مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اكوسيستم هاي آبي، اكوسيستم هاي باز هستند اينها ضمن انرژي و آب، مواد غذايي را هم از اطراف مي گيرند در واقع صدمه پذيري اكوسيستم ها نيز از همين جا ناشي مي شود.

اكوسيستم هاي بر هم خورده و اكوسيستم هاي بر هم نخورده :

آبهاي مناطق فعاليت و زندگي ما، به ندرت مي تواند از اذيت انسان و حيوانات آن و خلاصه آلودگي، در امان مانده باشد. نمونه نقش مخالف آن را مي توان در يك درياچه كوچك و لخت كوهستاني محصور در صخره ها مشاهده كرد كه :

اول : بوسيله آب برق تغذيه مي شود

دوم : اين آب درياچه به يك جوي مي ريزد

سوم : جوي بدون آنكه انسان در آن اثر يا نفوذ و دخالتي داشته باشد از دره گذشته به يك درياچه بزرگتر مي ريزد.

اين « سيستم باز » است براي اينكه مواد متعددي از اطراف وارد آب جوي مي شوند از آن جمله :

-        سنگهاي تخريب شده از بستر جوي و ساحل

-         مواد هوموس از يك مرداب در دلتاي جوي

-        بقاياي گياهي از مراتع اطراف كه جوي را محصور كرده اند

-        فضولات حيوانات وحشي كه در اين اطراف زندگي مي كنند

چهارم : اما آب جاري پس از گذشتن از دراچه، به يك منطقه به شدت مسكوني با روستاها، شهرهاي كوچك و كارخانه ها و زمين هاي وسيع كشاورزي وارد مي شود تاسيسات، كارخانه ها از اين آب در زمينه هاي مختلف استفاده مي كنند :

-        به عنوان ماده حلال

-         به عنوان يك ماده اوليه

-         به عنوان مواد سرد كننده

آب اين جوي كه سرانجام به يك رودخانه مي ريزد، پس از طي مسافت كمي در مناطق مزبور، داراي مقدار زيادي مواد خارجي، شيميايي و مكانيكي مي شود مانند : املاح، روغن، ديگر آلودگيها از كارخانه ها و منازل، محل هاي كشاورزي به علاوه تغييراتي در درجه حرارت آب بوجود مي آيد.

همچنين براثر كانال كشي، سرعت جريان آب نيز تغيير مي كند. بديهي است كه اين گونه تغييرات شرايط محلي، بر پوشش گياهي و بر آن اساس به چهره تمامي بخش هاي مناظر طبيعي يا چشم اندازها، تاثير مي گذارد به اين تغييرات، اثرات مساكن نزديك ساحل نيز اضافه مي شود. سيسمي كه در نتيجه آلودگي آب بوجود مي آيد و آن سيستم ساپروبين است
) Saprobien system ).

آلودگي يك آب جاري بر اثر فاضلاب خانگي و تغييرات بعدي در جامعه موجودات زنده به عنوان اعلام خودپالائي با كاهش اكسيژن، ماهي ها ناپديد مي شوند. موجوداتي كه خودشان را با كسيژن كم تطبيق داده اند يا در سطح مي توانند زندگي كنند « جامعه » را مي سازند به محض اينكه تمامي مواد آلي بوسيله باكتريها تخريب و تجزيه شد. نحوه زندگي اوليه دوباره ظاهر مي گردد. در يك ساحل طبيعي دريا، جامعه گياهي متشكل از انواع مختلف گياهان

 فعاليتهاي توريستي ساحلي را مي توان به دو گروه اصلي تقسيم كرد، نخست فعاليتهاي متكي بر طبيعت مانند شنا، ماهيگيري، قايقراني، اسكي روي آب، موج سواري، حمام آفتاب، غواصي و ... دوم فعاليتهاي متكي بر تسهيلات ساخته شده بوسيله انسان مانند استفاده از رستورانها، پاركها، شهرهاي بازي ساحلي، خريد از بازارهاي ساحلي، سينماي روباز، بهره گيري از پيست و مسيرهاي دوچرخه سواري، اسكيت، اسب دواني و مواردي از اين دست. بررسي هاي انجام گرفته توسط سازمان ملل نشان داده است كه علي رغم افزايش تسهيلات انسان ساخت، هنوز اصلي ترين فعاليت هاي توريسم ساحلي، بر ويژگيهاي طبيعي متكي است.

امروزه رشد صنعت توريسم ساحلي، در گرو فراهم آوري مناسب تسهيلات تفريحي است. علاوه بر اين، توسعه بخش خدمات و امكانات همگاني، تاسيسات زيربنايي و نيز ترويج و تبليغ، در گسترش فعاليتهاي توريستي نقشي به سزا ايفا مي كند. البته در كنار توسعه چنين امكاناتي كه بيشتر اهداف اقتصادي را تامين مي كند، تسهيلاتي نيز وجود دارد كه براي حمايت و پشتيباني توريسم ضرورت دارد. و جنبه سودرساني ندارد توسعه توريسم ساحلي، فعاليتهاي مصرفي و غير مصرفي را دربر مي گيرد و تمام اين فعاليتها چه انتفاعي و چه غير انتفاعي با پيامدهاي زيست محيطي ( زول منابع و توليد مواد زايد ) همراه است بنابراين ضروري است در هنگام طراحي و تدوين برنامه هاي توريسم ساحلي، چنين ملاحظاتي مدنظر قرار گيرد.

سهم صنعت جهانگردي در افزايش درآمد دولت:

اين در آمد شامل ماليات هاي اخذ شده از هتل ها و سايه تاسيسات اقامتي، مالياتهاي خروجي فرودگاه ، حقوق گمركي كالاهاي وارداتي مورد استفاده در صنعت جهانگردي ، ماليات بر در آمد شركت هاي جهانگردي و كاركنان آن، ماليات بر مستغلات تاسيسات جهانگردي و غيره است.

اندازه گيري تاثير صنعت جهانگردي بر محيط زيست:

صنعت جهانگردي و محيط زيست، با يكديگر رابطه نزديكي دارند. محيط فيزيكي (شامل محيط طبيعي و مصنوعي)، جاذبه هاي زيادي براي جهانگردان ايجاد مي كند و توسعه صنعت جهانگردي مي تواند تاثير منفي يا مثبت داشته باشد عامل بسيار مهم براي نيل به جهانگردي پايدار آن است كه با محيط سازگار بوده، تاثير منفي بر آن نداشته باشد به منظور برنامه ريزي مناسب صنعت جهانگردي در ارتباط با محيط زيست، بهتر است ابتدا تاثير احتمالي جهانگردي را به محيط زيست درك كنيم.

اثرات محيطي مثبت توسعه صنعت جهانگردي:

1) حفاظت از مناطق طبيعي  و جاذبه هاي جهانگردي

توسعه صنعت جهانگردي كمك مي كند تا مصرف هزينه براي حفاظت از مناطق طبيعي مهم و حيات وحش، شامل محيط هاي دريايي، پارك هاي ملي و محلي و مناطق حفاظت شده، توجه گردد زيرا عوامل فوق جز و جاذبه هاي عمده جهانگردي محسوب مي شوند.

2) بهبود كيفيت محيط زيست:

توسعه جهانگردي باعث بهبود كيفيت محيط زيست مناطق مختلف مي گردد زيرا جهانگردان علاقمند هستند از اماكني بازديد كنند كه جذاب و پاكيزه باشد صنعت جهانگردي انگيز ه لازم براي حفظ پاكيزگي محيط زيست طبيعي را از طريق آلودگي هوا، آب و صدا و كاهش تراكم و بهبود وضعيت ظاهري محل، با طراحي بناها و مناظر زيبا فراهم مي سازد.

اثرات محيطي منفي توسعه صنعت جهانگردي

اگر صنعت جهانگردي به  درستي برنامه ريزي و توسعه و اداره نشود اثرات محيطي منفي و مهمي به شرح زير ايجاد مي كند.

آلودگي آب:

آلودگي اب، از توسعه نامناسب سيستم هاي فاضلاب و جمع آوري زباله هتل ها و ساير تاسيسات جهانگردي، ناشي مي شود. علاوه بر اين در نتيجه ريزش فاضلاب و آب هاي سطحي آلوده به زباله، آب رودخانه، درياچه ها و ساحل درياها نيز آلوده مي گردد.

 آلودگي هوا و صدا:

آلودگي هوا و صدا، به استفاده بسيار زياد از وسايل نقليه موتوري مانند اتومبيل ، تاكسي، اتوبوس، موتور سيكلت و غيره در مناطق جهانگردي، مربوط است. هواپيماهايي كه براي مسافرت خارجي و داخلي مورد استفاده قرار مي گيرند نيز مقداري آلودگي هوا و صدا ايجاد مي كنند آلودگي صدا، به تمركز بيش از حد جهانگردان و وسايل نقليه جهانگردي نيز مربوط مي شود.

آلودگي مناظر: آلودگي مناظر ناشي از عوامل زير است:

الف) طراحي ضعيف هتل ها و ساير تاسيسات جهانگردي

ب) طراحي ضعيف جا و مكان تاسيسات جهانگردي

ج) مناظر نامناسب تاسيسات جهانگردي

د) استفاده از علايم تبليغاتي بزرگ و نامناسب

هـ) از بين رفتن مناظر  ديدني

و) مشكلات مربوط به جمع آوري زباله و آلوده ساختن مناظر ديدني


ضايعات زيست محيطي:

آسيب ديدن سيستم زيست محيطي مناطق طبيعي به علت داشتن بيش از حد و يا نامناسب توسط جهانگردان، صورت ميگرد. توسعه نامناسب جهانگردي به محيط هاي دريايي، ساحلي، كوه و صحرا كه آسيب پذير هستند، صدمه مي زند.

آسيب رسيدن به مناطق تاريخي: به علت استفاده بيش از حد و نامطلوب توسط جهانگردان پديد مي آيد.

اعتقاد بر آن است كه پنج S (زبان انگليسي) وجود دارد كه اغلب به عنوان مركز اصل جذابيت صنعت توريسم به شمار مي آيد:

خورشيد (Sun) ماسه (Sand) دريا (Sea) فحشا (Sex) و امنيت (Security)

حساسيت صنعت توريسم شرايط هوا و اقليم:

شرايط اقليمي خوب يا بد از ديدگاه صنعت توريسم با ساير ديدگاهها متفاوت است مثلا بارش باران در صورتي خوب تلقي مي گردد كه كم بوده و بسيار سريع تبخير گردد افزايش دما بخوبي كه موجب كاهش استفاده از پوشاك شود و آفتابي بودن كه  امكان برنزه شدن را فراهم مي آورد و باد كه ابرها را دور سازد همگي از عوامل اقليمي خوب بمشار مي رود. مثلاً باد كه وزش آرام آن باعث آسايش انساني مي شود ممكن است در پلاژها موجب ناراحتي توريستها شود و گاه بايستي مانند كشور هلند شيشه هاي بزرگي را در برابر باد قرار داده تا جهانگردان احساس ناراحتي نكنند و بتوانند از چشم انداز دريا بهره مند شوند.

شرايط آب و هوايي براي توريسم تابستاني و زمستاني:

الف): توريسم تابستاني:

1) دوره درجه حرارت مناسب در فصل تابستان

2) ساعات آفتابي

3) درجه حرارت آب و دريا

4) رطوبت نسبي مساعد

5) ناهمواريها و ذخيره آب

6) پوشش گياهي متناسب

7) باتلاقي بودن زمين

درجه حرارت آب دريا در طول گرمترين ماهها مورد بررسي قرار گيرد و محققين و جغرافيدانها از نقطه نظر ميزان درجه حرارت آب تقسيم بندي زير را ارائه دهند. زياد سرد  سرد  متوسط  نيم گرم  و گرم .

جهت آبستني درجه حرارت بالاي 17 درجه سانتي گراد آب توصيه شده است رطوبت نسبي مطلوب بين 50 تا 70 تعيين شده است رطوبت بيش از 86 درصد آسايش محيطي نخواهد داشت.

ب) جهت توريسم زمستاني:

1) دوره درجه حرارت مناسب در فصل زمستان 

2) ميزان آفتابي بودن روزها

3) سرعت باد

4) پوشش برف

5) ناهمواريها

6) پوشش گياهي

اثرات گرمايش جهاني و تاثيرات اثرات گلخانه اي:

خطر طغيان رودها و درياها در مقياس وسيع همراه با ذوب يخچالهاي كره زمين در مناطق ساحلي و پر جمعيت اثرات ويرانگري خواهد گذاشت .

يكي از بخش هاي بسيار حساس در رابطه با تغييرات اقليمي توريسم ساحلي است نتايج احتمالي بالا آمدن سطح درياهاي آزاد و ساير ذخاير آلي منجر به از دست رفتن وسيع اراضي خواهد شد مسلماً تمام مناطق مسطح ساحلي مستعد فرسايش بخصوص در دلتاهاي رودخانه اي واراضي باتلاقي دريايي بطور بالقوه در معرض تهديد قرار دارد.

بسياري از پلاژهاي ساحلي كه ساليانه پذيراي ميليوني توريست و ميلياردها دلار ثروت مي باشند تحت تاثير تغيير سيكل هاي فرسايش ناشي از بالا آمدن تدريجي آب دريا قرار گرفته و جاذبه هاي طبيعي خود را از دست خواهند داد هرچند گرمتر شدن آب خود عامل مثبتي بشمار مي رود.

گرم شدن آب و هواي كره زمين باعث نزديك شدن كوسه هاي خطرناك به سواحل انگليس شده است و باعث به خطر افتادن تفريحات دريايي مثل شنا و ديگر ورزش هاي دريايي شده است.

آنچه باعث رونق صنعت توريسم مي شود معمولاً زيبايي و جذابيت هاي چشم اندازهاي منظره هاي طبيعي و تاريخي مناطق است. آيا تغييرات اقليمي اين چشم اندازها را تغيير مي دهند و يا اينكه چه نوع چشم اندازهاي باعث جذب توريسم مي شوند و از نظر جهانگردان مورد توجه و خواسته آنان مي باشد.

فعاليت توريستي ساحل را مي توان به دو گروه اصلي تقسيم كرد. نخست فعاليتهاي متكي بر طبيعت مانند شنا، ماهي گيري، قايقراني، اسكي روي آب موج سواري، حمام آفتاب، غواصي و....

دوم فعاليت هاي متكي بر تسهيلات ساخته شده به وسيله انسان مانند استفاده از رستورانها، پارك ها، شهرهاي بارز ساحلي خريد از بازارهاي ساحلي سينماي روباز، بهره گيري از پيست و مسيرهاي دو چرخه سواري، اسكيت، اسب دواني مواردي از اين دست. بررسي هاي را انجام گرفته توسط سازمان ملل نشان  داده است كه علي رغم افزايش تسهيلات انسان ساخت، هنوز اصلي ترين فعاليت هاي توريسم ساحلي ، بر ويژگيهاي طبيعي متكي است. امروزه رشد صنعت توريسم ساحلي، در گروه فراهم آوري مناسب تسهيلات تفريحي است. علاوه بر اين، توسعه بخش خدمات و امكانات همگاني، تاسيسات زير بنايي و نيز ترويج و تبليغ، در گسترش فعاليت هاي توريستي نقشي به سزا ايفا مي كند. البته در كنار توسعه چنين امكاناتي كه بيشتر اهداف اقتصادي را تامين
مي كند، تسهيلاتي نيز وجود دارد كه براي حمايت و پشتيباني توريسم ضرورت دارد. و جنبه سود رساني ندارد توسعه توريسم ساحلي ، فعاليتهاي مصرفي و غير مصرفي را در بر
مي گيرد و تمام اين فعاليتها چه انتفاعي و چه غير انتفاعي، با پيامدهاي زيست محيطي روال منابع و توليد موارد زايد همراه است بنابراين ضرورتي است در هنگام طراحي و تدوين برنامه هاي توريسم ساحلي ، چنين ملاحظاتي مد نظر قرار گيرد.

از آنجا كه توريسم ساحلي، در رديف يكي از روش هاي بهره وري از محيط زيست دريايي و سواحل قرار دارد. مديريت بهينه آن تنها بر پايه توان سنجي سواحل براي اين كاربري، سازگاري برنامه توريستي با ناحيه ساحلي و مقابله با آسيب هاي آن به عنوان جزيي از برنامه جامع مديريت زيست محيطي سواحل ، امكان پذير است و از روند امكان سنجي و ارزيابي زيست محيطي پيش بيني شده در اين برنامه ، پيروي مي كند.

شناسايي منابع زيست محيطي ناحيه ساحلي، در برگيرنده منابع بيولوژيك فيزيكي و منابع انساني و منابع بيولوژيك شامل مجموعه زنده گياهان و جانوران ساحلي است و منابع فيزيكي، ساختارهاي غير زنده محيط ساحلي را كه ارزش زيستگاهي دارند و يا در تعيين مرزهاي زيست محيطي پر اهميت به شمار مي روند در بر مي گيرد. منابع انساني نيز در زير بخش هاي اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي، گروه هاي كار بر ناحيه ساحلي و توسعه اجتماعي و اقتصادي را در مقابل با منابع آكولوژيك (منابع بيوفيزيكي) مورد شناسايي قرار مي دهد.

اجزاي زيست محيطي ناحيه ساحلي (از لحاظ فرم و ساختمان):

1) پهنه هاي گلي جزر و مدي:

اين مناطق به دليل شرايط مطلوب تالابي، عمق كم، مواد غذايي سرشار و توسعه يافتگي كم فيزيكي، از زيستگاههاي مهم سواحل جنوب ايران خصوصاً براي پرندگان مهاجر آبزي (Waterfowl) محسوب مي گردد كه خود مي تواند براي طبيعت گسترده ها و دوست داران حيات وحش به فرصت هاي مناسبي براي ثبت لحظه ها و بهره گيري از چشم اندازها فراهم آورد.

2) سواحل شني و ماسه اي:

اين نوع از سواحل چنان چه از شيب و دانه بندي مناسب و آرامش نسبي برخوردار باشد. مناطق حايز اهميتي براي تخم گذاري لاك پشتان دريايي به حساب مي آيند و در قسمت هايي كه به ساحل از شن سفيد پوشيده شده و از منابع آلوده ساز ساحل (مراكز شهري و صنعتي) به دور و عاري باشد مناسب ترين جا براي شنا و تفريحات آبي محسوب
مي شود.

3) كرانه هاي سنگي و صخره اي:

اين دسته از سواحل كه در بيشتر سواحل دنيا كه ساحل با كوهستان فاصله ندارد وجود دارند و شامل تراس هاي و پرتگاههاي صخره اي و يا ماسه اي است در بعضي مناطق اين صخره ها زيستگاه حيوانات وحش مثل كل و بز كوهي است و در بعضي مناطق محل تخم گذاري پرندگان دريايي مي باشد و در آبهاي عميق مقابل آنها نيز بازيگوشي و فعاليت پستانداران دريايي بزرگ (نهنگ ها) و يا هجوم ماهي هاي كوچك ديده شده است كه منبع غذاي پرندگان ماهي خوار و نهنگ ها محسوب مي شوند علاوه بر اين، چشم اندازها اين مناطق بر جذابيت هاي تفريحي آنها مي افزايد و از اين نظر مناطق مساعد آن در رديف منابع باعث گرديده است بيشتر اين نواحي، از توسعه يافتگي مراكز اجتماعي و صنعتي كه مي توانند از جذابيت كار طبيعي و توريستي اين نواحي بكاهند مصون بمانند.

زيستگاههاي ساحلي:

سواحل را مي توان از ديدگاه منابع زيستي نيز تقسيم كرد اين زيستگاههاي ساحلي به علت داشتن محيط منحصر به فرد و همچنين محل تجمع انواع پرندگان بومي و مهاجر و همچنين ماهيها و حيوانات دريايي كه براي تخم ريزي به اين مناطق مهاجرت مي كنند
مي تواند براي گذران اوقات فراغت، جاذبه هاي تفريحي مورد استقبال قرار گيرد.

1) جنگل هاي مانگرو:

اين جنگل ها به علت كمياب بودن، در ميان مجموعه گياهي از ارزش طبيعي خاصي برخوردارند و در حيات وحش و زنجيره غذايي دريا نقش مهمي ايفا مي كنند. نحوه زيست اين جنگل ها در آب هاي كرانه اي و انبوهي و زيبايي وصف ناپذير آنها در كنار جمعيت حيات وحش وابسته به آن، اين مناطق را واحد جاذبه هاي تفريحي بسيار كرده است و اغلب كشورهاي گرمسيري، برنامه هاي توريستي مخصوصي برابر اين اجتماعات تدارك ديده اند.

آب سنگ هاي مرجاني:

آب سنگهاي مرجاني نيز از مجموعه اجتماعات دريايي حساس كمياب به حساب مي آيند و به علت جمعيت بسيار زياد آبزيان وابسته به خود، رديف منابع حيات بخش اكوسيستم دريايي قرار دارند شفافيت آب اين زيستگاه و جمعيت ماهيان تزئيني و رنگارنگ ساكن در آن ، از دير باز زيستگاه اين جانداران را به يكي از پر طرفدارترين نواحي تفريحي در برنامه هاي توريس ساحل مبدل ساخته است.

زيستگاه لاك پشتان دريايي و پرندگان آبزي:

لاك پشتان دريايي كه بر خلاف جثه نسبتاً بزرگ و اندام قوي، در زمره جانداران بسيار مظلوم و بدون آسيب محيط دريايي قرار دارند. آنها از سواحل  ماسه اي با شيب ملايم، براي تخم گذاري و تغذيه تمايل دارند و چنانچه اين سواحل دور از مراكز انساني و توسعه اقتصادي باشد مورد توجه اين جانور قرار مي گيرد لاك پشتان دريايي از تالابهاي مانگرو و مناطق صخره اي، براي تغذيه استفاده مي كنند.

پرندگان  سواحل شني و ماسه اي (سواحل صخره اي و غيره) را جهت تغذيه و جوجه آوري انتخاب مي كنند و از ماهيان دريايي كوچك براي تغذيه خود و جوجه هايشان استفاده مي كنند  تمام اين مناظر مي توانند از ديدگاههاي اكوتوريسم مورد توجه قرار گيرد و جاذب براي طبيعت گردان باشد.

راهكارهاي مقابله با آسيب هاي توريسم ساحلي (منافع براي توريست ها و جوامع محلي)

توريسم ساحل نيز هم چون ساير طبقه بندي هاي توريسم، داراي هر دو نوع اثر مثبت و منفي بر محيط زيست است.

پيامدهاي مثبت (اجتماعات بومي- توريست ها):

ايجاد تسهيلات و امكانات زير بنايي- منابع اقتصادي- حفاظت منابع طبيعي و فرهنگي (اجتماعات بومي)- فرصت فراغت و ازدياد دانش (توريست ها)

پيامدهاي منفي (اجتماعات بومي- توريست ها):

افزايش فشار بر تسهيلات و امكانات زيربنايي- آشوب اجتماعي و اقتصادي آسيب به سنت هاي فرهنگي و محيط زيست طبيعي (اجتماعات بومي)

مواجهه با تجارت خارجي- نارضايتي در برابر توقعات (توريست ها)

پيامدهاي گردشگري بر محيط زيست ساحلي:

1) تاثيرات وارده بر محيط فيزيكي: فرسايش خاك، لغزش، افت كيفيت آب و تغييرات خط ساحلي- آلودگي ناشي از زباله و فاضلاب

2) تاثيرات وارده بر محيط اكولوژيك: هم چون آسيب هاي آبسنگ هاي مرجاني، نابودي جنگل هاي مانگرو، تهي سازي زندگي دريايي ....

3) پيامدهاي وارده بر منابع مورد استفاده انساني:

مشتمل بر تامين آب و انرژي، دسترسي به دريا كنار، كاربري اراضي، چشم انداز، از دست رفتن زيبايي خط كرانه و ....

4) پيامدهاي وارده بر كيفيت زندگي:

مانند بهداشت، برنامه ريزي شهري، اجتماعي ، فرهنگي ، اشغال مناطق همگاني

برنامه موثر و تكميل استراتژي واقعي، در اجتناب از فشار توريسم بر محيط زيست، اغلب بر پايه برآورد ظرفيت برد صورت مي گيرد. از مفهوم برد در طراحي اماكن تفريحي در سواحل ساحل ، از اوايل دهه 1960 آغاز شد. اين اصطلاح به مفهوم تعداد دوره هاي كاربري يك منطقه تفريحي است بدون اين كه زوال دايمي فيزيكي و بيولوژيك در توان منطقه براي پشتيباني تفريحي و آسيب محسوس به كيفيت تفريحي حاصل آيد چنين مفهومي ، بسته به نوع ويژگيهاي فيزيكي . بيولوژيكي منطقه ، مي تواند به عبارت مختلف خلاصه  و تقسيم بندي شوند.

مثال : ظرفيت برد اپتيم، شامل حداكثر توريست هاست كه مي توانند كاملاً با استفاده از تسهيلات تفريحي پذيرايي شوند و آسيبي به محيط زيست وارد نكنند.

به طور مثال سازمان ملل (1995) ظرفيت برد براي حفظ كيفيت فعاليت تفريحي را به قرار زير تعيين و ارايه داده است.

ساحل:                    10 تا 15 متر مربع    برابر هر نفر

قايق هاي بادباني :      1 تا 2 قايق در هر هكتار

اسكي روي آب:         1 قايق براي هر 2 تا 4 هكتار

جهانگردي و حفاظت محيط زيست

پروژه توسعه پايدار براي صنعت جهانگردي ، چالش هاي مهمي درباره حفاظت محيط زيست ارائه خواهد كرد به طور كلي، توليدات صنعت جهانگردي از قبيل توسعه ساختارها و امكانات جهانگردي، حمل و نقل و فعاليتهاي توريستي مي تواند باعث كاهش منابع طبيعي ، آلودگي و توليد مواد زائد گردد.

دخالت بشر در رشد گياهان و زندگي حيات وحش از طريق جهانگردي مي تواند فعاليتهاي سني را كاهش داده و با نابود سازد فعاليتهايي از قبيل ماهيگيري، و مهم تر از آن، وارد كردن خسارت به اكوسيستم و چرخه حيات ، رشد بازاريابي براي اكوتوريسم و طبيعت گردي فيزيكي از نگراني هاي مهم محسوب مي شود اگر مديريت و برنامه ريزي مناسبي صورت نگيرد، اين مشكل هاي جديد جهانگردي مي تواند باعث نابودي اكولوژيكي مناطق دنيا از جمله پارك ها و مراكز ميراث فرهنگي شود.

در صنعت جهانگردي توسعه مناطق ساحلي يكي از مسائل مهم و نگران كننده مي باشد ساختمان سازي هاي كنترل نشده در جهانگردي مي تواند زيبايي اين مناطق را از بين ببرد و ساختن ساختمانهاي بسيار بزرگ نزديك به سواحل دريا باعث تخريب سواحل
مي شود. به طور مثال بهره برداري بيش از حد از شن و ماسه موجود در سواحل عام تخريب مناطق ساحلي محسوب مي شود. در مناطق ساحل كه صخره هاي مرجاني توسط مواد زائد و آلوده كننده تخريب شده است ، هرگز نمي توان خسارتهاي وارده را جبران كرد و به حالت طبيعي و اوليه آن باز گرداند.

توليد آب هاي آلوده و مواد زائد كه در صنعت جهانگردي به وجود مي آيد ، يكي ديگر از مشكلات جدي است، به ويژه در كشورهاي توسعه نيافته كه ساختارها و ظرفيت فيزيكي براي مقابله با اين مواد زائد را ندارند در سواحل كارائيب كه تعداد كشتي هاي حامل جهانگردان دائماً در حال افزايش است، آب هاي آلوده و مواد زائد و غير قابل بازيافت به ميزان بسيار ديده مي شود.

وارد امدن اين صدمات به مناطق ساحلي و درياها اغلب باعث آلودگي منابع آب قابل سرب در سواحل مي شود... و مرجانهاي دريايي و به طور كلي زندگي زير دريا را از بين مي برد و به نابودي مناطق ساحلي منجر خواهد شد آلودگي ناشي از مواد زائد كشتي ها، خطر جدي براي توسعه املاك و جزاير كوچك محسوب مي شود زيرا زائدات مواد سوختي كشتي ها، مواد آلوده كننده زباله ها و مواد آلوده كننده بار كشتي نيز كه از كشتي هاي تجاري  ناشي مي شود مي تواند باعث آلودگي دريا و سواحل گردد.  

سالم ماندن آب و داشتن آب غير آلوده براي رشد كشاورزي، صنعت و مصارف خانگي در بسياري از كشورهاي صنعتي بسيار لازم و ضروري است از آنجايي كه بيشترين استفاده از آب سالم در صنعت جهانگردي مي باشد.(صورت كلي) مشكلات داشتن ذخاير آب سالم بيشتر احساس مي شود به هر حال، در بسياري از مناطق دنيا كه مشكل آب دارند نه تنها جهانگردي خسارت وارد مي شود بلكه ذخاير آب سالم نيز كاهش مي يابد به علاوه آلودگي هوا در سطح منطقه اي و جهاني نيز يك معضل جدي است زيرا Co2 هوا به علت استفاده از وسايل حمل و نقل جهانگردي و وسايل برودتي و حرارتي جهانگردان در حال افزايش است.

تخريب محيط زيست تهديدي براي صنعت جهانگردي ممكن است در جزاير كه مقصد جهانگردي هستند كه عميقاً به محيط زيست وابسته است محسوب مي شود به طور مثال: با بالا آمدن سطح دريا بسياري از مناطق ساحلي زير آب فرو روند و ذخاير آب سالم و سيستم تصفيه آن نابود شوند گاهي اوقات جذابيت بعضي از مناطق جهانگردي مي تواند از طريق تخريب مناطق طبيعي و فقدان تنوعات زيستي كه به نوعي به  فعاليتهاي انسان مرتبط مي شود از بين برود. آلودگي هوا و آلودگي صوتي كه با توسعه شهر نشيني ارتباط دارد مي تواند از بازديد جهانگردان از بعضي مناطق جلوگيري كند.      

اكوتوريسم:

عبارت از سفرهايي است كه در اتباط تعاملي با محيط زيست قرار دارند. و محيط زيست نيز به طور مستقيم در بر گيرنده منابع طبيعي از قبيل چشم اندازهاي سبز، آب و هوا، آبهاي،كاني ها، مواد معدني ، منابع آب آشاميدني، جوامع گياهي ، جوامع حيواني و نيز منابع فرهنگي موجود در محيط مي باشد اكوتوريسم بخشي از صنعت توريسم است كه در عين حال كه تاثيرات محدودي بر محيط زيست و فرهنگ بومي دارد كمك فرواني به كسب درآمد، ايجاد اشتغال و نيز حفاظت از حيات وحش و حيات گياهان و طبيعي مي نمايد.

اكوتوريسم دريا و درآمد مالي بعضي كشورها:

كشورهاي آسياي جنوب شرقي به د ليل قرا گرفتن در كنار دريا، بخش عمده درآمد حاصل از جهانگردي آنها به گردشگري كنار دريا يا ساحل اختصاص دارد براي مثال گردشگري در كشور كوچك مالديوا كه سالانه پذيراي ميهماناني معادل جمعيت كشورش است. فقط وابسته به گردشگري ساحلي است در كشورهاي فيجي، اندونزي و فيليپين نيز بخش غالب صنعت گردشگري به دريا و ساحل اختصاص دارد.

امكانات و تسهيلات مورد نياز گردشگري ساحلي:

صنعت گردشگري ساحلي همواره نيازمند يك سري امكانات و تسهيلات مي باشد كه به دو بخش اصلي تقسيم مي شوند:

الف) امكانات و تسهيلات متكي بر طبيعت شامل: ماهيگيري، قايقراني، حمام آفتاب ، شنا، موج سواري، شكار، تماشايي مناظر پرواز پرندگان و...

ب) امكانات و تسهيلات متكي بر تاسيسات و ابنيه. شامل: اقامت، خريد و تفريحات با اين حال با وجود تهيه امكانات و تسهيلات گردشگران بيشتر وابستگي به طبيعت را از خود نشان مي دهند.

برنامه ريزي براي اكوتوريسم:

برنامه ريزي براي توسعه صنعت گردشگري طبيعي داراي دو جنبه است كه در آن بايستي اولاً وسايل و امكانات و تسهيلات لازم براي گردشگران كه به قصد تفريح و گذران اوقات فراغت خود هزينه ها و مشكلات سفر را به جان مي خرند به طرز شايسته اي تهيه و ايجاد شود ثانياً با توجه به ارتباط مستقيم اين نوع گردشگري با طبيعت، حفظ و نگهداري  عوامل محيطي و طبيعت لازم  و واجب است. حضور در طبيعت بكر و دست نخورده و مشاهده زيبايي هاي خدا دادي آن، امكان ديدن صحنه هايي از زندگي حيات وحش و اقامت در محيط هاي طبيعي اعم از دريا و ساحل و... از اصلي ترين خواسته هاي يك گردشگر طبيعي است.

توريسم پايدار:

عواملي از قبيل پيشرفت در كشاروزي، صنعتي شدن، حمل و نقل، دارو سازي، ساختارهاي تمدني مانند جاده ها و ساختمانها به همراه رشد جمعيت و گسترش روز افزون نياز به غذا و ساير مواد معدني، سبب آلودگي محيط زيست گرديدند.

«بر اساس تعريف سازمان جهاني ترويسم، پايداري در توريسم هنگامي است كه فعاليت هاي توريستي نه تنها منابع طبيعي و فرهنگي را حفظ مي كنند بلكه ظرفيت را براي ايجاد درآمد و  اشتغال به طور مستمر افزايش مي دهند».

دكتر رابرت ديويدسون (R. Davidson) معتقد است كه توريسم پايدار مي تواند نتايج زير را با خود همراه بياورد.

1)    تامين نيازها و خواسته هاي جامعه ميزبان (توريست پذير) در كوتاه مدت و دراز مدت

2)    ايجاد رضايت خاطر براي توريست ها از طريق تامين نيازهاي روز افزون آنها

3)    حفاظت از منابع طبيعي و محيطي به خصوص منابع توريستي

4)    فراهم نمودن موجبات بقاء و افزايش رقابت براي پايداري صنعت توريسم

تاثير جمعيت و تاسيسات بر ساحل:

فشار اقشار مردم در كشورهاي صنعتي كه مايلند تعطيلات و اوقات فراغت خود را در مناطق ساحلي و دريايي بگذرانند، نه فقط گاهي هجوم توده عظيمي از مردم را به مناطق معيني با آفتاب درخشان ودرجه حرارت بالا به همراه داشته است (تنها در سواحل اروپايي درياي مديترانه حدود 150 ميليون نفر) ، بلكه سبب شده تاسيساتي زير بنايي مانند هتل ها ، بنادر، فرودگاهها، خيابانها، تاسيسات ورزشي و غيره احداث شود  كه گرچه مدت زمان كوتاهي مورد استفاده قرار مي گيرند. سطوح وسيعي را فرا مي گيرند و برخوردهايي را نيز با مشاغل سنتي و عادات مردم به وجود مي آورند. بسياري از مناطق ساحل كره زمين به قدري متراكم خانه سازي شده است كه به مراكز شهري مناطق صنعتي شباهت دارد در آنجا گاهي آب قطع مي شود و فاضلاب تصفيه نشده به طور مستقيم به پلاژهاي مورد استفاده براي شنا وارد مي گردد از اين رو جاي تعجب نيست كه گاهي در مناطقي كه در انجا بيشترين رفت و آمدها انجام مي گيرد، شناكردن به دليل در خطر بودن سلامت مردم و اوقات فراغت گاهي تا دورترين مناطق كره زمين (آبهاي گرم) رسوخ كرده است.

 

منابع:

1) اكوسيستم هاي آبي ايران

دكتر پرويز كردواني چاپ اول 1374 انتشارات قومس

2)اكوسيستم هاي طبيعي

دكتر پرويز كردواني چاپ اول 1372 نشر پاييز

3) راهكارهاي توسعه بهينه زيست محيطي و گردشگري ساحل

ترجمه: سيد زهرا پور و خشوري انتشارات سازمان محيط زيست 1380

4) جغرافياي طبيعي درياها و سواحل

دكتر كلنات ترجمه : محمد رضا ثروتي انتشارات سمت- دانشگاه تهران 1378

5) ذخيره گاههاي زيست كره

تاليف و ترجمه: هنريك مجنونيان ، انتشارات سازمان محيط زيست 1374

6) آلودگي دريا

آر. بي – كلاك، ترجمه محمد علي زاهدي

7) سواحل و درياها و صنعت توريسم

زينب محمدي دشتكي

8) مجله دانشنامه شماره 51-50 پاييز و زمستان 82

فصلنامه دانشگاه آزاد اسلامي- واحد علوم و تحقيقات عالي

9) ماه نامه بندر و دريا (علمي و تخصصي و تحقيقاتي)

سال هفدم شماره 92-91 فروردين و ارديبهشت 1382

سال هجدم- شماره 104 خرداد 1382

10) فصل نامه سپهر- دوره چهارم شماره 54 تابستان 1384

دوره نهم شماره 34 تابستان 1379، نشر: سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح

11) اكوتوريسم

اكولوژي – فعاليت هاي تفريحي وصنعت جهانگردي ، ترجمه: دكتر اسماعيل كهرم، انتشارات : محيط زيست

12) كارگاه منطقه اي مديريت جامع سواحل (مجموعه مقالات) ، انتشارات مركز ملي اقيانوس شناسي ، اسفند ماه 1375

منبع : مقالات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

شعار روز جهانی آب در سال 2013:آب در هر مکان برای همگان با همکاری های بین المللی - چهارشنبه دوم اسفند 1391
آزمايش جارتست - سه شنبه یکم اسفند 1391
تصفیه فاضلاب صنعتی با استفاده از سنگ آتشفشان - دوشنبه بیست و سوم بهمن 1391
استفاده مجدد از فاضلاب - یکشنبه بیست و دوم بهمن 1391
خوردگی فلزات روش های جلوگیری از آن - یکشنبه پانزدهم بهمن 1391
انجام روزانه 1000نمونه‌برداری از آب شرب اصفهان به منظور تعیین میزان کیفیت - یکشنبه هشتم بهمن 1391
23 بهمن ماه اعلام می شود: شعار روز جهانی آب 2013 - دوشنبه دوم بهمن 1391
اعلام سال 2013 با عنوان سال بین‌المللی همکاری در امور آب - دوشنبه دوم بهمن 1391
پیشنهادات و نگرش های کاهش اثرات زیان آور زیست محیطی از پساب صنعتی - یکشنبه یکم بهمن 1391
ایستگاه های پمپاژ - شنبه بیست و سوم دی 1391
انتخاب فرآيند مناسب تصفيه فاضلاب - جمعه بیست و دوم دی 1391
پاک‌ سازي آب‌هاي زيرزميني با استفاده از نانوذرات آهن - سه شنبه نوزدهم دی 1391
مواد شيميايي منعقدکننده و کمک منعقدکننده - جمعه پانزدهم دی 1391
هشتمين نمايشگاه بين‌المللي صنعت آب و تاسيسات آب و فاضلاب ايران - جمعه هشتم دی 1391
گندزدايی - جمعه یکم دی 1391
روش های تعیین محل ایستگاه ها برای پمپاژ آب - سه شنبه بیست و هشتم آذر 1391
پارامترهای اصلی تعیین کننده کیفیت آب - یکشنبه بیست و ششم آذر 1391
در رأی گیری برای انتخاب شعار نهایی روز جهانی آب سال 2013 شرکت کنید - شنبه بیست و پنجم آذر 1391
هوادهي در تصفيه آب شهري - چهارشنبه بیست و دوم آذر 1391
سرامیک هایی که بدون دخالت مواد شیمیایی آب را تصفیه می کنند - پنجشنبه شانزدهم آذر 1391
اسمز معکوس - چهارشنبه پانزدهم آذر 1391
اولين همايش ملي حفاظت و برنامه ريزي محيط زيست - سه شنبه چهاردهم آذر 1391
اولين همايش حفاظت از تالاب ها واكوسيستم هاي آبي - سه شنبه چهاردهم آذر 1391
الكترودياليز - چهارشنبه هشتم آذر 1391
كنفرانس ملي مديريت سيلاب - دوشنبه ششم آذر 1391
اولين كنفرانس ملي هيدرولوژي مناطق نيمه خشك - دوشنبه ششم آذر 1391
نانوفوتوكاتاليست - چهارشنبه یکم آذر 1391
اولین همایش تصفیه آب و پساب های صنعتی - سه شنبه سی ام آبان 1391
روش های تصفیه پساب صنعتی - دوشنبه بیست و نهم آبان 1391
آشنایی با سیستم فاضلابی پوش فیت - دوشنبه بیست و دوم آبان 1391
تعیین دوره مطلوب فعالیتهای نت پیشگیرانه - یکشنبه بیست و یکم آبان 1391
تصفیه خانه شهرک صنعتی جهان آباد میبد - جمعه نوزدهم آبان 1391
اثرات ازت و فسفر موجود در فاضلابها در محیط زیست - جمعه نوزدهم آبان 1391
تصفیه خانه فاضلاب بیمارستان شهدای کارگر - جمعه نوزدهم آبان 1391
برکه تثبیت یزد - جمعه نوزدهم آبان 1391
تصفیه پسماندهای نیروگاهی - جمعه نوزدهم آبان 1391
شیرهای کنترل - دوشنبه پانزدهم آبان 1391
محیط های کشت میکروبیولوژی - پنجشنبه یازدهم آبان 1391
استقرار و پیاده سازی نظام نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه تاسیسات آب - دوشنبه هشتم آبان 1391
مديريت اموال (دارايي) در شركت هاي آب و فاضلاب - دوشنبه یکم آبان 1391
همايش ملی علوم مهندسي آب و فاضلاب - شنبه بیست و نهم مهر 1391
بهره برداري و نگهداري از سيستم هاي جمع آوري فاضلاب - شنبه بیست و دوم مهر 1391
جدا کردن فنل و مشتقات آن - شنبه پانزدهم مهر 1391
جذب زیستی - شنبه هشتم مهر 1391
تصفیه ی بی هوازی - شنبه یکم مهر 1391
بیوراکتورهای غشایی - شنبه بیست و پنجم شهریور 1391
توليد آب كيفيت بالا از فاضلاب با نور خورشيد توسط محققان ايراني - سه شنبه بیست و یکم شهریور 1391
بررسی وضعیت سیل کشور : مشکلات و تنگناها - دوشنبه بیستم شهریور 1391
نکاتی در مورد آب آشامیدنی و تهیه آن در مکان های فاقط لوله کشی - یکشنبه نوزدهم شهریور 1391
کانتاکتورهای گردان بیولوژیکی (RBC) - چهارشنبه پانزدهم شهریور 1391

مرجع تخصصی آب و فاضلاب