مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آبیاری تحت فشار

۱. ابیاری بارانی

۲.سیستم ابیاری خطی یاLinear

۳.سیستم ابیاری  دوار مرکزی با سنترپیوت

۴.سیستم ابیاری  قرقره ای یا گان

وضعیت آب در ایران

ایران یکی از کشورهای خشک و کم باران جهان به حساب آمده و متوسط بارندگی آن 250 میلی متر ایت. متوسط بارندگی در استان یزد بین 90 تا 100 میلی متر بوده که سالانه با کاهش سفره آب زیر زمینی و پایان رفتن آم مواجه هستیم.

80 درصد آب برداشت شده از سفره های آب زیر زمینی در بخش کشاورزی مصرف می شود و بقیه در صنعت شرب و بهداشت استفاده می گردد و بیش از 90 درصد آب استحصالی در بخش کشاورزی مصرف می شود، لذا با توجه به کمبود آب در کشور، صرفه جویی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد که ما با استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار می توانیم در مصرف آب صرفه جویی کنیم و حتی سطح زیر کشت را نیز افزایش دهیم.

آشنایی با سیستم های آبیاری تحت فشار

1.آبیاری بارانی

۱ـ۱  آبیاری بارانی کلاسیک:

شامل: 1- سیستم کاملا متحرک 2- سیستم نیمه متحرک 3- سیستم ثابت با آب پاش متحرک 4- سیستم کاملا ثابت.

سیستم کاملا متحرک:

در این روش کلیه سیستم قابل انتقال و جابجایی است و بیشتر جهت استفاده از آبیاری تکمیلی استفاده می شود.

سیستم کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک:

در این روش کلیه لوله ها و بال ها ثابت است و فقط آبپاش ها که روی رایزرها نصب می شوند متحرک است. در این روش کلیه لوله ها را می توان در زیر خاک نصب کرد. مزایای این روش سهولت کار با آن و سادگی سیستم است.

سیستم کاملا ثابت:

در این روش کل سیستم کاملا ثابت است و بیشتر برای خزانه کاری و محصولات خاصی استفاده می شود.

لازم به یادآوری است که هنگاه عملیات کاشت و برداشت و در پایان فصل آبیاری کلیه لوله های روی سطح زمین را باید جمع آوری نمود.

مزایای آبیاری بارانی کلاسیک:

1.صرفه جویی در مصرف آب و توزیع یکنواخت آب در مزرعه.

2.امکان آبیاری در اراضی شیبدار و ناهموار.

3.توزیع یکنواخت سم و کود در مزرعه.

4.تمیز شدن برگ گیاهان و جلوگیری از سرمازدگی.

5.کاهش علف های هرز در مزرعه.

6.کاهش هزینه های تولید.


۲ـ۱    آبیاری بارانی مکانیزه:

سیستم آبفشان غلطان یا ویلمو.

سیستم آبیاری خطی یا لینیر (Linear).

سیستم آبیاری دوار مرکزی یا سنترپیوت.

سیستم آبیاری قرقره ای یا گان.

 سیستم آبفشان غلطان یا ویلمو:

این روش آبیاری برای سطوح بزرگ و هموار و همچنین برای گیاهان زراعی پا کوتاه که حداکثر ارتفاعشان یک متر بیشتر نباشد، استفاده می شود.

این دستگاه شامل قسمت های زیر است:

لوله های اصلی: لوله های اصلی در این سیستم از جنس آلومنیوم است که طول هر شاخه آن 12 متر است. طول دستگاه یا بال می تواند تا 372 متر باشد. لوله های اصلی به وسیله لوله خرطومی به شیر هیدرانت یا شیرهای آبده وصل می شوند.

آبپاش ها: آبپاش ها روی بال ها قرار دارند که زیر هر آبپاش یک سوپاپ تخلیه آب است، که بعد از اتمام کار سیستم، آب دستگاه تخلیه می شود. فاصله آب پاش ها از هم 12 متر است، که بعد از اتمام کار سیستم، آب دستگاه تخلیه می شود. فاصله آبپاش ها از هم 12 متر است.
چرخ ها: محیط چرخ ها 6/4-5 یا 6 متر می تواند باشد که معمولا محیط چرخ ها را کمتر از 60 متر انتخاب می کنند. فاصله چرخ ها از هم دیگر 12 متر است.

موتور و شاسی: که در وسط قرار دارد.
نکات قابل توجه در استفاده از این سیستم:
1.دستگاه را باید با ترمز مخصوص یا کیسه شن در مزرعه ثابت نگه داشت.
2.در مواقع جابجایی سیستم باید شیر فلکه را بست و لوله رابط خرطومی را از دستگاه جدا کرد و ترمز را آزاد کرد.

3.آب لوله ها یا بال ها باید تخلیه گردد.
4.مانعی در مسیر حرکت نباشد.
5.کنترل و سرویس موتور دستگاه انجام شود.
2.سیستم آبیاری خطی یا لینیر (Linear):

در این روش آبگیری از کانال وسط مزرعه یا از طریق لوله های زیرزمینی و شیر هیدرانت های کنار مزرعه انجام می شود.

در سیستم خطی، دستگاه به صورت مستقیم حرکت می کند تا به انتهای مزرعه برسد سپس باید در همین مسیر برگردد حال برای اینکه در مواقع برگشتن قسمت انتهای مزرعه گل آلود است بهتر است، دستگاه نصف مزرعه را آبیاری کند سپس تا انتهای مزرعه بدون انجام آبیاری حرکت کند و در زمان برگشت انتهای مزرعه را آبیاری کند و قسمت ابتدای مزرعه که قبلا آبیاری شده بوده بدون آبیاری حرکت کند.

3.سیستم آبیاری دوار مرکزی یا سنترپیوت:

این سیستم در حال حاضر یکی از مکانیزه ترین سیستم های آبیاری تحت فشار است که برای آبیاری در سطوح بزرگ و یکپارچه و برای اراضی نسبتا سبک استفاده می گردد و مزرعه را به صورت دایره ای آبیاری می کند. مساحت تحت پوشش این سیستم بین 25 تا 60 هکتار است.

قسمت های مختلف دستگاه سنترپیوت عبارتند از:

1- برج ثابت مرکزی:

این برج در محل برداشت آب مستقر است و تابلوی کنترل کامپیوتری در این سکو نصب است و سیستم به دور این برج می چرخد.

2- بال ها یا Spam:

طول بال ها حدود 5/52 متر است و تعداد آن ها بستگی به وسعت مزرعه دارد. در انتهای بال ها شیر تخلیه آب وجود دارد که وقتی دستگاه خاموش می شود فشار آب داخل لوله ها کاهش می یابد و شیر خودکار انتهای لوله باز شده و آب درون بال ها را تخلیه می کند و برعکس موقعی که دستگاه را روشن می کنیم و فشار آب در داخل بال ها زیاد می شود شیرها به طور اتوماتیک و خودکار بسته شده و در نتیجه آب از آب پاش ها خارج می شود.

3- آب پاش ها:

که به فاصله 3 متر از یکدیگر روی بال ها نصب گردیده است و در این سیستم می توان از دو نوع آبفشان استفاده کرد:

الف) آبفشان با فشار کم که آب را به صورت اسپری روی محصول می پاشد که بیشتر در اراضی شنی به کار                       می رود.

ب) آبفشان ضربه ای که به فشار بیشتری نیاز دارد و برای خاک های نسبتا سنگین تر استفاده می شود.

ضمنا آب پاش های دورتر از برج مرکزی دارای آبدهی بیشتری نسبت به آب پاش های نزدیک برج هستند. زیرا آب پاش های دورتر مساحت بیشتری را تحت پوشش قرار می دهند.

4- برج متحرک:

برج های متحرک که دارای دو چرخ هستند و با سرعتی حدود 2 متر در دقیقه حرکت می کنند.

5- بال اضافی:

این بال برای آبیاری گوشه های مزرعه استفاده می شود و در مواقع ضروری بر روی دستگاه نصب می گردد.

4.سیستم آبیاری قرقره ای یاگان:

این سیستم بیشتر برای تکمیلی و در اراضی دیم استفاده می شود و تشکیل گردیده از قرقره، شاسی، لوله پلی اتیلن، آبفشان گان و غیره.

 نکات ضروری در مورد استفاده از سیستم یا گان:

   1.استفاده از این سیستم در موقع سبز کردن محصول باعث کوبیدگی خاک و عدم سبز شدن محصول             می شود و می بایستی در ابتدای کاشت از سیستم مه پاش استفاده کرد. عرض پاشش آب در گان 60 تا 70 متر است.

   2.استفاده از این روش در ارضی رسی و سنگین و یا برای کشت گیاهانی که دارای بذر زیر هستند باید با دقت کافی انجام گیرد تا بتوان از این سیستم استفاده نمود.

   3.در مناطق گرم اگر مدت طولانی آب در لوله باشد و سپس دستگاه را روشن نمود ممکن است آب داغی که روی محصول ریخته می شود موجب بروز خساراتی در روی محصول می گردد، بنابراین باید بعد از انجام آبیاری آب داخل لوله را تخلیه نمود.

در این روش لوله پلی اتیلن روی قرقره ای پیچیده شده است که به تراکتور در مزرعه جابجا می شود و انتهای لوله پلی اتیلن آبفشان یا گان قرار دارد.

 

آبیاری قطره ای

در این روش بیشترین راندمان آبیاری وجود دارد و در اکثر باغات مورد استفاده قرار می گیرد.

تجهیزات آبیاری قطره ای عبارتند از:

1-سیستم کنترل مرکزی

2-لوله های اصلی و فرعی

3-قطره چکان ها

سیستم کنترل مرکزی

شامل:

1-پمپ تامین کننده فشار آب

2-سیکلون:

اولین مخزنی که بعد از پمپ قرار دارد سیکلون است و آب از پهلو وارد دستگاه شده و پس از چرخش و دوران شن های موجود در آب به مخزن پایین سیکلون سقوط می کند و آب از مجرای خروجی بالای سیکلون خارج می شود. 80 درصد رسوبات در سیکلون ته نشین می گردد.

3-فیلتر شن:

فیلتر شن بعد از سیلکون قار دارد. در این دستگاه سه لایه شن روی یک فیلتر یا صفحه مشبک قرار دارد که آب از بالا وارد دستگاه شده و پس از عبور از لایه های شن و جدا شدن ذرات معلق و مواد اضافی آب از مجرای خروجی پایین دستگاه خرج می شود.

برای شستن و تمیز کردن شن ها باید شیر فلکه 1 و 3 را بست و شیرهای 2 و 4 را باز کرد تا جریان آب حالت عکس پیدا کرده و رسوبات از دهانه شماره 4 خارج می شود و در حالت کار باید شیر 1 و 3 را باز نمود تاسیستم کار کند.

4-فیلتر توری:

این فیلتر از دو فیلتر داخل هم تشکیل شده و تصفیه نهایی توسط این فیلتر انجام می گیرد و باید هفته ای دو مرتبه این توری ها را تمیز کرد.

5-مخزن کود:

این مخزن بین فیلتر شن و فیلتر توری قرار دارد و کودهای قابل حل در آب در این مخزن ریخته و سپس وارد سیستم می شود.

کودهای قابل حل در آب عبارتند از:

اوره، نیترات آمونیوم، سولفات آمونیوم، کلرور پتاس و کودهای میکرو.

نکته قابل توجه اینکه شلینگ ورودی آب به مخزن کود باید تا نزدیکی انتهای تانک برسد تا کود با آب به خوبی مخلوط گردد. طریقه کود دادن به این نحو است که کود قابل حل در آب را باید طبق نظر کارشناس و با توجه به نوع گیاه در تانک کود ریخت و شیر فلکه زیر تانک کود را آن قدر ببندیم که اختلاف فشار بین دو نقطه ورود و خروج آب در داخل تانک حدود 5 متر باشد بنابراین کود بخ نسبت معین وارد آب آبیاری می گردد.

 

لوله های آبیاری قطره ای:

   1.لوله های اصلی که آب را از ایستگاه پمپاژ به مزرعه می برد.
   2.لوله های نیمه اصلی که آب را از لوله های اصلی گرفته و به لوله های فرعی می رساند.
   3.لوله های فرعی که قطره چکان ها روی آنها نصب است و در سطح باغات و روی زمین قرار دارند.

 

قطره چکان ها:

ساختمان قطره چکان ها که جلو فشار آب اضافی را گرفته و در مقابل سرما و گرما مقاوم می باشند.

قطره چکان ها انواع مختلفی دارند مانند قطره چکان در خط – روی خط تنظیم شونده – تک خروجی و چند خروجی که بر حسب نیاز از آنها استفاده می شود. گاهی در آبیاری قطره ای به جای قطره چکان از آبفشان هم استفاده می شود که انواع مختلفی دارد.

   1.مه پاش: که آب را به صورت مه پخش می کند.
   2.میکروجت: آب را به صورت چندین رشته باریک پخش می کند.
   3.بابلر: که آب را به صورت فواره مانند پخش می کند.

 

عواملی که باعث گرفتگی قطره چکان ها می شود:

   1.عوامل فیزیکی مانند شن و ماسه
   2.عوامل شیمیایی مانند رسوبات سولفات کلسیم و منیزیم
   3.عوامل بیولوژیکی مانند باکتری و جلبک

 

نکات ضروری در استفاده از سیستم آبیاری قطره ای:

   1.استفاده از صافی در مجرای خروجی آب از استخر یا کانال های آبیاری
   2.سیستم را در پایان فصل آبیاری جرم گیری و شستشو داد و آب لوله ها را تخلیه نمود.
   3.اگر در طول فصل از آب شور استفاده شده بهتر است در فصل زمستان خاک را به وسیله آبیاری غرقابی شستشو داد.

مراقبت و سرویس های لازم از دستگاه های آبیاری قطره ای:

   1.طریقه تمیز کردن سیکلون:

هفته ای یک مرتبه دریچه پایین مخزن سیلکون را باز کرده و رسوبات ته نشین شده در این مخزن را تخلیه می کنیم.

   2.فیلتر شن:

طریقه تمیز کردن فیلتر شن به این روش است که شیر فلکه ورود آب در بالا و شیر ورود آب به مخزن کود یا فیلتر صافی را بسته و سپس شیر فلکه ورود آب در جهت عکس جریان قبلی حرکت کند و املاح و رسوبات ته نشین شده را به خارج هدایت کند.

دقت شود که هر ساله بایستی شن داخل مخزن را تعویض و یا خارج نمود و شستشو داد.

   3.فیلتر صافی:

در داخل محفظه فیلتر صافی دو عدد فیلتر توری وجود دارد که باید در هر نوبت آبیاری بازدید و تمیز نمود.
سرویس های لازم در شروع فصل آبیاری:

   1.قبل از شروع فصل آبیاری کلیه فیلتر ها بازدید شود تا در صورت پارگی آنها را تعویض نمود.
   2.تعویض شن داخل مخزن فیلتر شن و یا شستشوی آن.
   .3سرویس موتور پمپ.
   4.دقت شود که انتهای لوله و کلیه شیرها بسته شود.
   5.بازدید از کلیه لوله ها (در صورت پارگی تعمییر یا تعویض گردد)

 

سرویس ها و مراقبت های لازم در حین کار:

   1.فیلترها را باید حداقل 3 روز یک مرتبه به طور مرتب بازدید و تمیز کرد.
   2.انتهای لوله های آبده را هر ماه بازدید و سعی کنید حداقل ده دقیقه آب از انتهای آن خارج شود تا رسوبات لوله ها شسته شود.
   3.هر دو ماه یک بار شیر انتهای لوله های اصلی که خاک بیرون گذاشته است را باز کنید و اجازه دهید حداقل ده دقیقه آب انتهای لوله ها خارج شود تا در اثر این کار در لوله ها رسوب ایجاد نشود.

 

سرویس ها و مراقبت های لازم در پایان فصل آبیاری:

   1.کلیه شیرهای ساده و اتوماتیک را باز کنید.
   2.در قسمت کنترل مرکزی مهره ها و ماسوره ها را شل کنید.
   3.شیرهای تخلیه تانک کود، فیلتر صافی، فیلتر شن و سیکلون را باز کنید تا آب آنها به طور کامل تخلیه شود.
   4.انتهای لوله های اصلی و آبرسان را باز کنید تا آب داخل لوله ها و مرکز کنترل به خوبی تخلیه شود.
   5.در فصل سرد توصیه می شود اطراف شیر فلکه ها و شیرهای اتوماتیک را با گونی ببندید.

 

مزایای آبیاری قطره ای:

   1.صرفه جویی در مصرف آب
   2.کاهش هزینه های کاری
   3.امکان آبیاری در اراضی شیبدار و ناهموار
   4.کاهش رویش غلف های هرز
   5.استفاده از منابع آب باد بی کم
   6.افزایش سطح زیر کشت
   7.عدم ایجاد فرسایش خاک
   8.افزایش کیفیت و کمیت محصول
   9.امکان دادن عناصر غذایی همراه با آب آبیاری
  10.کنترل زمان و دور آبیاری

كاغذ صافي - جمعه بیست و چهارم دی 1389
اندازه گيري سختی آب - جمعه بیست و چهارم دی 1389
نکات مهم در مورد دسیکاتور - جمعه بیست و چهارم دی 1389
اندازه گيري اسيديته آب - جمعه بیست و چهارم دی 1389
اندازه گيري PH آب - جمعه بیست و چهارم دی 1389
اندازه گيري قليائيت آب - جمعه بیست و چهارم دی 1389
نکات مهم در استفاده از ترازو - جمعه بیست و چهارم دی 1389
آب انبار - جمعه بیست و چهارم دی 1389
مبانی هیدرولیک - جمعه بیست و چهارم دی 1389
هیدرولیک - جمعه بیست و چهارم دی 1389
سیستم زهکشی چند جریانه آب و فاضلاب - جمعه بیست و چهارم دی 1389
قنات زارچ - یزد (طولانی ترین قنات ایران) - جمعه بیست و چهارم دی 1389
آبياري به روش زير سطحي با لوله هاي سفالي - جمعه بیست و چهارم دی 1389
انواع سرریز ها - جمعه بیست و چهارم دی 1389
بررسی بهبود نفوذ پذیری بسترهای تغذیه ی مصنوعی با استفاده از مالچ های مختلف - جمعه بیست و چهارم دی 1389
ديفيوزرها - جمعه بیست و چهارم دی 1389
تصفيه آب کولينگ تاور با ازن - جمعه بیست و چهارم دی 1389
راهنمای بالانسینگ سیستم تولیدوتوزیع آب (تعریف،مفاهیم و روش اجرا) - جمعه بیست و چهارم دی 1389
کاربرد انواع فیلتر در تصفیه‌ فاضلاب صنایع فلزکاری - جمعه بیست و چهارم دی 1389
فناوری نانو و فیلتراسیون - جمعه بیست و چهارم دی 1389
معیارهای کیفیت آب - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
سيليكاژل - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
بايو راکتور غشايي Membrane Bioreactor(MBR) - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
ژيارديا وکريپتوسپوريديوم درآب آشاميدني - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
جزوه مکانیک خاک - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
کیفیت آب آشامیدنی دام و طیور - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
تصفيه آب آشاميدني آلوده به آرسنيك با نانوذرات آهن - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
شناسایی کاتیون ها به روش شعله - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
روش تصفيه دوزيستي (بي هوازي- هوازي) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
مجموعه مسئولیتها و وظایف مرتبط با عملیات و فرآیندهای تصفیه و دفع فاضلاب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
انواع تیتراسیون - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
با گاز ازن بیشتر آشنا شویم - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تست حلالیت - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
اسپکتروسکوپی مادون قرمز Infra red ) IR ) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تست های شناسایی فنول ها - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تست های شناسایی آمينها - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
گاز کروماتوگرافی ( GC ) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
ويسكوزيته ( لزجت ) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
کروماتوگرافی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پلاريمتري ( Polarimetry ) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
شناخت انواع پمپ - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پلاستیك های زیستی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پلی آمید (نایلون) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پلی استر (Polyester) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پي وي سي - PVC - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
آشنایی با انواع پلیمر و رزین - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
انواع راکتورهای شیمیایی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
ام تي بي اي چیست؟ - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
اثرات MTBE در آلودگی منابع آب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
ضایعات تولیدی در صنایع فرایندی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب