مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آزمایش‌های مربوط به نیتریت (NO₂⁻) در آب و فاضلاب

۱. روش‌های انجام آزمون

• روش رنگ‌سنجی (Griess Reaction):

  1. نمونه را با معرف Griess (سولفانامید + N‑(1‑naphthyl)ethylenediamine) در محیط اسیدی مخلوط می‌کنند.

  2. NO₂⁻ با معرف واکنش داده و تشکیل رنگ صورتی می‌دهد.

  3. خوانش جذب نوری در طول موج حدود 540 nm.

• کروماتوگرافی یونی (Ion Chromatography):

  1. تزریق نمونه صاف‌شده به ستون آنیونی مناسب.

  2. تفکیک NO₂⁻ از دیگر آنیون‌ها با محلول جریان ثابت (eluent).

  3. آشکارسازی با هدایت‌سنج (conductivity) یا UV در λ≈210 nm.

• الکترود Selective Ion (ISE):

  1. استفاده از الکترود پلیمری یا شیشه‌ای حساس به NO₂⁻.

  2. کالیبراسیون در چند نقطه (مثلاً 0.1، 1، 10 mg/L NO₂⁻).

  3. ثبت پتانسیل و تبدیل آن به غلظت با منحنی کالریبراسیون.

• طیف‌سنجی UV مستقیم (Methaemoglobin Method):

  1. افزودن معرف قلیل (به طور مثال متهموگلوبین) که با NO₂⁻ واکنش داده و جذب در λ≈546 nm تغییر می‌کند.

  2. تصحیح جذب زمینه با خوانش در λ≈630 nm.

۲. دستگاه‌ها و لوازم مورد نیاز

• اسپکتروفوتومتر یا فتومتر با فیلتر/مونومتر 540 nm (رنگ‌سنجی).

• ست رنگ‌سنجی تجاری (Hach, Merck) یا معرف Griess خشک‌شده در ویال.

• Ion Chromatograph با پمپ جریان بالا و آشکارساز هدایت یا UV.

• الکترود ISE نیتریت و پتانسیومتر/مولتی‌متر دیجیتال.

• فیلتراسیون نمونه: سرنگ‌فیلتر 0.45 µm یا سیستم خلأ.

• کیت‌های میدانی سریع (test strips) مبتنی بر Griess برای حدود ppm.

۳. استانداردها و روش‌های مرجع

• Standard Methods 4500‑NO₂⁻ B: Colorimetric, Griess reaction.

• EPA Method 353.2: Colorimetric for nitrite plus nitrate (with cadmium reduction).

• ISO 6777: Water quality – Determination of nitrite – Spectrometric method (Griess).

• ISO 10304‑1/2: Determination of dissolved anions (including nitrite) by IC.

• ASTM D 4327: Spectrophotometric method for nitrite in water.

• APHA 4500‑NO₂⁻ C: Electrode method.

۴. نکات اجرایی و مراقبتی

• نمونه‌برداری و نگهداری:

  • اسیدی‌سازی نمونه تا pH ~ 2 (با H₂SO₄ ملایم) برای جلوگیری از تبدیل نیتریت به نیترات توسط باکتری‌ها.

  • نگهداری در 4 °C و تحلیل در بازه ≤ 24 h.

• کالیبراسیون دقیق:

  • تهیه­ محلول‌های استاندارد NO₂⁻ (0.05، 0.5، 1، 5 mg/L)

  • اطمینان از خطی بودن منحنی (R²≥0.995).

• تداخل‌های رایج:

  • آمونیوم/آمونیاک: در روش Griess تداخل ندارد، اما در IC ممکن است نزدیک به پیک‌ش است.

  • نیترات: در روش Griess فقط NO₂⁻ را رنگ‌سنج می‌کند؛ در روش EPA 353.2 نیترات ابتدا با کادمیوم به NO₂⁻ تبدیل می‌شود.

  • آهن (Fe²⁺/Fe³⁺): می‌تواند رنگ‌سنجی را مخدوش کند؛ نمونه را در صورت لزوم با EDTA بافر کنید.

• دامنه اندازه‌گیری و رقت:

  • روش Griess: 0.02–2 mg/L

  • IC: 0.005–50 mg/L

  • ISE: 1–100 mg/L (حساسیت کمتر در غلظت‌های پایین)

• کنترل کیفیت:

  • اجرای blank (آب مقطر)، نمونه مرجع (spike recovery 90–110 %) و duplicate (٪RSD < 5).

  • بررسی پایداری خوانش‌ها با نمونه کنترل داخلی (check standard) در فواصل زمانی.

خلاصه:
نیتریت را معمولاً با Griess Colorimetry (Standard Methods 4500‑NO₂⁻ B, ISO 6777) یا Ion Chromatography (ISO 10304) تعیین می‌کنند. دقت در نمونه‌برداری/نگهداری، کالیبراسیون استاندارد، کنترل تداخل‌های ماتریسی و کنترل کیفیت مداوم برای دستیابی به نتایج معتبر ضروری است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب