مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در بسیاری از کارهای مدیریت محیط، مهم‌ترین و مفیدترین کمک و مشارکت ژئومورفولوژیست تهیه‌ی نقشه‌ی زمین است. این موضوع به ویژه در جایی نمود پیدا می‌کند که اطلاعات مربوط به توزیع زمین شکل‌ها، خاک‌ها و مواد سنگی یا عوارض پدید آمده از فرایندهای سطحی، مورد نیاز باشد. تهیه چنین نقشه‌هایی در بسیاری از طرح‌های مهندسی، برنامه‌ریزی و مدیریت زمین کاربرد و فواید زیادی در بر داشته است.
اگرچه ایده‌ی تهیه نقشه زمینی امر مشکلی به نظر نمی‌رسد، اما در عمل ممکن است مشکل باشد گذشته از نیاز به نقش‌کش مجرب و ماهر غالباً محدودیت‌ها و امکانات تهیه‌کننده‌ای بر سر راه قرار دارد. قبل از شروع به تهیه نقشه، امکانات ما عبارتند از: تعیین مقیاس نقشه، آنچه باید ثبت شود و چگونگی چاپ و تکثیر نقشه‌ نهایی.
این قیود عبارتند از:
دسترسی به نقشه‌های مبنا در مقیاس دلخواه و مورد نظر، هدف از تهیه نقشه ضرورت تهیه نقشه‌ای که وضعیت گزینشی یا جامعی از ژئومورفولوژی به دست دهد و سرانجام اینکه آیا قرار است نقشه ه تعداد زیاد چاپ و منتشر شود یا به تعداد اندک به عنوان مدارک اجرای کار.
دسترسی به ناحیه‌ای که باید نقشه‌برداری شود یا در برخی موارد که باید نقشه را به وسیله تفسیر عکس هوایی و حتی شاید بدون دسترسی به محل تهیه نمود، محدودیت‌های بیشتری در عمل پدید می‌آورد. بنابراین روشن است که عملیات اجرایی ماهیت نقشه تهیه شده را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار می‌دهد. به منظور نیل به اهداف این بحث، توجه خود را روی تهیه نقشه‌های نظام – ارضی و تهیه نقشه‌های ژئومورفولوژیک متمرکز خواهیم کرد، زیا این دو نوع نقشه زمین بیشترین کاربرد را در مدیریت محیط دارند.
با توجه به اینکه نقشه‌های ژئومورفولوژیک در زمینه‌های بسیار گوناگونی می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند، تعصب بیش از حد در مورد روش‌های دقیقی که باید اتخاذ شود، مطلوب نخواهد بود. به منظور نیل به اهداف برخی از پروژه‌های مدیریت محیط، به ویژه آهایی که به ثبت ما هیت نواحی بزرگ در یک زمان کوتاه نیازمندند، شاید بهتر باشد به جای رویکرد تفصیلی در تهیه نقشه‌های ژئومورفولوژیک از رویکردهای نقشه‌کشی کلی‌تری مانند تهیه نقشه‌های نظام ارضی استفاده شود. در تهیه نقشه از نوع نظام ارضی پیش از اینکه به تعیین زمین شکلهای خاص یا ویژگی‌های شیب و دامنه پرداخت شود، سعی می‌شود یک محدوده به ناحیه یا نواحی مورفولوژیک تقسیم شود. از طرف دیگر تهیه نقشه تفصیلی از فرایندهای خاص زمین شکل‌ها و مواد، همانند تهیه نقشه‌های ژئومورفولوژیک می‌تواند برای بسیاری از پروژه‌ها اساسی و ضروری باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

● مفهوم ژئومورفولوژی
ژئومورفولوژی کلمه ایست که دارای ریشه یونانی می باشد و به معنای شناخت شکل زمین است .در واقع این علم به توضیح در مورد اشکال هندسی سطح زمین وچگونگی بوجود آمدن آنها و تغییرات این اشکال در بسترهای گوناگون می پردازد و در این راستا از مفاهیم قوانین ودانشهای گوناگون بهره می گیرد. مدت زمان زیادی از تدوین آن به عنوان یک دانش قانونمند و مستقل از سایر علوم نمی گذرد البته نمی توان بین علوم و دانشها جدایی محض قائل بود و امروزه تبیین قوانین و نظریات در گرو قائل شدن ارتباط بین دانشهای مختلف است. بعضی معتقدند که ژئومورفولوژی از بستر زمین شناسی و جغرافیا برخواسته است اما در واقع دانشی ا ست که تاثیرات متقابل لیتوسفر - اتمسفر - بیوسفر و دیگر لایه های کره خاکی را مورد مطالعه و تحقیق قرار می دهد و این مطالعه و نتایج آن ما را در یافتن تصویری روشن ازشکل گذشته زمین و روند حاکم بر آن که منجر به ایجاد شکل کنونی شده است یاری می دهد.
در واقع این علم داده های سایر علوم را به صورتی کا ربردی مد نظر قرار داده تا تصویری منطقی از روند شکل گیری ناهمواریهای زمین ارائه دهد. علومی همچون :زمین شناسی - شیمی - فیزیک - زیست شناسی و .... از جمله دانشهایی هستند که این علم را در مسیر ارائه تصویری واضح از اشکال یاری می رسانند . شاید به همین خاطر است که بسیاری از ژئومورفولوژیستهای بزرگ یا شیمیدان بوده اند یا زمین شناس و یا ..... اما در تبیین شکل گیری ناهمواریها اجزا و عناصری نیز مورد استفاده این علم قرار می گیرد که از این قبیلند: اقلیم - دینامیک درونی و بیرونی - ساختمان زمین و اثرات فرسایشی و غیره که هر کدام به نحوی باعث تثبیت و تغیر در اشکال می گردند و نحوه اثر آنها در بسترهای مختلف می تواند متفاوت باشد .اهمیت این دانش از آنجاست که می توانیم به وسیله آن در مورد آینده زمین قضاوت کنیم زمین یعنی مکان زندگی بشر که لازمه استفاده و زندگی درست در آن در برخورد صحیح با آن و برنامه ریزی و آمایش صحیح می باشد و به خاطر همین اهمیت است که امروزه این دانش به صورت رشته ای مستقل در مدارس و دانشگاههای جهان تدریس میشود و هر روز بر تنوع و گوناگونی عرصه ها ی مطالعاتی آن افزوده شده و یافته های آن به صورت کاربردی مورد استفاده سایر علوم قرار می گیرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مشخصات فيزيكي سطح زمين و نگرش سيستمي :
• تئوري سيستمها :
• سيستم مجموعه ايست متشكل ازاجزاي مختلف كه بين انها روابط مختلف به همراه جريان ماده و انرژي وجود دارد؛
• سيستم باز و بسته
• جريان ماده و انرژي تحت يك تعادل پويا مي باشد كه توسط آستانه هاي مختلف كنترل مي شود
• حوزه آبخيز يك سيستم به شمار مي آيد

• اتمسفر :
• فضاي اطراف زمين :
• براساس تركيب گازي هموسفر؛هتروسفر (نيتروژن؛ اكسيژن،هليوم و هيدروژن)
50 % وزن در5/6 كيلومتري   • آب و 2 CO مهمترين عوامل  • بر اساس تغيرات فشار و دما :
• تروپوسفر؛ استراتوسفرر؛ مزوسفر؛ تر موسفر

• آب كره يا هيدروسفر :
• كليه آب هاي زمين 71%   • وجود چرخه آب كه سبب گردش ماده و انرژي است  • نقش اقيانوس ها در تنظيم دملي كره زمين و گاز كربنيك
• ليتوسفر : 29%
• كليه مواد جامد زمين:  • قاره ها، كوهستان ها، دشتها، فلات ها و جلگه ها  • منحني هيپسومتري:  • ار تفاع متوسط و عمق متوسط  • ار تفاع متوسط قار ها  • امتداد ارتفاعات

مرجع تخصصی آب و فاضلاب