كاربرد يد در ضد عفوني آب شرب

خلاصه :

يد عنصر شيميايي است به مقدار كمي در آب حل مي شود (۳۴/ گرم در لیتر ). متداولترين تركيباتي يد كه مورد استفاده قرار مي گيرند يديد سديم (NaI  ) و يدات پتاسيم( KIO₃)  است . در امور پزشكي ، تركيبات رنگي ، فتوگرافي تركيبات آلي و شيميايي و داروسازي كاربرد دارد . يد 127 ايزوتوپ پايدار و يد 131 يك راديو ايزوتوپ مصنوعي با نيمه عمر 8 روز مي باشد . فقط مقادير جزئي يديد ها در آب خام يافت مي شود . آب دريا محتوي مقدارزيادي يد ( ۶۰-۵۰گرم در ليتر ) مي باشد . در ضد عفوني آب استخرهاي شنا و ضد عفوني آب شرب هم كاربرد دارد . مقدار يد باقي مانده در آب استخرهاي شنا بايد 6/ - 2/ میلی گرم در لیتر  باشد با اين غلظت حتي انتروويروسها را تحت شرايط كنترل شده ، غير فعال مي كند . مقدار باقي مانده يد در آب جهت ضد عفوني مؤثر 1 میلی گرم در لیتر  مي باشد . يد باكتري كش و ويروس كش و آميب كش در دقت هاي 50- 5 میلی گرم در لیتر  مي باشد ، يد عنصري جزئي مورد نياز و ضروري در ساخت هورمون تيروئيد است .

مقدار يد مورد نياز روزانه 159 – 80  میلی گرم در لیتردر بالغين است و كاهش جذب روزانه يد منجر به بروز بيماري گواتر مي شود . در ايالت متحده آمريكا براي پيشگيري از گواتر100 میلی گرم  يديد پتاسيم را به ازاي هر گرم كلريد سديم اضافه مي كنند . بيشترين جذب يد از غذا بويژه غذاهاي دريافتي مي باشد . دريافت در  3 – 2 گرم يد ممكن است كشنده باشد . اگر بندرت چنين شرايط حادي ايجاد مي شود . اينكه يد در هر گسترده اي جهت ضد عفوني آب كاربرد ندارد ، بدليل اثرات فيزيولوژي يكي است كه روي فعاليت غده تيروتيد دارد و هزينه آن هم نسبا بالا ست و نيازمند كنترل و نظارت مداوم بر روي كيفيت آب است و توصيه مي شود .

يد سريعا در مجاري گوارشي به يون يديد تبديل شده و در فرايند متابوليسم به اندازه كاغي جذب مي شود سميت حاد يد خيلي بندرت و كم است . ولي سميت مزمن يد (يديسم ) بيشتر متداول  است و ثابت شده كه در بعضي از مناطق ژاپن مصرف تا  80 میلی گرم در لیتران بدون بروز اثرات بيماري بوده است . از طرفي مصرفg/ man ۱۲ يد ، بمدت 12 هفته اول هيچگونه اثرات بيماري را در افراد نظامي نداشته است . البته دانشمندان محدوديت مصرف g/ man ۱۹/۲ دو ميلي گرم درروز را تعيين كرده اند. وقتي مقدار يد جذب شده ۱۹/۱ میلی گرم در لیتر باشد اثرات نا مطلوب در پي خواهد داشت با توجه به اينكه فقط20 % ان ازطريق مصرف اب جذب شده باشد.وهمچنين وقتي انسان درمصرف مقاديربالاي 5/16میلی گرم در لیتر يد قرار گيرد نبايد مدت ان بيش از هفت روز باشد تا اثرات حاد بروز نكند .

يد موجود در هوا ۷/ میلی گرم بر متر مکعب در اتمسفر۸/۱ میلی گرم در لیترودر اب باراني كه به سطح زمين ميرسد 5/8-8/1 میلی گرم در لیتر  مي باشد. وقتي مقادير يد موجود در اب كشور هندوستان۲/ میلی گرم در لیتر كمتر بوده ميزان بروز گواتر فراوان و زياد بوده است در حالي كه در كشور نپال كه ميزان يد موجود در اب انها ۹میلی گرم در لیتر بوده ميزان بروز گواتر بسياراندك بوده وبعضاً نداشته اند.

در هر صورت وجود يد در اب اشاميدني به عنوان يك hale elementضر ورتي ندارد به همين علت استانداردي در اين خصوص در اب شربت تعيين نشده است ضمناٌ در مواقعي كه از يد ضرورتاٌ براي ضد عفوني استفاده مي شود بهتر است از هيپويدات پتاسيوم      ₍k io₃₎  كه نسبت به ساير تركيبات بيشتر در اب قابل حل شدن ميباشد استفاده گردد.

تهيه كننده : مهندس حسين معصوم بيگي

Regeran

1)      john Dzuame .(1906 )

handbook  of drinking waht quality

van nostrand Reinhold .

2)      AWWA (1990)

Water quality and treatment  Ahand book df Gommunity Water supply

MAC . Glaw Hill . wath  eclitionn

3)      E. W. Steel (1979)

Water surrld  and sewerage  Mc . Graw Hill . book

4)      SHils  olson  nutrition  in health  and  disease . Eight dilion .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب