استحصال آب(چاه)

درحال مشاهده: استحصال آب(چاه)

ادعونی اهدای خون

استحصال آب(چاه)

۱۳۹۵/۰۴/۰۵

17:23

امیرحسین ستوده بیدختی

چاه ها : استفاده از آب های زیر زمینی شامل موارد زیراست:
1- چاه های معمولی و عمیق
2- قنات ها
3- چاه های افقی
1- چاه های معمولی وعمیق :
چاه هایی که با دست حفر می شوئد عمق آن کم است و از 20 تا 30 سانتی متر تجاوز نمی کند از این چاه ها آب به وسیله دلو آن را به سطح می آورند و برای شرب انسان و دام و حیوانات وحشی استفاده می کنند، اشکال این چاه ها این است که بیماری های میکروبی آلوده اند و جان مردم بومی را به خطر می اندازند لذا چاه های نیمه عمیق و عمیق که آب توسط موتورهای دیزلی به سطح آورده می شود و در کشاورزی و مصارف شهری کاربرد دارد، برای استفاده بهتر از چاه ها و مدیریت آن دولت قوانین خاصی برای فاصله و عوق چاه ها وضع کرده است، هزینه حفر این چاه ها و تصفیه موتور از این استفاده می شود به این علت هزینه محصولات کشاورزی که به وسیله این آب آبیاری می شود بیشتر است .
عیوب چاه های معمولی :
1- نمی توان از اعماق بیش از 20تا 30 متر استفاده کرد
2- تولید آب آن کم است
3- آستر کردن دیواره ها برای جلوگیری از ریزش و ورود آب های آلوده پر هزینه است
2-قنات ها:
عبارتند از یک تونل افقی در مخروط افکنه Alluvial Fans آب های زیرزمینی را می کشند و بدون پمپ و وسیلة دیگری آن را به سطح می آورد.
یک سیستم قنات از سه قسمت زیر تشکیل شده است :
الف- یک یا تعداد بیشتری مادر چاه که در لایه های آبدار مخروط افکنه یافت می شود و آب های زیر زمینی را جمع آوری می کند .
ب- یک تونل افقی زیرزمینی که با شیب ملایم به طرف پایین ادامه دارد و آب مادر چاه ها را به نقاط پایین تر و بالاخره به سطح زمین می رساند این تونل مانند یک زهکش زیر زمینی برای جمع آوری آب عمل می کند
ج- بین سطح زمین و تونل افقی زیرزمینی یکسری چاه های میله یا عمودی به منظور تهویه و خارج کردن مواد حفاری شده تعبیه شده است چون قنات ها بدون پمپ و مخارج مربوط به پمپاژ می توانند آب تولید کنند در مواردی که استفاده از چاه های پمپ دار گران تمام می شود می تواند مورد استفاده قرار بگیرد طول قنات ها بسیار متفاوت است و به عمق لایه آب ده و شیب زمین بستگی دارد مجرای که مادر چاه ها را به مظهر قنات وصل می کند ( ابتدای قنات) ممکن است از یک تا چهار کیلومتر طول داشته باشد یک قنات در جنوب ایران 38 کیلومتر طول دارد طول قنات ها بین 10تا 16کیلومتر است و آب حاصل از قنات ها نیز متفاوت است در مطالعه ای که روی 200 قنات در دشت ورامین انجام شده بزرگترین قنات 270 لیتر و کوچک ترین 1لیتر در ثانیه آبدهی دارد در حدود 3000 سال پیش ایرانی ها حفر قنات را به منظور هدایت آب های زیر زمینی مناطق کوهستانی به مناطق خشک ابداع کردند از آن زمان در پاکستان و شمال آفریقا نیز مورد استفاده قرار گرفته است قنات در پاکستان و افغانستان (کاریز) کازرس و در شمال آفریقا به نام فاگراس (foggeras) و در اتحادیه عربی (falaj) نامیده می شود. گرچه امروزه به ندرت قنات جدیدی ساخته می شود اما قنات های قدیمی هنوز مورد استفاده هستند به خصوص در ایران و افغانستان حدود 40 هزار قنات وجود دارد از 270 هزار کیلومتر کانال زیر زمینی تشکیل شده و 25% آب مورد استفاده این دو کشور را تشکیل می دهد در ایران وجود قنات ها در نقاطی که فقط 150-250 میلی متر بارندگی سالیانه است باعث شده نه تنها مردم غذای خود را تهیه کنند بلکه پنبه و خشکبار و دانه های روغنی برای صادرات نیز تولید می کنند قبل از ساختن سد کرج تمام آب مورد نیاز 2 میلیون نفر جمعیت تهران از قنات هایی که در دامنه البرز ساخته شده بود تامین می گردید یک ابتکار جدید در ایران چاه قنات است به این ترتیب که حفر چاه معمولی که عمقی تا زیر سطح ایستایی ادامه داده می¬شود و با استفاده از روش حفر قنات آبروهایی افقی در اطراف آن حفر می گردد و سپس روی چاه حفر شده یک پمپ سانتریفیوژ کار گذاشته می¬شود که آب جمع شده را بالا می آورد .
عیوب قنات :
1- معمولا" آب قنات بدون وفقه در تمام طول سال جریان دارد و آبی که به مصرف نرسد هدر می رود جریان آب قنات در فصول بارانی که احتیاج زیادی به آن نیست به حداکثر می رسد و در تابستان که احتیاج به آبیاری زیاد است به حداقل می رسد قنات ها ممکن است در طول سال های خشک کاملا" بخشکنند
2- آب قنات بیشتر به مصرف ارتفاعات پایین تر و ارتفاعات پایین تر مخروط افکنه که خاک شورتر و نامناسب تر است برسددر حالی که خاک های بهتر در ارتفاعات بالادست قرار دارد
3- آب قنات نسبت به آب چاه هایی که درقسمت بالای مخروط افکنه اند دارای کیفیت پایین تر است
4- ساختن قنات با وسایل دستی قدیمی گران تر و خطرناک تر است و در سال های اخیر با افزایش هزینه ساختمانی و افزایش هرینه زندگی و دستمزد کارگر بالارفته بنابراین چنانچه مهندسی مدرن زمین شناسی هیدرولوژی و سنجش از راه دوربه کار گرفته شود اصول مربوط به قنات ممکن است در آینده نقش مهمی در تولید آب برای مناطق خشک بازی کند ضرورت دارد در خصوص روش های ساختمانی مطمئن آستر کردن دیواره های قنات که درجه اطمینان آن را افزایش دهد و از مخارج آن بکاهد و از روش های حفظ و ذخیرة آن در موارد غیر مصرف تحقیقاتی انجام دهد.

3-چاه های افقی: از برنامه های توصیه برنامه آب چشمه های کوچک معمولا" از نظر دور می مانند و در عین حال در نقاط دور افتاده و در نقاط کوهستانی مناطق خشک چشمه ها مطمئن ترین و سالم ترین منبع آب برای مصارف خانگی هستند در نقاطی که از نظر وضعیت زمین مناسب است چاه های افقی که مرحلة توسعه یافته چشمه هستند پتانسیل زیادی برای تأمین آب بخصوص آب بهداشتی دارد .
چاه های افقی عبارتند از یک چشمه لوله گذاری شده و یک دکل افقی حفاری برای حفر مجرا و گذاشتن لولة فولادی درداخل کوه یا تپه که این مجرا آب حبس شده در پشت کوه را بدون هیچ وسیله پمپاژی خارچ می کند معمولا" وقتی محل یک چشمه یا محل تراوش آب مشاهده شود آنرا یا حفاری می کنند یا با دینامیک منفجر می کنند تا صخره ای که آب رانگهداری می کند جدا گرددنتایج این عمل مشخص نیست و خمیشه این خطر وجود دارد که مانع طبیعی به کلی تخریب شده و آب کاملا" رها شود اگر آبدهی چاه افقی کم باشد یک منبع ذخیره برای جمع آوری آب ساخته می شود و یا روی لولة فولادی شیر آب نصب می گردد در طی 15سال حدود 2000چاه افقی در جنوب غربی آمریکا حفر شده که بطور متوسط بین 10تا40لیتر آب آبدهی می کند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

موضوعات مرتبط: سد,جمع آوری,تولید,انتقال و توزیع,چاه,زهکشی,مخازن

برچسب‌ها: چاه

ادامه مطلب

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

درحال مشاهده: استحصال آب(چاه)

استحصال آب(چاه)

لیست مطالب

آرشیو موضوعی

برچسب ها

صفحات مهم

لینک دوستان

پیوندها

نویسندگان

آخرین مطالب

آرشیو