مرجع تخصصی آب و فاضلاب

شبکه جمع آوری فاضلاب
1-1 تعریف فاضلاب
فاضلاب مخلوط رقیقی از انواع آب ها ی دور ریختنی و غیر بهداشتی همراه با مواد زاید است. فاضلاب ها به سه گروه تقسیم می شوند: فاضلاب های خانگی، فاضلاب های صنعتی وفاضلاب های سطحی.
فاضلاب های خانگی: به مجموعه ی فاضلاب های توالت، حمام، ماشین لباسشویی، پساب آشپزخانه و....گفته می شود.
فاضلاب های صنعتی: جنس آن ها بستگی به نوع فرآورده ی کارخانه دارد ومعمولاً ترکیبات شیمیایی وسمی فراوان دارند.
فاضلاب سطحی: عبارتند از آب های حاصله از بارندگی وذوب یخ وبرف.


2- 1 لزوم دفع فاضلاب
فاضلاب ها دارای مواد خارجی فراوانی هستند که برای زندگی موجودات زنده،به صورت های گوناگون زیان آورند.عوارض باکتری ها ومیکروب های بیماری زا در فاضلاب ها برای انسان شناخته شده است.مواد سمی شیمیایی که در اثر گسترش صنایع روزبه روز بیش تر وارد پساب می گردند. خود می توانند عامل مهعی برای مسمومیت انسان یا حیوان محسوب شوند. بنابراین برای بهداشت وسلامت محیط زیست، باید تدابیری اندیشید که فاضلاب به صورت صحیح از محیط زندگانی دور وبه محل مناسبی انتقال یابد.

3-1 روش های دفع فاضلاب
قدیمی ترین سیستم دفع فاضلاب را می توان در آثار تمدن هند باستان با حدود 7000 سال قدمت، مشاهده کرد. امروزه دفع فاضلاب  به سه صورت انجام می گیرد: میله ای چاه وانباری، سپتیک تانک واگو.
1-3-1 روش دفع فاضلاب به طریقه ی چاه
انباری: در اکثر شهرهای ایران، متداولترین روش برای جمع آوری فاضلاب ساختمان، استفاده از چاه است. در ساختمان،ساختن  دو چاه فاضلاب، یکی اختصاصاً برای آشپزخانه ودیگری برای توالت،دست شویی،حمام،و........ معمول ومتداول است. چاه از دو قسمت میله وانباری(انباره) تشکیل می شود.
میله عبارت است از استوانه ای که اندازه ای قطر مقطع آن حدود 90 سانتی متر است. ارتفاع (طول) میله باید به اندازه ای باشد که به زمین آب کش برسد وخطری برای سازه به وجود نیاورد.
ارتفاع مناسب برای میله 12 متر وحداقل آن 8 متر توصیه شده است.انباره در پایین میله حفر می شود. برای جلوگیری از ریزش سقف انباره، خاک برداری آن به صورت شیب درا انجام  می شود.برای حجم انباره، عدد دقیقی را نمی توان گفت زیرا عواملی مانند،مقدار فاضلاب تولیدی ، مواد تشکیل دهنده ی فاضلاب وقدرت جذب زمین در برآورد حجم انباره موثرند.به طور تقریب برای هر10 نفر،انباره ای به گنجایش 8 متر مکعب برای مدت 20 سال کفایت می کند.چاه فاضلاب باید در محلی کنده شود که وزن پی های ساختمان روی آن نباشد ودر صورت امکان حداقل عبور ومرور روی آن انجام شود. محل های مناسب برای حفر چاه را می توان زیر پاگرد پله وحیاط خلوت در نظر گرفت. پس از حفر میله وانباری،اعمال زیر را انجام مید هند:

الف: طوقه ی چاه را با آخر مرغوب وملاط ماسه سیمان به ارتفاع 1متر می چینند             (این ارتفاع با نوع خاک متغیر است) برای این منظور، رج اول را یک یا یک ونیم آجر       می چینند ورج دوم را قدری جلوتر از رج اول کار می گذارند واین عمل را ادامه می دهند یعنی هر رج را نسبت به رج زیری کمی جلوتر می چینند. بدین ترتیب هر چه دیوار بالاتر  می آید،قطر داخلی طوقه کمتر می شود وبالاخره قسمت داخلی آجر چینی به صورت یک مخروط ناقص در خواهد آمد.

ب:  یک گلدان گلی بدون ته(کف) را روی طوقه نصب می کنند. این گلدان باعث می شود. فاضلاب وارده به وسط چاه بریزد واز پاشیده شدن فاضلاب به دیوار ی چاه جلوگیری نماید.

ج: یک درپوش بتنی روی پاه نصب می کنند.
برای بازدید ودست رسی به چاه، باید محل آن به طریقی مشخص باشد. مثلاً می توان با نصب یک موزاییک که طرح ورنگ آن با سایر موازییک ها متفاوت است. جای درچاه را مشخص کرد.

2-3-1 – روش جمع آوری فاضلاب در سپتیک تانک: هر گاه زمین آب کش نباشد یا طح آب آن قدر بالا باشد که نتوان چاه زد، فاضلاب را در مخزنی در پوش دار به نام (سپتیک تانک) جمع وپس از پر شدن آن را تخلیه می کنند. سپتیک تانک ممکن است تکی یا چند تایی باشد.ساخت نوع تکی آن بسیار ساده است ،به این ترتیب که زمین را گود می کنند ودر آن مخزنی با دیوارهای آجری یا بتنی می سازند.لوله های فاضلاب را به آن متصل می کنند وروی آن را می پوشانند(درپوش بتنی یا طاق ضربی).این مخزن را باحجم کم برای منازل مسکونی احداث می کنند وپس ازپر شدن آن را با پمپ تخلیه می کنند.
نوع دیگری ابتدا فاضلاب به مخزن 1 وارد می شود .در این مخزن با انجام فعل وانفعالات شیمیایی فاضلاب تجزیه می شود وبه صورت پساپ در می آید. پساب  از طریق سوراخ های دیوار داخلی به مخزن b 1 می ریزد.در این مخزن هم مقداری از فضولات ته نشین می شود وپساپ باقی مانده به مخزن شماره ی 2 وارد می شود.سرانجام پساب زلال شده از پایین این مخزن خارج می شود. در ساختن سپتیک تانک باید چند نکته مورد توجه قرار گیرد.

الف) محل سپتیک تانک فاصله ی کافی از ساختمان داشته باشد .
ب ) مصالح ساخت ، غیر قابل نفوذ و از نوع مرغوب باشند .
ج ) دارای لوله ی تهویه باشد.
د) برای بازدید، تعمیر وتمیز کردن، تعبیه ی یک دریچه(آدم رو) در آن ضروری است.

2-3-1 سیستم اگو:
کانال اصلی شبکه فاضلاب زیرزمینی (اکو) نامیده می شود.فاضلاب های خانگی،صنعتی وسطحی به شبکه ی مذکور متصل می شوند.وبه وسیله ی کانال به محل تجمع  می رسند. به وسیله ی اگو فاضلاب ها اکثراً به رودخانه هاویا به دریاها ریخته می شوند که این عمل باعث آلودگی محیط زیست انسان وحیوان می شود. امروزه به خاطر کمبود آب ومصرف روز افزون آن می توان با تصفیه ی فاضلاب ها به صورت محلی،آب مناسبی برای آبیاری فضاهای سبز شهری مصرف کارخانجات وغیره تهیه کرد ودر ضمن با وارد نکردن فاضلاب در طبیعت ،آلودگی کم تر خواهد شد.به این منظور در شهرهای کوچک وشهرک ها تصفیه خانه هایی به نام (آسیاب فاضلاب) نصب می شود وآب را تا حدود 95% خالص می سازند وبه مصارف گوناگون می رسانند.

4-1 طرق مختلف جمع آوری فاضلاب:
جمع آوری فاضلاب به وسیله ی لوله،کانال سرپوشیده وکانال روباز انجام می شود. لوله ها اکثراً مقطع دایره ای دارندوممکن است از لوله هایی با مقطع بیضی (تخم مرغی)هم استفاده شود.نسبت قطر بزرگ تر به قطر کوچک تر 3به 2 است. روش دیگر، استفاده از کانال است. مقطع این کانال ها چهارگوش ،ذوزنقه ای ومثلثی است. جنس آن معمولاً بتن ساده یا بتن مسلح است. بعضی مواقع قطعات بتن پیش ساخته را کنار هم نصب می کنند . این کانال ها ممکن است روباز باشند که به علت غیر بهداشتی بودن ، چندان مناسب نیستند . روی کانال ها را با درپوش های بتنی ( دال های بتنی ) می پوشانند .

5-1 انواع لوله های فاضلاب
لوله هایی که برای هدایت فاضلاب مصرف می شوند باید در مقابل گازهای حاصل از تجزیه ی مواد آلی موجود در فاضلاب مقاوم باشند . این گازها عبارتند از : هیدروژن ، هیدروژن سولفوره ، دی اکسید کربن و ... در لوله کشی فاضلاب می توان از لوله چدنی ، گالوانیزه ، سیمانی ، آزبستی و پلاستیکی استفاده کرد .

1 -5-1 - لوله های چدنی : در لوله کشی فاضلاب ، به دلایل زیر از لوله های چدنی استفاده     می شود :
- لوله های چدنی را از داخل و خارج با لایه ای از محلول داغ قطران یا قیر می پوشانند و این عمل باعث می شود که لوله در برابر فاضلاب حفاظت شود و زنگ نزند .
- لوله های چدنی از مقاومت خوبی برخوردارند و از آن ها در زیر ساختمان ها در زمین های پر آب و در مواردی که فاضلاب تحت فشار باشد استفاده می کنند .
- وجود اتصالات مختلف و متنوع
- امکان اتصال خوب و مقاوم (آب بندی ) لوله ها به یکدیگر.

2-5-1لو له های گالوانیزه :
چنس این لوله از فولاد نرم است که برای حفاظت از زنگ زدگی توسط اندودی از فلز روی ،  از داخل و خارج ، گالوانیزه می شود . این لوله ها به دو صورت  درزدار و بی  درز  تولید   می شوند که نوع بی درز آن عملکرد بهتری دارد . اندازه های آن از 2/1 تا 6 اینچ (12 تا 152 میلی متر) است.بنا به سفارش، قطر لوله های درزدار را تا حدود یک متر هم می ازند.از این لولهها برای گنداب روها ونهرهای سرپوشیده استفاده می شود. بعضی از انواع آن مقطع بیضی دارند.

3-5-1 لوله های سفالی(تنبوشه) : با خاک رس وآب، گل نسبتاً سفتی می سازند وگل را در قالب می ریزند تا به شکل لوله در آید.پس از آن که کمی خشک شد آن را لعاب می دهند ودر حدود 1100 درجه نیز حرارت می دهند. طول این لوله ها 60،70، 90 سانتی متر است. نسبتاً ارزان تهیه می شوند واتصال لوله ها به یکدیگر ساده است ولیبه علت تردی وشکنندگی زیاد،امروزه استفاده ی چندانی ندارد.

لوله های سیمانی:  این لوله ها را به روش دستی وماشینی می سازند. روش دستی به این  ترتیب است که در قالبی که به طور قائم روی زمین قرار دارد، تا نیمه ملاطه ماسه سیمان کم آب می ریزند وآن را خوب می کوبند، سپس نیمه دیگر قالب را پر می کنند ودوباره می کوبند ولوله را از قالب در می آورندودر هوای آزاد خشک می کنند. در زمان خشک شدن آب دادن مرتب باعث می شود مقاومت لوله بیش تر شود. استفاده از ماشین،سرعت، ساخت این گونه لوله ها را زیاد می کند.

5-5-1 لوله های آزیست: آزیست ترکیبی از سیلیکات کلسیم ومنیزیم است که به آن پنبه ی کوهی هم گفته می شود.این جسم غیرقابل اشتغال ودر برابر اسیدها نیز مقاوم     است.سیمان،آزیست وآب در ماشین های مخصوص مخلوط می شوند واین مخلوط بر روی صفحه ای پهن می شو.سپس به دور یک استوانه می پیچد وبه صورت لوله در می آید.پس از آن که به وسیله مکشفآب آن گرفته شد،از استوانه جدا شده، برای پخته شدن به داخل کوره می رود.طول این لوله ها معمولاً 6متر است،جداره ی داخلی آزیست در لوله کشی فاضلاب مورد استفاده ی فراوان قرار می گیرند.

6-5-1 لوله هایpvc    (پی –وی- سی) : مصرف این لوله ها در لوله کشی فاضلاب ساختمان همواره رو به افزایش است.pvc محسناتی دارد. از جمله:
-  سبک است.
-  با سرعت وبه سهولت نصب می شود.
-  عایق الکترسیته است.
-  به علت صیقلی بودن سطح داخلی،سرعت جریان فاضلاب در آن زیاد است.
- در برابر اسیدها، روغن ها ونمک های موجود در فاضلاب وخاک مقاوم است وزنگ نمی زند.

لوله های p.v.c معایبی دارد. از آن جمله:
- پس از مدتی خشک وشکننده می شود(به خصوص در مقابل نور خورشید)
- در مقابل حرارت ضعیف است وباید آن را از شعله دور نگه داشت.
- از تهاجم وجویده شدن موش ها مصون نیست. در این مورد باید تدابیری اندیشید که از موش خوردگی آن جلوگیری به عمل آید.

کارگاه تجهیزات
1- طریقه اتصال وآب بندی لوله های فاضلاب
1-1 لوله های چدنی: لوله های چدنی به دو طریق به یکدیگر متصل می شوند:
الف- با استفاده از کتف وسرب
ب- به وسیله ی بست های فلزی

الف- اتصال وآب بندی دو لوله ی چدنی با استفاده از کنف وسرب :
1-محل اتصال لوله ها را باید کاملاً تمیز کرد.
2-سر صاف یک لوله،در توپی(خزینه) لوله ی دیگر قرار می گیرد، به طوری که محورهای هر دو لوله در یک امتداد باشند.
3-محل اتصال دو لوله با کنف پر می شود وبه وسیله سمبه وچکش،کنف آن قدر کوبیده می شود که تارهای الیاف درهم فشرده شوند(حدود نصف ارتفاع توپی).
4- سرب،روی چراغ حرارت داده می شود تا ذوب شود وبه رنگ قرمز روشن در آید      (حدود c 3270 ). سرب مذاب به وسیله ی یک ملاقه روی ایلف کوبیده شده، ریخته می شود به طوری که  نیمه خالی درز را پر  کند. در حالی که سرب شروع به سرد شدن می کند با یک قلم کوبیده می شود.مرحله ی بعدی کار، پرکردن بقیه ی قسمت خالی توپی با سرب مذاب است.
توجه: اولاً الیاف کنف باید خوب کوبیده شوند وحتی یک تار از الیاف اگر کوبیده نشده باشد، باعث نشت (لیک) آب خواهد شد.
ثانیاً ،محل سرب ریزی باید کاملاً خشک وعاری از رطوبت باشد،زیرا سرب مذاب آب را به بخار تبدیل می کند وانفجار حاصله، قطره های سرب مذاب را به اطراف  پراکنده می کند و می تواند برای کارگر لوله کش خطر به وجود بیاورد.
ب- اتصال لوله های چدنی به یکدیگر توسط بست های فلزی

(سیستم کلاپی) : برای اتصال دو لوله چدنی سر صاف (بدون توپی ) به یکدیگر، از بست فلزی که داخل آن یک واشر لاستیکی قرار می گیرد،استفاده می شود.به این نوع اتصال اصطلاحاً (سیستم کلاچی) گفته می شود.مزایای این روش عبارتند از:
- چون لوله ها واتصالات فاقد توپی هستند،ابعاد کلی ظریف تر است وفضای کمتری را اشغال می کند.
- تمام تکه های لولهفقابل استفاده اند،زیرا نیازی به توپی برای اتصال آن ها نیست.
- لوله ها واتصالات سر صاف،سبک تر از نوع توپی دار هستند.
- نصب این لوله ها سریع انجام می گیرد.

روش نصب:
1 -واشر لاستیکی را در انتهای قطعه ی اول لوله(محل اتصال به لوله ی دوم) قرار می دهند،به طوری که رگه ی برجسته ی وسطی واشر،با لبه ی انتهای لوله مماس باشد.
2- نیمه ی آزاد واشر لاستیکی را بر می گردانند(توجه شود که رگه ی برجسته ی وسطی با لبه ی انتهای لوله مماس باشد.)
3- قطعه ی دوم مورد اتصال را وارد واشر لاستیکی می کنند به طوری که سر آن روی رگه ی برجسته ی وسطی قرار گیرد. نیمه ی برگردانده شده ی واشر را به حالت اول در می آورند. در این حالت واشر دو قطعه را در بر می گیرد
4- طوقه ی فولادی را بر روی واشر قرار می دهند
5- پیچ ها را در محل خود قرار داده، به تدریج وبه طور متناوب سفت می کنند(بین دولبه ی بست تقریباً یک سانتی متر فاصله باشد
2-1 اتصال لوله های گالوانیزه: با دستگاه حدیده، سر لوله های گالوانیزه را به طور معین رزوه(دنده) می کنند وبرای اتصال دو لوله دنده شده از رابطی به نام (بوشن) استفاده می کنند. برای آب بندی کامل باید از خمیر وکنف استفاده شود.

3-1 اتصال لوله های سفالی- سیمانی- آزیستی:

دو لوله یک سر صاف ویک سر توپی به وسیله ملاط ماسه سیمان  نرم  به   یکدیگر  وصل     می شوند. محل درز باید با ملاط ماسه سیمان کاملاً پر شود. با وجود این امکان نشت آب  به خارج وجود دارد. 
لوله های آزیستی را می توان به طریق دیگری که در زیر شرح داده می شود، به یکدیگر متصل وآب بندی کرد.
در این روش،لوله های دو سر صاف به وسیله ی بوشن که آن هم از جنس آزیست سیمان است  به یکدیگر وصل می شوند. اندازه ی قطر داخلی بوشن با اندازه ی قطر خارجی لوله ها برابر است.در کارخانه دو شیار محیطی در قسمت داخلی بوشن به وجود آورده اند که هنگام اتصال  در هر کدام از این شیارها، یک حلقه ی لاستیکی عبور کند.  آب بندی  به  وسیله ی  حلقه ی لاستیکی انجام می شود وبه همین ترتیب لوله ی بعدی از طرف دیگر بوشن وارد می شود واتصال وآب بندی کامل می شود. این نوع اتصال را کلاچی( کوپلینگ) می گویند. در مناطق گرمسیر که انبساط طولی در لوله ها زیاد است ویا در جایی که بخواهند اتصال انعطاف پذیر    به وجود بیاورند،این روش بسیار مناسب است.

Pvc  4-1 اتصال لوله 
این نوع لوله ها بااستفاده از چسب های مخصوص به یکدیگر متصل وآب بندی می شوند. طریقه ی اتصال دو لوله ی سر صاف و  توپی دار به این صورت است که به جدار خارجی
 لوله ی صاف وبه جدار داخلی لوله ی توپی دار، با قلم مو چسب زده می شود و بلافاصله     لوله ی صاف در توپی بافشار وارد می شود. زمان چسبیدن درتابستان حدود یک دقیقه ودر زمستان حدود 2تا 3 دقیقه است. 
  
2- نحوه ی اجرای لوله های فاضلاب
یک شبکه ی فاضلاب صحیح باید دارای شرایط زیر باشد:
1- آب بندی کامل.
2- تخلیه سریع وکامل.
3-جلوگیری از ورود بوهای نامطبوع از سیستم فاضلاب به فضای داخل ساختمان.
4- انتقال بوهای نامطبوع به فضای خارج ساختمان.
برای تخلیه ی فاضلاب وجلوگیری از ورود بوهای نامطبوع، استفاده از سیفون(شترگلو) ولوله ی ورود هوا در شبکه ی فاضلاب اجتناب ناپذیراست. برای آن که سیفون قادر به تخلیه ی خود به خود باشد،شیب لوله های افقی 2% در نظر گرفته می شود. اگر شیب لوله زیادتر از 2% باشد، آب موجود در فاضلاب به سرعت از داخل لوله عبور می کند ومواد سفت فاضلاب در داخل لوله باقی می ماند وکم کم باعث گرفتگی لوله یم شود.حداکثر فاصله ی سیفون ولوله فاضلاب اصلی 7/1 متر خواهد بود تا فضولات بهتر تخلیه شوند

در صورتی که تکه پارچه ویا پلاستیک ویا سایر مواد جامد به داخل لوله ی فاضلاب وارد شده وراه عبور را مسدود کنند،برای رفع گرفتگی  از دریچه بازدید(دریچه تنظیف)استفاده می شود.پیش بینی واجرای دریچه ی  پیش بینی واجرای دریچه بازدید در جایی که لوله ی فاضلاب عمودی وافقی با یکدیگر تلافی می کنند( به خصوص در زیرزمین) اهمیت فراوان دارد. برای لوله های 10 سانتی متری در هر طبقه، یک دریچه ی بازدید ضروری است وبرای لوله های 15 سانتی متری یک دریچه برای ساختمان 4 طبقه کافی خواهد بود.

3-1 روش اجرای لوله های افقی فاضلاب در زیر سقف ها
لوله های فاضلاب که به طور افقی از زیر سقف ها عبور داده می شوند،اگر فاقد بست های اتصال لازم باشند،مجموع وزن لوله ووزن فاضلاب داخل آن،سبب خیز این لوله ها  می شود.به ویژه اگر طول لوله ها زیاد باشد .بر اثر تکان های ناشی از زلزله ممکن است لوله های نصب شده بشکند. برای جلوگیری از خیز وشکستگی می توان لوله ها ره به وسیله ی بست هایی به سقف آویزان وثابت کرد. معمولاً لوله ها را به وسیله ی بست هایی به سقف آویزان وثابت کرد. معمولاً لوله های افقی در زیر سقف های پارکینگ وزیرزمین دیده می شوند. اما اگر نخواهند لوله ها در معرض دید قرار گیرند.با ایجاد سقف کاذب الوله ها را مخفی می کنند
4-1 اجرا ونصب لوله های عمودی فاضلاب
لوله های فاضلاب قائم که از طبقات عبور داده می شوند،در هر طبقه به وسیله ی یک بست فولادی که لوله ی فاضلاب در داخل دیوار نباشد وروی دیوار نصب شده باشد، به طریقی مناسب نماسازی می شود تا اولاً بدمنظره دیده نشود وثانیاً به لوله صدمه نرسد، به خصوص اگر لوله ازانواع شکستنی مانندpvc باشد.  

5-1 عبور لوله های افقی فاضلاب در کف ها
برای آنکه در کف ها به لوله های فاضلاب آسیبی وارد نشود وآن ها را از آب بندی خارج نکند، آن ها را در کانال قرار می دهند واطرافشان را با مصالح مناسب می پوشانند.برای این منظور کانال های با شیب 2% وعمق حداقل 60 سانتی متر حفر می کنند.در کف کانال یک   بستر بتنی به ضخامت 15-10 سانتی متر ایجاد کرده ولوله ی فاضلاب را روی آن قرارمی دهند.در یک روش که به (بسترسازی معمولی) معروف است دور تا دور لوله را با بتن پرمی کنند.. در روش دیگر که( بستر سازی بتنی) نام دارد.فقط تا نصف لوله را با بتن پر می کنند یکی دیگر از روش های مرسوم که به آن بستر سازی دانه ای می ویند در دیده می شود. در این روش به جای بتن ریزی در کف از ماسه ی نرم به ارتفاع 10 سانتی متر استفاده می شود.پس از نصب لوله اطراف آن را با دانه های ماسه 5 تا 20 میلی متر پر می کنند. بر روی لوله حداقل 30 سانتی متر ماسه می ریزند وبا ملایمت آنرا می  کوبند .بالاخره با پر کردن کانال با خاک معمولی کف سازی را انجام می دهند.

تا پیش از کاربرد بتن مسلح برای ساختن کانال های فاضلاب از آجر ویا سنگ استفاده می شد. اما امروزه کانال ها را معمولاً با بتن آرمه می سازند.یک   روش اجرا قالب بندی چوبی ویا فلزی وبتن ریزی درجا با سیمان 250 تا 300 کیلوگرم در متر مکعب بتن است.سطح بتن باید تا آن جا که ممکن است صیقلی باشد تا حرکت آب آسانتر انجام گیرد. روش دیگر استفاده از قطعات بتن پیش ساخته است. استفاده از قالب ها ی لغزان برای اجرای کانال به علت سرعت ودقت زیاد مقرون به صرفه است. کانال های فاضلاب را گاهی به صورت روباز می سازند که این روش از نظر بهداشتی مناسب نیست وبدین جهت باید سرپوشیده ساخته شوند سرپوش نیز باید از بتن آرمه باشد. منهول (اطاقک بازدید یا دریچه ی آدم رو) گودالی با دیوارهای آجری یا بتنی وکف بینی به ضخامت 15 سانتی متر است که در محل انشعابات لوله ی فاضلاب در نقاط تغییر سمت وتغییر شیب خط لوله به منظور رفع انسداد ایجاد می شود.در بستر اتاقک یک کانال نیم گرد وجود دارد که محتویات انشعابات فاضلاب به درون آن می ریزند. یک درپوش چدنی روی آن قرار می گیرد تا عبور ومرور از روی آن را ممکن سازد.فواصل این اتاقک ها بستگی به جنس وقطر لوله ی فاضلاب دارد

6-1 تعریف وهدف از زه کشی
زه کشی در لغت به معنی خشکاندن آب زمین است. در مکان هایی که دارای سطح ایستایی بالای هستند باید آب را با اتخاذ تدابیری ازآن مکان دور کرد تا پس از احداث ساختمان از نفوذ رطوبت به ساختمان وصدمات ناشی از آن جلوگیری شود. هدایت ودور کردن آب را اصطلاحاً (زه کشی) می گویند. سطح ایستایی ،سطحی است که در آن جا آب به طور طبیعی در زیرزمین وجود دارد واین سطح با تغییرات فصلی وبارندگی تغییر می کند.به طور کلی هدف از زه کشی را می توان این طور بیان کرد (هدف از زه کشی آن است که سطح ایستایی کاهش پیدا کند) ودر نتیجه:
الف- از رطوبت در مجاورت بلافصل ساختمان ها کاسته شود.
ب- استحکام خاک افزایش یابد.
ج- از سیلاب های سطحی جلوگیری نمود.

7-1 روش های مختلف زه کشی
روش های کاهش سطح ایستایی عبارت اند از: طبیعی، خندقی، شبکه ی، جناقی، وبادبزنی

1-7-1 روش طبیعی: لوله هایی متناسب با گودی ها ودره های طبیعی زمین با اتصالات باز کار گذاشته می شوند وبه زه کش اصلی متصل می شوند از این روش بیش تر برای زه کشی زمین های زراعی استفاده می شود

2-7-1 روش خندقی: اگر زه کش هایی در یک یا چند طرف ساختمان کار گذاشته شوند. جریان آب زیرزمینی را قطع می کنند.این زه کش ها به صورت یک خندق در اطراف ساختمان قرار می گیرند وآب را به زه کش اصلی می رسانند
3-7-1 روش شبکه ای: زه کش های فرعی واصلی به صورت یک شبکه ی مستطیلی منظم کار گذاشته می شوند. در این روش زه کش های فرعی به یک زه کش های اصلی متصل می شوند

4-7-1- روش جناقی: لوله های فرعی با پیروی از شیب زمین تحت زاویه ای معینی به زه کش اصلی متصل می شوند.طول زه کش های فرعی از 30 متر تجاوز نمی کند

5-7-1- روش باد بزنی: در این روش زه کش های فرعی به شکل بادبزن در حاشیه ی محوطه ی ساختمان به زه کش اصلی متصل می شوند.اجرای این روش به خاطر دشواری اتصال تمام زه کش های فرعی به اصلی در یک نقطه تا حدودی مشکل است

8-1- طریقه اجرای زه کشی : یک محل ساختمانی مطلوب نیاز به زه کشی ندارد.درچنین محلی آب سطجی از طریق شیب مناسب از ساختمان دورمی شودوسطح ایستایی هم آن قدر بالا نیست که به ساختمان لطمه وارد کند.

اما بسیاری از ساختمان ها در محل مطلوب احداث نمی شوند وباید با زه کشی مناسب آب اضافی را دور کرد. برای دور کردن آب معمولاً از لوله های مشبک ومتخلخل سفالی (تنبوشه) ویا لوله های سیمانی استفاده می کنند.برای این منظور کانال هایی در زمین حفر می کنند که ارتفاع آن ها بستگی به نوع خاک دارد. ارتفاع  کانال  برای خاک های سنگین 60 تا 90 سانتی متر وبرای خاک های سبک 9 تا 120 سانتی متر است.قطر داخلی لوله ها برای زه کش های فرعی 65 تا 75 میلی متر و برای زه کش های اصلی 75تا 100 میلی متر است. لوله ها رادر کف کانال به صورت خشکه به یکدیگر متصل می کنند واین لوله ها آب را از طریق جداره ی خود جذب می کنند وبدین ترتیب مانع از عبور ذرات ریز خاک یا لجن می شوند.روی لوله ها قلوه سنگ درشت می ریزند وبه ترتیب از پایین به بالا قلوه سنگ ها ریزتر می شوند،تا به صورت فیلتر عمل کنند. زه کش اصلی به رودخانه، نهر ویا فاضلاب سطحی ختم می شود.

خوردگی فلزات - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
اهميت آب - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
كيفيت آب (Water Quality) - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
لوله كشي سيستم فاضلاب و تصفيه استخر - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
تاثير آبهاي زير زميني بر توسعه منابع طبيعي - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
اهميت آب در روند توسعه کشورها - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
چالش هاي فراروي مديريت آب ايران در توسعه پايدار - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
اهمیت مدیریت لجن در تصفیه خانه های آب - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
ارزیابی پمپ های گریز از مرکز و عوامل ایجاد کاویتاسیون - شنبه یازدهم تیر 1390
سيستم دفع فاضلاب ساختمان ها - شنبه یازدهم تیر 1390
انواع کاویتاسیون در پمپ ها - شنبه یازدهم تیر 1390
آلودگی های زیست محیطی شهر مشهد و راهکار های کاهش آن - شنبه یازدهم تیر 1390
فيزيولوژي جذب آب در گياهان - جمعه دهم تیر 1390
بررسي شوري خاک در سيستم هاي مختلف آبياري - جمعه دهم تیر 1390
تاثير آبياري بر رشد گياهان گلخانه اي - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری جامدات در آب و فاضلاب - جمعه دهم تیر 1390
روش اندازه گیری سیانید (تیتراسیون) - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری سولفات به روش توربیدیمتری - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری فسفات به روش کلرید استانوز - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری فنل به روش فوتومتریک (اسپکتروفتومتر) - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری نیتریت به روش رنگ سنجی - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری نیترات به روش اسپکتروفتومتر - جمعه دهم تیر 1390
اندازه گیری آمونیاک به روش نسلر - جمعه دهم تیر 1390
کيفيت خاک مراتع - فرسايش آبي - جمعه دهم تیر 1390
سیستم لوله های فاضلابی - پنجشنبه نهم تیر 1390
سیستم های مخازن نگهدارنده - پنجشنبه نهم تیر 1390
سیستم های زهکشی - پنجشنبه نهم تیر 1390
فاجعه جهانی به نام آب - پنجشنبه نهم تیر 1390
شور شدن خاک در اثر آبیاری - پنجشنبه نهم تیر 1390
سیستم آبیاری تراوا - پنجشنبه نهم تیر 1390
اثرات تنش آب بر رشد گیاه - پنجشنبه نهم تیر 1390
زهکشی چیست؟ - پنجشنبه نهم تیر 1390
بیلان منابع آب در ایران - پنجشنبه نهم تیر 1390
پليمرهاي منعقد كننده آلي ( پلي الكتروليت هاي منعقد كننده ) - پنجشنبه نهم تیر 1390
آب بازیافتی دستگاه های حفاری و خواص آن - پنجشنبه نهم تیر 1390
نمایشگاه بین المللی محیط زیست - چهارشنبه هشتم تیر 1390
نقشه های توپوگرافی - سه شنبه هفتم تیر 1390
نیتریت و نیترات در آب آشامیدنی و عوارض آنها - سه شنبه هفتم تیر 1390
انواع مته های حفاری - دوشنبه ششم تیر 1390
موارد مختلف در انتخاب پمپ ها - دوشنبه ششم تیر 1390
خواص عمومی آب دریا - دوشنبه ششم تیر 1390
عوامل ‌مؤثر در بروز و يا تشديد سيلاب‌ - دوشنبه ششم تیر 1390
جمع آوری آب - دوشنبه ششم تیر 1390
آلايندگي پساب شهري در خاك هاي كشاورزي - دوشنبه ششم تیر 1390
خلاصه اي از آب اصطلاحات و روابط آن - شنبه چهارم تیر 1390
آبفشان (Geyser) - شنبه چهارم تیر 1390
زهكش لوله اي - شنبه چهارم تیر 1390
آبياري سطحي و زیرزمینی - شنبه چهارم تیر 1390
معرفی انواع سریزها - شنبه چهارم تیر 1390
زهکشی عمودی (چاه زهکش) - شنبه چهارم تیر 1390

هزینه تصفیه فاضلاب لجن فعال و RBC برای ظرفیتm3/day 6000 - جمعه چهاردهم خرداد 1389
عوامل موثر در مقدار Do - جمعه چهاردهم خرداد 1389
استافیلوکوک Estaphylococcus - پنجشنبه سیزدهم خرداد 1389
مراحل تصفیه آب - پنجشنبه سیزدهم خرداد 1389
تصفیه پیشرفته فاضلاب (حذف فسفر) - چهارشنبه دوازدهم خرداد 1389
پمپاژ و سیالات - چهارشنبه دوازدهم خرداد 1389
عوامل تغيير دهنده خواص ارگانولپتيکی آبها - سه شنبه یازدهم خرداد 1389
تصفیه خانه ی شماره 3 (تهرانپارس) - سه شنبه یازدهم خرداد 1389
تصفیه خانه شماره 2(کن) - دوشنبه دهم خرداد 1389
عوارض سوئ استفاده از فاضلاب - دوشنبه دهم خرداد 1389
سختی گیرهای الکترونیکی - یکشنبه نهم خرداد 1389
تصفیه خانه شماره یک جلالیه - یکشنبه نهم خرداد 1389
فیلتراسیون(Filtration) - شنبه هشتم خرداد 1389
شاخص های فیزیکی آب و فاضلاب - شنبه هشتم خرداد 1389
مهندسی آب و فاضلاب وسازه های هیدرولیکی تصفیه خانه ها - جمعه هفتم خرداد 1389
برکه های تثبیت - جمعه هفتم خرداد 1389
بررسی واحد تصفیه آب پتروشیمی - پنجشنبه ششم خرداد 1389
روشهای تست صحت عملکرد فرآیند استریلیزاسیون - پنجشنبه ششم خرداد 1389
اتوکلاوهای پیش خلاء یا کمک خلاء - چهارشنبه پنجم خرداد 1389
حذف بیولوژیکی نیتروژن - چهارشنبه پنجم خرداد 1389
تصفیه اولیه فاضلاب - سه شنبه چهارم خرداد 1389
مطالعه کاربرد استریلیزاسیون به روش فرمالدئید - سه شنبه چهارم خرداد 1389
تاریخچه اندیکاتورها - دوشنبه سوم خرداد 1389
فاضلاب و تصفیه آن - دوشنبه سوم خرداد 1389
تصفیه خانه فاضلاب شهر تبریز - یکشنبه دوم خرداد 1389
اندیکاتور بیولوژیکال فور - یکشنبه دوم خرداد 1389
Formaldehyde فرمالدئید - شنبه یکم خرداد 1389
تصفیه خانه آب شرب شهر گرگان - شنبه یکم خرداد 1389
روند تصفیه فاضلاب به روش برکه تثبیت - جمعه سی و یکم اردیبهشت 1389
انواع روشها و تکنیکهای حفاری - جمعه سی و یکم اردیبهشت 1389
آموزش نرم افزار(ILWIS) _راهنماي سيستم اطلاعات جامع زمين و آب - پنجشنبه سی ام اردیبهشت 1389
روش های شناور سازی در تصفیه فاضلابهای صنعتی - پنجشنبه سی ام اردیبهشت 1389
آلودگی آرسنیک در آب آشامیدنی - چهارشنبه بیست و نهم اردیبهشت 1389
ضد عفونی خورشیدی آب (SODIS) چیست؟ - چهارشنبه بیست و نهم اردیبهشت 1389
جلبکهای شاخص آب آلوده - سه شنبه بیست و هشتم اردیبهشت 1389
جنبه های میکروبی حائز اهمیت آب آشامیدنی - سه شنبه بیست و هشتم اردیبهشت 1389
نمک‌زدائی به روش اسمز معکوس - دوشنبه بیست و هفتم اردیبهشت 1389
فرآیندهای بیولوژیکی - دوشنبه بیست و هفتم اردیبهشت 1389
تصفیه آبهای صنعتی - یکشنبه بیست و ششم اردیبهشت 1389
دستگاه سختیگیر - یکشنبه بیست و ششم اردیبهشت 1389
آلاینده های آب و روشهای اندازه گیری کیفیت آب - شنبه بیست و پنجم اردیبهشت 1389
نمونه‌های عملی از کاربرد فناوری‌نانو در تصفیه آب - شنبه بیست و پنجم اردیبهشت 1389
یونیسف و نگاهی تازه به مساله "فلوراید در آب" - جمعه بیست و چهارم اردیبهشت 1389
جلبکها - جمعه بیست و چهارم اردیبهشت 1389
نانوسیلات - پنجشنبه بیست و سوم اردیبهشت 1389
میکروبیولوژی آب در شبکه های توزیع (WHO) - پنجشنبه بیست و سوم اردیبهشت 1389
انواع بانکینگ آب - چهارشنبه بیست و دوم اردیبهشت 1389
پمپاژ - چهارشنبه بیست و دوم اردیبهشت 1389
زئولیت ها - سه شنبه بیست و یکم اردیبهشت 1389
باران قلیایی - سه شنبه بیست و یکم اردیبهشت 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب