آبخيزداری چيست؟

درحال مشاهده: آبخيزداری چيست؟

ادعونی اهدای خون

آبخيزداری چيست؟

۱۳۹۰/۱۱/۱۶

11:37

امیرحسین ستوده بیدختی

آبخيزداري چيست؟ هدف از انجام آن چيست؟

براي بيان تعريف آبخيزداري بايد در ابتدا معني حوضه آبخيز را بدانيم:

● آبخيز(watershed):

آبخيز واحدي هيدرولوژيک است که به عنوان واحد فيزيکي, بيولوژيکي, سياسي, اجتماعي و اقتصادي براي طراحي ومديريت منابع طبيعي (آب, خاک, پوشش گياهي) پذيرفته شده است.

به عبارت ديگر آبخيز منطقه اي توپوگرافي است که توسط يک سيستم رودخانه زهکشي ميشود.

● تعريف آبخيز داري (watershed management):

آبخيزداري عبارت است از فرآيند تنظيم و اجراي اقدامات مناسب به منظور اداره منابع موجود در آبخيز, باکسب منافع, بدون آسيب رساندن به موجوديت اين منابع.

علم آبخيزداري در اوايل قرن بيستم به دلايل زير ايجاد شده است :

▪ کسب دانش وآگاهي بيشتر درمورد دوره هيدرولوژيک وعملکرد آن.

▪ افزايش جمعيت وفشار حاصله از آن به اراضي ومنابع آب.

▪ افزايش بيش از حد مصرف آب که ناشي از پيشرفت فن آوري وبالا رفتن سطح زندگي مردم

بوده است.

▪ بروز مشکلات جديد وپيچيده مرتبط باآب از جمله: مشکل وجود مناطق سيل گير, ايجاد آلودگي

آب, سکونت در مناطق خشک و...

مديران امور برنامه ريزي, سرانجام پي بردند که آبخيز ميتواند به عنوان بهترين واحد طبيعي براي اداره منابع طبيعي محسوب شود.

● هدف از آبخيزداري:

هدف مديريت منابع آبخيز عبارتند از:

تحت کنترل درآوردن عمليات کشاورزي, دامپروري, ساختمان سازي, راهسازي,قطع درختان وبه طور کلي هرگونه عملي چه مفيد وچه مضر, چه مثبت وچه منفي, ارزيابي آنها وتوجه به وضعيت آبخيز براساس خصوصيات زمين شناسي, خاک شناسي, پوشش گياهي, اقليم شناسي, هيدرولوژي وارائه رهنمودها وپيشنهادها جهت اجرا و مديريت صحيح در مورد همه عوامل طبيعي وزيستي هر اکوسيستم در واحدهاي طبيعي خاص واعمال مديريت بر روي عواملي که در توزيع آب وکيفيت هيدرولوژيکي تاثير دارند, تا به صورت مطلوب وعلمي, خاک حوضه آبخيز از فرسايش حفظ گردد.

آبخيزداري الهي ترين نگاه به طبيعت است وآبخيزدار را ميتوان پزشک طبيعت ناميد. يک آبخيزدار خوب با بررسي دقيق ومطالعه علمي حوضه آبخيز, به تعبيري دردهاي يک حوضه را شناخته, ودرجهت درمان آن برنامه ريزي ميکند.آبخيزداري با نگاهي خدا گونه عرصه طبيعت را براي زيست و بهره برداري انسان مهيا ميکند.شايد اين تعابير کمي اغراق آميز به نظر برسد, اما ميشود تمام علوم راهديه اي از جانب خدا براي حکومت بر کره خاک دانست.

اگر ما با اين ديد به علوم نگاه کنيم, هرگز آنها را در راه نابودي نوع بشر به کار نخواهيم بست.

● علوم مرتبط با آبخيزداري:

يک پروژه ساده آبخيزداري از چند مطالعه مستقل تشکيل شده است که هر کدام کارشناس مربوط به خودش را ميخواهد:

۱) مطالعه فيريوگرافي:اين مطالعه به بررسي خصوصيات ظاهري آبخيز ميپردازد.

۲) مطالعه هواشناسي: به طور کلي به بررسي اقليم منطقه ميپردازد.

۳) مطالعه هيدرولوژي: به بررسي آبهاي موجود در منطقه ميپردازد.

۴) مطالعه خاک شناسي: به مطالعه انواع خاکهاي موجود در منطقه وپتانسيل هاي آن ميپردازد.

۵) مطالعه زمين شناسي: به بررسي جنس ونوع سازندها و برخي عوامل مورفولوژيکي وقدمت سازندها وعوامل تشکيل آنها ميپردازد.

۶) مطالعه فرسايش و رسوب: به بررسي انواع فرسايش در حوضه وفرسايش پذيري وپتانسيل رسوبگذاري رودخانه ميپردازد.

۷) مطالعه پوشش گياهي: به بررسي تيپهاي مختلف گياهي منطقه ميپردازد وبرنامه چرا و شدت چرا را تعيين ميکند ودرصد وجود کلاسهاي مختلف را در حوضه مشخص ميکند.

۸) مطالعه اقتصادي: به بررسي شاخصهاي اقتصادي وارزيابي اقتصادي طرح مي پردازد.

۹) مطالعه کشاورزي واجتماعي: به بررسي عوامل کشاورزي واجتماعي آبخيز نشينان ميپردازد,شاخصهايي از قبيل: جمعيت, تعداد خانوار, چگونگي کسب درآمد, تعداد دام,انواع محصولات کشاورزي منطقه و... در اين مطالعه بررسي مي شود.

۱۰) عمليات بيولوژيک: به ارائه طرحهاي کاشت نهال, بذر کاري و... براي حفظ عرصه طبيعي آبخيز(از نظر پوشش گياهي) وبهبود وضعيت آن , وتثبيت بيولوژيک خاک از طريق پوشش گياهي مي پردازد.

۱۱) عمليات مکانيکي: ارائه طرحهايي از قبيل احداث بندهاي خاکي, گابيون, خشکه چين وعمليات ذخيره نزولات آسماني از طريق احداث فارو, تراس وبانکت بندي در اين مجموعه مي باشد.

۱۲) تلفيق: به تعبيري عصاره مطالعات فوق مي باشد که طرحي جامع وکلي ارائه ميدهد وتعيين واحدهاي کاري همگن از بخشهاي تلفيق به حساب مي آيد که در آن نقشه هاي تهيه شده از هر گزارش روي هم قرار مي گيرد و پليگون هاي حاصل به عنوان واحدکاري معرفي مي شوند.

تلفيق گر براي هر يک از اين واحدها عمليات خاصي را پيشنهاد مي کند.

در اين واحدها خصوصياتي از قبيل نوع خاک, مساحت, نوع تيپ (اعم از تيپهاي گياهي, رخنمون سنگي, زمينهاي ديم وزراعي و...),گروه هيدرولژيک خاک ,عمق خاک, بافت خاک , پتانسيل توليد هرزآب و... مشخص مي شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

موضوعات مرتبط: آب و آلودگی آب و آبیاری و منابع آب,حفاری

برچسب‌ها: آب , آبخیزداری , آبخيز

ادامه مطلب

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

درحال مشاهده: آبخيزداری چيست؟

آبخيزداری چيست؟

لیست مطالب

آرشیو موضوعی

برچسب ها

صفحات مهم

لینک دوستان

پیوندها

نویسندگان

آخرین مطالب

آرشیو