سعی بر آن است که مطالب مرجع تخصصی آب و فاضلاب شامل مسایل ، مقالات و اخبار عمران آب و فاضلاب,آب و فاضلاب و به صورت تخصصی فرآیند های تصفیه آب و فاضلاب،مهندسی آب و فاضلاب و صنعت آب و فاضلاب باشد.
دانشنامه آنلاین آب و فاضلاب
رشته های مرتبط:مهندسی عمران آب و فاضلاب،مهندسی تکنولوژی آب و فاضلاب،مهندسی آب و فاضلاب،محیط زیست،مهندسی بهداشت محیط،مهندسی آب،مهندسی شیمی و...
امیرحسین ستوده بیدختی
,.
زرنا در جلوگیری از تبخیر و اتلاف آب زراعي در روستاهای استان یزد
۱۳۸۹/۱۲/۱۷
13:55
|
زرنا در جلوگیری از تبخیر و اتلاف آب زراعي در روستاهای استان یزد
مقدمه:
زرنا (zorna) یکی از سازه های جالب مهندسی است که برای جلوگیری از اتلاف آب کشاورزی در روستاهای استان یزد کاربرد فراوان داشته و هم اکنون نیز در خیلی از روستاها مورد استفاده است.این سازه برای انتقال آب کشاورزی از نقطه ای به نقطه دیگر مورد استفاده بوده است. زرنا به مجموعه‌ای کانال زیرزمینی و چاههای رابط آن با بیرون و دریچه آبگیر اولیه گفته می‌شود که موجب انتقال آب زراعی از نقطه‌ای به نقطه دیگر از طریق ممر زیرزمینی می باشد.کشاورزان یزدی به طور معمول برای انتقال آب در فواصل بیشتر از 1000 متراز مسیرها و راهروهای زیرزمینی استفاده می کردند و اگر شیب زمین اجازه می‌داد آب را از طریق چاه اولیه زرنا به درون کانال زیر زمینی هدایت و آب را در کشتزار یا روستاهای خود مظهر می‌نمودند(طبق شكل). گاهی چندین زرنا به صورت متوالی ایجاد و انتقال آب انجام می شده است. در حقیقت زرنا یک کانال انتقال آب زیرزمینی بوده که برای جریان آب از نقطه‌ای به نقطه دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفته و بسته به شیب زمین،عمق و طول آن متفاوت بوده و گاهی چند زرنای متوالی ایجاد می شد تا عمق آن زیاد نشود.هم اکنون نیز در استان یزد صدها زرنا برای انتقال آب کشاورزی مورد استفاده است. اولین بار کلمه زرنا در مقاله ای تحت عنوان واژگان قنات معرفی شده است(1).
اهداف انتقال آب از مسیر زرنا:
انتقال آب در کانال های زیرزمینی در هوای گرم و خشک تابستان موجب جلوگیری از تبخیر آب از سطح کانالها بوده و تا حد زیادی موجب حفظ آب در برابر تبخیر شدید مناطق کویری و بیابانی می شود و مقدار این صرفه جویی قابل توجه بوده است.
میزان تلفات آب در کانالهای سطحی تابعی از طول کانال و عرض آن، شدت تبخیر از سطح آزاد آب و همچنین طول خاک خیس شده در دو طرف کانال و شدت تبخیر ازسطح خاک خیس شده و عرض نشت آب در اراضی اطراف می باشد که می توان به صورت زیر نشان داد:
E=L1 W1 P1 + L2 W2 P2
مقدار کل تبخیر=E
طول کانال=L1
عرض کانال=W1
تبخیر آزاد=P1
طول اراضی مجاور دو طرف کانال=L2
متوسط عرض خاک خیس شده دو طرف کانال=W2
متوسط تبخیر از سطح خاک خیس شده دو طرف کانال=P2
زرنا موجب حفاظت از آب در برابر برداشتهای غیر مجاز و آلودگی آب توسط انسان و حیوانات بوده و آب گوارا و بهداشتی را به روستا یا مزرعه انتقال می‌داده است.
زرنا موجب جلوگیری از آلوده شدن آب به تخم علف های هرز در مقایسه با کانالهای روباز بوده است.
زرنا موجب جلوگیری از گرم شدن آب قنات در فصل تابستان بوده و آب خنک را به مزرعه و باغات منتقل می نموده که آبیاری با آب خنک برای باغات و مزارع در دل کویر نعمت بزرگی بوده و موجب طراوت باغات و صرفه جویی در مصرف آب و کاهش تعرق گیاهی و طولانی‌تر شدن دور آبیاری می‌گردد. در تابستان زرنا باعث می شود که در مقایسه با کانال های انتقال معمولی آب سردتر به مزرعه برسد و این موضوع در افزایش دور آبیاری و صرفه جویی آب موثر می‌باشد و بالعکس انتقال آب از مسیر زرناها در فصل زمستان موجب جلوگیری از سرد شدن آب می‌باشد و در فصل زمستان آب قنات با توجه به سرمای سوزان مناطق کویری خیلی گرمتر در آبادی مظهر می شده و برای مصارف شرب و بهداشت مطلوب بوده است.
استفاده از زرنا مانع از رشد انواع جلبکها و ریشه درختان در مسیر انتقال بوده و زحمت لایروبی را کم می کرده است. حفاظت از حریم مسیر انتقال آب زرنا نسبت به کانالهای سطحی آسانتر بوده و استهلاک آن کمتر بوده است.
ریزش آب به درون زرنا موجب هوادهی بیشتر به آب بوده و کیفیت آب بهتر می شده است.
البته طبق فرمايشات دكتر قمرنيا عضو هيئت علمي گروه آب دانشگاه رازي تفاوت عمده زرنا با قنات گذشته از شيب آن، منبع آن مي‌باشد كه در زرنا خلاف قنات آب‌هاي سطحي همچون رودخانه را هدايت مي‌كند.
Citrate Test (تست سیترات) - چهارشنبه پنجم آبان 1389
راهکار های عمومی کاهش آلودگی آب - چهارشنبه پنجم آبان 1389
نقش فلزات در آلودگي محيط زيست - سه شنبه چهارم آبان 1389
MR-VP Tests - سه شنبه چهارم آبان 1389
Starch Hydrolysis(تست هیدرولیز نشاسته) - دوشنبه سوم آبان 1389
در دانشگاه تبريز صورت گرفت :حذف آلاينده‌هاي آب با کمک نانو - دوشنبه سوم آبان 1389
سيمان با‌استفاده از لجن آلوده نفتي - یکشنبه دوم آبان 1389
مقدمه:
زرنا (zorna) یکی از سازه های جالب مهندسی است که برای جلوگیری از اتلاف آب کشاورزی در روستاهای استان یزد کاربرد فراوان داشته و هم اکنون نیز در خیلی از روستاها مورد استفاده است.این سازه برای انتقال آب کشاورزی از نقطه ای به نقطه دیگر مورد استفاده بوده است. زرنا به مجموعه‌ای کانال زیرزمینی و چاههای رابط آن با بیرون و دریچه آبگیر اولیه گفته می‌شود که موجب انتقال آب زراعی از نقطه‌ای به نقطه دیگر از طریق ممر زیرزمینی می باشد.کشاورزان یزدی به طور معمول برای انتقال آب در فواصل بیشتر از 1000 متراز مسیرها و راهروهای زیرزمینی استفاده می کردند و اگر شیب زمین اجازه می‌داد آب را از طریق چاه اولیه زرنا به درون کانال زیر زمینی هدایت و آب را در کشتزار یا روستاهای خود مظهر می‌نمودند(طبق شكل). گاهی چندین زرنا به صورت متوالی ایجاد و انتقال آب انجام می شده است. در حقیقت زرنا یک کانال انتقال آب زیرزمینی بوده که برای جریان آب از نقطه‌ای به نقطه دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفته و بسته به شیب زمین،عمق و طول آن متفاوت بوده و گاهی چند زرنای متوالی ایجاد می شد تا عمق آن زیاد نشود.هم اکنون نیز در استان یزد صدها زرنا برای انتقال آب کشاورزی مورد استفاده است. اولین بار کلمه زرنا در مقاله ای تحت عنوان واژگان قنات معرفی شده است(1).
اهداف انتقال آب از مسیر زرنا:
انتقال آب در کانال های زیرزمینی در هوای گرم و خشک تابستان موجب جلوگیری از تبخیر آب از سطح کانالها بوده و تا حد زیادی موجب حفظ آب در برابر تبخیر شدید مناطق کویری و بیابانی می شود و مقدار این صرفه جویی قابل توجه بوده است.
میزان تلفات آب در کانالهای سطحی تابعی از طول کانال و عرض آن، شدت تبخیر از سطح آزاد آب و همچنین طول خاک خیس شده در دو طرف کانال و شدت تبخیر ازسطح خاک خیس شده و عرض نشت آب در اراضی اطراف می باشد که می توان به صورت زیر نشان داد:
E=L1 W1 P1 + L2 W2 P2
مقدار کل تبخیر=E
طول کانال=L1
عرض کانال=W1
تبخیر آزاد=P1
طول اراضی مجاور دو طرف کانال=L2
متوسط عرض خاک خیس شده دو طرف کانال=W2
متوسط تبخیر از سطح خاک خیس شده دو طرف کانال=P2
زرنا موجب حفاظت از آب در برابر برداشتهای غیر مجاز و آلودگی آب توسط انسان و حیوانات بوده و آب گوارا و بهداشتی را به روستا یا مزرعه انتقال می‌داده است.
زرنا موجب جلوگیری از آلوده شدن آب به تخم علف های هرز در مقایسه با کانالهای روباز بوده است.
زرنا موجب جلوگیری از گرم شدن آب قنات در فصل تابستان بوده و آب خنک را به مزرعه و باغات منتقل می نموده که آبیاری با آب خنک برای باغات و مزارع در دل کویر نعمت بزرگی بوده و موجب طراوت باغات و صرفه جویی در مصرف آب و کاهش تعرق گیاهی و طولانی‌تر شدن دور آبیاری می‌گردد. در تابستان زرنا باعث می شود که در مقایسه با کانال های انتقال معمولی آب سردتر به مزرعه برسد و این موضوع در افزایش دور آبیاری و صرفه جویی آب موثر می‌باشد و بالعکس انتقال آب از مسیر زرناها در فصل زمستان موجب جلوگیری از سرد شدن آب می‌باشد و در فصل زمستان آب قنات با توجه به سرمای سوزان مناطق کویری خیلی گرمتر در آبادی مظهر می شده و برای مصارف شرب و بهداشت مطلوب بوده است.
استفاده از زرنا مانع از رشد انواع جلبکها و ریشه درختان در مسیر انتقال بوده و زحمت لایروبی را کم می کرده است. حفاظت از حریم مسیر انتقال آب زرنا نسبت به کانالهای سطحی آسانتر بوده و استهلاک آن کمتر بوده است.
ریزش آب به درون زرنا موجب هوادهی بیشتر به آب بوده و کیفیت آب بهتر می شده است.
البته طبق فرمايشات دكتر قمرنيا عضو هيئت علمي گروه آب دانشگاه رازي تفاوت عمده زرنا با قنات گذشته از شيب آن، منبع آن مي‌باشد كه در زرنا خلاف قنات آب‌هاي سطحي همچون رودخانه را هدايت مي‌كند.
( بخشي از تحقيق محمدعلی دهقانی تفتی کارشناس ارشد بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد)
ایزوترم لانگمیر(Langmuir isotherm) - شنبه بیستم فروردین 1390
نیکل و تاثیرات آن بر انسان - شنبه بیستم فروردین 1390
كلریناسیون - جمعه نوزدهم فروردین 1390
آلودگي هاي زيست محيطي - جمعه نوزدهم فروردین 1390
نیترات چیست و چگونه وارد آب می‌شود؟ - جمعه نوزدهم فروردین 1390
آلاینده های آب - جمعه نوزدهم فروردین 1390
انواع و کاربرد حوضچه های ته نشینی و انواع و کاربرد الکها و صافی ها - جمعه نوزدهم فروردین 1390
آب معدنی مزایای بیشتری دارد یا آب لوله کشی؟! - جمعه نوزدهم فروردین 1390
کاربرد ازن در تصفیه آب آشامیدنی - جمعه نوزدهم فروردین 1390
آب رسانی برای دیگ بخار - جمعه نوزدهم فروردین 1390
در خرید آب معدنی دقت کنید - جمعه نوزدهم فروردین 1390
درباره " وبا " یا "CHOLERA" بیشتر بدانیم - جمعه نوزدهم فروردین 1390
چند نکته درباره پارچهای فیلتردار - جمعه نوزدهم فروردین 1390
تاثیر آبیاری با پسباب بر برخی ویژگی های چمن ژاپنی دربافت های مختلف خاک - جمعه نوزدهم فروردین 1390
تولید بتنی با توانایی تصفیه آب وهوا در ایران جلوه دیگری از فناوری نانو - جمعه نوزدهم فروردین 1390
آب، خشکسالی و تعیین قیمت - جمعه نوزدهم فروردین 1390
محاسبه سایز لوله های آبسرد و گرم مصرفی - جمعه نوزدهم فروردین 1390
تعیین دبی آب حامل بار گرمایی و سرمایی - جمعه نوزدهم فروردین 1390
بوستر پمپ - جمعه نوزدهم فروردین 1390
مزایای سیستم لوله كشی كلكتوری - جمعه نوزدهم فروردین 1390
شبكه آب رسانی - جمعه نوزدهم فروردین 1390
جدول استاندارد خروجي فاضلاب ها - جمعه نوزدهم فروردین 1390
شبکه های فاضلاب - جمعه نوزدهم فروردین 1390
تصفيه پساب هاي صنعت آبكاري - جمعه نوزدهم فروردین 1390
فلزات سنگین در فاضلاب - جمعه نوزدهم فروردین 1390
وبا - سه شنبه شانزدهم فروردین 1390
سالمونلازیس - سه شنبه شانزدهم فروردین 1390
شيگلا - سه شنبه شانزدهم فروردین 1390
يرسينيا انتروكوليتيكا - سه شنبه شانزدهم فروردین 1390
طرح و محاسبه سپتیک تانک - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
لوله های مورد استفاده در شبکه جمع آوری فاضلاب - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
خوردگی میکروبیولوژی و نحوه کنترل آن - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
سیستم های بالابری در چاه - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
پرآب ترین جلگه ایران کلافه از پیامد های سدسازی - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
کمبود آب یک میلیارد نفر از ساکنان زمین را تهدید می کند - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
سدسازی تنها راهکار تأمین آب نیست - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
روشهای آبرسانی - شنبه سیزدهم فروردین 1390
دانلود متون آموزشی در زمینه آب و فاضلاب - شنبه سیزدهم فروردین 1390
کنترل کیفیت آب های آشامیدنی - شنبه سیزدهم فروردین 1390
شاخص های آب آشامیدنی - شنبه سیزدهم فروردین 1390
کاربرد سیستم HACCP راهبردی نوین در کنترل کیفیت آب آشامیدنی - شنبه سیزدهم فروردین 1390
تامین آب و مدیریت مصرف در عصر جدید - شنبه سیزدهم فروردین 1390
آب، فقر و توسعه - شنبه سیزدهم فروردین 1390
تهیه آب برای صنعت - جمعه دوازدهم فروردین 1390
املاح آب و ارزش تغذیه‌ای آن‌ها - جمعه دوازدهم فروردین 1390
شبكه فاضلاب شهري در پيشگيري از اسهال كودكان نقش محوري دارد - جمعه دوازدهم فروردین 1390
بررسی روش های خالص سازی آب با به کارگیری فناوری نانو - جمعه دوازدهم فروردین 1390
ايمني وبهداشت ساختمان واحد كلرزني در تصفيه خانه ها - جمعه دوازدهم فروردین 1390
46 راه براي صرفه جويي و مصرف بهينه آب - جمعه دوازدهم فروردین 1390
مديريت كلرزني آب آشاميدني - جمعه دوازدهم فروردین 1390
Citrate Test (تست سیترات) - چهارشنبه پنجم آبان 1389
راهکار های عمومی کاهش آلودگی آب - چهارشنبه پنجم آبان 1389
نقش فلزات در آلودگي محيط زيست - سه شنبه چهارم آبان 1389
MR-VP Tests - سه شنبه چهارم آبان 1389
Starch Hydrolysis(تست هیدرولیز نشاسته) - دوشنبه سوم آبان 1389
در دانشگاه تبريز صورت گرفت :حذف آلاينده‌هاي آب با کمک نانو - دوشنبه سوم آبان 1389
سيمان با‌استفاده از لجن آلوده نفتي - یکشنبه دوم آبان 1389