مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مديريت اموال (دارايي)

عمده دغدغه سازمانها حفظ و سیانت از دارایی های موجود خود است به همین خاطر در اوایل تقریبا با به وجود آمدن کامپیوتر ها، تقریباً از اوایل دهه 1950 میلادی سیستمهایی به نام CMMS (Computerized Maintenance Management System به عنوان ابزاری جهت مدیریت نگهداری و تعمیرات و ردیابی تجهیزات و درنهایت گزارشات مربوط به آن طراحی گردید اما با گذشت زمان سازمانها دریافتند که تنها بهبود روشهای تعمیراتی نمی تواند بهره وری، همچنین بهره برداری که آنها از تجهیزات و داریی های خودانتظار داشتند را برآورد. بنا به تعریف، هرچیزی که سازمان مالک آن بوده و از لحاظ مالی برای سازمان دارای ارزش بوده و میزان ارزش آن به وسیله پول سنجیده شود، دارایی اطلاق می گردد. تمامي سيستم هاي آب و فاضلاب از اموالي تشكيل شده اند كه غير قابل رويت يا مدفون هستند. اين اموال اجزاي فيزيكي تشكيل دهنده سيستم هستند كه شامل تجهيزات تصفيه، پمپ ها، مخازن، شيرآلات، لوله ها و ... هستند. ارزش اموال مذكور به مرور زمان كاهش مي يابد (اصطحكاك)، لذا به مرور زمان ممكن است مشكلاتي در رابطه با خدماتي كه بايد به مصرف كننده ارائه شوند، ايجاد گردد. هزينه بهره برداري، نگهداري و تميرات اين اموال با افزايش عمر مفيد بهره برداري آنها فزوني مي يابد. در اينجا (مديريت دارايي)، در عمل رويكردي است براي مديريت اموال سيستم به ترتيبي كه شاهد تاثير مثبت بر انجام تصميم گيري هاي بهتر در خصوص اموال قديمي تر باشيم. (كه مديريت دارايي ها يا مديريت اموال ناميده مي شود)


هدف مديريت دارايي

دست يابي به سطح مورد نياز خدمات به موثرترين روش ممكن، از طريق:

    1. خلاقيت

    2. عملكرد هدفمند

    3. بهره برداري صحيح

    4. نگهداري و تعميرات

    5. بازسازي

    6. آماده سازي اموال

به ياد داشته باشيد كه مديريت اموال در جهت كسب اطمينان لازم مي باشد.


اموال بحراني

مديريت اموال سبب مشخص شدن اجزاي تشكيل دهنده سيستم و مشخص شدن موجودي اموال مي گردد. در نتيجه مي توان سطح خدمات سيستم را تعيين كنيم. با تعيين سطح خدمات، جهت بالاتر رفتن اطمينان از شبكه بايد اموال بحراني از طريق آناليز حساسيت مشخص شوند. جهت اين كار ابتدا بايد بررسي نمود كه اهميت هر يك از اجزا (از لحاظ تاثير گذاري بر روي شبكه) چقدر مي باشد. سپس وضعيت هر يك از اجزا مشخص و بر اساس عمر مفيد ليست گردد.

نت بهره ور فراگير

TPM  مخفف عبارت Total Productive Maintenance به معنی نت بهره ور فراگیر است.TPM  يک چارچوب فکری منحصر به فرد است که می توان بر پایه آن، نظام جامع نت را در یک سازمان بنا نهاد.

شروع TPM از دهه 70 میلادی در صنایع خودرو سازی ژاپن بوده و معرفی آن به سایر دنیا از سال 1988 و با انتشار اولین کتاب لاتین در این زمینه صورت پذیرفت. TPM در واقع نوعی الگو گیری از سیستم TQM بوده و هدف آن رساندن خرابی ها به سطح صفر (zero breakdown) است در حالیکه هدف سیستم TQM رساندن نقص در کالای تولیدی به حد صفر (zero defect) می باشد. استراتژی بنیادین در هر دو سیستم فوق، پیشگیری در مبدأ بجای حل مشکل پس از وقوع است.

در نظام نت بهره ور فراگیر برای ارزیابی فاصله از هدف، معیاری به نام "اثر بخشی کلی تجهیزات" یا "Overall Equipment Effectiveness" تعریف می شود که از آن به OEE یاد می شود.


آشنائي با مفاهيم كايزن بعنوان يكي از اصول نت بهره ور فراگير

در مورد كايزن مطالب ، مقالات و كتب زيادي در ايران چاپ شده است و يكي از ابرازهاي بهبود در سازمانها مي باشد. كايزن يكي از اصول و پايه هاي كليدي در مفاهيم پياده سازي نگهداري و تعميرات بهره ورفراگير مي باشد و تقريبا" بدون آن امكان اجراي نت بهره ور فراگير بسيار كم است. با توجه به اينكه در خود نت بهره ور فراگير مبحث مشاركت عمومي پرسنل سازمان ملاك مي باشد و اين مشاركت همگاني در پياده سازي نت در كارخانه بايد يك جايي معنا و مفهوم پيدا كند. حال منظور از اين مشاركت چيست؟ مشاركت كليه پرسنل توليد ، تضمين و نت و مهندسي و غيره به چه نحو و چه عمقي! آيا با اجراي روشهاي و دستورالعمهاي جديد مي توان اين مشاركت را بدست آورد؟

كايزن مي تواند پاسخگوي سوالات فوق باشد و با استقرار آن در سازمان مشاركت حداكثري پرسنل را در بهبود فعاليتهاي سازمان و نگهداري و تعميرات بدست خواهد آمد.

كايزن را نبايد خيلي سخت و پيچيده گرفت در زير مفاهيم كايزن و اصول و روش اجرا آن را مي بينيد.آنچه كه مهم است با روش ، نظم و سيستم هميشه نمي توان  كايزن را مستقر كنيد! در كايزن يك نوع خلاقيت و ابداع نهفته است و اين وقتي پيش مي آيد كه شما بتوانيد در سازمانتان هوش و استعداد و نبوغ پنهان و آشكار پرسنل سازمان را برانگيخته و استفاده كنيد.كايزن به نوعي، مشاركت استعدادها و خلاقيتهاي كليه پرسنل در بهبود و نوآوري هاي كوچك و بزرگ در فعاليتهاي سازمان است. بهبود مداوم فعاليتهاي سازمان با مشاركت همه! حالا اسمش زياد مهم نيست وقوع اتفاقش مهم است!

كايزن تركيبي دو كلمه اي از يك مفهوم ژاپني است كه تعريف آن تغيير به سمت بهتر شدن يا بهبود مستمر و تدريجي است. در واقع كايزن بر اين فلسفه استوار است كه براي ايجاد بهبود در سازمان ها لازم نيست به دنبال تغييرات انفجاري يا ناگهاني باشيم ، بلكه هر نوع بهبود يا اصلاح به شرط آنكه پيوسته و مداوم باشد، ارتقاي بهره وري را در سازمان ها به ارمغان خواهد آورد.

  KAI + ZEN = KAIZEN 

بهبود مستمر و تدريجي با بهره گيري از مشاركت كاركنان

در نگاه كايزني براي تحقق بهبود تدريجي و مستمر در سازمان ها بايد سه اقدام اساسي زير صورت بگيرد :

1- كليه فعاليت هايي كه هزينه زا هستند ولي ارزشي توليد نمي كنند (Muda ) بايد حذف شوند .

2- فعاليت هايي كه به شكلي در جاي ديگري به صورت موازي انجام مي شوند ( Muri ) با يكديگر تلفيق شوند.

3- آن دسته از فعاليت هايي كه براي تكميل و بهبود سطح كيفي خدمات لازمند (Mura ) به فعاليت هاي سازمان افزوده شوند. اين حركت يا نهضت (MU3 ) اساس اقدامات كارگاه آموزشي گمبا كايزن (كايزن عملي ) را تشكيل مي دهد.


نظام آراستگي (5S يا 5 ت)

 5Sاز اولين حروف 5 واژه ژاپني گرفته شده كه معادل فارسي آنها با حرف ت شروع مي شود و در برخي موارد به آنها 5 ت نيز گفته مي شود. اين 5 واژه عبارتند از:

1ـ تشخيص (سوا كردن و دوري كردن)

2ـ ترتيب (سامان دادن و مرتب چيدن)

3ـ تنظيف (سپيدي و پاكيزگي)

4ـ تثبيت (سعي در حفظ وضعيت مطلوب)

5ـ تكليف (سازمان يافتگي و انظباط)


 هر يك از اين كلمات معني و مفهوم خاصي را القا مي كنند كه بكارگيري آنها محيط كاري را براي انجام هرگونه اقدام در جهت بهبود مهيا مي كند. نظام آراستگي در مجموع به معني اصول ساماندهي محيط كار مي باشد. اين تكنيك ابزاري براي جلوگيري از ضايع شدن منابع در دسترس مي باشد و همچنين مهمترين سيستم جهت افزايش انگيزش در كليه كاركنان يك سازمان تلقي  مي شود. براي انجام وعملي كردن اين موارد، اراده و پشتكار، تلاش پيوسته و توانايي تشخيص، توجه به جزييات، عشق و علاقه و مشاركت همه افراد سازمان در محيط كار لازم است. نظام آراستگي محيط كار بعد از استقرار بايستي بصورت سازمان يافته تداوم پيدا كند و همواره به عنوان يك وظيفه سازماني در وجود تك تك منابع سازماني نهادينه شود. با توجه به اينكه در اين روش پايه كار به كشور ژاپن برمي گردد، بعنوان يك نظام  بهره وري سازماني، به تجربه ثابت شده كه تاثير شگرفي در بالا بردن بهره وري سازماني دارد.

مراحل اجراي كايزن
1- ناحيه نمونه را انتخاب كنيد .
2- گروه بهبود ( تيم كايزن ) را ايجاد و سازمان دهي كنيد .
3- داده هاي آماري مورد نياز را در ناحيه نمونه با كمك اعضاي گروه گرد آوري كنيد .
4- اعضاي شركت كننده را در كارگاه آموزشي با مفاهيم و ابزارهاي بهبود آشنا كنيد .
5- نظام آراستگي ( 5 ت ) را آغاز كنيد .
6- مودا ( اتلاف ) ها را شناسايي و فهرستي از آنها تهيه كنيد .
7- تحليل علل رويداد اتلاف را در ناحيه نمونه انجام دهيد و راه حلهايي را با استفاده از كار گروهي بیابید.
8- راه حل هايي را كه عملي ترند انتخاب كنيد .
9- هر نوع تغيير فيزيكي در آرايش ناحيه نمونه را بدون فوت وقت انجام دهيد .
10- بهبود انجام گرفته را به صورت استاندارد درآوريد .
11- موفقيت حاصله را به اطلاع ساير همكارانتان برسانيد .
12- نتايج به دست آمده را ارزيابي كنيد تا در مراحل بعدي مورد استفاده قرار گيرند .
13- به سراغ مشكل بعدي برويد .
اصول بيست گانه مديريت در كايزن
1- نگوييد چرا اين كار انجام نمي شود. فكر كنيد چگونه مي توانيد آن را انجام دهيد.
2- در مورد مشكل به وجود آمده نگراني به خود راه ندهيد. همين الان براي رفع آن اقدام نماييد.
3- از وضعيت موجود راضي نباشيد. باور داشته باشيد كه هميشه راه بهتري هم وجود دارد.
4- اگر مرتكب اشتباه شديد ، بلافاصله در صدد رفع اشتباه برآييد.
5- براي تحقق هدف به دنبال كمال مطلوب نگرديد.اگر60%از تحقق هدف اطمينان داريد دست بكار شويد.
6- براي پي بردن به ريشه مشكلات 5 بار بپرسيد چرا؟
7- گمبا محل واقعي رويداد خطاست . سعي نكنيد از دفتر كار خود مشكلات محيط را حل كنيد.
8- هميشه براي حل مشكل از داده و اطلاعات كمي و به روز استفاده كنيد.
9- براي حل مشكل بلافاصله به دنبال هزينه كردن نباشيد. بلكه از خرد خود استفاده كنيد. اگر عقلتان به جايي نمي رسد، آن را در همكارانتان بجوييد و از خرد جمعي استفاده كنيد.
10- هيچ وقت جزئيات و نكات ريز مسئله را فراموش نكنيد. ريشه بسياري از مشكلات در نكات ريز است.
11- حمايت مديريت ارشد منحصر به قول و كلام نيست. مديريت بايد حضور ملموس داشته باشد.
12- براي حل مسائل هر جا كه امكان آن وجود دارد از واگذاري اختيار به زيردستان ابا نكنيد.
13- هيچ وقت به دنبال مقصر نگرديد. هيچ گاه عجولانه قضاوت نكنيد.
14- مديريت ديداري و انتقال اطلاعات بهترين ابزار براي حل مسئله به صورت گروهي است.
15- ارتباط يك طرفه دستوري از بالا به پايين مشكلات سازمان را پيچيده تر ميكند. مديريت ارشد بايد با لايه هاي پايين تر سازمان ارتباط دو جانبه داشته باشد.
16- انسانها توانايي هاي فراواني دارند. از الگوهاي چند مهارتي و غني سازي شغلي براي شكوفا شدن آنها استفاده كنيد.
17- تنها فعاليت هايي را انجام دهيد كه براي سازمان شما ارزش افزوده ايجاد مي كنند.
18- فراموش نكنيد كه 5 ت ، پايه و بنيان ايجاد محصولي با كيفيت است.
19- بر اساس الگوهاي كار گروهي ، مسائل محيط كارتان را حل كنيد.
20- حذف مودا ( اتلاف) فرآيندي پايان ناپذير است. هيچ وقت از اين كار خسته نشويد
براي استقرار نت پايدار چگونه عمل كنيم؟
يك از رموز موفقيت در كاهش توقفات ماشين آلات و تجهيزات كارخانه استقرار يك سيستم نگهداي و تعميرات پايدار است تا سلامتي تجهيزات و دارائي هاي سازمان را تضمين نمايد و شاخص اثر بخشي كلي تجهيزات در حد بهينه و بالاي خود قرار گيرد. در اينجا حد بهينه و بالاي متناسب شاخص اثربخشي كلي تجهيزات مدنظر است و نه فقط بالاترين حد آن، زيرا كه ميزان هزينه صرف شده براي بالا بردن ميزان شاخص بايد با مقدار سودآوري و افزايش بهره وري سازمان متناسب و متعادل باشد.
اما استقرار يك نت پايدار هنگامي اتفاق مي افتد كه سيستم نت سازماني مبتني بر دانش اپراتور ها و افرادي كه با تجهيزات و دارائي هاي سازمان در ارتباط مي باشند متمركز باشد و سه اصل آموزش ، انگيزش و ارزيابي اپراتورها در سيكل دائمي بهبود قرار گيرد. تمامي نرم افزارهاي نت ، سيستم نت پيشگيرانه ، دستورالعملها، روشهاي اجرائي و نمودارها و گزارشات روزانه ، ماهانه و سالانه و هم چنين تجزيه و تحليلهاي آماري و اطلاع رساني و ... بايد متمركز بر اپراتورها باشد. كساني كه با تجهيزات كار مي كنند و تماس مستقيم با آن دارند و آنان جزئي از فرآيند توليد مي باشند.
دوام دستگاه ،‌ عدم توقف تجهيزات، خرابي محدود و معدود ماشين آلات، توليد يكنواخت، محصول با كيفيت، هنگامي به وجود   مي آيند كه اپراتور ها بخواهند! و آنان وقتي مي خواهند كه:
1ـ آموزش لازم و كافي ديده باشند.
2ـ انگيزش رواني و روحي براي انجام كار داشته باشند.
3ـ بدانند كه عملكرد آنها ارزيابي مي گردد و ارزش آنها ديده مي شود و موثرند.
بدون در نظر گرفتن اپراتورهاي دانشي (علم ، انگيزه ، سنجش) هيچگاه يك سيستم نت پايدار را در كارخانه تجربه نخواهيد كرد و تمام سيستم ها، ابزارها، نرم افزارها و غيره بلا استفاده باقي خواهند ماند و مي توانيد براي ماه هاي آتي شاهد خرابي، ‌توقف و عمر كوتاه تجهيزات باشيد.
شناسنامه يك تجهيز با نام اپراتور استفاده كننده آن سند مي خورد و پرونده فني دستگاه با نام و وجود اپراتور كاركننده با تجهيز معنا پيدا مي كند.


بهره برداري و نگهداري از شبكه هاي جمع آوري فاضلاب
همانگونه كه در راهنماي بهره برداري و نگهداري از شبكه هاي فاضلاب ذكر شده (نشريه شماره 298- الف، شهريور 1388)، شرط اساسي اجراي منظم و دقيق اقدامات بهره برداري و نگهداري مطابق با نظام با نظام پيشگيرانه مبتني بر زمان (TBM) و مبتني بر وضعيت (‍CBM) مي باشد كه بر اساس نيازهاي ويژه بهره برداري از شبكه مورد نظر و تاسيسات موجود تهيه شده و بايد اجرا شود.
برنامه بهره برداري و نگهداري تدوين شده بايد حاوي اطلاعات دقيق و صحيح در رابطه با محل شبكه و تمام سازه ها و تاسيسات الكتريكي و مكانيكي موجود بوده و همچنين با توجه به ارتباط عملكردي و تاثيرات اختلالات ممكن بر عملكرد تاسيسات تهيه شده باشد.
در رابطه با اقدامات بهره برداري و نگهداري، بايد وظايف و اختيارات كاركنان به طور كاملاً روشن در برنامه مربوط تعيين و ابلاغ گردد. برنامه مذبور بايد به طور مستمر مورد بازنگري قرار گرفته و تكميل شده و در صورت بروز تغييراتي، به شرايط جديد تطبيق داده شود.
برخي از اقدامات نگهداري شامل موارد زير مي باشد:
ـ تميز كردن سبدهاي آشغالگير و تجهيزات لجن گير دريچه هاي خيابان ها
ـ جمع آوري رسوبات و لجن موجود در آدم روها
ـ تميز كردن لوله ها، به انضمام حذف ريشه  نفوذي گياهان و موانع ايجاد شده
ـ بررسي و انجام اقدامات نگهداري از تاسيسات الكتريكي و مكانيكي، به عنوان مثال در ايستگاههاي پمپاژ
ـ مقابله با حشرات و جانوران موجود در شبكه
ـ مريي كردن دريچه هاي بازديد و در صورت لزوم همسطح سازي دريچه ها
ـ تعويض دريچه هاي مصدوم و غير استاندارد
ـ بررسي وضعيت حفاظ ها و پلكان هاي آدم روها در صورت نياز، تعويض آنها
ـ بررسي و كنترل بند كشي آدم روهاي آجري و بتني پيش ساخته

به دليل انجام به موقع و صحيح اقدامات نگهداري، نه تنها قابليت عملكرد مناسب تاسيسات و سازه ها تضمين مي گردد، بلكه تاثير مناسب آن بر استهلاك تجهيزات باعث افزايش مدت زمان بهره برداري از آنها مي شود.

نویسنده:مسعود براری

تصفیه خانه فاضلاب زندان - یکشنبه بیست و دوم آبان 1390
اسپکتروفتومتری - یکشنبه بیست و دوم آبان 1390
تکنولوژی متداول تجزیه و تحلیل کلر در آب و فاضلاب - یکشنبه بیست و دوم آبان 1390
اسمز معکوس - دوشنبه شانزدهم آبان 1390
آب بندها ( واتر استاپ Water Stop ) برای سازه های بتنی - یکشنبه پانزدهم آبان 1390
بررسی تامین آب و آبرسانی در شبكه آب آتش نشاني مراکز صنعتی و کارخانه ها - چهارشنبه یازدهم آبان 1390
بهره برداری از منابع آب - شنبه هفتم آبان 1390
معرفی تصفیه خانه های فاضلاب شهر تهران - چهارشنبه چهارم آبان 1390
آشنایی با واحدها و فرایندهای مختلف درتصفیه آب - چهارشنبه چهارم آبان 1390
آشنایی با واحد ها و فرآیند های مختلف در تصفیه فاضلاب - چهارشنبه چهارم آبان 1390
صنعت آبکاری و محیط زیست - چهارشنبه چهارم آبان 1390
راهکارها و روش های صرفه جویی و مصرف بهینه آب - سه شنبه سوم آبان 1390
برخی اصطلاحات خوردگی - دوشنبه دوم آبان 1390
مبانی طراحی شبكه جمع آوري و دفع فاضلاب SEWERAGE SYSTEM - سه شنبه بیست و ششم مهر 1390
روش های کاهش تلفات آب در فرایند تصفیه - جمعه بیست و دوم مهر 1390
آلاینده های آب - پنجشنبه بیست و یکم مهر 1390
مدیریت تلفات آب در فرایند تصفیه در تصفیه خانه های آب - پنجشنبه بیست و یکم مهر 1390
آب در طبیعت - پنجشنبه بیست و یکم مهر 1390
تفاوت گندزدا باضدعفوني كننده - پنجشنبه بیست و یکم مهر 1390
كاربرد نانو فيلتراسيون در تصفيه آب - پنجشنبه بیست و یکم مهر 1390
تعاریف DO ٬ COD ٬ ‌BOD ٬ کدورت٬ دما ٬ pH ٬ نسبت غذا به میکرو ارگانیسم - سه شنبه نوزدهم مهر 1390
روش های ساده تامین آب در شرایط اضطراری - جمعه پانزدهم مهر 1390
نگاهی مختصر به سیستم های اطلاعات جغرافیایی - جمعه پانزدهم مهر 1390
ایستگاههای انتقال زباله – نکات بهداشتی وزیست محیطی - پنجشنبه چهاردهم مهر 1390
پنج راهکار ابتکاری در زدودن آلودگی ها از محیط زیست - پنجشنبه چهاردهم مهر 1390
افزایش دامنه بحران آلودگی در خلیج‌ فارس - چهارشنبه سیزدهم مهر 1390
جلبک های دریائی - چهارشنبه سیزدهم مهر 1390
حذف یا به حداقل رساندن آلودگی های محیط زیست در صنعت - سه شنبه دوازدهم مهر 1390
جلوگیری از آلودگی محیط زیست با استفاده از باکتری های نوترکیب - سه شنبه دوازدهم مهر 1390
وبا بیماری کشورهای توسعه نیافته - سه شنبه دوازدهم مهر 1390
راهبرد بهداشت محیط در کنترل بیماری‌ها - سه شنبه دوازدهم مهر 1390
کنترل خوردگی و رسوب در سیستمهای آبی - سه شنبه دوازدهم مهر 1390
تحلیلی بر تجربه موفق رویکرد سیستمی ذخیره و انتقال در مدیریت منابع آب منطقه طبس - جمعه هشتم مهر 1390
مصرف بهینه ،کمک به محیط زیست - جمعه هشتم مهر 1390
”کارست“ گنجینه‌ای مطمئن برای تأمین منابع آب - جمعه هشتم مهر 1390
روش های صرفه جویی در مصرف آب - جمعه هشتم مهر 1390
شیمی و محیط زیست - جمعه هشتم مهر 1390
کیفیت میکروبی آب مصرفی کارخانه های تولید کننده مواد غذایی تهران - جمعه هشتم مهر 1390
خلیج فارس آلوده ترین محیط زیست تاریخ جهان - چهارشنبه ششم مهر 1390
مرگ تدریجی کارون بزرگترین و زیباترین رودخانه ایران - چهارشنبه ششم مهر 1390
انسان سالم در زيستگاه سالم - سه شنبه پنجم مهر 1390
انواع فاضلاب و شبکه های جمع آوری فاضلاب - سه شنبه پنجم مهر 1390
باکتری ها و میکروارگانیسم های مفید - دوشنبه چهارم مهر 1390
آب، آلودگي، تصفيه، كيفيت - جمعه یکم مهر 1390
انواع و ترکیبات فاضلاب - جمعه یکم مهر 1390
تصفیه آب مصرفی بویلرهای صنعتی - جمعه یکم مهر 1390
اسمز معكوس Reverse Osmosis - جمعه یکم مهر 1390
ماهی ها در آب هم می میرند - جمعه یکم مهر 1390
بررسی کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی (جی آی اس) در فعالیتهای صنعت آب و برق - جمعه یکم مهر 1390
استقرار و پیاده‌سازی نظام نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه تأسیسات آب شرب کشور - چهارشنبه سی ام شهریور 1

مرجع تخصصی آب و فاضلاب