مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تعریف و كاربردهای صنعتی بیوسورفاكتانت‌ها (فعال‌كننده ‌های سطحی زیستی)

قابلیت بیوتكنولوژی در حوزه‌های مختلف باعث شده است كه از میكروارگانیسم‌ها برای تولید مواد فعال‌كنندة سطحی (surfactants) استفاده نمایند. در مطلب حاضر، به اهمیت و برخی از كاربردهای این دسته از محصولات زیستی كه اصطلاحاً "بیوسورفاكتانت"‌ نامیده می‌شوند، اشاره شده است:

تعریف سورفاكتانت‌ها

سورفاكتانت‌ها دسته‌ای از مولكول‌های قطبی هستند كه دارای دو بخش هیدروفیل (آب‌دوست) و هیدروفوب (آب‌گریز) می‌باشند كه معمولاً در حد فاصل دو فاز با قطبیت متفاوت مانند روغن / آب یا هوا / آب واقع می‌شوند. این ویژگی، سورفاكتانت‌ها را قادر به كاهش كشش سطحی و بین سطحی مایعات می‌نماید و سبب تشكیل میكروامولسیون می‌گردد؛ بطوریكه هیدروكربن‌های نامحلول می‌توانند در آن حل گردند. در ضمن، خصوصیات پاك‌كنندگی، امولسیون‌سازی، كف‌كنندگی و پراكنده‌كنندگی سورفاكتانت‌ها، به این ویژگی آنها مربوط می‌شود.

در حال حاضر، فروش جهانی سورفاكتانت‌ها حدود 9/4 میلیارد دلار در سال می‌باشد، با اینحال انتظار می‌رود تقاضای جهانی آن 35 درصد افزایش یابد.

مزیت بیوسورفاكتانت‌ها نسبت به سورفاكتانت‌های شیمیایی

صنعت سورفاكتانت با روند بالایی رو به گسترش است. مقدار كل سورفاكتانت‌های تولید شده در ایالات متحده آمریكا و كل جهان در سال 1989 به ترتیب 109×6/7 و 109× 5/15 پوند تخمین زده شده است. عملاً تمام این سورفاكتانت‌ها به روش شیمیایی تولید می‌شوند. با این وجود، در سال‌های اخیر به دلیل تجدیدپذیر بودن و طیف گسترده خصوصیات كاربردی بیوسورفاكتانت‌ها و قابلیت‌های متنوع میكروب‌ها در تولید آنها، توجه زیادی به سمت بیوسورفاكتانت‌ها جلب شده است. از سوی دیگر، شناسایی ساختار مولكولی بیوسورفاكتانت‌ها نیز امكان سنتز شیمیایی آنها را فراهم كرده است. مهم‌ترین ویژگی بیوسورفاكتانت‌ها، سازگاری زیست محیطی آنها می‌باشد؛ چرا كه این تركیبات به راحتی در طبیعت تجزیه شده و سمیّت كمتری نسبت به سورفاكتانت‌های سنتزی دارند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب