سعی بر آن است که مطالب مرجع تخصصی آب و فاضلاب شامل مسایل ، مقالات و اخبار عمران آب و فاضلاب,آب و فاضلاب و به صورت تخصصی فرآیند های تصفیه آب و فاضلاب،مهندسی آب و فاضلاب و صنعت آب و فاضلاب باشد.
دانشنامه آنلاین آب و فاضلاب
رشته های مرتبط:مهندسی عمران آب و فاضلاب،مهندسی تکنولوژی آب و فاضلاب،مهندسی آب و فاضلاب،محیط زیست،مهندسی بهداشت محیط،مهندسی آب،مهندسی شیمی و...
امیرحسین ستوده بیدختی
,.
انسان سالم در زيستگاه سالم
۱۳۹۰/۰۷/۰۵
16:7
|
انسان سالم در زيستگاه سالم
براساس گزارش سازمان همكاري اقتصادي و توسعه در اوايل دهه 2000، تقريبا تمامي عوامل تشكيل دهنده محيط زيست تحت تاثير فعاليت هاي انسان قرار گرفته اند.
افزايش بي حساب جمعيت و گسترش روزانه شهرها و رشد شديد زندگي در محدوده هاي خارج از شهر و در زمين هاي زراعتي، خودبه خود آلودگي آفرين است. صرف نظر از مسائل جوامع عقب مانده و بي توجهي افراد در قبال مسئوليتي كه نسبت به بهداشت جامعه دارند، مسئله تامين خدمات از يك سو و به وجود آمدن بازار تقاضاي شديد از سوي ديگر، صنايع و فعاليت هاي پرتحرك تر را به دنبال مي طلبد و چون به پيامدهاي آن از قبل نينديشيده اند، آلودگي هاي بي شماري را گريبانگير نقاط بسياري از جهان كرده و چهره شاداب زمين را روز به روز پژمرده تر مي سازد.
آلبرت موگان، پژوهشگر دانشگاه پنسيلوانيا معتقد است كه پديد آمدن بحران محيط زيست در اوايل دهه 70 قرن گذشته، تربيت زيست محيطي به عنوان يك جهت گيري تربيتي جهاني و به عنوان عكس العملي در برابر اين بحران نمود يافت. اما هم اكنون لازم است كه به مشكلات امروز محيط زيست نظري بيفكنيم، پديده اي كه امروزه محيط زيست جهاني با آن دست به گريبان است، پديده تغييرات آب وهوايي است.
سخن گفتن درباره گسترش بيابان ها، گرم شدن زمين و پيامدهاي خطرناك آن بر زندگي امروز و فرداي ما، همه و همه ارتباط دارد با پديده تغييرات آب وهوايي كه نتيجه اي است از فعاليت هاي بشري كه از ابتداي دوره صنعتي شدن آغاز شده است. اين گونه بود كه بسياري از سازمان ها و هيئت ها تاسيس شد تا بار آگاه سازي مردم از خطر آلودگي ها و پيامدهاي آن را بر دوش بكشند.
محققان زيست محيطي عقيده دارند كه ثبات و تعادل زيست محيطي بر پيچيدگي آن استوار است. به اين معني كه هرچه اجزاي تشكيل دهنده محيط زيست از گياه گرفته تا حيوان و آب و... بيشتر باشد، توان تحمل اختلالات و جذب آلودگي ها توسط اين محيط بيشتر است.
اما آنچه امروز از قطع درختان و از بين بردن جنگل ها كه ريه زمين هستند، روي مي دهد و ديگر فعاليت هاي بشري همچون استفاده از سوخت هاي فسيلي و جنگ هاي ويرانگر، باعث ساده شدن محيط زيست شده است. نتيجه اين ساده شدن يا به عبارتي كم شدن اجزاي محيط زيست چيزي نيست جز بحران. اين بحران هم اينك در گرم شدن زمين خود را نشان داده است.
افزايش گازهاي گلخانه اي همچون انواع اكسيدهاي كربن، متان و... باعث بالا رفتن دماي كره زمين به ميزان 0/7 درجه سانتي گراد در يك قرن اخير شده است. با آغاز قرن جديد اين سرعت افزايش دما شدت يافته است. نتيجه اين پديده هم شكاف لايه اوزون است كه زندگي را در جاي جاي كره زمين با خطر مواجه كرده است.
همچنين به افزايش آب درياها به نسبت 15 تا 25 سانتيمتر انجاميده است كه نتيجه اي است از ذوب شدن يخ قطب ها در يك قرن اخير. آمارها هم نشان مي دهد هرچه دماي زمين افزايش مي يابد، شمار مرگ وميرها به همان نسبت بيشتر مي شود. پس اگر اين رويه به همين شكل ادامه يابد، چه پيش خواهد آمد؟
مرگ خاموش بشر
از سوي ديگر فعاليت هاي نادرست انسان بر خاك موجب مسموميت و فرسايش كه موجب تخريب و كاهش توان زمين هاي زراعي مي شوند. به طور كلي فرسايش خاك پديده اي طبيعي است كه به وسيله عواملي چون باد، روان آب هاي سطحي و تغييرات دما انجام مي گيرد. با اين حال، فعاليت هاي انسان از جمله زراعت مفرط، آبياري زمين هاي زراعي، محصولات تك كشتي، چريدن بيش از حد دام ها در مراتع، جنگ زدايي و بيابان زدايي باعث از بين رفتن تعادل موجود ميان روند تخريب و ايجاد خاك و در نهايت آلودگي آن مي شوند.
مسموميت خاك مي تواند در اثر افزايش نمك هاي خاك توسط ماشين آلات كشاورزي و يا آلودگي مستقيم آن توسط افراد يا كارخانه ها ايجاد شود. در اين صورت خاك ناحاصل خيز و حتي سمي براي برخي گياهان مي شود.
آلودگي محيط به ويژه در جوامع صنعتي و شهري به صورت يك مسئله عمومي درآمده است و صاحبان سرمايه هاي كلان بدون توجه به پيامدهاي ناگوار (و در كشورهاي عقب مانده بدون پرداخت ماليات واقعي) از علوم و فنون و اكتشافات جديد حداكثر بهره را برده اند و عوامل اصلي حيات را پليد و ناپاك گردانده اند. به عنوان مثال، آلودگي هوا به وسيله مه دود، هواي بيشتر شهرهاي صنعتي را ناخوشايند و ناسالم ساخته و باعث شيوع بيماري هاي دستگاه تنفسي به خصوصي آماس نايژه (برونشيت) گشته است. اين آلودگي قربانيان تدريجي بسيار دارد؛ اما وقتي درصدش بالا رود، با اندك تغييري در عوامل جوي قربانيان فراواني را يك جا دريافت مي كند. از جمله، مه دود سال 1952 لندن كه جان حدود 2000 نفر را به يك باره گرفت.
آلودگي آب به وسيله فاضلاب ها و هرز دادن فضولات كارخانه ها به رودها، درياچه ها و درياها كه نمونه قابل توجه آن در نواحي كم جزر و مد سواحل مديترانه بيشتر به چشم مي خورد، سبب ضايع شدن بيشتر گياهان و حيوانات نواحي مختلف ساحلي مجاور شهرهاي صنعتي و پرتراكم شده و جان و تندرستي مردم را به خطر افكنده است.
در «ميناماتاي» ژاپن حدود سال 1951 بيش از 10000 نفر يا مردند يا معلول گشتند يا به بيماري هاي بسيار سخت گرفتارشدند و اين مصيبت به علت خوردن ماهي هاي مسمومي بود كه از هرز دادن فضولات يك كارخانه شيميايي، حاوي استالدئيد كاما بودند. كه از رودخانه هاي نزديك كارخانه وارد دريا مي شدند. اين گونه مسموميت ها آغاز گشته است، هشدارهاي سازمان محيط زيست بايد مردم و دولت را بيدار كند.
طبق آمار سازمان همكاري اقتصادي و توسعه، مهم ترين تاثيرات فعاليت هاي انسان بر روي آب ها در سه مورد خلاصه مي شود: مصرف بيش از حد آب و از بين رفتن منابع آب و آلودگي آب هاي سطحي و زيرزميني.
منابع محدود و استفاده بي رويه
امروزه تأمين آب شيرين براي بعضي كشورها يك بحران جدي محسوب مي شود. براساس گزارش هاي اين سازمان در سال 2010، در صورت عدم اقدامات مناسب، در سال 2030 در حدود 9،3 ميليون نفر دچار اين بحران خواهند شد. قابل توجه است كه اين بحران خود با روند كنوني افزايش جمعيت اوج نيز خواهد گرفت. كيفيت آب ها نيز بحران ديگري است كه برخي كشورها در پيش رو دارند. ميزان آلودگي برخي آب ها و روند افزايش آن در بسياري از نقاط كره زمين بسيار نگران كننده مي باشد. آب هاي سفره هاي زيرزميني و رودها و درياچه ها منابع مهم تأمين آب شيرين هستند كه مستقيماً در معرض آلودگي توسط فعاليت هاي انسان قرار دارند. آلودگي درياها نيز علاوه بر دخالت مستقيم انسان، تحت تأثير آلودگي آب هاي شيرين و چرخه آب است.
علل آلودگي آب ها ممكن است فيزيكي يا شيميايي باشند
آلودگي هاي شيميايي بسيار گوناگون مي باشند و مي توانند در اثر ورود مواد شيميايي حاصل از كارخانه ها، كشاورزي يا فاضلاب هاي شهري به درون آب باشد. مصرف مواد شيميايي ضدآفت در كشاورزي از علل مهم آلودگي آب هاي زيرزميني يا سطحي است كه مستقيماً موجب مرگ بسياري از گونه ها مي شود.
همچنين، مصرف كودهاي نيترات دار و فسفات دار موجب افزايش اين عناصر در آب ها مي شود. در نتيجه، باكتري ها و جلبك هاي سطح آب كه از اين مواد تغذيه مي كنند به سرعت رشد مي كنند و زياد مي شوند و موجب كمبود اكسيژن محلول در آب و در نتيجه مرگ اغلب گونه هاي ساكن زير آب مي شوند.
آلودگي توسط فلزات سنگين چون جيوه، آرسنيك، سرب و روي نيز كه حاصل از فعاليت كارخانه هاست طي زنجيره هاي غذايي انباشته مي شود و جان بسياري از جانوران و مهم تر از همه انسان را تهديد مي كند.
آلودگي هوا عبارت است از ورود مستقيم يا غيرمستقيم هر عنصري توسط انسان كه احتمال ايجاد اثرات نامطلوب بر سلامتي انسان و محيط زيست را داشته باشد. انواع آلودگي هاي هوا عبارتند از:
گازهاي شيميايي سمي كه غالباً حاصل واكنش هاي سوختن هستند.
اوزون كه وجودش در لايه هاي پاييني هواكره تاثيرات خطرناكي بر سلامتي جانداران دارد.
گازهاي حاصل از سوختن چون دي اكسيد گوگرد، اكسيدهاي ازت، مونواكسيد كربن، سولفيد هيدروژن و بعضي گازهاي گلخانه اي
گردوغبار و ذرات معلق در هوا
گازهاي گلخانه اي همچون دي اكسيدكربن، متان و فلوئوروكربن ها
فلزات سنگين همچون آرسنيك، سرب، روي، مس، كروم، جيوه و كادميوم كه در اثر فعاليت هاي صنعتي وارد هوا مي شوند.
مجموع اين مشكلات در اواخر دهه 90 موجب ايجاد راه حلي بين المللي گشت و پيمان كيوتو متولد شد. پيمان كيوتو پيماني است بين المللي به منظور كاهش صدور گازهاي گلخانه اي، كه عامل اصلي گرم شدن زمين در دهه هاي اخير محسوب مي شوند. اين پيمان كه پيمان نامه ريو را تكميل و ترميم مي كند در چارچوب سازمان ملل متحد شكل گرفت.
طي سال هاي اخير با افزايش گازهاي گلخانه اي نظير متان، دي اكسيد كربن، بخار آب و اكسيد نيتروژن در جو زمين، دماي كره درحال افزايش مي باشد كه اين امر باعث ايجاد تغييرات ناخوشايند در محيط زيست خواهد شد.
از اين رو در سال 1997 طي پيماني معروف به كيوتو كشورهاي صنعتي متعهد شدند كه ظرف ده سال آينده ميزان انتشار گازهاي گلخانه اي خود را 5 درصد كاهش دهند و به كشورهاي درحال توسعه كمك هاي مالي براي افزايش ضريب نفوذ استفاده از انرژي هاي تجديدپذير نظير انرژي خورشيدي و بادي، اعطا نمايند. البته اين راه حل هم مشكلات بشر را حل نكرده است.
گسترش بيابان ها با تخريب محيط زيست
تخريب محيط زيست و ادامه تاثيرات آن بر آب و هوا، به وضعيت اقتصادي كشورها هم آسيب مي رساند. گسترش بيابان ها صنعت كشاورزي را تحت تاثير قرار مي دهد. برآوردها حاكي از آن است آسيبي كه به صنعت كشاورزي جهان در اثر عوامل زيست محيطي وارد مي شود، به 40 بيليون دلار مي رسد.
هرسال جهان چيزي در حدود 691 كيلومتر مربع از زمين هاي كشاورزي خود را از دست مي دهد. هم اكنون يك سوم كره زمين در معرض تبديل شدن به بيابان است. آسيا، آفريقا و آمريكاي لاتين بيشتر از ديگر مناطق جهان در معرض خطر افزايش بيابان ها قرار دارند. با وجود تمام تلاش هاي سازمان هاي انساني و زيست محيطي كه به فعاليت هاي كشت درختان و همچنين آگاه سازي زيست محيطي در سراسر جهان مي پردازند، اين فعاليت ها اما تاكنون نتوانسته با بحران روزافزوني كه جهان را فرا گرفته است، برابري كند.
نمي توان از اين بحران نجات يافت مگر با همبستگي واقعي تمام كشورهاي جهان و ايجاد راهي براي همكاري مشترك تمام سازمان هاي زيست محيطي، بايد بتوان استفاده از سوخت هاي پاك را همه گير كرد و صنعت را به گونه اي پيش برد تا با محيط زيست هماهنگ باشد. لازمه همه اين ها آگاهي و تربيت زيست محيطي است.
بايد حمايت از محيط زيست در تربيت افراد به شكل يك ارزش درآيد. به عبارتي ديگر بايد ميان انسان و محيط زيست يك تعادل ايجاد شود.
و اين ها همه براي زندگي امروز و فرداي ما و نسل هاي آينده ما لازم است. شايد در روز جهاني محيط زيست توجه به ارقام و آمار ضرورت زيادي نداشته باشد. شايد لازم نباشد بگوييم كه بسياري از شهرها و كشورها كه در ساحل اقيانوس ها قرار دارند، در معرض غرق شدن كامل و نابودي هستند. شايد تكراري باشد اگر بگوييم نيمي از كره زمين را خشكسالي تهديد مي كند.
شايد همه بدانيم افزايش بلاياي طبيعي از نابودي محيط زيست و از بين رفتن تعادل آن ناشي مي شود. شايد همه مي دانيم محيط زيست مان در خطر است و اكنون در آستانه نقطه بي بازگشت قرار داريم. نقطه اي كه ديگر زمين جاي مناسبي براي زندگي نيست. اما بايد به اين مسئله توجه كنيم كه نسل هاي آينده در راهند.
احساس مسئوليت يا بي اعتنايي؟
امروزه در سطح جهان براي مقابله با آلودگي هاي تنفسي به تقويت شش هاي كره زمين يعني جنگل ها پرداخته اند.علاوه بر گسترش فضاي سبز اطراف شهرها و پارك ها، در مقابل برداشت ساليانه 7 ميليون هكتار از اراضي جنگلي، ساليانه بيش از 14ميليون هكتار جنگل كاري مي شود. اما نسبت كاشت و برداشت در سطح جهان داراي اختلاف بسيار فاحشي است و اين اختلاف احساس مسئوليت و يا بي اعتنايي ملل مختلف را نشان مي دهد.
در بسياري از كشورهاي پيشرفته جهان كه عامه مردم چگونگي دخالت در امور سياسي و اجتماعي را فراگرفته اند، با ايجاد سازمان هاي مختلف، تا حدقابل توجهي دولت ها را ملزم به حمايت از سازمان هاي محيط زيست و كنترل شديد مواد آلوده ساز كرده اند. از جمله بودجه هاي سنگيني براي تحقيق و استفاده از انرژي هاي سالم و جديد مانند: خورشيد، باد، امواج دريا، جزر و مد اختصاص داده اند كه به نتايج درخشان وحتي بهره برداري هم رسيده اند.
جنگل ها را توسعه داده و سال به سال بر وسعت آن مي افزايند، بر رشد جمعيت غلبه كرده و آن را به حالت تعادل در آورده اند. تا جايي كه در برخي از كشورها رشد آن در سال هاي آينده روبه كاهش خواهد داشت. متأسفانه در بيشتر كشورهاي عقب مانده يا عقب نگاه داشته شده كه وضع به گونه ديگري است. در دهه هاي اخير كارخانه ها و وسايل محركه بدون توجه به زيان آن ها بر محيط زيست، يكي پس از ديگري با سيستم هاي كهنه و گاه از رده خارج شده داير مي گردند. در بيشتر آن ها حتي تمام مواد اوليه نيز از خارج وارد مي شود.
براساس گزارش سازمان همكاري اقتصادي و توسعه در اوايل دهه 2000، تقريبا تمامي عوامل تشكيل دهنده محيط زيست تحت تاثير فعاليت هاي انسان قرار گرفته اند.
افزايش بي حساب جمعيت و گسترش روزانه شهرها و رشد شديد زندگي در محدوده هاي خارج از شهر و در زمين هاي زراعتي، خودبه خود آلودگي آفرين است. صرف نظر از مسائل جوامع عقب مانده و بي توجهي افراد در قبال مسئوليتي كه نسبت به بهداشت جامعه دارند، مسئله تامين خدمات از يك سو و به وجود آمدن بازار تقاضاي شديد از سوي ديگر، صنايع و فعاليت هاي پرتحرك تر را به دنبال مي طلبد و چون به پيامدهاي آن از قبل نينديشيده اند، آلودگي هاي بي شماري را گريبانگير نقاط بسياري از جهان كرده و چهره شاداب زمين را روز به روز پژمرده تر مي سازد.
آلبرت موگان، پژوهشگر دانشگاه پنسيلوانيا معتقد است كه پديد آمدن بحران محيط زيست در اوايل دهه 70 قرن گذشته، تربيت زيست محيطي به عنوان يك جهت گيري تربيتي جهاني و به عنوان عكس العملي در برابر اين بحران نمود يافت. اما هم اكنون لازم است كه به مشكلات امروز محيط زيست نظري بيفكنيم، پديده اي كه امروزه محيط زيست جهاني با آن دست به گريبان است، پديده تغييرات آب وهوايي است.
سخن گفتن درباره گسترش بيابان ها، گرم شدن زمين و پيامدهاي خطرناك آن بر زندگي امروز و فرداي ما، همه و همه ارتباط دارد با پديده تغييرات آب وهوايي كه نتيجه اي است از فعاليت هاي بشري كه از ابتداي دوره صنعتي شدن آغاز شده است. اين گونه بود كه بسياري از سازمان ها و هيئت ها تاسيس شد تا بار آگاه سازي مردم از خطر آلودگي ها و پيامدهاي آن را بر دوش بكشند.
محققان زيست محيطي عقيده دارند كه ثبات و تعادل زيست محيطي بر پيچيدگي آن استوار است. به اين معني كه هرچه اجزاي تشكيل دهنده محيط زيست از گياه گرفته تا حيوان و آب و... بيشتر باشد، توان تحمل اختلالات و جذب آلودگي ها توسط اين محيط بيشتر است.
اما آنچه امروز از قطع درختان و از بين بردن جنگل ها كه ريه زمين هستند، روي مي دهد و ديگر فعاليت هاي بشري همچون استفاده از سوخت هاي فسيلي و جنگ هاي ويرانگر، باعث ساده شدن محيط زيست شده است. نتيجه اين ساده شدن يا به عبارتي كم شدن اجزاي محيط زيست چيزي نيست جز بحران. اين بحران هم اينك در گرم شدن زمين خود را نشان داده است.
افزايش گازهاي گلخانه اي همچون انواع اكسيدهاي كربن، متان و... باعث بالا رفتن دماي كره زمين به ميزان 0/7 درجه سانتي گراد در يك قرن اخير شده است. با آغاز قرن جديد اين سرعت افزايش دما شدت يافته است. نتيجه اين پديده هم شكاف لايه اوزون است كه زندگي را در جاي جاي كره زمين با خطر مواجه كرده است.
همچنين به افزايش آب درياها به نسبت 15 تا 25 سانتيمتر انجاميده است كه نتيجه اي است از ذوب شدن يخ قطب ها در يك قرن اخير. آمارها هم نشان مي دهد هرچه دماي زمين افزايش مي يابد، شمار مرگ وميرها به همان نسبت بيشتر مي شود. پس اگر اين رويه به همين شكل ادامه يابد، چه پيش خواهد آمد؟
مرگ خاموش بشر
از سوي ديگر فعاليت هاي نادرست انسان بر خاك موجب مسموميت و فرسايش كه موجب تخريب و كاهش توان زمين هاي زراعي مي شوند. به طور كلي فرسايش خاك پديده اي طبيعي است كه به وسيله عواملي چون باد، روان آب هاي سطحي و تغييرات دما انجام مي گيرد. با اين حال، فعاليت هاي انسان از جمله زراعت مفرط، آبياري زمين هاي زراعي، محصولات تك كشتي، چريدن بيش از حد دام ها در مراتع، جنگ زدايي و بيابان زدايي باعث از بين رفتن تعادل موجود ميان روند تخريب و ايجاد خاك و در نهايت آلودگي آن مي شوند.
مسموميت خاك مي تواند در اثر افزايش نمك هاي خاك توسط ماشين آلات كشاورزي و يا آلودگي مستقيم آن توسط افراد يا كارخانه ها ايجاد شود. در اين صورت خاك ناحاصل خيز و حتي سمي براي برخي گياهان مي شود.
آلودگي محيط به ويژه در جوامع صنعتي و شهري به صورت يك مسئله عمومي درآمده است و صاحبان سرمايه هاي كلان بدون توجه به پيامدهاي ناگوار (و در كشورهاي عقب مانده بدون پرداخت ماليات واقعي) از علوم و فنون و اكتشافات جديد حداكثر بهره را برده اند و عوامل اصلي حيات را پليد و ناپاك گردانده اند. به عنوان مثال، آلودگي هوا به وسيله مه دود، هواي بيشتر شهرهاي صنعتي را ناخوشايند و ناسالم ساخته و باعث شيوع بيماري هاي دستگاه تنفسي به خصوصي آماس نايژه (برونشيت) گشته است. اين آلودگي قربانيان تدريجي بسيار دارد؛ اما وقتي درصدش بالا رود، با اندك تغييري در عوامل جوي قربانيان فراواني را يك جا دريافت مي كند. از جمله، مه دود سال 1952 لندن كه جان حدود 2000 نفر را به يك باره گرفت.
آلودگي آب به وسيله فاضلاب ها و هرز دادن فضولات كارخانه ها به رودها، درياچه ها و درياها كه نمونه قابل توجه آن در نواحي كم جزر و مد سواحل مديترانه بيشتر به چشم مي خورد، سبب ضايع شدن بيشتر گياهان و حيوانات نواحي مختلف ساحلي مجاور شهرهاي صنعتي و پرتراكم شده و جان و تندرستي مردم را به خطر افكنده است.
در «ميناماتاي» ژاپن حدود سال 1951 بيش از 10000 نفر يا مردند يا معلول گشتند يا به بيماري هاي بسيار سخت گرفتارشدند و اين مصيبت به علت خوردن ماهي هاي مسمومي بود كه از هرز دادن فضولات يك كارخانه شيميايي، حاوي استالدئيد كاما بودند. كه از رودخانه هاي نزديك كارخانه وارد دريا مي شدند. اين گونه مسموميت ها آغاز گشته است، هشدارهاي سازمان محيط زيست بايد مردم و دولت را بيدار كند.
طبق آمار سازمان همكاري اقتصادي و توسعه، مهم ترين تاثيرات فعاليت هاي انسان بر روي آب ها در سه مورد خلاصه مي شود: مصرف بيش از حد آب و از بين رفتن منابع آب و آلودگي آب هاي سطحي و زيرزميني.
منابع محدود و استفاده بي رويه
امروزه تأمين آب شيرين براي بعضي كشورها يك بحران جدي محسوب مي شود. براساس گزارش هاي اين سازمان در سال 2010، در صورت عدم اقدامات مناسب، در سال 2030 در حدود 9،3 ميليون نفر دچار اين بحران خواهند شد. قابل توجه است كه اين بحران خود با روند كنوني افزايش جمعيت اوج نيز خواهد گرفت. كيفيت آب ها نيز بحران ديگري است كه برخي كشورها در پيش رو دارند. ميزان آلودگي برخي آب ها و روند افزايش آن در بسياري از نقاط كره زمين بسيار نگران كننده مي باشد. آب هاي سفره هاي زيرزميني و رودها و درياچه ها منابع مهم تأمين آب شيرين هستند كه مستقيماً در معرض آلودگي توسط فعاليت هاي انسان قرار دارند. آلودگي درياها نيز علاوه بر دخالت مستقيم انسان، تحت تأثير آلودگي آب هاي شيرين و چرخه آب است.
علل آلودگي آب ها ممكن است فيزيكي يا شيميايي باشند
آلودگي هاي شيميايي بسيار گوناگون مي باشند و مي توانند در اثر ورود مواد شيميايي حاصل از كارخانه ها، كشاورزي يا فاضلاب هاي شهري به درون آب باشد. مصرف مواد شيميايي ضدآفت در كشاورزي از علل مهم آلودگي آب هاي زيرزميني يا سطحي است كه مستقيماً موجب مرگ بسياري از گونه ها مي شود.
همچنين، مصرف كودهاي نيترات دار و فسفات دار موجب افزايش اين عناصر در آب ها مي شود. در نتيجه، باكتري ها و جلبك هاي سطح آب كه از اين مواد تغذيه مي كنند به سرعت رشد مي كنند و زياد مي شوند و موجب كمبود اكسيژن محلول در آب و در نتيجه مرگ اغلب گونه هاي ساكن زير آب مي شوند.
آلودگي توسط فلزات سنگين چون جيوه، آرسنيك، سرب و روي نيز كه حاصل از فعاليت كارخانه هاست طي زنجيره هاي غذايي انباشته مي شود و جان بسياري از جانوران و مهم تر از همه انسان را تهديد مي كند.
آلودگي هوا عبارت است از ورود مستقيم يا غيرمستقيم هر عنصري توسط انسان كه احتمال ايجاد اثرات نامطلوب بر سلامتي انسان و محيط زيست را داشته باشد. انواع آلودگي هاي هوا عبارتند از:
گازهاي شيميايي سمي كه غالباً حاصل واكنش هاي سوختن هستند.
اوزون كه وجودش در لايه هاي پاييني هواكره تاثيرات خطرناكي بر سلامتي جانداران دارد.
گازهاي حاصل از سوختن چون دي اكسيد گوگرد، اكسيدهاي ازت، مونواكسيد كربن، سولفيد هيدروژن و بعضي گازهاي گلخانه اي
گردوغبار و ذرات معلق در هوا
گازهاي گلخانه اي همچون دي اكسيدكربن، متان و فلوئوروكربن ها
فلزات سنگين همچون آرسنيك، سرب، روي، مس، كروم، جيوه و كادميوم كه در اثر فعاليت هاي صنعتي وارد هوا مي شوند.
مجموع اين مشكلات در اواخر دهه 90 موجب ايجاد راه حلي بين المللي گشت و پيمان كيوتو متولد شد. پيمان كيوتو پيماني است بين المللي به منظور كاهش صدور گازهاي گلخانه اي، كه عامل اصلي گرم شدن زمين در دهه هاي اخير محسوب مي شوند. اين پيمان كه پيمان نامه ريو را تكميل و ترميم مي كند در چارچوب سازمان ملل متحد شكل گرفت.
طي سال هاي اخير با افزايش گازهاي گلخانه اي نظير متان، دي اكسيد كربن، بخار آب و اكسيد نيتروژن در جو زمين، دماي كره درحال افزايش مي باشد كه اين امر باعث ايجاد تغييرات ناخوشايند در محيط زيست خواهد شد.
از اين رو در سال 1997 طي پيماني معروف به كيوتو كشورهاي صنعتي متعهد شدند كه ظرف ده سال آينده ميزان انتشار گازهاي گلخانه اي خود را 5 درصد كاهش دهند و به كشورهاي درحال توسعه كمك هاي مالي براي افزايش ضريب نفوذ استفاده از انرژي هاي تجديدپذير نظير انرژي خورشيدي و بادي، اعطا نمايند. البته اين راه حل هم مشكلات بشر را حل نكرده است.
گسترش بيابان ها با تخريب محيط زيست
تخريب محيط زيست و ادامه تاثيرات آن بر آب و هوا، به وضعيت اقتصادي كشورها هم آسيب مي رساند. گسترش بيابان ها صنعت كشاورزي را تحت تاثير قرار مي دهد. برآوردها حاكي از آن است آسيبي كه به صنعت كشاورزي جهان در اثر عوامل زيست محيطي وارد مي شود، به 40 بيليون دلار مي رسد.
هرسال جهان چيزي در حدود 691 كيلومتر مربع از زمين هاي كشاورزي خود را از دست مي دهد. هم اكنون يك سوم كره زمين در معرض تبديل شدن به بيابان است. آسيا، آفريقا و آمريكاي لاتين بيشتر از ديگر مناطق جهان در معرض خطر افزايش بيابان ها قرار دارند. با وجود تمام تلاش هاي سازمان هاي انساني و زيست محيطي كه به فعاليت هاي كشت درختان و همچنين آگاه سازي زيست محيطي در سراسر جهان مي پردازند، اين فعاليت ها اما تاكنون نتوانسته با بحران روزافزوني كه جهان را فرا گرفته است، برابري كند.
نمي توان از اين بحران نجات يافت مگر با همبستگي واقعي تمام كشورهاي جهان و ايجاد راهي براي همكاري مشترك تمام سازمان هاي زيست محيطي، بايد بتوان استفاده از سوخت هاي پاك را همه گير كرد و صنعت را به گونه اي پيش برد تا با محيط زيست هماهنگ باشد. لازمه همه اين ها آگاهي و تربيت زيست محيطي است.
بايد حمايت از محيط زيست در تربيت افراد به شكل يك ارزش درآيد. به عبارتي ديگر بايد ميان انسان و محيط زيست يك تعادل ايجاد شود.
و اين ها همه براي زندگي امروز و فرداي ما و نسل هاي آينده ما لازم است. شايد در روز جهاني محيط زيست توجه به ارقام و آمار ضرورت زيادي نداشته باشد. شايد لازم نباشد بگوييم كه بسياري از شهرها و كشورها كه در ساحل اقيانوس ها قرار دارند، در معرض غرق شدن كامل و نابودي هستند. شايد تكراري باشد اگر بگوييم نيمي از كره زمين را خشكسالي تهديد مي كند.
شايد همه بدانيم افزايش بلاياي طبيعي از نابودي محيط زيست و از بين رفتن تعادل آن ناشي مي شود. شايد همه مي دانيم محيط زيست مان در خطر است و اكنون در آستانه نقطه بي بازگشت قرار داريم. نقطه اي كه ديگر زمين جاي مناسبي براي زندگي نيست. اما بايد به اين مسئله توجه كنيم كه نسل هاي آينده در راهند.
احساس مسئوليت يا بي اعتنايي؟
امروزه در سطح جهان براي مقابله با آلودگي هاي تنفسي به تقويت شش هاي كره زمين يعني جنگل ها پرداخته اند.علاوه بر گسترش فضاي سبز اطراف شهرها و پارك ها، در مقابل برداشت ساليانه 7 ميليون هكتار از اراضي جنگلي، ساليانه بيش از 14ميليون هكتار جنگل كاري مي شود. اما نسبت كاشت و برداشت در سطح جهان داراي اختلاف بسيار فاحشي است و اين اختلاف احساس مسئوليت و يا بي اعتنايي ملل مختلف را نشان مي دهد.
در بسياري از كشورهاي پيشرفته جهان كه عامه مردم چگونگي دخالت در امور سياسي و اجتماعي را فراگرفته اند، با ايجاد سازمان هاي مختلف، تا حدقابل توجهي دولت ها را ملزم به حمايت از سازمان هاي محيط زيست و كنترل شديد مواد آلوده ساز كرده اند. از جمله بودجه هاي سنگيني براي تحقيق و استفاده از انرژي هاي سالم و جديد مانند: خورشيد، باد، امواج دريا، جزر و مد اختصاص داده اند كه به نتايج درخشان وحتي بهره برداري هم رسيده اند.
جنگل ها را توسعه داده و سال به سال بر وسعت آن مي افزايند، بر رشد جمعيت غلبه كرده و آن را به حالت تعادل در آورده اند. تا جايي كه در برخي از كشورها رشد آن در سال هاي آينده روبه كاهش خواهد داشت. متأسفانه در بيشتر كشورهاي عقب مانده يا عقب نگاه داشته شده كه وضع به گونه ديگري است. در دهه هاي اخير كارخانه ها و وسايل محركه بدون توجه به زيان آن ها بر محيط زيست، يكي پس از ديگري با سيستم هاي كهنه و گاه از رده خارج شده داير مي گردند. در بيشتر آن ها حتي تمام مواد اوليه نيز از خارج وارد مي شود.
منبع:کیهان - عليرضا سزاوار
لزوم مدیریت تقاضای آب در ایران - سه شنبه بیست و دوم شهریور 1390
بسترسازی برای مشارکت در تشکل های آب بران - سه شنبه بیست و دوم شهریور 1390
نقدی بر عملکرد مدیریتی وزارت نیرو در بخش آب - سه شنبه بیست و دوم شهریور 1390
آزمایش اسیدیته - سه شنبه بیست و دوم شهریور 1390
آزمایش شمارش بشقابی هتروتروفیک - سه شنبه بیست و دوم شهریور 1390
IMViC test (ایندول، متیل رد، وگس پرسکوئر و معرف سیترات) - سه شنبه بیست و دوم شهریور 1390
آزمایش COD - دوشنبه بیست و یکم شهریور 1390
آزمایش قلیائیت - دوشنبه بیست و یکم شهریور 1390
آزمایش سختی آب - دوشنبه بیست و یکم شهریور 1390
آزمایش تشخیص استرپتوکوک - دوشنبه بیست و یکم شهریور 1390
آزمایش BOD - دوشنبه بیست و یکم شهریور 1390
كيمياي آب در سال هاي خشكسالي - شنبه نوزدهم شهریور 1390
کشف بهترین روش طبیعی برای تصفیه آب - شنبه نوزدهم شهریور 1390
مبحث خوردگی و روش های کنترل آن - شنبه نوزدهم شهریور 1390
برنامه هاي توسعه آبي در مناطق خشك - جمعه هجدهم شهریور 1390
کیفیت آب و آلودگی آن - جمعه هجدهم شهریور 1390
اثرات زیست محیطی ورود هیدرازین به محیط زیست - جمعه هجدهم شهریور 1390
ضرورت‌ها و خلاءهای قانونی مدیریت بهره برداری و نگهداری از تأسیسات آبی - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
بحران تولید در صنعت آب کشور - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
جدال سدها با کم آبی - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
آب نماد ثروت است - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
تعاون بخش فراموش شده در صنعت آب - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
شرایط زیست محیطی با بروز پدیده خشکسالی سخت می شود - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
الگوی مصرف بهینه آب بر اساس ۱۳۰ لیتر برای هر نفر در روز - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
لزوم خصوصی‌سازی توزیع آب - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
هزاره سوم، هزاره آب - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
سرگذشت آب در شیراز - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
صنعت آب در ایران - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
ایران ۱۴۰۰- بحران آب - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
« آب مجازی » تجارت و ژئوپلتیک آن - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
آب سرچشمه پایان ناپذیر تمدن - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
آب پشتوانه امنیت غذا - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
آب بندها و مدیریت سنتی مهار آب - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
آبخیزداری، راهکار فرار از کم آبی و خشکسالی - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
بحران آبی - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
چند توصیه برای صرفه جویی در آب - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
آینده روشن صنعت آب - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
راهنماي ضد عفوني آب بوسيله پركلرين - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
بهره برداری از مصالح رودخانه ای - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
مدیریت حفاظت بتن - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
وبا - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
آب آلوده نوشیدنی مرگ آفرین - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
دقت به بوی آب و تشخیص نوع آلودگی آب - پنجشنبه هفدهم شهریور 1390
طرح آبرسانی کرمانشاه - چهارشنبه شانزدهم شهریور 1390
نمايشگاه بين‌المللي صنعت آب و تاسيسات آب و فاضلاب ايران - چهارشنبه شانزدهم شهریور 1390
طرح مطالعات كانال اتصالي خليج فارس به خزر - چهارشنبه شانزدهم شهریور 1390
یک سوم جمعیت جهان با مشکل آب مواجه هستند - سه شنبه پانزدهم شهریور 1390
فسفات در آب های طبیعی - سه شنبه پانزدهم شهریور 1390
آب عنصری که در متن زندگی جریان دارد - دوشنبه چهاردهم شهریور 1390
بهینه سازی میکروارگانیسمها در تصفیه بیولوژیکی فاضلابهای صنعتی - جمعه یازدهم شهریور 1390