مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بررسي شوري خاک در سيستم هاي مختلف آبياري

در مقالة حاضر، طرحي ارائه شده است که شوري خاک را در مزارعِ تحت آبياري تخمين زده و راهکارهاي مديريتي ارائه مي دهد. اين تحقيق بر اساس بررسي مدلهاي آبياري منطقة Manicoba (= منطقه اي واقع در شمال شرقي برزيل) انجام شده است. در اين منطقه علت اصلي شوري خاک، بالا آمدن آبهاي زير سطحي مي باشد. در اين طرح آب و ميزان املاح خاکهاي سطحي محاسبه مي شوند. آزمون بر روي کرت هاي بدون کشت و همچنين منطقة ريشة درختان انبه(۹/۰ متري زمين) انجام گرفت. بررسي اثر سيستمهاي مديريتي بر روي املاح خاک، در تغيير و اصلاح آبياريهاي پي در پي و تبديل آنها به سيستمهاي مؤثرتر مفيد خواهد بود.

● مقدمه

در دشت نيمه خشک sao Francisco (منطقه اي واقع در شمال شرقي برزيل تبخير و تعرق مرجع علوفه بيشتر از بارشهاي ساليانه بوده و جهت آبياري اين منطقه از رودخانة sao Francisco استفاده مي شود. [آلن و همکاران۱۹۹۸] ميانگين هدايت الکتريکي آب اين منطقه بين dS/m۰۵/۰-۱۱/۰ بوده و خطر شورشدن خاک کم مي باشد. اعتقاد بر اين است که آبياريهاي پي در پي در اين زمين باعث شستشوي مقادير مناسبي از املاح شده و آنها را از منطقة ريشه خارج مي سازد. با اينکه ميانگين راندمان آبياري ۶۰% مي باشد ولي در اين منطقه به ۲۵% کاهش يافته است. درختان ميوه هاي گرمسيري بخصوص انبه ازعمده محصولاتي هستند که در اين منطقه آبياري مي شوند. با اينکه کيفيت آب خوب است، ولي در اکثر سيستم هاي آبياري بعد از۱۰-۲۰ سال مشکل شوري خاک روي مي دهد. بررسي اين موضوع را موسسة EMBRAPA [موسسه تحقيقات کشاورزي برزيل] در سال هاي ۲۰۰۰-۲۰۰۱ به عهده گرفت تا: [۱] با بررسي مشکل، [۲] علت اصلي و دقيق آن را تشخيص داده و [۳] با ارائة طرح و [۴] ارائة راهکارهاي مديريتي، طرح آبياري هاي پايدار را ارائه دهد. اين تحقيق در منطقه اي به وسعت ۴۵۰۰ هکتار از اراضي Manicoba اجرا شد که در اين منطقه اکثر درختان توسط سيستم آبياري شياري(جوي-پشته اي) آبياري مي شدند. اين منطقه در امتداد رودخانة sao Francisco و در ۴۰ کيلومتري دو دهکدة مجاور petrolina , Juazeiro قرار دارد. در اين سيستم کشاورزان بخاطر شورشدگي خاک، ۱۰-۱۳% از کل منطقة آبياري را رها کرده بودند. مطالعات نشان داده اند که آبهاي سطحي در عمق متوسط ۳/۱متري زمين و در بالاي لايه هاي غير قابل نفوذ۳متري(که عمدتاً از گرانيت تشکيل شده اند) قرار گرفته اند. در دورة پليستوسن زمين شناسي [Pleistocene] اين لايه تکامل نيافته بود و سيستم زه کشي هاي ناقصي داشت که بواسطة آن حوضچه هاي متناوب متعددي در اين لايه تشکيل شده اند.

در روي اين لاية غيرتراوا، يک پوشش شني و لومي وجود دارد که در دوران Holocene بوجود آمده است. اين لايه بخش ريشة گياهان را نيز در بر مي گيرد. در بيشتر بخشهاي اين سيستم آب به مناطق پائينتر نفوذ کرده و در حوضچه هايي متمرکز و تغليظ شده است که نتيجتاً شوري آب را در آن مناطق سبب شده است(dS/m ۳/۱۰که از ۱/۵ الي ۶/۲۲ متغيير بوده و انحراف استاندارد آن ۵۴/۶ مي باشد). در عوض، بواسطة آبياريها و رسوبهاي پي در پيِ آب سطحي، ميانگين املاح آن به dS/m ۶۰/۰ کاهش يافته است (از ۲/۰ تا ۳/۲ متغيير بوده و انحراف استاندارد آن dS/m ۵۸/۰ مي باشد). حرکت هاي روبه بالاي آب و املاح محلول در آن باعث مي شوند که خاک هاي سطحي را به شدت متأثر کرده و منطقة ريشه را شور کنند. مطالعة حاضر اين نتيجه را ارائه کرده و گزارش شده است که عصارة اشباع آبهاي زير زميني اختلاف زيادي با آب آبياري دارد. در اين مطالعه شوري خاک بر اساس هدايت الکتريکي عصارة اشباع(EC) آن بيان شده است. EC به صورت زير تعريف مي شود: هدايت الکتريکي املاح محلول در آبِ خاک ، که بعد از افزودن مقدار معيني آب مقطر به آن و رسيدن به درجة اشباع معين مي گردد. شوري خاک(EC) در بيشتر بخشهاي سيستم و در حدود ۷۵% از مزارع تحت آبياري اندازه گيري شد. اين آمار بين سالهاي ۱۹۷۵-۲۰۰۱ گرفته شده و بين dS/m ۴/۰-۱ بودند که ميانگين آنها dS/m ۴۶/۰ گزارش شده است. حد مجاز يا آستانة تحمل گياهان حساسdS/m ۲-۴ مي باشد که مقادير سنجيده شده کمتر از اين مقدار بودند و تنها تعداد اندکي از مزارعِ تحت کشت، ECي بالاي dS/m ۲ داشتند. در برخي مناطق از مزرعه آبهاي سطحي شور بالا آمده و شوري نسبتاً شديدي در خاک ايجاد کرده بودند، بطوريکه کرتها را غيرقابل کشت شدند. هدايت الکتريکي عصارة اشباع خاکها در ۱۳ کرت رها شده و در اعماق متفاوت مورد بررسي قرار گرفتند. ميانگين شوري آنها در عمق ۱۵/۰متري، dS/m ۱/۲۲ بوده (که با انحراف استاندارد dS/m ۷ از ۱۳ تا dS/m ۳۶ متغيير بوده) و در عمق ۴۵/۰متري، dS/m ۷/۱۰( با انحراف استانداردdS/m ۲/۳) و در عمق ۸/۰متري، dS/m ۳/۷( با انحراف استاندارد dS/m ۶/۲) گزارش شده است.

طبق رده بندي Abrol (و همکارانش)[۱۹۹۸] اين مقادير نشان مي دهند که خاکهاي عمق ۸/۰متري شور و خاکهاي سطحي تر بسيار شور مي باشند. بطوريکه تنها تعدادي محدودي از گياهان مقاوم به نمک مي توانند در اين شرايط زنده بمانند. در اين مطالعه هنگاميکه جريان آب رو به بالا مورد بررسي قرار مي گرفت طرحي جهت تخمين شوري آب ارائه گرديد. در اين طرح ميزان آب و املاح خاک سطحي رکوردگيري مي شدند. رکوردگيري شامل سه مرحلة اصلي بود:

۱) تخمين حرکت آب به سمت بالا

۲) تخمين ميزان آب خاک

۳) تخمين ميزان املاح خاک اين طرح نشان داده شده است. ميزان املاح در بخش ريشة گياه(در کرت هاي کاشته شده) و يا در بخشهاي سطحي خاک(در کرت هاي رها شده)، قبل و بعد از سيلاب مورد ارزيابي قرار گرفتند. داده هاي بدست آمده را مورد بررسي قرار داده و با فرموله کردن آنها اثر سيستم هاي مديريت آب مزرعه را نشان دادند. از آنجائيکه اين آزمون بر روي درختان انبه انجام گرفته بود نتايج را براي اين گياه به ثبت رساندند.

● مواد و روش ها

خصوصيات باغهاي انبه: سيستم آبياري اين درختان به گونه اي بود که کرت ها به فاصلة ۵-۸ متري کاشته شده و درختان ۸۵% سطح باغ را پوشانده بودند. ميانگين تبخير و تعرق گياه در شرايط بهينه (ET) بر اساس ۱۰ روز و ضريب خود گياه(Kc) نيز براي باغ مورد نظر ۸/۰ برآورد شده بود. درختان انبه ريشه هاي عمودي داشته و سيستم پخش ريشه در آنها خوب است. در باغهايي که آبياري مي شوند، ريشه هاي جاذب آب تا عمق ۲/۱ متري قرار گرفته اند. بطوريکه ۶۵% از ريشه هاي جاذب آب، در محدودة عمق ۶/۰ متري متمرکز شده اند. از اينرو بررسي جريانات سيلابها و شوري آب، در عمق موثر، يعني محدودة ۹/۰متري مورد مطالعه قرار مي گيرد. پخش ريشه ها طوري است که ۵۰% از جذب آب در ۱۵% فوقاني بخش ريشه ها انجام مي شود.

▪ مرحلة اول: تخمين حرکت رو به بالاي آب:

UPFLOW نرم افزاري است که حرکت رو به بالاي آب هاي سطحي را در مدت زمان مشخص و در شرايط مختلف سنجيده و برآورد مي کند. داده هاي زير به کمک نرم افزار مورد بررسي قرار گرفته و نتايج ارائه مي شوند: داده هاي مربوط به قطر و ساختار پروفيل خاک، نياز تبخير و تعرقي گياه در مدت زمان معين، ميانگين رطوبت خاک، ميانگين آب موجود در خاک هاي سطحي(تا عمق۳/۰ متري) يا منطقة ريشه(در صورت کاشت)و ... با در نظر گرفتن شرايط و به کمک نرم افزار مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرند. به کمک اين نرم افزار مي توان ميزان بالاروي آب و شورشدگي منطقة ريشه(در مناطق تحت کشت) يا سطح خاک(در مناطق بدون کشت يا رها شده) را پيش بيني کرده و منحني آن را رسم نمود.

▪ مرحلة دوم: موازنة ميزان رطوبت خاک:

BUDGET نرم افزاري است که جهت بالانس رطوبت خاک بکار گرفته شده است. اين برنامه حاصل اختلاط چندين طرح بوده و ميزان حرکت رو به بالاي آب و جذب ريشه اي را مورد بررسي قرار مي دهد. در اين برنامه موارد کلي سيستم از قبيل ميزان رواناب، فيلتراسيون خاک، تراوايي خاک، ميزان فليتراسيون در اعماق و همچنين ميزان تبخير و تعرق گياه مورد بررسي قرار مي گيرند. اين برنامه با زمان مشخصي کار کرده و ميزان رطوبت خاک بر اساس شرايط روزانه بالانس مي شود. به کمک BUDGET رطوبت خاک در سطح خاک (در کرت هاي کاشته نشده) و در منطقة ريشه(در مناطق کاشته شده) ارزيابي شده و موارد زير مورد بررسي قرار مي گيرند:

۱) ميانگين تبخير و تعرق ۱۰ روز مرجع و بارشهاي روزانه براي سالهاي خشک و پرباران.

۲) مشخصات و صفات اختصاصي لايه هاي مختلف خاک (که در اين آزمايش: در اعماق سطحي و ۳/۰متري شن لومي تا لوم شني بوده و در خاک هاي زيرسطحي شني رس-لوم بوده و لايه هاي غيرقابل نفوذ نيز در اعماق ۳ متري قرار گرفته بودند).

۳) صفات اختصاصي درختان انبه در باغ

۴) عمق آبهاي سطحي که در نتيجة حرکت رو به بالاي روانابها ايجاد شده و توسط UPFLOW تخمين زده شده اند.

در مورد الگوي آبياري درختان انبه مي توان گفت که طرح اصلي توسط فاصله و عمق آبياري مشخص مي شود که با توجه به فصول مختلف مي تواند متفاوت باشد. به کمک برنامة UPFLOW ميتوان ميزان بالاروي آبهاي سطحي را برآورد کرده(داده هاي ورودي براي برنامة BUDGET) و سپس با برنامة BUDGET اثر آن و کاهش ميزان تبخير و تعرق را تخمين زد. جريان آبهاي سطحي رو به بالا تنها زماني مطرح مي شود که آب زمين از مقدار«ظرفيت مزرعه اي»[field capacity] کمتر بوده و يا پروفيل خاک زه کشي نشده باشد. تعداد روزهاي آزمون وابسته به الگوي آبياري و شرايط محيطي مي باشد. در مورد زمينهاي کشت نشده مي توان گفت که نسبت به زمين هاي آبياري شده، مدت زمان بيشتري طول مي کشد تا آبهاي سطحي به طرف بالا رواناب شوند. به همين ترتيب در سالهاي پرباران نيز سرعت اين سيلاب بيشتر بوده و در مدت زمان کمتري آب به طرف بالا جريان مي يابد. UPFLOW و BUDGET بسته هاي نرم افزاري هستند که بطور رايگان قابل دسترسي اند. ديسک راه انداز و راهنماي اين نرم افزار را مي توان از سايت: http://www.iupware.be دانلود نمود. پس از انتخاب(دابل کليک) و نصب برنامه ها، هر دو برنامه مجموعاً کمتر از Mb۲ فضا اشغال خواهند کرد.

▪ مرحلة سوم: بالانس ميزان املاح:

ميزان املاح خاک توسط بررسي کيفيت(dS/m) و کميت(mm/year) آب تجمع يافته يا جذب شده توسط ريشه ها برآورد مي شود. در محاسبات dS/m۱ را برابر mg/lit۶۴۰ نمک محلول احتساب مي کنند. نفوذ نمک به ناحية ريشه بواسطة مورد

۱) آب آبياري

۲) روانآبهاي رو به بالا

۳) کوددهي صورت مي گيرد.

مقدار نمکي که توسط آب آبياري وارد خاک مي شود را مي توان توسط بررسي مقدار بارندگي يا آبياري سالانه و همچنين هدايت الکتريکي خاک برآورد کرد. مقدار نمکي را که توسط جريانهاي روبه بالا به خاک تحميل مي شود را نيز مي توان توسط بررسي هدايت الکتريکي آن و بررسي مقدار آب هاي وارد شده از اعماق به بالا سنجيد. جهت جلوگيري از خسارات ناشي از کوددهي، بايستي متصديان امر توسط توليد کنندگان سموم توجيه شده و تا ۵ سال از عوارض سم يا کود اطلاع رساني نمايند. با وجود همة اين اقدامات بعضي از سموم و کودها بصورت نامحلول باقي مانده و در مواقع آب دهي زياد و يا باران ها توسط آب تمرکز مي يابند. بايستي املاح خاک بطور پيوسته سنجيده شده و از استفادة بي مورد کود و يا در زمان هاي شوري خاک امتناع نمود. گاهي مي توان از روي کودهاي نامحلول موجود در خاک ميزان شوري آن را تخمين زد. تا رسيدن به موازنه و تعادل املاح خاک، بايستي اقدامات نمک زدايي را ادامه داد. نمک هاي محلولي که در ناحية ريشه اي تجمع يافته اند را بايستي توسط زه کشي از اين ناحيه خارج کرد. بررسي سالانة املاح خاک در ناحية ريشه و همچنين بررسي املاح و هدايت الکتريکي آب هاي زه کشي شده ما را در تنظيم املاح ياري خواهد کرد. با بررسي آبهاي زه کشي شده و محاسبة هدايت الکتريکي پروفيل خاک در حالت « ظرفيت مزرعه اي »(EC)نمک وشوري خاک در بخش ريشه محاسبه و تخمين زده مي شود.

هدايت الکتريکي عصارة اشباع خاک توسط ضرب EC در فاکتور نسبت آب مزرعه اي بدست مي آيد. (نسبت آب مزرعه در شرايط زه کشي شده برابر است با: &#۹۵۲;FC=۰.۲۸۵۴ m۳ m-۳ و براي خاک اشباع (مقدار آب مورد نياز براي به حرکت در آوردن عصارة اشباع خاک): &#۹۵۲;SAT=۰.۳۸۴۵ m۳ m-۳ و براي پروفيل هاي خاک اين فاکتور برابر۷۴۲۲/۰ مي باشد.(يعني EC برابر ۷۴۲۲/۰ است). نتايج: ورود جريانات آب از اعماق به سمت بالا و نفوذ به منطقة ريشه(در مناطق تحت کشت انبه) يا سطح خاک(در مناطق کشت نشده) توسط نرم افزار UPFLOW تخمين شده. براي مثال در عمق ۳/۱ متري نفوذ آب هاي سطحي به منطقة ريشة درختان انبه mm/day ۹/۰ بوده ولي در مناطق بدون کشت فقط mm/day ۲/۰ مي باشد. ميانگين جريانات آبي و سيلابهاي سالانه که در ناحية ريشة درختان انبه و سطح خاک(در مناطق کشت نشده) بوده اند نيز توسط برنامة BUDGET تخمين زده شده. گرچه بيشتر آبهاي وارد شده به سطح از ناحية کم عمق مي باشند، تحقيقات نشان داده اند که کشاورزان نبايستي تنها با توجه به شرايط اين بخش الگوي آبياري خود را تنظيم کنند. پس از اين آزمون بعدها پيزومتر(فشار سنج آب) نيز به کمک کشاورزان آمده و به کمک آن الگوهاي آبياري خود را اصلاح نمودند. در تمام موارد سعي بر اين است که با ارائة الگوي آبياري مناسب از استرس بر روي گياه کاسته شود. بر طبق محاسبات جريانهاي روبه بالاي آب در منطقة ريشة درختان انبه در طي ۱۵۰-۱۹۰ روز در سال انجام مي گرفت. در حاليکه در مناطق کشت نشده اين جريانات ۲۴۵ روز در سالهاي پرباران و ۳۳۰ روز در سالهاي خشک به طول مي انجاميد. ميزان املاحي که سالانه به منطقة ريشه وارد مي شوند و همچنين مقدار زه کشي اين مناطق در تخمين EC مؤثرند که نشان داده شده اند. درجه بندي و ارزيابي طرح: بالانس املاح بدون در نظر گرفتن نقش سموم وکودها، براي آبهاي سطحي ۳/۱ متري dS/m۶/۰ بوده و در الگوهاي آبياري حقيقي، بطور ميانگين dS/m ۴۱/۰ مي باشد. با توجه به اختلاف داده ها(dS/m ۴۶/۰) مي توان نتيجه گرفت که mg۳۲ کود، در هر ليتر محلولِ خاک بصورت محلول موجود است. از اينرو مقدار املاح محلول وابسته به مقدار آب موجود در منطقة ريشه اي در حالت ظرفيت مزرعه اي مي باشد(۶۰ تاmm ۲۵۲، بسته به عمق خاک) که با بيشتر شدن آبياري سالانه افزايش مي يابد(mm۳۴۰). بطور کلي مي توان گفت که ۲۰% از کل کود يا سم بطور محلول در آب خاک باقي مي ماند. هنگاميکه تنها بخش فوقاني ۳/۰متري و يا کل بخش ريشه اي (۹/۰متري) بررسي شوند، داده ها متغيير بوده و از ۱۷ تا ۲۵% متفاوت خواهند بود. گرچه اين مدل به عنوان شاخص بوده و ميانگيني از کل را ارائه مي دهد، ولي خطاي اين طرح در تعيين مقدار نمک وارد شده توسط آب بسيارکم مي باشد. در واقع در محاسبة ECي عصارة اشباع خاک در شرايط بدون کود۴۱/۰ بوده و در شرايط کودهاي محلول dS/m ۵۳/۰ مي باشد. يعني مي توان نتيجه گرفت که ابقاء کودها بصورت محلول در خاک اثر قابل توجهي بر روي شوري خاک ندارد. بر اساس گزارش کشور بلژيک، اتلاف کودها بطور ميانگين ۱۰-۲۰% مي باشد. همانطور که قبلاً ذکر شد، ECي مناطق ريشه اي متاثر از آبهاي سطحي مي باشد(dS/m۶/۰=EC). در واقع با تقسيم عدد ۴۶/۰ به ۷۴۲۲/۰ مقدار شوري آب زه کشي شده(dS/m۶۲/۰=EC)بدست مي آيد.

کيفيت زه کشي اثر مهمي بر روي شوري داشته و مي تواند خاک را پيوسته به طرف پايين شستشو دهد. در مورد مناطق کشت نشده نيز مي توان گفت که علاوه بر عدم آبياري، کود نيز استفاده نمي شود.

در عمق ۳/۱ متري جريان آب رو به بالا در خاکهاي کشت نشده، mm/day ۲/۰ مي باشد که ورود نمک به اين بخش سالانه t/ha ۸/۳ مي باشد(در شرايطي که بطورميانگين سالانه ۲۸۸ روز جريان آب روبه بالا داريم). جهت نمک زدايي از اين خاک بايستي همين مقدار نمک را توسط زه کشي از اين خاک خارج کنيم که تنها توسط ۰.۴۸(۱۰۳)m۳ha-۱year-۱ مي تواند انجام گيرد. مقدار شوري سطح خاک نيز dS/m۲/۹ مي باشد که بطور ميانگين EC آن نزديک به ECميانگينِ dS/m ۴/۱۳ مي باشد. پيش بيني(simulating): شوري خاک پيش بيني شده(EC) متغيير بوده و از dS/m ۴۳/۰ در عمق ۵/۱ متري آب تا dS/m۵۰/۰ در عمق ۱ متري آب تغيير مي يابد. گرچه با کاهش عمق آبهاي سطحي(=نزديک به سطح) احتمال جريان آب رو به بالا بيشتر مي شود، ولي سطح نمک خاک بواسطة آبشويي نيز کاسته خواهد شد. از اينروست که کشاورزان الگوي آبياري خود را تغيير نمي دهند که منجر به کاهش ارتفاع آب تا ۱ متر و افت کود تا ۱۷% مي شود. در حاليکه در الگوهاي مناسب آبياري ارتفاع آب را مي توان به عمق ۵/۱ متري رسانده و اتلاف کود را به ۱۳% کاهش داد. امروزه سيستم هاي آبياري تحت فشار مرسوم شدن اند و اعتقاد بر اين است که تغيير سيستم آبياري به قطره اي و تحت فشار، مي تواند راندمان آبياري را بهبود بخشد. يکي از موثرترين موارد در شوري خاک، الگوي آبياري است. برخي از اين الگوها از ايجاد استرس بر روي گياه کاسته و کمترين هدرروي و نياز به زه کشي را دارند. تحت اين شرايط زه کشي محدود به فصول باراني شده و از mm۲۵(در فصول خشک) تاmm ۱۷۰(در فصول پرباران) متغيير مي باشد. اتلاف کود نيز تا ۵/۸% کاهش مي يابد. به عبارت ديگر، جريانات آب رو به بالا تا ۳۰۰-۳۴۰ روز در سال بطول مي انجامد. در نتيجه شوري خاک افزايش يافته و گياهان حساس به شوري متأثر شده(عمق آب در ۵/۱متري) و يا حتي کاشت آنها غيرممکن مي شود(عمق آب در ۱متري).در سيستم هاي آبياري متوسط آمار حد واسط خوب و بد بوده و مقدار اتلاف کود تا ۱۲% رسيده است. در اين نوع سيستمها نيز با آبشويي منطقة ريشه، املاح اين قسمت به زير حد آستانه رسيده اند. شوري خاک در بخش ريشه(EC) متغيير بوده و از dS/m ۱۱/۱ در عمق ۵/۱ متري آب تا dS/m ۱۸/۱ در عمق ۱ متري آب تغيير مي کند. اطلاعات فوق در حالي بدست آمده اند که ميانگين شوري آبهاي زميني برابر dS/m۶/۰ مي باشد. البته با آبياري هاي بيشتر و بسته به الگوي آبياري و همچنين زه کشي زمين EC اين آبها مي تواند بالا برود. در صورت عدم وجود آبهاي سطحي و در شرايط آبياري پي درپي، شوري ناحية ريشه اي به dS/m ۳۲/۰ خواهد رسيد. در مورد آبياري هاي متوسط(=نه پي درپي و نه کم) که راندمان آبياري نيز بالا باشد اين مقدار به dS/m ۹۸/۱ افزايش خواهد يافت. نتيجه: در اين مطالعه بدين نتيجه رسيديم که حرکت آب از سطحي زير زميني به سمت بالا، علت اصلي شور شدگي خاک ها مي باشد. بواسطة اين جريان، نمک هاي محلول در آب توسط جريان آب به منطقة ريشة گياهان نفوذ مي کنند. نصب زه کش هاي زير سطحي يکي از مهمترين و مؤثرترين راه حل ها جهت کنترل اين جريان مي باشد. همچنين مطالعات نشان دادند که با اصلاح روشهاي مديريت کوددهي مي توان ميزان افت کود و سم را کاهش داد ولي اين مقدار معني دار نخواهد بود. از اينرو مي توان دو راهکار مفيد جهت کنترل شوري خاک پيشنهاد داد:

۱) شستشوي مناسب بخش ريشة گياه با آبياري هاي کافي

۲) کاهش خروج آب از ناحية ريشه، که منجر به کاهش عمق آبهاي زيرزميني خواهد شد.

کشاورزاني که مزارع را بصورت پي در پي آبياري مي کنند، منطقة ريشه اي را آبشويي مي کنند. لازم به ذکر است که در حدود ۱۰-۲۰% از تمام سموم و حشره کشهايي که بکار مي روند در آب محلول گشته و وارد بخش سطحي زير زميني مي شوند. که اين پديده مي تواند موجب آلوده شدن آبهاي زيرسطحي و خسارت به زمين گردد. يک الگوي مناسب در آبياري، براي مثال آبياري باراني، مي تواند از اثر اين پديده کاسته و مانع از خسارت به مزرعه گردد. همنچنين اين الگوي آبياري مي تواند با کاهش شوري خاک، ميزان محصول را نيز افزايش دهد. البته تبديل به اين سيستم نياز به تغيير الگوهاي زمين و آبياري داشته و مشکلات خاص خود را دارد. بطور کلي مي توان گفت که الگوي آبياري متعادل(=نه پي در پي و نه کاملا موثر) الگوي توصيه اي ماست. در اين سيستم ها ممکن است که قدري نمک خاک بالا برود، ولي اعتقاد داريم که در فصول پرباران، بارشهاي متوالي باعث کنترل شوري خاک و نگه داشتن آن در حد قابل قبول خواهند شد. در شرايطي نيز که خشکسالهاي پي در پي وجود دارد مي توان با اصلاح الگوي آبياري و آبشويي خاک، به اصلاح آن پرداخت. هماهنگي الگوي آبياري براي کشاورزان امري ساده و مقدور بوده و مي توان با اصلاح آن به آبشويي و اصلاح خاک پرداخت.

تصفيه خانه فاضلاب شهر تبريز - جمعه پانزدهم مرداد 1389
بهداشت آب - جمعه پانزدهم مرداد 1389
استاندارد روش نمونه ‏گیری آب - پنجشنبه چهاردهم مرداد 1389
زهکشي - پنجشنبه چهاردهم مرداد 1389
مقابله با خوردگی بتن - چهارشنبه سیزدهم مرداد 1389
تاثیرات باران اسیدی - چهارشنبه سیزدهم مرداد 1389
عوامل مؤثر در آلودگی فاضلاب و پس آبها - سه شنبه دوازدهم مرداد 1389
پکیج های پیش ساخته تصفیه فاضلاب - سه شنبه دوازدهم مرداد 1389
تکنولوژی تبادل یونی - دوشنبه یازدهم مرداد 1389
کاربرد میکروارگانیسم ها در صنعت تصفیه ی فاضلاب ها - دوشنبه یازدهم مرداد 1389
آيين نامه جلوگيري از آلودگي آب 1364/9/28 - یکشنبه دهم مرداد 1389
تکنولوژی غشایی در تصفیه آب و فاضلاب - یکشنبه دهم مرداد 1389
حذف رنگ، طعم و بوی نامطبوع در فرایند تصفیه آب - شنبه نهم مرداد 1389
تلفات آب - شنبه نهم مرداد 1389
چاه - جمعه هشتم مرداد 1389
فیلتراسیون - جمعه هشتم مرداد 1389
تصفیه فیزیکی و شیمیایی آب - پنجشنبه هفتم مرداد 1389
شناسایی و تعیین مقدار هیدروکربن ها آروماتیک چند حلقه ای(PAHs) - پنجشنبه هفتم مرداد 1389
سیستم تصفیه فاضلاب انسانی - بهداشتی - چهارشنبه ششم مرداد 1389
تصفیه خانه های آب - چهارشنبه ششم مرداد 1389
مدیریت ضایعات جامد - سه شنبه پنجم مرداد 1389
شاخص های ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری و زهکشی - سه شنبه پنجم مرداد 1389
ذغال اکتیو (کربن فعال) - دوشنبه چهارم مرداد 1389
پکیج های فلزی پیش ساخته و قابل حمل و نقل تصفیه فاضلاب - دوشنبه چهارم مرداد 1389
تصفیه بیولوژیکی - یکشنبه سوم مرداد 1389
آب‌شناسي (دانش هيدرولوژي) در ايران باستان - یکشنبه سوم مرداد 1389
آلاينده‏هاي روان آبها - شنبه دوم مرداد 1389
جداسازی روغن - شنبه دوم مرداد 1389
تصفیه فاضلاب - جمعه یکم مرداد 1389
انعقاد پیشرفته در تاسیسات موجود تصفیه ی آب - جمعه یکم مرداد 1389
مخازن ته نشینی - پنجشنبه سی و یکم تیر 1389
نقش آب در طراحی پارك - پنجشنبه سی و یکم تیر 1389
آب در روي خشكي - چهارشنبه سی ام تیر 1389
تکنولوژی جدید NAV-CO2 برای از بین بردن E.Coli and Salmonella - چهارشنبه سی ام تیر 1389
سر پلاستیکی دوش حمام محلی مناسب برای باکتریهای عامل بروز بیماریهای ریوی است - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
حصبه - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
نیترات چیست؟ چه خطراتی دارد و چگونه وارد آب می‌شود؟ - دوشنبه بیست و هشتم تیر 1389
سم شناسی تولیدات جانبی ناشی از مواد ضدعفونی کننده کلردار(CDBPs) - دوشنبه بیست و هشتم تیر 1389
مانیتورینگ فرآیند استریل (CDC) - یکشنبه بیست و هفتم تیر 1389
كاربردهاي فناوري نانو در مبارزه با خوردگي - یکشنبه بیست و هفتم تیر 1389
آلودگي آب شيرين - شنبه بیست و ششم تیر 1389
راهنمای انتخاب نوع دستگاه تصفیه آب خانگی - شنبه بیست و ششم تیر 1389
اولین دستگاه کنترل - جمعه بیست و پنجم تیر 1389
کمک جلبک ها به حفظ محیط زیست - جمعه بیست و پنجم تیر 1389
اقتصاد آب وتاثیر آن بر مصرف بهینه آب - پنجشنبه بیست و چهارم تیر 1389
مراحل آزمایشات آب از نظر میکروبی - پنجشنبه بیست و چهارم تیر 1389
طرز تهیه محیط کشت - چهارشنبه بیست و سوم تیر 1389
ويژگيها و خصوصيات آب - چهارشنبه بیست و سوم تیر 1389
راهكارهاي مصرف بهينه آب - سه شنبه بیست و دوم تیر 1389
اندازه گیری نیتریت در آب آشامیدنی - سه شنبه بیست و دوم تیر 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب