك‌ها به نسبت آجر فشاري از اهميت بيشتري برخوردار مي‌باشد و همچنين در مراحل پرس‌كاري و خشك كردن و پخت نيز بايد دقت شود تا تغيير شكل آجر به حداقل برسد.

منـابع و مأخـذ :

1-ساختمان و اجزاء ساختمان  ، تأليف همين نگارنده .
2- ديقلهاي ساختماني ، تأليف همين نگارنده .
2- مصالح ساختماني : ، تأليف احمد حمامي .
4- راهنماي بتن سازي ، تأليف احمد حمامي .

5- تكنولوژي كار و مصالح : تأليف احمد حمامي  از انتشارات دانشگاه علم وصنعت.

خوردگی فلزات - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
اهميت آب - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
كيفيت آب (Water Quality) - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
لوله كشي سيستم فاضلاب و تصفيه استخر - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
تاثير آبهاي زير زميني بر توسعه منابع طبيعي - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
اهميت آب در روند توسعه کشورها - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
چالش هاي فراروي مديريت آب ايران در توسعه پايدار - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
اهمیت مدیریت لجن در تصفیه خانه های آب - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
ارزیابی پمپ های گریز از مرکز و عوامل ایجاد کاویتاسیون - شنبه یازدهم تیر 1390
سيستم دفع فاضلاب ساختمان ها - شنبه یازدهم تیر 1390
انواع کاویتاسیون در پمپ ها - شنبه یازدهم تیر 1390
آلودگی های زیست محیطی شهر مشهد و راهکار های کاهش آن - شنبه یازدهم تیر 1390
فيزيولوژي جذب آب در گياهان - جمعه دهم تیر 1390
بررسي شوري خاک در سيستم هاي مختلف آبياري - جمعه دهم تیر 1390
تاثير آبياري بر رشد گياهان گلخانه اي - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری جامدات در آب و فاضلاب - جمعه دهم تیر 1390
روش اندازه گیری سیانید (تیتراسیون) - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری سولفات به روش توربیدیمتری - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری فسفات به روش کلرید استانوز - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری فنل به روش فوتومتریک (اسپکتروفتومتر) - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری نیتریت به روش رنگ سنجی - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری نیترات به روش اسپکتروفتومتر - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری آمونیاک به روش نسلر - جمعه دهم تیر 1390
کيفيت خاک مراتع - فرسايش آبي - جمعه دهم تیر 1390
سیستم لوله های فاضلابی - پنجشنبه نهم تیر 1390
سیستم های مخازن نگهدارنده - پنجشنبه نهم تیر 1390
سیستم های زهکشی - پنجشنبه نهم تیر 1390
فاجعه جهانی به نام آب - پنجشنبه نهم تیر 1390
شور شدن خاک در اثر آبیاری - پنجشنبه نهم تیر 1390
سیستم آبیاری تراوا - پنجشنبه نهم تیر 1390
اثرات تنش آب بر رشد گیاه - پنجشنبه نهم تیر 1390
زهکشی چیست؟ - پنجشنبه نهم تیر 1390
بیلان منابع آب در ایران - پنجشنبه نهم تیر 1390
پليمرهاي منعقد كننده آلي ( پلي الكتروليت هاي منعقد كننده ) - پنجشنبه نهم تیر 1390
آب بازیافتی دستگاه های حفاری و خواص آن - پنجشنبه نهم تیر 1390
نمایشگاه بین المللی محیط زیست - چهارشنبه هشتم تیر 1390
نقشه های توپوگرافی - سه شنبه هفتم تیر 1390
نیتریت و نیترات در آب آشامیدنی و عوارض آنها - سه شنبه هفتم تیر 1390
انواع مته های حفاری - دوشنبه ششم تیر 1390
موارد مختلف در انتخاب پمپ ها - دوشنبه ششم تیر 1390
خواص عمومی آب دریا - دوشنبه ششم تیر 1390
عوامل ‌مؤثر در بروز و يا تشديد سيلاب‌ - دوشنبه ششم تیر 1390
جمع آوری آب - دوشنبه ششم تیر 1390
آلايندگي پساب شهري در خاك هاي كشاورزي - دوشنبه ششم تیر 1390
خلاصه اي از آب اصطلاحات و روابط آن - شنبه چهارم تیر 1390
آبفشان (Geyser) - شنبه چهارم تیر 1390
زهكش لوله اي - شنبه چهارم تیر 1390
آبياري سطحي و زیرزمینی - شنبه چهارم تیر 1390
معرفی انواع سریزها - شنبه چهارم تیر 1390
زهکشی عمودی (چاه زهکش) - شنبه چهارم تیر 1390

کاربرد مدل شبکه فاضلاب در جوامع طرحی برای آینده - دوشنبه دوم اسفند 1389
انتخاب پمپ - دوشنبه دوم اسفند 1389
کاربرد گیاهان در تصفیه فاضلاب - یکشنبه یکم اسفند 1389
انواع لخته ها در تصفیه خانه های فاضلاب - یکشنبه یکم اسفند 1389
اندازه گیری سختی آب - یکشنبه یکم اسفند 1389
معرفهای pH - شنبه سی ام بهمن 1389
ضربت قوچ (Water hamer) در تأسیسات و راههای مقابله با آن - شنبه سی ام بهمن 1389
ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ آب وتاسيسات جانبي تصفيه‌‌خانه‌هاي آب - شنبه سی ام بهمن 1389
فيلترهاي شني تحت فشار - جمعه بیست و نهم بهمن 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب