مرجع تخصصی آب و فاضلاب

الگوي مناسب شناخت سريع كيفيت منابع آب آشاميدني در شرايط بحران :

آب آشاميدني نه تنها بايد سالم و عاري از خطر براي تندرستي باشد بلكه بايد تا آنجا كه ممكن است از نظر ظاهر نيز مناسب باشد. نداشتن تيرگي ، رنگ و بو و طعم غير مطبوع يا قابل تشخيص براي آبيكه به مصرف آشاميدني مي رسد بسيار اهميت دارد. به طور ايده آل آب آشاميدني نبايد حاوي هيچگونه ميكروارگانيسم بيماريزا باشد . همچنين آب آشاميدني بايد عاري از باكتريهاي شاخص آلودگي مدفوعي باشد. تعدادي از روشهاي شناخت كيفيت منابع آب آشاميدني متداول در جهان كه در شرايط بحران بيشتر كاربرد دارد در جدول زير نشان داده شده و با يكديگر مقايسه گرديده اند.
با ملاحظات مقايسه روشهاي شناخت كيفيت باكتريولوژيكي آب آشاميدني در جدول فوق ، مناسبترين روش شناخت كيفيت آب آشاميدني بر حسب اولويت بشرح زير توصيه مي گردد.
1- اندازه گيري كدورت ، PH و كلر آزاد باقيمانده
2- روش آزمايشات حضور و غياب
3- روش صافي هاي غشايي (Membrane  Filter )
4- روش چندلوله اي (Multiple  Tibe  )
با استفاده از مورد اول براي آبهاي زير زميني كلرينه شده با كدورت كمتر ازNTU  1 و PH كمتر از 8 پس از زمان تماس 30 دقيقه (بوسيله تجهيزات قابل حمل در محل مثل كلر سنج PH متر و كدورت سنج ) سريعاً كيفيت آب آشاميدني براي مخازن و شبكه هاي سالم آب آشاميدني ، مشخص مي شود.
روش آزمايش حضور و غياب براي منابع زير زميني و شبكه هاي توزيع آب آشاميدني در درجه دوم توصيه مي گردد كه سريعاً كيفي آب آشاميدني را مشخص مي نمايد.
روش صافي غشايي براي آبهاي با كدورت كم (بوسيله كيت هاي سيار كه با باطري كار مي كنند و در محل قابل اندازه گيري است و زمان كمتري نسبت به روش چند لوله اي براي تشخيص كيفيت آب لازمست ) در اولويت سوم پيشنهاد مي گردد.
روش چند لوله اي بعلت طولاني بودن زمان تشخيص كيفيت آب ، در اولويت چهارم است و براي استفاده در آزمايشات آبهاي با كدورت بالا و آبهاي سطحي توصيه مي گردد.

روشهاي صحرايي آزمايشات باكتريولوژيكي  آب :
آب آشاميدني نبايد حاوي هيچگونه ميكروارگانيسم (بيماري زا و غير بيماري زا ) بوده و به ويژه بايد عاري از باكتري هاي شاخص آلودگي مدفوعي باشد. براي اطمينان از اينكه آب آشاميدني داراي اين ويژگي بهداشتي باشد لازم است ، نمونه هاي آب به طور مرتب براي تشخيص آلودگي مدفوعي مورد آزمايش قرار گيرد. براي اين منظور مهمترين باكتري هايي كه به عنوان شاخص پيشنهاد مي گردند باكتريهاي گروه كليفرم مي باشند. گرچه همه اعضاي اين گروه منحصراً ريشه مدفوعي ندارند ليكن عمدتاً در مقادير بسيار زيادي در مدفوع انسان و حيوانات خونگرم وجود دارند و بنابراين حتي بعد ازرقيق سازي زياد قابل تشخيص مي باشند. تشخيص ارگانيسم هاي كليفرم مقاوم در برابر حرارت به خصوص اشترشيا كلي ، دليل آلودگي آب مي باشد.
ثابت شده كه وقتي غلظت كلر آزاد باقيمانده آب پس از زمان تماس 30 دقيقه ، PH كمتر از 8 ، كدورت NTU 1 و يا كمتر ، حداقل 5/0 ميلي گرم در ليتر باشد آب عاري از آلودگي خواهد بود.
اگر آب بدون كلر زني به مصرف ي رسد معمولاً تنها آزمايش كليفرم هاي مقاوم به حرارت لازم است ولي براي آبهايي كه كلر زني مي شوند آزمايش مجموع كليفرم ها و كليفرم هاي مقاوم به حرارت توام با آزمايش كلر باقيمانده لازم است به مورد اجرا گذارده شود. براي انجام آزمايش ، هر دو روش چند لوله اي و صافي غشايي مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.
آزمايش هاي باكترلوژيكي هميشه بايد همواره با بازرسي بهداشتي انجام شود. در اين صورت نتايج آزمايشهاي باكترلوژيكي مي تواند براي بررسي نتايج بازديد بهداشتي مورد استفاده قرار گيرد و به تعيين اولويت هاي عمليات اصلاحي كمك كند.
 
روشهاي آزمايش صحرايي:
براي انجام بررسي هاي صحرايي روشهاي زير براي آزمايشات باكتريو لوژيكي وجود دارد.
1- روش تأخيري.
2- روش اصلاح شده چند لوله اي براي تعيين كليفرم هاي مقاوم به حرارت در شرايط صحرايي.
3- روش اصلاح شده صافي غشايي براي شرايط صحرايي.
4- روش آزمايشات حضور و غياب.
5- اندازه گيري كدورت ، PH و كلر آزاد باقيمانده.

1- روش تأخيري :
وقتي فاصله بين محل نمونه برداري و آزمايشگاه به حدي باشد كه نمونه نتواند ظرف مدت 24 ساعت در آزمايشگاه مورد آزمايش قرار گيرد و هنگامي كه امكانات آزمايش صحرايي در دسترس نباشد ممكن است از روش تأخيري استفاده شود. در اين روش نمونه در محل نمونه برداري از صافي عبور داده مي شود و صافي روي صفحه جاذبي كه از محيط كشت نگهدارنده (انتقالي ) اشباع شده قرار مي گيرد. اين عمل باكتريها زنده نگه مي دارد و تا 72 ساعت از رشد مرئي آنها جلوگيري مي كند. اگر  پتري ديش ها در ظرف مناسبي قرار گيرند مي توان آنها را به وسيله پست يا هر وسيله ديگر به آزمايشگاه فرستاد. نمونه بايد در حين انتقال از گرما و سرماي زياد حفظ شود زيرا اگر با حرارت بالا مواجه شود رشد قابل رويتي در محيط نگهدارنده ديده   مي شود.
 محيط هاي كشت نگهدارنده مختلفي براي مجموع كليفرم ها و كليفرم هاي مدفوعي وجود دارد مثلاً محيط كشت نگهدارنده LESMF براي مجموع كليفرم ها (و كليفرم هاي مقاوم به حرارت ) و محيط نگهدارنده M- VFC براي كليفرم هاي مقاوم به حرارت بكار مي رود. ديده شده است كه محيط كشت نگهدارنده مجموع كليفرم ها مي تواند براي كليفرم هاي مقاوم به حرارت نيز به كار رود هر چند بايد توجه داشت كه تغييرات جزئي در رنگ كلني هاي كليفرم در صورت استفاده از اين روش مشاهده خواهد شد.

1-1- وسايل و مواد
وسايل و مواد زير لازم است:
الف- دستگاه صافي صحرايي
ب- سرنگ مكش
ج- پتري ديش با در بدون درز و صفحات جاذب
د- محيط نگهدارنده استريل
ر- پي پت استريل
ز- گيره هاي استريل
س- مشعل گاز يا چراغ الكلي براي ايجاد شعله
ش – بطري نمونه برداري استريل (در صورتيكه ليوان قابل استريل نمونه برداري در دسترس باشد نيازي به بطري نيست.)

1-2- روش كار 
الف – بكمك پي پت محيطكشت نگهدارنده استريل را به يك پتري ديش كه داراي صفحه جاذب استريل اضافه كنيد.
مدتي صبر كنيد تا صفحه جاذب ، محيط كشت را كاملاً جذب كند و محيط كشت اضافي را به آرامي تخليه كنيد.
ب – 100 ميلي ليتر از نمونه آب را به كمك دستگاه صافي استريل از يك صافي غشايي استريل عبور دهيد.
ج- دستگاه صافي را از هم جدا كنيد و با استفاده از گيره ، صافي غشايي را روي صفحه جاذب اشباع شده از محيط كشت در داخل پتري  ديش قرار دهيد به طوري كه هيچ حباب هوايي بين صفحه جاذب و صافي غشايي قرار نگيرد.
پتري ديش را قبل از انتقال نبايستي از 72 ساعت بيشتر باشد و اگر پتري ديش به وسيله پست ارسال مي گردد بايد بسته بندي مناسبي داشته باشد.
د- به محض ورود به آزمايشگاه ، صافي غشايي را براي مجموع كليفرم ها به محيط كشت  Endoles و براي كليفرم هاي مقاوم به حرارت به محيط كشت MFC منتقل كنيد و آزمايش را انجام دهيد.
2- روش  اصلاح شده چند لوله اي :
1-2- كليات
در روش چند لوله اي يك سري از لوله هاي محيط كشت مناسب با حجمهاي مختلف از نمونه آب كشت داده مي شود. پس از آنكه زمان مشخصي در درجه حرارت مورد نظر نگهداري شدند هر لوله اي  كه تشكيل گاز داد از نظر آزمايش احتمالي مثبت تلقي مي گردد وبر امكان حضور كليفرم ها حكايت دارد. ولي چون گاز ممكن است به وسيله ساير ارگانيسم ها توليد شده باشد انجام آزمايش تاييدي را اقتضا مي كند.
دو آزمايش مذكور به ترتيب آزمايش احتمالي وآزمايش تاييدي ناميده مي شود. براي آزمايش تاييدي يك محيط كشت اختصاصي تر مورد استفاده قرار مي گيرد واز محتويات لوله هاي مثبت درآزمايش احتمالي كشت داده مي شود. بعداز گذشت زمان لازم لوله ها مانند آزمايش احتمالي براي تشكيل گاز مورد بررسي قرار مي گيرند. غلظت باكتريها در نمونه را مي توان از تعداد لوله هايي كه كشت داده شده وتعداد لوله هايي كه در آزمايش تاييدي مثبت هستند به دست آورد. محتمل ترين تعداد (MPN) باكتري هاي موجود را مي توان با استفاده ازجداول مخصوص آماري محاسبه كرد. اين تكنيك به عنوان روش محتملترين تعداد شناخته شده است.
دياگرام شماره 1 نحوه انجام آزمايش هاي احتمالي وتاييدي به روش چند لوله اي را نشان
مي دهد.
 

آزمايش احتمالي :

                  پس از 24 ساعت در 37 يا 35 درجه سانتي گراد

                                                مجدداً براي 24 ساعت در 37 يا 35 درجه سانتيگراد 
                                                                                           نگهداري  مي شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

آزمايش تأ ييدي :

 

 

 

 

دياگرام شماره 1 نحوه انجام آزمايش هاي احتمالي وتاييدي به روش چند لوله اي را نشان مي دهد. باتوجه به اين مطلب كه آزمايشات احتمالي وتاييدي به روش چند لوله اي عمدتا" در آزمايشگاه ها انجام مي پذيرد ومعمولا" دورتراز نقاط بحران مي باشند لذا از درج اطلاعات بيشتر در مورد اين روش خودداري نموده در صورت لزوم براي كسب اطلاعات بيشتر مي توان به كتاب مرجع شماره يك مراجعه نمود.

3- روش اصلاح شده صافي غشايي(MF ):
برخلاف روش چند لوله اي روش صافي غشايي شمارش مستقيمي از مجموع كليفرم ها وكليفرم هاي مقاوم به حرارت موجود در يك نمونه آب را مشخص مي كند. اين روش برپايه صاف كردن حجم مشخصي از آب به كمك غشايي كه داراي ساختمان سلولزي يا منافذ يكنواخت به قطره 045/0 ميكرون مي باشد بنا شده است. هنگامي كه صافي داراي باكتري در ظروف استريل محتوي محيط كشت مناسب ودر درجه حرارت مناسب اتو قرار گيرد كلني هاي كليفرم هاي مقاوم به حرارت ظاهر مي شود كه مي توان مستقيما" آنان را شمارش كرد. حجم نمونه آب مورد نياز براي انجام آزمون صافي غشايي براساس ويژگي هاي تصفيه بشرح ذيل مي باشد.

جدول شماره 2 (حجم آب مورد نياز براي آزمايش به روش صافي غشايي)
نوع آب حجم نمونه اي كه بايد صاف شود
آب تصفيه شده اي كه داراي كيفيت عالي است Ml100-50
آب هايي كه بدون تصفيه به مصرف آشاميدن
مي رسد Ml50-10
آب هاي سطحي Ml10-1

باتوجه به اين مطلب كه عمده كارهاي آزمايشگاهي اين روش در آزمايشگاههاي نزديك به محل حادثه انجام مي شود لذا از توضيح بيشتر خودداري كرده در صورت نياز به اطلاعات بيشتر به كتاب مرجع شماره يك رجوع شود.

4- روش آزمايشات حضور و غياب
آزمايشات حضوروغياب در بعضي مواقع براي بررسي كيفيت آب در جاهايي كه نتايج آن نادرست است مورد استفاده قرار مي گيرد. در اين آزمايش مقادير كمي نشان داده نمي شود وهمانطور كه از نامشان استنباط مي گردد فقط حضورويا عدم حضور باكتري شاخص آلودگي جستجو مي شود. آزمايشات آري يا نه براي آزمايش آب هاي سطحي در كشور هاي كمتر توسعه يافته توصيه نمي شود.
اين روش در واقع شكل ديگرساده شده روش چند لوله اي مي باشد. در اين روش معمولا" مقدار زيادي از نمونه (حدود 100 ميلي ليتر) در يك شيشه حاوي محيط كشت مربوطه براي تعيين حضورويا عدم حضور كليفرم مورد آزمايش قرار مي گيرد.
تشخيص از طريق مشاهده تغيير رنگ حاصل شده در محيط كشت بعداز 24 ساعت انجام مي پذيرد. اين آزمايش همچنين امكان ادامه آزمايشات براي جداسازي ساير انديكاتورها از قبيل: اشتريشياكلي ، آئرومونانس، استافيلوكوكوس، كلستريديوم، ويبريوكلراو... را فراهم مي نمايد. درضمن با توجه به ساده بودن روش آزمايش امكان آزمايش همزمان تعداد زيادي از نمونه ها نيز وجود دارد.

5- اندازه گيري كدورت ، PH و كلر آزاد باقيمانده :
درصورتي كه آب داراي كدورت NTU 1 ياكمتر باشد وpH آن كمتر از 8 بوده وميزان كلر آزاد باقيمانده پس از نيم ساعت حداقل 5/0 ميلي گرم در ليتر باشد آب عاري از آلودگي مدفوعي است. درشبكه هاي لوله كشي سالم وبدون نقض با آزمايشات مذكور در شرايط اضطراري سريعا" مي توان از كيفيت آب آشاميدني اطمينان حاصل نمود. آزمايشات لازمه توسط دستگاه هاي پرتابل اندازه گيري كدورت وكيت هاي سنجش كلرآزاد باقيمانده وpH قابل انجام مي باشد.

  مطالب تصادفی:

اندازه گيري قليائيت - یکشنبه هفتم فروردین 1390
اندازه گيري سختي موقت - یکشنبه هفتم فروردین 1390
اندازه گيري نيتريت N- NO2- - یکشنبه هفتم فروردین 1390
اندازه گيري فسفات PO43- - یکشنبه هفتم فروردین 1390
اندازه گيري آمونياك - یکشنبه هفتم فروردین 1390
اندازه گيري نيتروژن كل Total Nitrogen - یکشنبه هفتم فروردین 1390
اندازه گيري BOD 5 - یکشنبه هفتم فروردین 1390
اندازه گيري اكسيژن مورد نياز واكنشهاي شيميايي (C . O . D) - یکشنبه هفتم فروردین 1390
تعيين ضريب تخليه جريان سنج يا لوله ونتوري (ونتوري متر) - یکشنبه هفتم فروردین 1390
نقش ميكروارگانيسم ها در حذف آلودگي هاي نفتي - یکشنبه هفتم فروردین 1390
مشاركت در حفاظت از كيفيت منابع آب و محيط زيست - شنبه ششم فروردین 1390
کتاب های مهندسی آب و فاضلاب 3 - شنبه ششم فروردین 1390
نرم افزار و کتاب های مهندسی آب و فاضلاب 2 - شنبه ششم فروردین 1390
استفاده از آبکند جهت نگهداری آب - جمعه پنجم فروردین 1390
آلودگی آب آشامیدنی توسط فلزات و کاتیون های سنگین - جمعه پنجم فروردین 1390
زلزله و آلودگی آب های زیرزمینی - جمعه پنجم فروردین 1390
روش منحصر به فرد برای تصفیه فاضلاب - جمعه پنجم فروردین 1390
تعيين مقدار اكسيژن محلول در آب (DO) - جمعه پنجم فروردین 1390
نرم کردن آب با آهک و سودااش - جمعه پنجم فروردین 1390
اسفاده ازمیکروب در تصفیه - جمعه پنجم فروردین 1390
مالیات بر ارزش افزوده آب و فاضلاب - جمعه پنجم فروردین 1390
صنعت کشتارگاه و روشهای تصفیه فاضلاب آن: - جمعه پنجم فروردین 1390
آب بندی و ایزولاسیون تصفیه خانه هاي فاضلاب - جمعه پنجم فروردین 1390
قانون تشكيل شركت هاي آب و فاضلاب - جمعه پنجم فروردین 1390
تصفيه خانه های فاضلاب تهران - جمعه پنجم فروردین 1390
ایا می دانید آب 3 ؟ - جمعه پنجم فروردین 1390
بهره برداری از منابع اب - جمعه پنجم فروردین 1390
تشکیل آب زیرزمینی - جمعه پنجم فروردین 1390
جمع آوری آب Water Harvesting: - جمعه پنجم فروردین 1390
تجارت محصولات آب وفاضلاب در دنیا - جمعه پنجم فروردین 1390
بهینه سازی فعالیت میکروارگانیسمها در تصیفه فاضلاب - جمعه پنجم فروردین 1390
شبکه فاضلاب شهرستان بابل - جمعه پنجم فروردین 1390
آئین ‌نامه ایمنی تصفیه ‌خانه ‌های آب و فاضلاب مصوب 29/3/1389 - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
سختی‌گیری‌ آب در روش آهک‌زنی سرد - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
لوله های بتنی انتقال آب و فاضلاب - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
مدیریت نگهداری شبکه های آبرسانی و آبیاری - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
نکات مشترک لوله گذاری - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
کاویتاسیون در سیالات - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
محاسبه حجم مخزن ذخیره آب - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
مقايسه كلر ، آب اكسيژنه و UV براي گندزدايي آب استخر ها - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
میزان نمک و زمان لازم برای احیاء رزین ها در دستگاه سختی گیر - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
انواع مختلف كاويتاسيون - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
ارتفاع مكش در پمپ ها - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
سختی گيرهای الكترونيكی - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
نصب پمپ ها در آبرساني - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
تعيين ايستگاه هاي پمپاژ - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
اطلاعاتی در مورد سیستم های انتقال آب - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
نحوه تعيين حجم مفيد مخازن آب تصفيه شده زميني - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
بررسي كليات طرح آبرسانی - پنجشنبه چهارم فروردین 1390
سختی گیر - پنجشنبه چهارم فروردین 1390

انواع تیتراسیون - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
با گاز ازن بیشتر آشنا شویم - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تست حلالیت - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
اسپکتروسکوپی مادون قرمز Infra red ) IR ) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تست های شناسایی فنول ها - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب