مرجع تخصصی آب و فاضلاب

·تعریف بو
بو عبارت از حساسیت ایجاد شده در اثر تحریک ارگانهای بویایی به علت وجود بعضی از مواد خاص در هوای استنشاق شده است . خاصیت یک ماده که باعث تحریک حس بویایی می شود اصطلاحا خاصیت « بوزایی » نام دارد اثرات بو بر انسان بیشتر جنبه روانی دارد و اثر فیزیکی آن غالبا زیاد نیست . مثلا بوی کود حیوانی برای یک شهروند که هراز گاهی باآن مواجه می شود بوی بد و نامطبوعی است ولی همین بو برای یک کشاورز که دائما با کود حیوانی سرو کار دارد بوی نامطبوعی نیست .
ساختمان فیزیکی و شیمیائی و خواص مولکولی اغلب مواد بوزا باعث تحریک سلولهای حساس ارگانهای بویایی و در نتیجه احساس بو می شود . این تحریک ممکن است دارای یک یا چند شکل انرژی باشد . شکل های مهم انرژی که باعث تحریک حس بویایی می شود به شرح زیر است :
انرژی قطبی یا الکترو مغناطیسی : انرژی قطبی باعث انتشار و احساس بو در یک فاصله در جهت عکس حرکت باد می شود.
انرژی یونی: یون های موجود در محلول روی مخاط بینی باعث پیدایش عکس العمل شیمیائی می شود . این عکس العمل ناشی از عدم تعادل الکترونی  یونهای مذکور است.
انرژی (نیروهای )واندروالسی: انرژی موجود بین مولکولهاکه چگالی نسبی یا چگالی یک ماده و حالت گاز مایع یا جامد بودن آن را مشخص می کند.
انرژی کاتالیزوری : هوا و بعضی از ترکیبات یا عناصر دیگر به عنوان کاتالیزور در واکنش های مربوط به مواد بوزا که منجر به تحریک ارگانهای بویایی  بدن می شود دخالت می کند
انرژی (نیروی ) ارتعاشی: وقتی که نیروهای واندروالسی نیروهای یونی و نیروهای قطبی وجود داشته باشد ارتعاش های منظم و هماهنگی را بوجودمی آورد . این ارتعاشات دارای فرکانس های متمایز برای هر ماده است و بوی خاص آن را قابل تشخیص می کند .
·تشخیص بو
اعصاب بویایی شامل چندین نوع سلول مختلف است که هر دسته به یک نوع محرک خاص واکنش نشان می دهد . در شرایط عادی و در هنگام تنفس معمولی هوا از دهلیز بینی عبور می کند و در موقع  جویدن یا خوردن غذا هوا از طریق دهان به ریه وارد می شود . در قسمت عقب سقف حفره بینی یک غشاء مخاطی قرار دارد که بشره یا پوشش یویایی در بالای آن واقع شده است . بشره بویایی محل استقرار سلولهایی عصبی است که نقش اصلی در احساس بو و رایحه دارند . انتهای بعضی از این اعصاب بویایی بوسیله تاژکهای مو مانند ی تا لایه مخاطی ادامه یافته است . انواع سلول (عصب بویایی ) موجود در بشره بویایی که تعداد آنها به دهها هزار می رسد عبارت است از : سلولهای ستونی یا محافظ که پیکره و کالبد بشره بویایی ا زآن ساخته شده است سلولهای پایه ای  که در واقع سلولهای جوان ستونی هستند که پس از مرگ آنها جای آنها را پر می کنند سلولهای عصبی  که دو قطبی هستند و به سلولهای پیاله ای مشهور شده اند و تعداد آنها بالنسبه کمتر است و بالاخره نوع پنجم سلولها  که در اثر تماس با مواد شیمیائی بوزا نظیر کلروآمونیاک واکنش نشان داده و باعث احساس درد می شوند تارهای عصبی از بشره تا پیاز بویایی ادامه یافته است پیاز بویایی یک بخش کوچک و مستقل مغز است که در پشت چشم ها و در بالای دهلیز بینی و در زیر بخش پیشین مغز قرار دارد .
هوای عبوری از سوراخ های بینی قبل از رسیدن به سلولهای عصب بویایی تهویه (فیلتر و گرم ) می شود تارهای عصبی پیام های بویایی را از سلول به پیاز بویایی عبور می دهند . بعضی از بوها بوسیله سلولهای پوست بدن حس شده و پیام های بویایی از آنها به پیاز بویایی مغز می رسد تا پیام پیچیده بویایی تکمیل گردد.
.نکات قابل توجه در تولید و تشخیص بو
ارتباطات بویایی بین موجودات زنده نظیر سایر شکل های ارتباطی از ابتدا وجود داشته است بعضی از حشرات نظیر زنبور عسل و مورچه ها حس بویایی بسیار قوی و حساسی دارند و از آن به عنوان یک وسیله بسیار خوب ارتباطی استفاده می کنند وجود زبان به عنوان یک وسیله ارتباطی بسیار مناسب در انسان سبب شده است که نیاز وی به استفاده از حس بویایی به عنوان وسیله ارتباطی از بین برود در نتیجه بجز در شرایط خاص انسان از حس بویایی دقیق و حساسی برخوردار نیست بسیاری از مردم از تشخیص بعضی از بوهای خاص ناتوان هستند ولی به سایر بوها بسیار حساسند برخی از مواد مولد بو در غلظتهای کم بیش از غلظت های زیاد باعث تحریک عصب بویایی می شود مثلا هیدروژن سولفوره که در اثر عفونی شدن فاضلاب از احیاء سولفات حاصل می شود در غلظتهای بسیار کم براحتی قابل تشخیص است و بویی شبیه بوی تخم مرغ گندیده دارد ولی اگر غلظت آن بیش از 400 قسمت در میلیون باشد اعصاب بویایی را از کار می اندازد و بی بو بنظر می آید در حالی که این گاز در غلظت های بالا مرگ آور است . این خاصیت و بسیاری از خواص دیگر بوهای تولیدی توسط موجودات زنده و تنوع گیرنده ها ی مختلف در بدن برای یک نوع بوی خاص باعث شده است که کنترل بو به عنوان یک مساله بسیار پیچیده برای مهندسان مطرح باشد اینک چند نکته جالب دیگر در مورد بویایی ذکر می شود :
.عکس العمل همه حیوانات و حشرات نسبت به مواد مولد بو حالت انتخابی دارد . یعنی در حالی که یک حیوان نسبت به یک بو ی خاص بی اعتنا است حیوان  دیگری ا ز همان نوع نسبت به همان بو بسیار حساس است .
.غالب ماهی ها پرندگان حشرات و بطور کلی حیوانات به کمک حس بویایی مسیر های رفت و برگشت و قلمرو زندگی خود را مشخص و جفت دوست یا دشمن خود را شناسایی می کنند .
.یک ماده مشخص ممکن است خاصیت تولید بوی متفاوت داشته باشد یعنی مقدار ثابتی از یک ماده معین در شرایط مختلف مقادیر متفاوتی بو تولید می کند.
.مواد مشابه گاهی اوقات بوهای بسیار متفاوتی تولید می کند این موضوع در مورد ایزومر های مواد نیز مصداق دارد.
.بعضی از مواد ممکن است چند نوع بوی متفاوت تولید کند این خاصیت معمولا به غلظت ماده مولد بو بستگی دارد
.موادی که وزن مولکولی آنها زیاد است معمولا بو تولید نمی کند . این مواد غالبا در آب نیز حل نمی شود و فرار هم نیست .
.حس بویایی انسان با ازدیاد سن کاهش می یابد بطوری که حساسیت یک شخص در تشخیص بو در سنین 20 ،60 ،80 سالگی در مقایسه با زمان تولد به ترتیب 18 ،62،72 در صد کاهش می یابد . یعنی یک شخص 80 ساله فقط 28 درصد قدرت بویایی بدو تولد خود را دارا می باشد .
.در حالت عادی از بدن هر انسان هفت نوع بوی خاص ساطع می شود که برای هر شخصی جنبه اختصاصی دارد . و حیوانات اهلی بوسیله آن صاحبان خود را از میان دیگران شناسایی می کنند .
.احساس بو فقط بوسیله بشره بویایی مخاط بینی صورت نمی گیرد بلکه بخش های دیگر سطح بدن نیز ممکن است در تشخیص بو نقش داشته باشد .
.حس بویایی ممکن است توسط بعضی از مواد بوزا سریعا آسیب دیده و از کار افتاده شود . ولی این امر در مورد همه مواد مصداق ندارد .
.حس بویایی انسان قادر است متجاوز از پنج هزار نوع بوی متفاوت را تشخیص دهد در حالی که حس چشایی فقط تعداد انگشت شماری مزه را تشخیص می دهد .
.دو یا چند بو ممکن است اثر یکدیگر را خنثی کند و مخلوط آنها فاقد بو شود .
.بعضی بوها ممکن است همواره برای همه افراد و حتی همه موجودات زنده خوشایند و مطبوع باشد
.بعضی از بوها بویژه آن دسته از بوهایی که به پ هاش  بستگی دارد در حقیقت عواملی برای احساس درد از طریق عصب بویایی است و نباید آن را به عنوان بو به حساب آورد .
.غالبا تاثیر بوها بر افراد جنبه روانی دارد .
.بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های منتقله توسط آب بوهای مخصوص خود را دارد که بوسیله آن قابل تشخیص است .
.اکثر افراد بوسیله سوراخ سمت چپ بینی خود بوها را بهتر از سوراخ سمت راست آن تمیز می دهند .
.پلی مری شدن مواد باعث جلوگیری یا سلب خاصیت بوزایی آن می شود .
.ترکیبات حاصل از شکست پلی مری ها نظیر تری میتل آمینو اسکتول معمولا بویی مشمئز کننده تولید می کند(اسکتول یک ترکیب سفید رنگ کریستالی آلی است که از تجزیه مواد پروتئینی در دستگاه گوارش حاصل می شود و بطورطبیعی در مدفوع وجود دارد . در صنعت عطر سازی از این ترکیب برای تثبیت رایحه ها استفاده می شود )
.خاصیت بوزایی بسیاری از مواد در اثر اکسید یا احیاء شدن از بین می رود (ازن دهی کلر زنی و اضافه کردن آب آهک نمونه های خوبی در درک این مطلب است )
.خاصیت بوزایی مواد بر اثر تابش پرتو های یونساز تغییر می کند .
.خاصیت بوزایی مواد وقتی که در معرض امواج مافوق صوت یا امواج کوتاه قرار می گیرد تغییر می یابد .
.معمولا رطوبت باعث تداوم و تشخیص بهتر بو ها می شود .
.احساس بو معمولا بر اثر واکنش های کاتالیزوری صورت می گیرد.
.مشخصات عمومی مولکولها ی مولد بو
بعضی از مشخصه های عمومی و مولکولهای تولید کننده بو که در تصمیم گیری  برای جلوگیری از پیدایش بو یا کنترل آن تاثیر دارد به شرح زیر است :
.ترکیباتی که از مولکولهای متفاوت تشکیل شده است ممکن است بوی مشابه داشته باشد مثلا کافور و الکل سیلیکونی با وجود تفاوت ساختمان مولکولی بوی یکسانی دارند .
.ترکیباتی که ساختمان مولکولی بسیار مشابهی دارند ممکن است بوهای متفاوت داشته باشد البته در هر حال وقتی که تفاوت ساختمان مولکولی ناچیز است تفاوت بوها هم ناچیز است .
.عناصری که به طور مستقل در طبیعت یافت می شود معمولا در شرایط عادی بی بو هست .
.تا کنون هفت عنصر مستقل که مولد بو هست (البته در طبیعت بطور مستقل یافت نمی شود ) شناخته شده است این عناصر عبارت است از فلئور کلر برم ید فسفر آرسنیک و ازن این عناصر فقط دو نوع بو تولید می کند : بوی هالوژنی و بوی سیر که البته این بوها احتمالا جزء بوهای اصلی و خالص هست .
.عناصر بودار معمولا دارای ظرفیت بالا می باشد هالوژن ها در گروه 7 اکسیژن (ازن)در گروه 6 و فسفر و آرسنیک در گروه 5 جدول تناوبی عناصر قرار دارد.
.خاصیت غیر فلزی با خاصیت بوزایی ارتباط تنگاتنگ دارد عناصری که در قسمت های تحتانی رده بندی نیروهای الکترو شیمیائی عنصرها قرار دارد معمولا بو تولید می کند .
.خاصیت فلزی عناصر با خاصیت بوزایی در تضاد است .عناصر گروه 1و2 جدول تناوبی و عناصر موجود در بخش فوقانی سری های الکترو شیمیائی معمولا بی بو هست .
.ترکیبات گوگرد سلنیم و تلوریوم معمولا بویی شبیه مواد فاسد شده دارد در حالی که ترکیب مشابه اکسیژنی آنها بی بو است .
.ترکیبات فسفر بیسموت و آرسنیک بویی شبیه بوی سیر دارد .
.ایزومر های خطی و زنجیره ای شاخه دار پارافین ها بویی شبیه یکدیگر دارد.
.وجود یک اتم کربن نوع سوم معمولا بویی شبیه بوی کافور را سبب می شود .
.اثربوی ناشی از مواد فنلی بسیار قوی است و معمولا بر بوی ناشی از گروههای اتر الکیلی و گروه آمینو غلبه می یابد.
.وجود یک گروه هیدروکسیلی مثل الکل آلیفاتیک معمولا باعث کاهش یا توقف بو می شود
.اسید های معطر معمولا فاقد بو هست در حالی که اکثر اسیدهای آلیفاتیک بر حسب مقدار فراریت بو تولید می کند .
.ترکیبات معطر آلی کاملا احیاء شده (ترکیبات حلقوی اشباع شده ) بویی شبیه بوی مواد چرب دارد و مثلا بوی سیکلو هگزان و بوی اسید هگزاهید رو بنزنی مشابه است .
.ترکیبات آلی که در ساختمان حلقوی آنها متجاوز از یک نوع اتم وجود دارد و کاملا احیاء شده هست بویی شبیه بوی مواد دارد .
.استرها (ترکیبات حاصل ترکیب یک الکل با یک اسید آلی ) معمولا رایحه مطبوعی شبیه بوی میوه ها تولید می کند
.مواد بوزایی که خاصیت فرار بودن و میل به انجام واکنش های شیمیائی آن قوی تر است بوی قوی تری تولید می کند و بالعکس .
.استر های دی اسید ها رایحه معطر و استر های دی هیدریک الکل ها بوی نامطبوع ملایم دارد
.« لاکتون ها » بوی مطبوعی شبیه بوی استر دارد .
.ترکیبات هالاید الکیل ها بوی شیرین و دل نشین دارد که با افزایش وزن اتمی هالوژن ها (از کلر به برم و از برم به ید )شدید تر می شود . وجود دو یا سه  اتم هالوژن اثر بویایی را افزایش می دهد
.« آمین ها» در غلظت های زیاد بوی آمونیاکی و در غلظت کم بوی ماهی می دهد .
.ترکیبات نیتروژن معمولا بویی شبیه بوی حیوان دارد و ترکیبات فاقد نیتروژن معمولا بوی مذکور را ندارد
.وجود اکسیژن در ترکیبات غالبا باعث تولید بوی خوش می شود (مثل نیترات استر ها و لاکتون ها )
.بیشتر « نیتریل ها »بویی شبیه بوی بادام تلخ تولید می کند .
.ترکیباتی که درآن یک عنصر با ظرفیتی کمتر از حداکثر ظرفیتش هست معمولا بوی نامناسب دارد (مثل هیدروژن سولفوره و الکل ها ی گوگرد دار ).
.ترکیبات آرسنیک معمولا بویی شبیه بوی سیر یا بوی بد دارد به استثنا ء وقتی که اسید عضوی از یک حلقه ناهمگن باشد .
.معمولا وقتی ترکیبات اتر و استر مخلوط می شود بوی گروه استر ها غالب است .
.معمولا ایجاد یک شاخه روی زنجیره ساختمانی مواد تولید بو را تشدید می کند
.معمولا رابطه معینی بین بوی ایزومر ها و تفاوتهای مهم سازه ای مواد وجود ندارد .
.ایزومر هایی که سازه مشابه دارد معمولا بویی شبیه یکدیگر تولید می کند و باافزایش اختلاف در سازه های مولکولی بوی تولید شده نیز تغیییر می یابد
.موقعیت یک زنجیره جنبی در ساختمان یک ترکیب بربوی تولیدی آن اثر می گذارد و هر چه زنجیره جنبی به یک گروه قطبی نزدیکتر باشد بوی تولید شده قوی تر است
.موقعیت ایزومریسم در حلقه بنزنی بر مقدار تولید بو اثر کاملا مشخصی دارد مثلا «اتر های ارتوبایفینل »دارای بو و «اتر های پارا –بایفینل » فاقد بو هست .
.ترتیب 1،3و4 در حلقه بنزنی معمولا باعث تولید بوی مطبوع می شود مگر وقتی که وزن مولکولی گروه جانشین شده زیاد باشد .
.«جانشینی پارا » اغلب باعث تولید بویی شبیه بوی ملایم بادیان دومی می شود
.«جانشینی –متا » معمولا باعث تشدید و تندی بو می شود .
.« جانشینی –ارتو» غالبا باعث تولید بویی شبیه بوی گل ها می شود .
.وقتی که متیل و کلر به عنوان جانشین وارد حلقه بنزنی می گردد تاثیر کلر در تولید بو بیش از اثر متیل است .
·بوی یک ترکیب معطر جانشین شده بیش از آنکهبه ماهیت آن وابسته باشد به موقعیت آن بستگی دارد
·«استر و ایزومر ها»ممکن است بوهای متفاوتی داشته باشد ولی این تفاوت چندان زیاد نیست .
·در نهایت می توان نتیجه گیری کرد که مقدار و نوع بو از طریق ترتیب سازه ای مولکولها قابل تعیین است وقتی که رادیکال های مولد بو ترتیب عمومی را اصلاح می کند اثر شان در مرتبه ثانوی خواهد بود البته مشکل اصلی به موضوع رده بندی ماهیت بوها مربوط می شود و اگر این مشکل بر طرف گردد و تعریف واقعی کیفیت یک بو مسیر شود می توان با منطق و دقت کافی بی نظمی در ترتیب را کاهش داد و رابطه ای بین بو و ساختار شیمیائی مواد را دقیقا آشکار کرد .
تولید بو در تاسیسات فاضلاب شهری
تاسیسات فاضلابی باید به گونه ای طراحی و اجرا شود که احتمال تولید بو در آنها وجود نداشته باشد اما در مواردی که به لحاظ مسایل فنی و اقتصادی نمی توان از تولید بو جلوگیری کرد باید برای کنترل بو چاره اندیشی شود .
برای ممانعت از تولید بو در تاسیسات فاضلاب شهری آسانترین روش جلوگیری از ماندن طولانی فاضلاب  در شرایط بی هوازی است . علاوه بر این باید از پراکندگی مواد معلق فاضلاب در سطح زمین و ته نشین شدن آن در تاسیسات فاضلابی جلوگیری کرد . میزان تولید بو در واحدهای مختلف تاسیسات فاضلاب همواره یکسان نیست و امکان تولید بو با افزایش دمای محیط و افزایش ضریب رشد ویژه باکتری های اختیاری و بی هوازی افزایش می یابد . در واحد هایی چون برکه های تثبیت اختیاری که یک لایه هوازی سطح لایه بی هوازی را می پوشاند خطر تولید بو به حداقل می رسد زیرا در این واحدها بیشتر گازهای مولد بو به هنگام عبور لایه هوازی تغییر ماهیت می دهد و خاصیت بو زایی خود را از دست می دهد . خوشبختانه در سالهای اخیر برای تغییر ماهیت ترکیبات مولد بو در واحد های تصفیه خانه فاضلاب شهری از تکنیکهای ساده و کم هزینه با بازده بالا با موفقیت بهره گیری شده است . صافی های بیولوژیکی که به  آن  اشاره خواهد شد نمونه یی از این دست است.با بهرهگیری از این تکنیک ها تغییر ماهیت گازهای مولد بو و تبدیل به آن به گازهای فاقد بو به آسانی قابل انجام است .
2-1 منابع اصلی تولید کننده بو در تاسیسات فا ضلاب شهری       
 اسامی و خواص مهم عناصر و ترکیبات مولد بو در تاسیسات فاضلاب شهری در جدول شماره 1 آمده است . این ترکیبات ممکن است در فاضلاب شهری لجن حاصلاز تصفیه فاضلاب و یادر فاضلاب صنایعی که به فاضلاب شهری وارد می شود وجود داشته و یا در اثر تجزیه ترکیبات موجود در فاضلاب در غیاب اکسیژن در بخشهای مختلف تاسیسات فاضلاب شهری تولید شود . تولید بو در تاسیسات فاضلاب شهری معمولا ماحصل فعالیتهای بیولوژیکی است . در اغلب موارد در نتیجه تجزیه مواد آلی نیتروژن دار و مواد آلی گوگرد دار توسط باکتری های بی هوازی بو تولید می شود . گاز تولید شده از فاضلاب شهری که اصطلاحا به آن گاز «لوله فاضلاب » می گویند . معمولا از متان دی اکسید کربن هیدروژن سولفوره هیدروژن و آمونیاک تشکیل شده است. در گاز «لوله فاضلاب » مقادیر زیادی از مواد بسیار بدبو نظیر استکولها  انیدول ها و مرکاپتانت ها آمین ها و ترکیباتی از این قبیل وجود دارد. جدول شماره 1-1 مشخصات مهم این ترکیبات را نشان می دهد.
تولید ترکیبات مولد بو در هر نقطه از تاسیسات فاضلاب شهری که فاضلاب یا مواد جامد آن برای مدتی در شرایط بی هوازی باقی بماند امکان دارد . باقی ماندن مواد تحت شرایط بی هوازی ممکن است در نتیجه ایجاد کف رسوب و یا مواد معلق باشد علاوه بر این وجود کف آب غلیظ در سطح فاضلاب از نفوذ اکسیژن هوا به داخل آن جلوگیری و سرعت تجزیه مواد در شرایط بی هوازی را تشدید می کند
تجزیه مواد آلی توسط باکتری ها (به استثنا ء باکتری های گونه سینوباکتریا که قادر به انجام فرآیند نور ساخت «فتوسنتز» هستند) از طریق واکنشهای اکسید اسیون و احیاء انجام می شود . در این واکنش ها معمولا ماده آلی با از دست دادنالکترون اکسید می شود . چنانچه اکسیژن محلول وجود داشته باشد اکسیژن به عنوان گیرنده الکترون عمل می کند . در غیاب اکسیژن نیتروژن نیتراتی به عنوان گیرنده الکترون عمل کرده و به گاز نیتروژن یا آمونیاک تبدیل می شود . پس از اتمام نیترات گوگرد سولفاتی به عنوان گیرنده الکترون عمل کرده و به هیدروژن سولفوره تبدیل می شود . این مرحله در حقیقت ابتدای مرحله عفونی شدن فاضلاب است . پس از تمام شدن سولفات کربن موجود در کربنات به عنوان گیرنده الکترون عمل کرده و به گاز متان تبدیل می شود . با تمام شدن کربنات فرآیند تخمیر مواد آلی شروع می شود . در هنگام تخمیر بخشی از عناصر موجود در مواد آلی به عنوان دهنده الکترون و بخش دیگر به عنوان گیرنده الکترون عمل می کنند . (جدول شماره 2-2 )
مواد کوچک مولکولی که از اکسید اسیون مواد پلیمری بزرگ مولکول فاضلاب در مراحل تخمیر اسیدی حاصل می شود غالبا مولد بو ی بد هست . اضافی کردن مواد پلیمری برای عمل آوری لجن قبل از تغلیظ یا آبگیری این فرآیند را تشدید می کند. همچنین برای احتراق کامل گازهای تولید کننده بو در دستگاههای لجن سوز به حرارت بسیار بالا نیاز است . احتراق ناقص مواد آلی در حرارت های پایین سبب  می شود که مقداری گاز بد بو در لجن سوز ها تولید و به هوا وارد شود .
مواد مولد بو غالبا در سطوح تیره ناصاف و متخلخل جذب شده و برای مدتهای بسیار طولانی حتی پس از شستشوی  آنها در آنجا باقی مانده و تولید بو می کنند . دیوار و سقف تصفیه خانه ها لباس کارکنان و اتومبیل های ورودی به تصفیه خانه از جمله محل هایی است که مواد مولد بو در آنها جذب شده و برای مدت ها بو ایجاد می کند . جدول شماره 2-3 محلهای تولید یا تجمع مواد بد بو در تصفیه خانه های فاضلاب  را نشان می دهد .
2-1-1 سولفید هیدروژن (هیدروژن سولفوره )
در مدفوع انسان مقداری گوگرد و در آب شرب معمولا مقداری سولفات وجود دارد . بنابراین غلظت این مواد در فاضلاب شهری در حدی است که گوگرد کافی به صورت آلی یا معدنی  برای مصرف باکتری های احیاء کننده سولفات و تولید گاز سولفید هیدروژن وجود دارد .
سولفید هیدروژن با فرمول H2S یکی از متداول ترین گازهای بد بویی است که در شبکه جمع آوری و یا در تصفیه خانه فاضلاب تولید می شود . همانگونه که قبلا گفته شد در غیاب اکسیژن و پس از اتمام نیترات سولفات به عنوان گیرنده الکترون عمل کرده و به گاز سو لفید هیدروژن احیاء می شود .

جدول 2-2 سیستم های تولید ADP

    ATPانرژی+فسفات ADP

الف :   فتو سنتز

محصول  نهایی

گیرنده هیدروژن(الکترون )یا اکسید کننده

عنوان فرآیند

ب:

اکسیداسیون و

احیاء بیولوزیکی

گاز کربنیک  آب  نیترات

سولفات  فسفات

اکسیژن مولکولی محلول

1- تنفس

گاز نیتروژن گاز آمونیاک

گا زهیدروژن سولفوره

نیتروژن نیتراتی

گوگرد سولفاتی

کربن کربناتی

2- تنفس بی هوازی

- احیاء نیترات

- احیاء سولفات 

-  احیاء کربنات

اتانول گاز کربنیک 

اسیدهای چرب هیدروژن

ماده آلی به عنوان دهنده و گیرنده (الکترون )عمل میکند

3- تخمیر (به شکلهای مختلف

حلالیت این گاز در فاضلاب خانگی بسیار بالا است . به طوری که در دمای 30 درجه سلسیوس حدود 2800 میلی گرم و در 5 درجه سلسیوس حدود 5650 میلی گرم از آن در هر لیتر فاضلاب حل می شود . گاز سولفید هیدروژن بسیار بد بو است و بویی شبیه بویی تخم مرغ گندیده دارد . این گاز شدیدا سمی و بسیار خورنده است . گاز سولفید هیدروژن در جداره بالای خطوط جمع آوری و انتقال فاضلاب و سقف مخازن نگهداری فاضلاب جمع و باکتریهای اکسید کننده گوگرد آن را به اسید سولفریک تبدیل می کنند که خورندگی آن بسیار بالا است سمیت این گاز در حد سمیت گاز سیانید هیدروژن (  (HCNاست .

اگر غلظت گاز سولفید هیدروژن در هوا به 225 قسمت در میلیون برسد موجب مرگ انسان خواهد شد . حداکثر غلظت مجاز هشت ساعته سولفید هیدروژن حدود 20 قسمت در میلیون است. وقتی که غلظت سولفید هیدروژن نسبتا بالا باشد انسان برای چند لحظه بوی آن را تشخیص می دهد ولی این گاز بلافاصله سیستم بویایی را فلج کرده و انسان قادر به تشخیص بوی آن نخواهد بود . این ویژگی موجب مرگ انسان در اثر استشمام این گاز می شود .
در PH حدود 9متجاوز از 99 در صد سولفید هیدروژن در
آب بصورت یون هیدروژن سولفید (( HS-حل می شود . در PHحدود 5 فقط یک درصد از این گاز در آب یونیزه می شود . بنابراین مشکل تولید بو توسط گاز سولفید هیدروژن در pHهای قلیایی به حداقل و در PHهای اسیدی به حداکثر می رسد. معمولا اگر PH فاضلاب شهری بیش از 8 باشد مشکل تولید بو توسط سولفید هیدروژن جدی نخواهد بود .
بهمین دلیل است که اختلاط آهک با فاضلاب می تواند در کنترل بو مؤ ثر باشد

آبهای زیرزمینی - جمعه بیست و دوم بهمن 1389
کاویتاسیون در سیالات - جمعه بیست و دوم بهمن 1389
گزارش موردي تهديد رودخانه حبله رود گرمسار بوسيله آلاينده هاي نفتي و… - جمعه بیست و دوم بهمن 1389
داروهایی از فاضلاب و خاک - جمعه بیست و دوم بهمن 1389
آب های فانتزی - پنجشنبه بیست و یکم بهمن 1389
تصفیه آب با امکانات محدود - پنجشنبه بیست و یکم بهمن 1389
Piping پایپینگ - پنجشنبه بیست و یکم بهمن 1389
تصفیه آب و فاضلاب - چهارشنبه بیستم بهمن 1389
راهنمای نمونه برداری و انجام آزمایشات الزامی تصفیه خانه های فاضلاب - چهارشنبه بیستم بهمن 1389
اندازه گیری تری‌ نیتروتولوئنِ(TNT)در آب - چهارشنبه بیستم بهمن 1389
سختی آب Hardness - سه شنبه نوزدهم بهمن 1389
آموزش کامل اتوکد - سه شنبه نوزدهم بهمن 1389
فاضلاب و مسائل مربوط به آن - سه شنبه نوزدهم بهمن 1389
نیروهای هیدرواستاتیک - دوشنبه هجدهم بهمن 1389
نقش آب در انتقال بيماري ها - دوشنبه هجدهم بهمن 1389
مروری بر تحلیل فراوانی در هیدرولوژی - دوشنبه هجدهم بهمن 1389
فاضلاب صنعتی - دوشنبه هجدهم بهمن 1389
آزمایش میکروبی آب - یکشنبه هفدهم بهمن 1389
دستورالعمل بهره برداری و نگهداری از شبکه های جمع آوری فاضلاب شهری - یکشنبه هفدهم بهمن 1389
کلیات تصفیه فاضلاب - یکشنبه هفدهم بهمن 1389
آلودگی های آب - شنبه شانزدهم بهمن 1389
دستورالعمل حفاظت و ایمنی کار در بهره برداری و نگهداری تاسیسات برقی و مکانیکی ایستگاه های پمپاژ و چاه - شنبه شانزدهم بهمن 1389
خواص غیرعادی آب - شنبه شانزدهم بهمن 1389
طرح تصفیه خانه فاضلاب شهر مراغه - شنبه شانزدهم بهمن 1389
آزمايش التور در آب و فاضلاب - جمعه پانزدهم بهمن 1389
راهنمای ثبت گزارش روزانه بهره برداری تصفیه خانه آب ( سیستم های پولساتور - اکسیلاتور-انعقاد ) - جمعه پانزدهم بهمن 1389
آب - جمعه پانزدهم بهمن 1389
روش های خالص سازی آب با به کارگیری فناوری نانو - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
20 نکته در مورد آب - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
شوری در خاک و آب - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
آب معدني - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
سیستم زهکشی چند جریانه آب و فاضلاب - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
مطالبی از دنياي آب - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
زلزله و آلودگي آب هاي زيرزميني - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
تاریخچه شرکت آب و فاضلاب استان کهگیلویه و بویر احمد - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
بتن ریزی در زیر آب - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
گیاه پالایی - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
راهنمای بهره برداری از حوضهای زلال ساز مرکب (نوع پولساتور) - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
PCBs - پنجشنبه چهاردهم بهمن 1389
بالانتلیوم کولای - چهارشنبه سیزدهم بهمن 1389
شیگلا shigella - چهارشنبه سیزدهم بهمن 1389
آرسنيك - چهارشنبه سیزدهم بهمن 1389
مجموعه مستندات علمی و اجرایی ( دستورالعمل ، استاندارد و ... ) بخش کنترل کیفیت و بهداشت آب و فاضلاب ش - چهارشنبه سیزدهم بهمن 1389
تصفیة فاضلاب و محیط زیست - چهارشنبه سیزدهم بهمن 1389
تصفية فاضلاب بهداشتي - سه شنبه دوازدهم بهمن 1389
دستورالعمل برآورد و تخمین آب به حساب نیامده غیرفیزیکی - سه شنبه دوازدهم بهمن 1389
پمپ های فاضلاب - سه شنبه دوازدهم بهمن 1389
آیا می دانید تصفیه آب و فاضلاب - دوشنبه یازدهم بهمن 1389
معرفی رشته عمران - آب و فاضلاب - دوشنبه یازدهم بهمن 1389
كاربرد GIS در صنعت آب و فاضلاب - دوشنبه یازدهم بهمن 1389

اندازه گيري هدايت الكتريكي آب - جمعه بیست و چهارم دی 1389
تعيين ‌اكسيد كلسيم ‌‌به ‌روش‌وزني - جمعه بیست و چهارم دی 1389
واحدهای اندازه گیری و معادل آنها - جمعه بیست و چهارم دی 1389
لیست معرفهای شیمیائی و تهیه محلول آن - جمعه بیست و چهارم دی 1389
شستشوی ظروف آزمایشگاهی - جمعه بیست و چهارم دی 1389
كاغذ صافي - جمعه بیست و چهارم دی 1389
اندازه گيري سختی آب - جمعه بیست و چهارم دی 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب