روش نمونه برداري آب

درحال مشاهده: روش نمونه برداري آب

ادعونی اهدای خون

روش نمونه برداري آب

۱۳۸۹/۰۹/۰۴

12:0

امیرحسین ستوده بیدختی

بسمه تعالي

پيشگفتار

استاندارد روش نمونه‏گيري آب كه به وسيله كميسيون فني آب آشاميدني تهيه و تدوين شده و در كميته نهايي ما در صنايع فوق مورد تائيد قرار گرفته و در سي‏وسومين جلسه كميته ملي صنايع شيميائي مورخ 61/3/23 تصويب گرديد .

پس از تائيد شوراي عالي استاندارد و به استناد ماده يك ( قانون مواد الحاقي به قانون تأسيس موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب آذرماه 1349) به عنوان استاندارد رسمي ايران منتشر مي‏گردد .

براي حفظ همگامي و هماهنگي با پيشرفت‏هاي ملي و جهاني صنايع و علوم استانداردهاي ايران در مواقع لزوم و يا در فواصل معين مورد تجديد نظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها برسد در هنگام تجديد نظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .

بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديد نظر آنها استفاده نمود .

در تهيه اين استاندارد سعي بر آن بوده است كه با توجه به نيازمندي‏هاي خاص ايران حتي المقدور ميان روش‏هاي معمول در اين كشور و استاندارد و روش‏هاي متداول در كشورهاي ديگر هماهنگي ايجاد شود .

لذا با بررسي امكانات و مهارت‏هاي موجود و اجراي آزمايش‏هاي لازم استاندارد حاضر با استفاده از منبع زير تهيه گرديد .

ASTEM – Part 31 (1978) – D 3370: 76

استاندارد روش نمونه‏گيري آب

1 ـ هدف و دامنه كاربرد

1 ـ 1 ـ اين استاندارد دربر دارنده روش‏هاي نمونه‏گيري آب براي تجزيه شيميائي , فيزيكي ميكروبيولوژيكي و راديولوژيكي به ترتيب زير مي‏باشد :

روش (( الف )) ـ نمونه‏گيري لحظه‏اي¹ ( ناپيوسته )

روش (( ب )) ـ نمونه‏گيري مركب

روش (( ج )) ـ نمونه‏گيري مدارم² ( پيوسته )

1 ـ 2 ـ در اين استاندارد اصول مشخص براي يكنواخت كردن روش‏هاي نمونه‏گيري تعيين شده است و اين دستو كار در مقياس عمومي قابل اجراء بوده و احتمالا در موارد خاص نيز كاربرد خواهد داشت .

در صورت نياز , هرگونه تغييري در چگونگي دستور كار بايد با توافق طرفين ذينفع انجام پذيرد .

2 ـ تعاريف

2 ـ 1 ـ واژه نمونه‏گيري كه در اين استاندارد به كار رفته به قرار زير مي‏باشد :

نمونه‏گيري عبارت است از به دست آوردن قسمتي از ماده كه نمايان‏گر كل ماده مورد نظر باشد .

3 ـ خلاصه دستور كار

اين استاندارد شامل سه دستور كار براي جمع‏آوري نمونه است :

3 ـ 1 ـ روش (( الف )) براي جمع‏آوري نمونه لحظه‏اي از يك محل به خصوص مي‏باشد كه فقط معرف خصوصيات آب در زمان نمونه‏گيري است و اين روش براي آزمون‏هاي باكتريولوژي و برخي آزمون‏هاي راديولوژي مناسب مي‏باشد .

3 ـ 2 ـ روش (( ب )) براي جمع آوري نونه مركب از يك محل به خصوص مي‏باشد كه قسمت‏هاي نمونه در فواصل زماني مختلف گردآوري مي‏شود .

نمونه مركب مي‏تواند از جمع آوري مقادير آب از مكان‏هاي مختلف يك منبع و يا مجموعه‏اي از آب گردآوري شده از محل‏هاي مختلف در زمان‏هاي مختلف تشكيل گردد .

3 ـ 3 ـ در روش (( ج )) يك نمونه‏گيري , مداوم ( پيوسته ) از يك و يا چند ايستگاه نمونه‏گيري ايجاد مي‏گردد كه براي دستگاه‏هاي تجزيه مداوم آب مناسب مي‏باشد .

4 ـ نكات مهم

هدف از نمونه‏گيري به دست آوردن قسمت كوچكي از آب است كه نمايان‏گر خصوصيات واقعي منبع اصلي باشد و مهمترين عوامل اساسي كه براي رسيدن به اين مقصود لازم است عبارتند از :

نقاط نمونه‏گيري , زمان نمونه‏گيري , تناوب نمونه‏گيري , و حفظ تركيب نمونه تا زمان اجراي آزمايش .

4 ـ 2 ـ در اغلب موارد به علت عدم يكنواختي در منبع آب , لزوم نمونه‏گيري از چند نقطه ايجاب مي‏شود و در صورتي‏كه استفاده از محلي به عنوان نمايانگر بيشترين خصوصيات آب مقدور نباشد مي‏توان با شناخت و پي بردن به روابط في مابين يا بهره‏گيري از نتايج به دست آمده به كمك حداقل نقاط نمونه‏گيري اين كار را عملي كرد .

4 ـ 3 ـ يك نمونه نمايانگر واقعي را الزامأ از يك محل انتخاب شده نمي‏توان برداشت , بلكه تغيير كافي بر روي نتايج يك نمونه غير معرف نيز مي‏توان اطلاعات با ارزشي در مورد روند تغييرات به دست داده و نمونه‏گير را در جهت انتخاب محل‏هائي كه اطلاعات حاصله بيشتر با حقيقت نزديك باشد , راهنمائي و هدايت نمايد .

بايد توجه داشت اغلب نمونه هايي كه از يك نقطه مجرد يك سيستم گردآوري مي‏شود تا حدودي نمي‏توان به عنوان نمودار واقعي تلقي كرد , بنابراين موضوع قابل اهميت اين است كه حدود معرف بودن نمونه را تشخيص داده و از نتايج به دست آمده آن براي ثبت مداوم كيفيت آب منبع استفاده نمود .

در غير اين صورت در هنگام تشكيل پرونده لازم است يك ضريب تصحيح فرضي يا ضريب دقت مناسب براي نمونه‏گيري تعيين و در نظر گرفته شود .

4-4 ـ در هر روش نمونه‏گيري قواعد عمومي زير بايد به كار رود .

4 ـ 4 ـ 1 ـ نمونه‏ها بايد نشاندهنده وضعيت موجود در نقطه‏اي باشد كه از آن محل عمل برداشت انجام گرفته است .

4 ـ 4 ـ 2 ـ نمونه‏ها بايد داراي حجم مناسب به نحوي باشد كه امكان تجديد پذيري آزمون به تعداد مورد نظر در روش آزمون مربوطه فراهم گردد .

4 ـ 4 ـ 3 ـ نمونه‏ها بايد طبق روش جمع‏آوري , بسته‏بندي و حمل‏ونقل گردد كه مراقبت‏هاي لازم براي تأمين عدم تغيير در تركيبات و خصوصيات ويژه نمونه تا مرحله تجزيه در آزمايشگاه در مورد آن اعمال شده باشد .

5 ـ مواد شيميائي

5 ـ 1 ـ خلوص مواد : در تمام آزمون‏ها بايد از مواد شيميائي خالص براي تجزيه استفاده شود و در صورتي‏كه نوع به خصوصي در روش آزمون مشخص نشده است در حالتي مي‏توان از مواد شيميائي با درجه خلوص ديگر استفاده كرد كه در ابتدا معلوم شود خلوص اين مواد به اندازه كافي بالا است و ناخالص‏هاي موجود در آن موجب كاهش صحت اندازه‏گيري نخواهد شد .

5 ـ 2 ـ محلول تميزكننده اسيد كروميك : يك محلول اشباع از دي‏كرومات سديم (Na₂Cr₂O₇)در آب تهيه و به 32 ميلي ليتر از اين محلول مقدار يك ليتر اسيد سولفوريك غليظ ( چگالي 1/84) بيافزائيد .

احتياط : اين محلول يك اكسيدكننده قوي است و در تماس با ساير مواد ممكن است موجب اشتعال شده و يا باعث سوختگي‏هاي تاخيري ( ديرآشكار ) و زخم‏هاي جلدي شود , بنابراين در ظرف محتوي محلول را هميشه ببنديد و از برخورد محلول با چشم , لباس و پوست بدن اجتناب و از تنفس كردن غبار و ذرات متصاعد شده از آن خودداري كنيد و در صورت تماس با بدن بايد به فوريت چشم و يا پوست را به مدت 15 دقيقه در زير ريزش آب شستشو و در مورد چشم حتمأ پس از شستشو به پزشك مراجعه كنيد .

5 ـ 3 ـ اسيد نيتريك (4+1:) يك حجم اسيد نيتريك غليظ با چگالي 0/42 را با چهار حجم آب مخلوط كنيد .

احتياط : اين محلول نيز به شدت اكسيدكننده است و در تماس با ساير مواد احتمال ايجاد اشتعال داشته و ممكن است باعث سوختگي‏هاي ديرآشكار و يا زخم‏هاي جلدي شود در ظرف محتوي آن را بسته و از تماس اسيد با چشم و پوست بدن و لباس اجتناب كنيد .

بخارات اسيد به شدت خطرناك بوده و از تنفس آن خودداري و اسيد را در زير هواكش ( هود ) به كار بريد و در صورت تماس با بدن فورا چشم و يا پوست را به مدت 15 دقيقه در زير آب شستشو و در مورد چشم بلافاصله پس از شستشو به پزشك مراجعه كنيد .

5 ـ 4 ـ گرد تيوسولفات سديم (Na₂S₂O₃)

6 ـ روش‏هاي نمونه‏گيري

6 ـ 1 ـ روش (( الف )) ـ نمونه‏گيري لحظه‏اي

6 ـ 1 ـ 1 ـ دامنه كاربرد :

الف ـ كاربرد اين روش در مورد نمونه‏گيري از آب منابعي مانند (( چاه‏ها , رودخانه‏ها چشمه‏ها و نهرهاي كوچك , درياچه‏ها , اقيانوس‏ها , مخازن , خطوط شبكه آب‏رساني و مجاري آب , ظروف و مخازن تهيه و توليد , مولدهاي بخار , برجها و صافي‏هاي تحت فشار زياد و يا زير فشار جو )) براي آزمون‏هاي شيميائي , فيزيكي , باكتريولوژيكي و يا داديولوژيكي مي‏باشد .

ب ـ يك نمونه لحظه‏اي تنها نمايانگر شرايط و وضعيت موجود در محل وزمان نمونه‏برداري است .

6 ـ 1 ـ 2 ـ تناوب و مدت نمونه‏گيري :

الف ـ به منظور برآورد صحيح و منطقي از تركيب آب خام جاري در يك شبكه لوله‏كشي³ شده از يك منبع بزرگ آب ( مانند درياچه ) در نقطه‏اي كه به قدر كافي از ساحل درياچه دور مي‏باشد . براي پيشگيري از تغييرات درون لوله‏اي و يا تغييراتي كه به دليل نفوذ فاضلاب به داخل شبكه‏هاي فرعي آب ممكن است ايجاد شود و بالاخره به منظور كسب طلاع از تغييرات فصلي در كيفيت آب , نمونه‏گيري انفرادي بازمان تناوب طولاني مانند هر دو هفته و يا ماهيانه كافي مي‏باشد .

در صورتي‏كه نمونه‏ها از نزديك خط ساحلي چنين منبع آبي و يا رودخانه برداشته شود , بايد داراي زمان تناوب كوتاه‏تر مثلا هر روزه باشد تا بتوان اطلاع دقيق‏تري از تغييرات حاصل در تركيب آب را كه در وصرف آن بسيار مهم است به دست آورد .

چنانچه تغييرات فاحش و يا چرخش‏هاي آلودگي

4 در آب اتفاق مي‏افتد و يانظارت بيشتري در مورد لوله‏هاي ورودي آب به كارخانه مورد نياز است در اين صورت نمونه‏هاي مكرر بيشتري مثلا با زمان تناوب يك ساعت بايد جمع آوري شود .

ب ـ آبي كه به طور مداوم و يا منقطع مورد تصفيه قرار مي‏گيرد بايد با چنان زمان تناوبي نمونه‏گيري شود كه كنترل لازم تامين گردد .

زمان تناوب بين نمونه‏ها بستگي مستقيم به سرعتي دارد كه خصوصيات بحراني آب به سرحد غير قابل تحمل خواهد رسيد .

6 ـ 1 ـ 3 ـ تنظيم درجه حرارت :

الف ـ هنگامي‏كه نمونه‏هاي در درجه حرارت بالاتر از دماي محيط برداشته مي‏شود با استفاده از مارپيچ سرد كننده درجه حرارت آن را به درجه حرارت محيط برسانيد .

ب ـ در بعضي از روش‏هاي آزمون نياز به تنظيم درجه حرارت ديگري غير از درجه حرارت محيطي است , چنين تنظيمي را بايد در صورت مشخص بودن آن انجام داد .

6 ـ 1 ـ 4 ـ ذرات معلق :

الف ـ نمونه‏ها معمولابدون جدا كردن ذرات معلق برداشته مي‏شود و در صورتي‏كه آب موجود در منبع اصلي داراي موادي به صورت كلوئيد و يا مواد معلق به هم پيوسته باشد نمونه را بايد طوري برداشت كه به طور نسبي نمايان‏گر اين مواد نيز باشد .

6 ـ 1 ـ 5 ـ حجم نمونه :

الف ـ حجمي حداقل برابر دو ليتر نمونه برداريد ولي برداشتن چهار ليتر نمونه از ارجعيت دارد .

ب ـ جدول شماره يك بيان‏كننده مقادير تخميني حجم نمونه مناسب براي اندازه‏گيري معمولي و اختصاصي ماده مورد نظر جهت انجام بار آزمون مي‏باشد .

ج ـ در هنگام نمونه‏گيري از آبي كه راديواكتيويته آن شديد است , براي كاهش خطر تشعشع لازم است حجم نمونه كمتري انتخاب شود .

د ـ حجم نمونه مورد نياز براي تجزيه باكتريولوژيكي آب بستگي زيادي با تراكم باكتري‏ها در آب دارد و در مورد نمونه هائي كه تراكم باكتري در آن زياد است , رقيق كردن متوالي نمونه الزامي مي‏باشد .

6 ـ 1 ـ 6 ـ محل نمونه‏گيري

الف ـ منابع روباز :

1 ـ با نهايت دقت محلي را براي نمونه‏گيري انتخاب كنيد كه نمونه به دست آمده براي آزمون معرف واقعي توده آب باشد .

اين نمونه نبايد از كف‏هاي سطحي آب برداشته شود .

2 ـ به دليل وجود تغييرات وسيع در وضعيت نهرها , درياچه‏ها , مخازن و ساير توده‏هاي آب , تشريح محل دقيق براي نمونه‏گيري امكان ندارد و هنگامي‏كه آب , يك نهر طوري مخلوط شود كه به صورت تقريبأ يكنواخت درآيد نمونه‏اي كه از هر نقطه از مقطع عرضي آب برداشته شود مناسب بوده ولي در مورد نهرها و رودخانه‏هاي بزرگ كه احتمال مخلوط شدن آب وجود ندارد به تعداد نمونه بيشتري اجتياج است و معمولا اين نمونه‏ها در عرض و عمق مختلف يك سطح مقطع رودخانه در هر محلي برداشته مي‏شود .

به هنگامي‏كه از قايق براي نمونه‏گيري استفاده مي‏شود از نقاطي كه وضعيت آب به علت حركت پروانه و يا پاروي قايق به هم ريخته و خصوصيات آن پراكنده شده است نمونه‏گيري نكنيد و چنانچه نمونه‏هاي از اين نقاط برداشته شده است با يكديگر مخلوط كنيد تا نمونه‏اي مشابه با تركيبات آب در جريان به دست آيد و سپس به عنوان نمونه انفرادي آزمون نمائيد . مثلا در اندازه‏گيري محلي كه بالاترين تراكم باكتري را داراست اين كار الزامي است

3 ـ با در نظر گرفتن اطلاعات مورد نياز و تطبيق شرايط محلي , نقطه‏اي

را براي نمونه‏گيري انتخاب كنيد كه در پائين‏تر از انشعاب رودخانه و يا محل دخول آلودگي با فاصله‏اي قرار داشته باشد كه اختلاط كامل صورت گيرد و چنانچه اين عمل مقدور نباشد , بهتر است نمونه‏گيري از بالاي انشعاب رود و يا سرچشمه آلودگي و همچنين از محل انشعاب رود و يا سرچشمه آلودگي صورت پذيرد .

به طور كلي فاصله‏اي در حدود 1/5 تا 4/5 كيلومتر پائين‏تر از محل انشعاب و يا آلودگي كافي است .

4 ـ نمونه‏ها را بايد در فاصله حداقل دو كيلومتر دورتر از زير سد و يا آبشار جمع آوري كرد تا هواي وارد شده در آب زمان كافي براي خروج را داشته باشد . در هنگام نمونه‏گيري از مخازن , درياچه و يا ساير منابع مشابه , لازم است از نمونه‏گيري از ناحيه‏هائي كه معرف منبع اصلي نمي‏باشد مانند مناطق ورودي جريان‏هاي كوچك آب , مناطق راكد آب و يا مناطق ساحلي كه داراي تغييرات شديد است خود داري كرد مگر در صورتي كه تعيين اثر وضعيت و شرايط محلي چنين نقاط , جزئي از برنامه نمونه‏گيري باشد .

5 ـ مطلوب‏تر است از هر منيع آب تعدادي نمونه برداشته شود تا تغييرات احتمالي در تركيبات آب قبل از نقطه نهائي نمونه‏گيري تعيين گردد .

ب ـ جريان‏هاي سرپوشيده⁵

1 ـ انتخاب نقاط نمونه‏گيري در شبكه‏هاي لوله‏كشي , مجاري , مخازن , صافي‏هاي تحت فشار و دستگاه‏هاي سبك‏كننده شيميائي آب , دستگاه‏هاي تهيه آب عاري از مواد معدني , كندانسورهاي سطحي , تبخيركننده‏ها و يا لوله‏هاي كندانسور بستگي به رعايت چگونگي لوله‏كشي , موقعيت قرار گرفتن هر يك از واحدها و شكل آن , خصوصيت و تغييراتي كه مابين ورود و خروج آب رخ مي‏دهد و سرعت عبور جريان آب از واحد داشته و بايد دقت كرد نمونه معرف هنگامي به دست مي‏آيد كه عمل مخلوط كردن در محل به خوبي انجام پذيرفته باشد .

2 ـ در يك شبكه لوله‏كشي با باز كردن شير و يا يكي از اتصالات كه به فوريت آب را در دسترس قرار داده و جريان شديد ايجاد مي‏شود را مي‏توان به عنوان يك محل نمونه‏برداري مناسب تلقي كرد .

در صورتي كه شدت جريان آب كافي نباشد بايد لوله نمونه‏گيري را مسافتي در داخل لوله آب فرو برد تا شدت جريان افزوده شود ( در حدود 25 درصد قطر لوله حداكثر تا 100 ميلي‏متر )

ج ـ مولد بخار

1 ـ در مولدهاي بخار , محل دقيق نمونه‏گيري بستگي به طرح مولد بخار , محل استقرار خطوط تغذيه آب و مواد شيميائي و ساير شرايط محلي دارد و مطلوب‏ترين روش براي نمونه‏گيري استفاده از يك لوله شيپوري متخلخل مخصوص نمونه‏گيري است ولي خط لوله تخليه مداوم مولد بخار را چنانچه در محل مناسبي قرار گرفته باشد , به راحتي ميتوان جانشين آن كرد .

لوله متخلخل را در نقطه‏اي دور از جدار مولد در زير سطح آب مستقر كنيد و در انتخاب محل براي استقرار آن از نقاط زير اجتناب نمائيد :

نقاطي كه بخار آب كاملا جدا نشده و اب محتوي بخار است و يا نقاطي كه مقادير زيادي ذرات معلق در آن جمع شده و يا نقاطي كه احتمال تغييرات قابل ملاحظه در تركيب آب در داخل مولد بخار وجود دارد .

بنابراين نمونه‏گيري چندگانه به طور هم‏زمان از چند محل ممكن است مورد لزوم بوده و سپس نمونه‏ها را پس از عبور از مارپيچ سردكننده جمع‏آوري كنيد .

2 ـ در صورت عدم وجود انشعابات مخصوص نمونه‏گيري از محل خروج ستون آب و يا ساير خروجي‏هاي مناسب كه پائين‏تر از سطح آب قرار دارد , مي‏توان نمونه‏ها را برداشت كرد .

چنين نمونه‏هائي معرف ميانگين خصوصيات آب نموده و قابل استناد در موارد اختلاف مي‏باشد .

6 ـ 1 ـ 7 ـ ظروف حامل نمونه :

الف ـ براي مشخصات ظروف حامل نمونه و چگونگي نگاهداري آن براي تجزيه شيميائي , فيزيكي و راديولوژيكي به استاندارد روش روزمره نمونه‏گيري آب مراجعه كنيد .

ب ـ براي نمونه‏هاي مورد مصرف در آزمون‏هاي باكتريولوژيكي چهار بطري دهان‏گشاد با در سمباده‏اي به ظرفيت حداقل 300 ميلي‏ليتر آماده كنيد .

اين بطري‏ها ممكن است از شيشه بور و سيليكات و يا ساير مواد مقاوم در برابر حلاليت آب باشد و از درپوش فلزي و يا پلاستيكي پيچي نيز مي‏توان استفاده كرد .

بطري‏ها , درپوش‏ها و آستر درپوش‏ها بايد قادر به تحمل درجه حرارت استريليزاسيون بوده و هيچگونه تركيب فراري در هنگام عمل استيليزاسيون از خود توليد نكرده و يا مواد سمي و يا تركيبات متوقف كننده رشد باكتري نيز وارد نمونه آب نكند .

1 ـ بطري نمونه‏گيري را ابتدا با مواد تميز كننده شسته و سپس با محلول داغ سولفوكروميك تميز نمائيد و آثار محلول تميز كننده در ظرف را توسط آب مقطر دوبار تقطير شده آب‏كشي و سپس براي برطرف كردن اثر فلزات سنگين احتمالي موجود در باقيمانده كرومات با محلول رقيق اسيد نيتريك شستشور دهيد .

در خاتمه بطري‏ها را با آب مقطر دوبار تقطير شده آب‏كشي كرده و بگذاريد خشك شود .

2 ـ در صورتي‏كه آب آب در نمونه برداشته شده حاوي باقيمانده كلر باشد , مقداري تيوسولفات سديم تا ايجاد غلظت تقريبي 100 ميلي‏گرم در ليتر به هر نمونه اضافه كنيد . ولي در حالتي كه تيو سولفات با مواد مصرفي بعدي احتمالا ايجاد اختلال و مزاحمت كند مي‏توان اين مرحله را حذف كرد .

3 ـ در بطري را بسته و سر و كردن بطري را با ورق فلزي ( آلومينيومي ) براي جلوگيري از آلوده شدن بپوشانيد و در هواي داغ خشك با دماي حداقل 170 درجه سانتي‏گراد و يا اتووكلاو با دماي حداقل 121 درجه سانتي‏گراد به مدت 15 دقيقه استرليزه كنيد .

در طي اين مدت بايد در پوش بطري را براي جلوگيري از تركيدن احتمالي آن كمي شل كرد و سپس يك نوار از ورق آلومينيم بين در شسشه‏اي و جداره دهانه بطري قرار دهيد .

6 ـ 1 ـ 8 ـ جمع‏آوري نمونه

الف ـ نمونه براي تجزيه فيزيكي و شيميائي

1 ـ در هنگام نمونه‏گيري از جريان‏هاي تحت‏فشار , سرعت عبور جريان در لوله نمونه‏گيري ( آبده ) را طوري تنظيم كنيد كه كمتر از 500 ميلي‏ليتر در دقيقه نباشد و اين عمل پس از اولين شستشوي ظرف و تخليه لوله نمونه‏گيري به آبده زياد براي خارج كردن مواد ته‏نشين شده و يا گازهاي حبس شده انجام مي‏شود .

در موارد خاص كه گازهاي محلول در اثر افت فشار از محلول خارج مي‏شود موضوع را در برچسب نمونه ذكر كنيد .

نمونه هائي كه درجه حرارت بالا برداشت مي‏شود را بايد پس از عبور از مارپيچ سردكننده جمع‏آوري كرد .

2 ـ هنگامي‏كه آب از انواع مختلف شيرها نمونه‏گيري مي‏شود , با قرار دادن لوله نمونه‏گيري و يا يك لوله شيشه‏اي كاملا شيته شده و بايك لوله لاستيكي فاقد گوگرد , خط نمونه‏گيري را طوري طويل كنيد كه با كف بطري جمع‏آوري نمونه تماس پيدا كند و اجازه دهيد مقدار آبي تقريبأ معادل 10 برابر حجم ظرف نمونه‏گيري پس از پر شدن ظرف از آن سرريز شده و سپس نمونه را برداريد .

3 ـ در صورتي كه تماس آب نمونه‏گيري شده با هوا در غلظت و يا ويژگي‏هاي تركيب مورد اندازه‏گيري تغييري ايجاد مي‏نمايد , بايد نمونه‏ها را دور از تماس با هواي خارج برداشته و ظرف نمونه‏گيري را كاملا پر نمود . در مورد ترتيباتي كه رعايت احتياطات بالا لازم است به زيرنوس ( ج ) از جدول شماره يك مراجعه كنيد .

4 ـ براي نمونه‏گيري از آب‏هاي روباز در عمق مشخص مانند بركه‏ها , مرداب‏ها مخازن و غيره كه تماي با هوا و يا به هم خوردن آب باعث تغيير در غلظت و يا خصوصيات تركيب مورد اندازه‏گيري مي‏شود , بايد از وسيله‏اي براي نمونه‏گيري استفاده كرد كه ساختمان آن به صورتي تهيه شده است كه آب موجود در عمق مورد نظر را مستقيمأ از طريق لوله به كف بطري نمونه‏گيري جريان دهد و پس از جزيان مقدار آبي معادل چهار تا ده برابر حجم ظرف نمونه‏گيري انجام پذيرد .

ولي چنانچه اندازه‏گيري گازهاي محلول در آب مورد نظر نيست مي‏توان از دستگاه ساده‏تري براي نمونه‏گيري از عمق مشخص شده و يا يك نمونه تلفيقي از چند نقطه نمونه‏گيري شده در مقطع عمودي استفاده نمود .

5 ـ در هنگام حمل‏ونقل نمونه تمام حجم بطري را از آب پر نكنيد بلكه لازم است بطري داراي فضايي خالي جهت انبساط در هنگام تغيير درجه حرارت باشد و فضاي خالي 10 تا 25 ميلي‏ليتر معمولا براي اين مقصود كافي است هر چند اين مقدار فضاي خالي از تركيدن بطري در هنگام انجماد جلوگيري نمي‏كند .

اين پيش‏گيري احتياطي براي حمل‏ونقل نمونه‏ها بند 6 ـ 1 ـ 7 ( الف ) جهت تجزيه ضروري است .

6 ـ هنگام نمونه‏گيري از مولد بخار براي اجتناب از رقيق شدن نمونه توسط بخار متراكم شده در اثر سرد شدن و يا تغليظ آن به علت تبخير ناگهاني نمونه خارج شده در فضاي باز بايد احتياط لازم صورت گرفته و نمونه از طريق مارپيچ سردكننده جمع‏آوري شود .

6 1- - قبل از برداشتن نمونه بايد جرياني كه دبي آن حداقل 500 ميلي ليتر در دقيقه است برقرار و دماي نمونه سرد شده به كمتر از 37 درجه سانتي‏گراد برسد و در صورتي كه نمونه براي آزمون تركيبات خاص جمع‏آوري مي‏شود بايد از روش نمونه‏گيري كه در متن دستور كار مربوط به آزمون مشخص شده است استفاده كرد :

حداقل مدت زمان تخليه براي پاك كردن لوله نمونه‏گيري جهت عبور حجم آب توصيه شده بر حسب اندازه لوله نمونه‏گيري از رابطه زير محاسبه مي‏شود .

6 ـ 2 ـ قبل از برداشتن نمونه , ظرف نمونه‏گيري را با پر كردن يك چهارم حجم آن از آب مورد نظر و تكان دادن و خالي كردن محتويات حداقل براي سه بار آب‏كش كنيد .

6 ـ 3 ـ هنگامي‏كه غلظت تركيبات موجود در آب در دبي‏هاي مختلف و يا ارتفاع‏هاي مختلف و يا تحت تاثير مقدار آب متغير است بايد كليه نمونه‏ها را در هنگامي‏كه ارتفاع آب در كاركرد معمولي مولد بخار است برداشت كرد , مگر اينكه دليل مشخصي براي نمونه‏گيري تحت شرايط ديگر موجود باشد .

در مورد آزمون‏هاي تطبيقي كه در شرايط غير عادي انجام مي‏شود به منظور جلوگيري از رقيق و يا غليظ شدن مواد به علت تغييرات مقدار آب در مولد بخار نمونه‏ها را بايد در دبي‏ها و ارتفاع عادي مشابه برداشت كرد .

ب ـ نمونه براي آزمون ميكروبيولوژي

1 ـ هنگامي‏كه برداشت نمونه از طريق شير و يا لوله نمونه‏گيري انجام مي‏شود لازم است آب حداقل به مدت پنج دقيقه و يا بيشتر براي شستشوي كامل سيستمي كه به مدت دو ساعت و يا بيشتر راكد بوده است به ميزان شش تا ده برابر حجم آن جريان يابد .

2 ـ خروجي نمونه را بسته و بدون لمس كردن قسمت دروني آن را خالي كنيد . سپس با شعله مناسب و يا هر وسيله ديگري كه دوده وارد لوله نكند محل خروجي نمونه را شعله بگيريد و در صورتي مي‏توان روش استفاده از شعله را حذف نمود كه خروجي نمونه با استفاده از پنبه و پارچه اشباع شده با الكل اتيليك تقليب شده (70 درصد ) پاك شود .

3 ـ در صورتي كه آب مورد نمونه‏گيري كلرينه شده و داراي باقيمانده كلر باشد و يا عامل اكسيد كننده ديگري به صورت آزاد و يا تركيبي باشد كه به عنوان گندزدائي آب به كار رفته است , يك بطري نمونه‏برداري محتوي مقداري تيوسولفات سديم انتخاب كنيد , در غير اين صورت استفاده از تيوسولفات سديم حذف مي‏گردد .

در حالتي كه افزودن تيوسولفات در آزمون‏هاي بعدي مانند بررسي باكتري‏هاي احيأ كننده سولفات و غيره ايجاد مزاحمت مي‏كند بايد از به كار بردن تيوسولفات در بطري نمونه‏گيري هر چند كه عوامل گندزدا در آب نير موجود باشد خودداري كرد و بايد آزمون را به سرعت انجام داد .

4 ـ در بطري را برداريد , ترتيب برداشتن آن بدين صورت است كه براي جلوگيري از آلوده شدن آن در اثر تماس مستقيم با دست , آن را با پوششي مانند كاغذ آلومينيم برداريد و براي اجتناب از لمس كردن دهانه بطري پائين بطري را گرفته و بدون آب‏كشي با آب مورد نمونه‏گيري آن را به سرعت در زير جريان آب قرار داده و سه‏چهارم بطري را پر كنيد تا عمل مخلوط كردن نمونه قبل از آزمون به سهولت قابل انجام باشد .

بدون تأمل در بطري را گذارده و ورق فلزي گردگير را دور گردن بطري بپيچيد و دقت كنيد از تماس با در گردن بطري در حين عمل خودداري و حتي‏الامكان هيچگونه غباري در اثر وزش دخل بطري نشود .

5 ـ هنگامي‏كه آب مورد نمونه‏گيري بالاتر و يا پايين تر از فشار جو باشد بايد از وسايل مخصوص براي برداشتن نمونه استفاده شود كه در صورت اجازه دادن شرايط فيزيكي , ساده‏ترين وسايل , استفاده از فشار سنج⁶ مي‏باشد .

وسيله برداشت نمونه از يك خط لوله و يا سيستمي كه تحت خلاء قرار دارد عبارت است از يك پمپ پيستوني

⁷ كوچك كه نمونه را به يك ظرف نمونه‏گيري كه در فشار جو است منتقل مي‏كند و اين پمپ بايد از مواردي بوده و ساختمان آن طوري باشد كه باعث آلودگي نمونه نشود و ظرف (( گيرنده نمونه )) بين پمپ و نقطه نمونه‏گيري جاي گيرد . با چنين ترتيبي نمونه موجود در ظرف گيرنده نمونه پس از بستن شير آن و رسانيدن به فشار جو , به داخل ظرف نمونه‏گيري خالي خواهد شد .

ج ـ نمونه‏گيري از آب راديواكتيو

1 ـ به دليل خطرات شديد مرتبط در كار با آبهائي كه داراي نوكلوئيدهاي راديواكتيو مي‏باشد بايد حمل‏ونقل نمونه‏هاي راديواكتيو به طور ويژه‏اي انجام شود .

اطلاعات مربوط به مخاطرات راديولوژيكي و توصيه‏هاي حفاظت در برابر تشعشع توسط كميته حفاظت از تشعشع و ... تشريع گرديده است .

2 ـ در هنگام نمونه‏گيري از آبهائي كه در فرايند مواد راديواكتيو به كار مي‏رود و ميزان مواد راديواكتيويته آن بالا است مانند آب سردكننده داكتورهاي هسته‏اي بايد آئين نامه‏هاي حفاظت و بهداشت در برابر پرتوهاي مواد راديواكتيو رعايت شود و در چنين مواردي بايد از لباس‏هاي محافظ مناسب استفاده كرد و وسيله تعيين كننده ميزان دريافت فردي پوتو هنگامي‏كه امكان ميزان تشعشع خارجي در حد خطرناك وجود دارد , مورد نياز مي‏باشد .

در موردي كه سطح راديواكتيويته ناحيه نمونه‏گيري به اندازه كافي زياد است تا ايجاد خطر تشعشع نمايد , جدار حفاظتي برا خطوط نمونه سردكننده‏ها و وسايل جمع‏آوري براي تقليل , قرار گرفتن در معرض پرتو لازم است .

اقدامات احتياطي را براي جلوگيري از آلودگي و انتشار مواد راديواكتيويته به علت ريختن نمونه‏ها و يا تراوش از خط نمونه و شكستگي خط , شيرها , ظروف حمل‏و نقل به كار بريد .

به علاوه احتياطهاي لازم را نيز بايد مرعي داشت تا از رها شدن گازها و تركيباتي كه از طريق هوا مواد راديواكتيو منتشر مي‏نمايد و به اين وسيله خطراتي در جمع‏آوري و برداشت نمونه توليد مي‏كند , جلوگيري شود .

3 ـ در هنگام حمل‏ونقل ظروف محتوي نمونه بايد حفاظ و بسته‏بندي با آئين‏نامه حمل‏ونقل مواد راديواكتيو مطابقت⁸ نمايد .

4 ـ روش‏هاي عمومي جمع‏آوري نمونه بايد طبق موارد تشريح شده در بند 6 ـ 1 ـ 7 ( الف ) انجام پذيرد .

5 ـ هنگامي‏كه آب مورد نمونه‏گيري تحت فشار و داراي تركيبات گازي راديواكتيو باشد , ظروف نمونه به كار رفته بايد طوري طراحي شده باشد كه از هر نقصان بي‏تناسب گازها در هنگام عمل نمونه‏گيري جلوگيري شود .

6 ـ چنانكه قبلا در تهيه ظروف نمونه‏گيري دقت كافي مبذول نشده است اقدامات لازم براي به حداقل رسانيدن ميزان جذب مواد راديواكتيويته به عمل آورد .

در موقع نمونه‏گيري از نهرها و يا ساير آب‏هاي طبيعي امكان دارد مواد سهل‏الجذب بر روي سطوح ذرات وجود داشته در چنين مواردي هر عملي در جهت جلوگيري از جذب ممكن است به انتقال نا مطلوب راديونوكلئيدها از فاز معلق به فاز محلول منجر گردد .

6 ـ 1 ـ 9 ـ نگاهداري نمونه‏ها

الف ـ مواد شيميائي محافظ را براي آزمون‏هاي فيزيكي , شيميائي و يا راديولوژيكي كه به‏طور اختصاصي در هر ورش آزمون مشخص شده است به نمونه‏ها اضافه كنيد .

انجماد سريع نمونه نيز براي حفاظت بعضي از تركيبات آلي نتيجه مناسب داده است و بايد افزودن هر نوع ماده محافظت كننده را بر روي برچسب نمونه بيان كرد .

ب ـ نمونه‏هاي آزمون باكتريولوژي در صورتيكه ظرف يكساعت پس از جمع‏آوري مورد آزمايش قرار نگيرد , احتياج به سردكردن دارد .

1 ـ نمونه‏هائي كه در يك ساعت اول پس از جمع‏آوري مورد آزمون قرار مي‏گيرد را مي‏توان بدون يخ زدن در محل سرد نگاه داشت .

2 ـ نمونه‏هائي كه بيشتر از يك ساعت از نمونه‏گيري امكان آزمايش آن فراهم مي‏شود بايد در يخچال و يا يخدان در درجه حرارتي كه بيشتر از چهار درجه سانتي‏گراد نباشد نگاهداري نمود .

در هيچ حالتي فاصله زماني بين جمع‏آوري و آزمون نبايد بيشتر از 12 ساعت در موارد عادي و يا شش ساعت در مورد نمونه‏هاي مشكوك به داشتن مقادير زياد از ارگانيزم باشد .

براي دستور كارهاي بررسي نمونه در محل ( آزمايشات صحرائي ) بايد مدت زمان طولاني‏تري در نظر گرفته شود .

3 ـ در صورت حمل‏ونقل نمونه‏ها را بايد در ظرفي با جدار عايق كه محتوي يخ است منتقل كرد تا دماي آن بين صفر تا چهار درجه سانتي‏گراد باقيمانده و امكان استفاده براي آزمون , ظرف 12 ساعت پس از جمع‏آوري فراهم گردد .

4 ـ اگر شرايط حفظ و نگهداري نمونه با بندهاي 2 و 3 اين قسمت تطبيق نكند شرايط واقعي را در گزارش آزمون بيان كنيد .

6 ـ 1 ـ 10 ـ فاصله زماني مابين جمع‏آوري و تجزيه نمونه‏ها

الف ـ به‏طور كلي فاصله زماني بين جمع‏آوري و تجزيه نمونه‏ها بايد حتي‏الامكان كوتاه باشد ولي در بعضي شرايط براي به دست آوردن نتايج مطمئن‏تر لازم است تجزيه نمونه در محل نمونه‏گيري انجام شود .

زمان مجاز واقعي بين جمع‏آوري و تجزيه نمونه به نوع آزمايش مورد نظر , خصوصيات نمونه و فاصله زماني جايز براي به كار بردن واكنش صحيح بستگي دارد .

ب ـ در بيان يك تجزيه , طول انقضاي زمان بين جمع‏آوري و تجزيه نمونه را مشخص كنيد .

ج - گازها محلول مانند اكسيژن , ئيدوژن سولفوره و دي‏اكسيد كربن را در محل نمونه‏گيري اندازه‏گيري كنيد مگر در مواردي كه امكان تثبيت آن وجود داشته و اندازه‏گيري بعدا طبق روش اختصاصي مشخص شده صورت پذيرد .

د - در نمونه‏گيري براي اندازه‏گيري‏هاي راديواكتيويته , زمان نمونه‏گيري را يادداشت و چنانچه فعاليت مواد با عمر كوتاه مورد نظر است , تجزيه بايد با نهايت سرعت به طريقي انجام پذيرد كه افت فعاليت ماده به علت تضعيف راديواكتيو به حداقل برسد .

در صورتي‏كه فقط فعاليت مواد با عمر طولاني مورد نظر ايت در بعضي موارد اندازه‏گيري راديواكتيويته با گذراندن نمونه به مدت زمان كافي پس از نمونه‏گيري براي ضعيف شدن فعاليت راديونوكليئدها با عمر كوتاه به سهولت قابل انجام مي‏باشد .

6 ـ 1 ـ 11 ـ برچسب‏گذاري و انتقال نمونه

الف ـ اطلاعات مشروحه زير را بر روي قسمتي از شيشه كه قبلا جهت نوشتن سمباده زده و مات شده است و يا بر روي يك برچسب چسب‏دار و يا برچسب پارچه‏اي و يا كاغذي متصل به ظروف بنويسيد :

ـ شماره نمونه

ـ تاريخ و زمان نمونه‏گيري

ـ منبع نمونه

ـ نقطه نمونه‏گيري ( با جزئيات كامل , به‏طوري‏كه فرد ديگري به كمك آن از همان نقطه كه نمونه برداشته شده است بتواند نمونه دومي را بردارد .)

ـ درجه حرارت و سرعت جريان سيال در وسيله نمونه‏گيري

ـ درجه حرارت نمونه

ـ نوع و مقدار مواد محافظ افزوده شده

ـ نتايج آزمون‏هاي انجام شده در محل نمونه‏گيري ( آزمون‏هاي صحرائي )

ـ امضاي نمونه‏گير

ب ـ در ظروف نمونه را در محل خود محكم كرده و براي جلوگيري از تراوش نمونه در حين حمل‏ونقل آن را با سيم , نوار و يا ريسمان ببنديد .

ظروف 6 نمونه بايد به اندازه‏اي باشد كه پس از پر كردن آن با حجم مورد نظر از نمونه حجمي معادل يك درصد از ظرفيت آن جهت انبساط مايع خالي باشد .

در مورد ساير تركيبات به جدول شماره يك زيرنويس ( ج ) مراجعه شود .

ج ـ حمل‏ونقل ظروف نمونه بايد در جعبه ( ترجيحأ چوبي ) انجام شود كه اين جعبه داراي محفظه‏هاي جداگانه براي هر يك از ظروف نمونه بوده و بقيه فضاي آن در اطراف ظرف نمونه با كاغذ مچاله شده , نمد و يا مواد مشابه ديگري پر شده و يا ظرف نمونه در محل خود به وسيله گيره‏هاي فنري , خاك اره و يا فوم پلاستيكي و يا موادي مشابه آن مستقر شود .

نمونه‏هايي كه به سرعت منجمد شده است بايد براي باقي ماندن به حالت يخ زده همراه با انيدريك كربنيك جامد ( يخ خشك ) حمل‏و نقل شود .

هـ ـ نشاني فرستنده و گيرنده را به‏طور واضح در دو ظرف جعبه نوشته و يا توسط كارت و يا برچسب به آن متصل كنيد و در صورت لزوم برچسب‏هاي تشريحي و اخطاري مانند :

(( شكستني ,)) (( مايع ,)) (( شيشه ,)) (( بادقت حمل شود ,)) (( اين قسمت رو به بالا ,)) و در هواي سرد عبارت (( از يخ زدن جلوگيري شود ,)) را نيز به استثنأ نمونه‏هايي كه عمدا به صورت منجمد در مي‏آيد بر روي آن بچسبانيد .

6 ـ 2 ـ روش (( ب )) نمونه‏گيري مركب

6 ـ 2 ـ 1 ـ دامنه كاربرد

الف ـ روش نمونه‏گيري مركب از آب در مورد تجزيه‏هاي دنباله‏اي⁹ فيزيكي و شيميائي به كار رفته اما براي جمع‏آوري نمونه جهت آزمون‏هاي داديولوژيكي به خصوص راديو نوكلئوئيدهاي عمر كوتاه مناسب نمي‏باشد . ولي مي‏توان براي روش‏هاي آزمون انفرادي به منظور تعيين تاثير زمان تناوب قبل از تجزيه به آن مراجعه كرد .

ب ـ نمونه‏هاي مركب براي آزمون‏هاي باكتريولوژيكي و يا تركيباتي كه در زيرنويس ( ج ) از جدول شماره يك بيان شده است مناسب نمي‏باشد .

ج ـ روش نمونه‏گيري مركب براي جمع‏آوري نمونه از هر منبع و يا ذخيره آب جاري تحت فشار جو و يا بالاتر از آن قابل استفاده است .

6 ـ 2 ـ 2 ـ جمع‏آوري نمونه

الف ـ نمونه‏گيري مركب با موافقت متقابل گروه‏هاي ذينفع با تركيب كردن نمونه‏هاي لحظه‏اي ( گراب ) در برداشت‏هاي مكرر و يا به كمك وسايل نمونه‏گيري خودكار انجام مي‏شود .

ب ـ در هر صورت مشخص كنيد آبا حجم نمونه متناسب با سرعت ( آبدهي ) است يا خير و در انتهاي دوره معين , اختلاط نمونه مركب بايد به‏طور كامل به نحوي صورت گيرد كه اندازه‏گيري بر روي يك قسمت از نمونه مركب معرف ميانگين تركيبات پايدار آن باشد .

تغيير در تركيبات ناپايدار كه در جدول شماره يك نمونه انفرادي براي آن مشخص شده است بايد توسط تجزيه بر روي نمونه‏هاي انفرادي تعيين شود .

6 ـ 2 ـ 3 ـ تناوب و مدت نمونه‏گيري

الف ـ در نمونه‏گيري از آبهايي كه در فرايند به كار مي‏رود¹⁰, بايد نمونه‏هاي مركب را براي حداقل يك دوره 24 ساعته جمع‏آوري و چنانچه فرآيند ماهيت گردشي داشته باشد جمع‏آوري نمونه بايد حداقل در يك گردش كامل صورت پذيرفته و مشخصات آن طبق بند 6 ـ 1 ـ 1 ( الف ) تعيين شود .

حجم تعيين شده آب براي نمونه مركب را بسته به تناسب آبدهي منبع با زمان تناوب تنظيم شده از 15 دقيقه تا يك ساعت جمع‏آوري كنيد و اين عمل با گرفتن مضرب ساده‏اي بر حسب ميلي‏ليتر در دقيقه و يا ساير واحدهاي جريان آب به سهولت قابل انجام بوده و بدين طريق فاكتور مناسبي براي حجم مناسب نمونه مركب ( در حدود چهار ليتر ) به دست مي‏آيد .

ب ـ هنگامي‏كه نمونه‏ها از نهر برداشته شود , نمونه‏هاي مركب براي تجزيه معمولا در بردارنده معادلي از مقادير روزانه نمونه‏ها براي تعداد مناسبي از روزهاي متوالي مثلا يك هفته مي‏باشد .

6 ـ 2 ـ 4 ـ نقطه نمونه‏گيري

به بند 6 ـ 1 ـ 6 مراجعه كنيد .

6 ـ 2 ـ 5 ـ انتقال نمونه

الف ـ براي اطلاع از چگونگي حمل‏ونقل نمونه‏ها به بندهاي مندرج در زير مراجعه كنيد :

حجم نمونه به بند 6 ـ 1 ـ 5

ظروف حمل نمونه به بند 6 ـ 1 ـ 7 ـ

حفاظت از نمونه به بند 6 ـ 1 ـ 9

فاصله زماني بين جمع‏آوري و تجزيه نمونه‏ها به بند 6 ـ 1 ـ 10

برچسب‏گذاري و حمل‏ونقل به بند 6 ـ 1 ـ 11

6 ـ 3 ـ روش (( ج )) ـ نمونه‏گيري پيوسته

6 ـ 3 ـ 1 ـ دامنه كاربرد

با يكديگر مخلوط كنيد .

3-6 ـ 5 ـ ذرات معلق

الف ـ اندازه , كمييت و در برخي موارد نوع ذرات معلق در شماره يك يا چند متغير هائي است كه بايد اندازه‏گيري شود , زيرا به دلايلي چند به هم خوردن و مغشوش بودن ذرات معلق باعث ايجاد خطاهائي در آزمون خواهد شد .

سيستم توزيع آب بايد داراي چنان سرعت زيادي باشد كه ذرات سنگين‏تر را به حالت تعليق نگاهداشته و از طرفي حجم سيستم به اندازه كافي بزرگ باشد تا از عمل صاف شدن بي‏مورد ذرات معلق هنگام عبور از موانع جلوگيري شود .

به جدول شماره دو مراجعه كنيد .

6 ـ 3 ـ 6 ـ نقطه نمونه‏گيري

الف ـ انتخاب نقاط نمونه‏گيري بايد طبق بند 6 ـ 1 ـ 6 ـ انجام پذيرد .

6 ـ 3 ـ 7 ـ نمونه‏گيري

الف ـ چون پمپ‏هاي مكشي باعث به هم زدن تعادل مايع , گاز مي‏شود , بنابراين در اندازه‏گيري گازهاي محلول مانند اكسيژن و دي‏اكسيد كربن بايد از پمپ‏هاي مستقر¹¹ ( غوطه‏ور ) براي پمپاژ نمونه از منابع روباز استفاده كرد و كليه لوازم مانند پمپ‏ها شيرها , توري‏ها و لوله‏ها بايد از نوع مواد مقاوم به خوردگي باشد تا از آلودگي نمونه با مواد حاصل از خوردگي جلوگيري و از تعميرات غير ضروري خودداري شود .

ب ـ توري آشغال‏گير كه در اطراف محل ورودي آب به پمپ قرار دارد بايد داراي چشمه هائي به اندازه مناسب باشد تا با جلوگيري از افت فشار درسطح صافي از مسدود شدن قسمت‏هاي آن جلوگيري شود .

6 ـ 3 ـ 8 ـ زمان تناوب جمع‏آوري و تجزيه نمونه

الف ـ در يك روش نمونه‏گيري كه به‏طور مداوم عمل مي‏شود , زمان تأخير بين ورود به سيستم تا دريافت نمونه تابع سرعت جريان آب و ابعاد لوله رابط مي‏باشد .

معمولا ابعاد سيستم طوري طرح مي‏شود كه با به حداقل رساندن زمان تأخير تاثير آن بر روي صحت اندازه‏گيري ناچيز باشد و در صورت احتياج به رعايت احتياطهاي ويژه , اين نكات بايد به طور مشروح در روش مخصوص به آن تجزيه بيان شده باشد .

ب ـ زمان پاسخ¹² سيستم تشريح كننده قابليت عكس‏العمل نسبت به وضعيت‏هاي انتقالي منبع آب مي‏باشد و زمان پاسخ به صورت زماني تعريف مي‏شود كه مورد نياز سيستم براي رسيدن به 63/2 درصد كل تغيير بين تعادل اوليه و تعادل انتهائي خود به عنوان عكس العمل در برابر مرحله ورود به سيستم مي‏باشد .