مرجع تخصصی آب و فاضلاب

استاندارد ISO 14001
مقدمه:فعالیت های صنعتی از هر نوع كه باشند علاقمند به دستيابي و اثبات عملكرد صحيح زيست محيطي خود مي باشند . آنها اين ادعا را ازطريق كنترل تاثير فعاليتها ، محصولات يا خدمات خويش بر محيط زيست با توجه به خط مشي و اهداف كلان زيست محيطي خود اثبات مي نمايند . اين كار در قالب قوانيني كه به طور روزافزون سخت گيرانه تر مي شوند با بهره گيري از خط مشي هاي اقتصادي و ساير اقدامات در جهت افزايش حفاظت محيط زيست و گسترش توجه همه جانبه از سوي طرفهاي ذينفع نسبت به موضوعات زيست محيطي و از جمله توسعه پايدار ، انجام مي گيرد . استانداردهاي مديريت زيست محيطي به اين منظور تهيه شده اند كه عناصر يك سيستم مديريت زيست محيطي موثر را براي سازمانها فراهم نمايند تا بتوانند با ساير الزامات مديريت ادغام شوند و سازمانها را در دستيابي به اهداف زيست محيطي و اقتصادي ياري نمايند .

معرفي ISO/IEC
مؤسسه استاندارد جهاني (ISO: International Standards Organization) در سال 1947 تشكيل شد. استانداردهاي اين مؤسسه براي هر كشوري مي‌‌تواند به علت جهت‌‌گيريهاي خاص آن كشور تعبير شود. 87 كشور جهان عضو ISO هستند و تاكنون بالغ بر 8000 استاندارد در اين مؤسسه تدوين شده است.

ISO با (IEC : International Electrotechnical Commission) (كه يك سازمان تدوين‌‌كننده استاندارد براي صنعت الكترونيك و ارتباطات مي‌‌باشد) ارتباطات سازماني دارد. در سال 1987 ISO و IEC يك كميته فني الحاقي (JTC-1: joint Technical Cammittee-1) در زمينه تكنولوژي اطلاعات (IT) تشكيل دادند. منظور از اين الحاق حذف دوباره‌‌كاريها در دو سازمان بوده است. در حال حاضر 29 كشور عضو اين كميته مي‌‌باشند.

در سال 1987، ISO از گروههايي كه در زمينه تدوين استانداردهاي بين‌‌المللي نرم‌‌افزار فعال بودند درخواست نمود با اين سازمان همكاري نمايند. در سال 1989 پروژه تدوين يك استاندارد بين‌‌المللي براي چرخه حيات نرم‌‌افزار آغاز شد. در طول يك دورة 6 ساله با برگزاري گردهمايي 2 بار در يك سال و با صرف 17 هزار نفر ساعت، استاندارد چرخه حيات نرم‌‌افزار در 60 صفحه تدوين شد. 17 كشور (شامل استراليا، كانادا، فرانسه، آلمان، ژاپن، هلند، اسپانيا، انگلستان و آمريكا) در تدوين اين استاندارد نقش اساسي داشته است.

اين استاندارد الزامات يك چنين سيستم مديريت زيست محيطي را مشخص مي نمايد و طوري نوشته شده است كه در تمام سازمانها از هر نوع و اندازه اي كاربرد داشته باشد و شرايط گوناگون جغرافيايي ، فرهنگي و اجتماعي را نيز    در برگيرد . موفقيت اين سيستم به تعهد تمامي كاركنان در كليه سطوح و امور سازماني به خصوص مديريت رده بالا بستگي دارد . چنين سيستمي سازمان را به ايجاد و ارزيابي كارآيي روشهاي اجرايي براي تعيين خط مشي و اهداف كلان زيست محيطي ،‌دستيابي به انطباق با آنها و اثبات اين انطباق به ديگران قادر مي سازد .

هدف كلي اين استاندارد ، پشتيباني از حفاظت محيط زيست و پيشگيري از آلودگي است به طوري كه با نيازهاي اجتماعي ، اقتصادي در تعامل باشد . اين استاندارد فقط الزاماتي را بيان مي دارد تا براي مقاصد گواهي كردن ، ثبت كردن و يا مقاصد خود اظهاري به طور عيني براي انجام مميزي مورد استفاده قرار گيرد .

سازمانهايي كه نياز به راهنمايي كلي تر درباره طيف وسيعي از موضوعات سيستم مديريت زيست محيطي دارند بايستي به استاندارد ايران ايزو 14004 ( سيستمهاي مديريت زيست محيطي ـ راهنمايي هاي كلي درباره اصول ، سيستمها و فنون پشتيباني ) مراجعه نمايند . پذيرش و اجراي طيفي از فنون مديريت زيست محيطي به صورتي نظام يافته مي تواند در جهت حصول نتايج بهينه براي تمام طرفهاي ذينفع موثر باشد . با اين همه ،‌ پذيرش اين استاندارد به خودي خود نتايج بهينه زيست محيطي را ضمانت نخواهد كرد . به منظور دستيابي به اهداف كلان زيست محيطي ، سيستم مديريت زيست محيطي بايستي در موارد مقتضي و هرگاه از لحاظ اقتصادي توجيه پذير باشد ، سازمانها را به بررسي اجراي بهترين فن آوري موجود تشويق نمايد . به علاوه مقرون به صرفه بودن چنين فن آوري بايستي به طور كامل مد نظر قرار گيرد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سيستم مديريت زيست محيطي ISO 14000

توجه به محيط زيست (آب، هوا، خاك) از سه يا چهار دهه قبل به صورت جدي مدنظر قرار گرفت و از همان زمان تعدادي از مديران، متخصصان و كارشناسان صنايع، داوطلبانه به كنترل تاثيرات فرايندها و محصولات توليدي خود بر محيط زيست همت گماردند و به تدريج نيز سازمان هاي ملي و بين المللي با تعيين ضوابط ، مقررات و قوانين براي حفاظت از محيط زيست به كمك آنان آمدند و در واقع حفاظت از زيستگاه بشر اهميت ويژه اي يافت.
در سال1992 و در كنفرانس ريودوژانيرو، شوراي BCSD بر اين نكته تاكيد كرد كه سازمان هاي توليدي و خدماتي بايد فعاليت ها و عملكرد خود و تاثير آنها را بر محيط زيست مورد توجه قرار داده و تحت كنترل بگيرند.

در همين سال از سازمان بين المللي استاندارد (ISO) درخواست شد تا در راستاي تدوين استانداردهاي مديريت زيست محيطي فعاليت گسترده تري را انجام دهد. بر پايه اين درخواست ، سازمان بين المللي استاندارد يك گروه مشورتي با عنوان SAGE متشكل از نمايندگان بيست كشور جهان ، 11 سازمان بين المللي و بيش از 100 متخصص مديريت و محيط زيست تشكيل داد و به بررسي موارد زير پرداخت :
- تشويق سازمان ها در جهت ايجاد يك رويكرد عمومي در زمينه مديريت زيست محيطي
- تقويت قابليت سازمان ها جهت بهبود طرق اندازه گيري عملكرد زيست محيطي پيشگيري از آلودگي
- بهبود بخشيدن به مبادلات تجاري در سطح بين المللي و حذف موانع تجاري از طريق ايجاد استانداردهایي جهت ارزيابي عملكرد زيست محيطي سازمان ها
- پيش بيني مشكلاتي كه تدوين استانداردهاي بين المللي مديريت زيست محيطي مي تواند ايجاد نمايد.
نتايج اين بررسي ضرورت تدوين استانداردهاي بين المللي را نمايان ساخت. سازمان بين المللي استاندارد در سال1993، يك كميته فني تحت عنوان مديريت زيست محيطي (ISO/TC 207) تشكيل داد تا تدوين استانداردهاي مديريت زيست محيطي را آغاز كند و بر اين پايه در آكوست سال 1996 مجموعه اي مشتمل بر شش استاندارد از سري ايزو 14000، پس از بحث و بررسي هاي علمي گسترده انتشار يافت.
استاندارد ISO 14001 نيازهاي يك سيستم مديريت زيست محيطي را بيان مي كند ، تا بتواند هماهنگ با ساير استانداردهاي مديريتي مثل سري استانداردهاي ISO 9000 براي مديريت كيفيت و استانداردهاي ايمني و غيره در شركت به كار گرفته شود . در اين استاندارد چارچوب هايي به عنوان مبناي حركت شركت تعيين شده است و اين مسئوليت شركت ها و سازمان هاي به كار گيرنده است كه با توجه به نوع و شكل فعاليت هاي خود اين چارچوب ها را در مورد فعاليتشان بررسي كرده و زمينه هاي لازم را در برپايي سيستم مديريت زيست محيطي خود به كار گيرند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب