مرجع تخصصی آب و فاضلاب

طرح مطالعات كانال اتصالي خليج فارس به خزر


آبراه كشتيراني خليج فارس- درياي خزر به دليل ظرفيتهاي مستقيم و غيرمستقيم موجود در طرح مي تواند علاوه بر توليد ثروت و رشد جايگاه اقتصادي كشور، ساير اهداف متعالي سند چشم انداز را نيز با ايجاد همگرايي و افزايش همكاريهاي منطقه اي تا حدودي برآورده نمايد. جغرافياي منطقه گوياي اين واقعيت است كه با فرض ايجاد اين آبراه، افق جديد و گسترده اي در عرصه هاي گوناگون حيات كشور و منطقه باز خواهد شد.
پس از گذشت يك دهه از انجام مطالعات امكانپذيري آبراه خليج فارس- درياي خزر و با توجه به تحولات قابل پيش بيني جهاني و افزايش همكاريهاي منطقه اي بويژه في مابين كشورهاي حاشيه درياي خزر، در ارتباط با احداث كانال كشتيراني به موازات كانال «ولگا- دن» براي اتصال درياي خزر به درياي سياه از سوي كشور روسيه مطرح گرديده است.

آبراه كشتيراني خليج فارس- درياي خزر به دليل ظرفيتهاي مستقيم و غيرمستقيم موجود در طرح مي تواند علاوه بر توليد ثروت و رشد جايگاه اقتصادي كشور، ساير اهداف متعالي سند چشم انداز را نيز با ايجاد همگرايي و افزايش همكاريهاي منطقه اي تا حدودي برآورده نمايد.
جغرافياي منطقه گوياي اين واقعيت است كه با فرض ايجاد اين آبراه، افق جديد و گسترده اي در عرصه هاي گوناگون حيات كشور و منطقه باز خواهد شد.
تحول در الگوي حمل و نقل، شمال- جنوب و افزايش حجم مبادلات، كوتاه شدن مسير حمل و نقل اروپا به اقيانوس هند و برعكس و تقويت و پيوستگي بنيانهاي رشد اقتصادي از جمله تأثيرات منطقه اي طرح است، در حالي كه پيشرفت و توسعه مدنيت در استانهاي شرقي، توزيع متعادل جمعيت و ايجاد اشتغال، توسعه كشاورزي و كنترل سيلابهاي مخرب، ايجاد امكانات آبزي پروري، فراهم شدن زمينه انتقال بخشي از صنايع استراتژيك به مركز، اقتصادي شدن استخراج برخي معادن همراه با تثبيت محوريت ایران در امر ترانزيت و دهها تحول زيربنايي ديگر از تأثيرات غيرقابل انكار طرح در داخل كشور است.
حمل و نقل
تغيير الگوي حمل و نقل منطقه از اهداف محوري طرح بوده است. بررسيها بيانگر اين واقعيت است كه احداث آبراه توان حمل و نقل آبي كشور را افزايش داده و تأثيرات جدي بر ترانزيت كالاهاي آسياي ميانه و قفقاز خواهد گذاشت.
آبراه مي تواند مسيري مطمئن براي حمل و نقل انواع توليدات صنعتي، معدني و كشاورزي و همچنين مصارف فرآورده هاي نفتي استانهاي مسير محسوب گردد.
كشورهاي آسياي ميانه و قفقاز داراي ظرفيتهاي اقتصادي قابل توجهي بوده كه بررسي سرمايه گذاريهاي داخلي و خارجي در كشورهاي ياد شده در زمينه هاي مختلف افق روشني را از توليدات داخلي و حجم مبادلات آينده آنها نشان مي دهد. آبراه خليج فارس- درياي خزر مي تواند با توجه به موقعيت كشورهاي حاشيه خليج فارس، شبه قاره هند و خاور دور كه بخشي از تجارت آسياي ميانه و قفقاز را به خود اختصاص داده اند از ظرفيتهاي تجاري آن استفاده كنند.
مسير آبراه
در تعيين مسير آبراه خليج فارس- درياي خزر عوامل مختلف فني و اقتصادي بررسي گرديده كه شامل شيب، طول، زمينشناسي، تكتونيك و لرزه خيزي، استفاده از مسيلهاي طبيعي، منابع آب، جاده ها و رودخانه هاي متقاطع، عبور از شهرها، فرسايش، غلبه بر ارتفاع، ناوبري و ملاحظات زيست محيطي مي باشد.
بخش اعظم آبراه هاي كشتيراني جهان در مسيل رودخانه هاي ساماندهي شده قرار دارند. رودخانه هاي پهنه آبراه علاوه بر تأمين منابع آب مسير مناسبي براي عبور شناخته شده است.

در آبراه هاي طويل مانند آبراه خليج فارس- درياي خزر، توپوگرافي مسير عبور از ارتفاعات را اجتناب ناپذير كرده است. پرهزينه بودن احداث و نگهداري سيستمهاي عبور از ارتفاعات و تأخير در زمان عبور شناورها از آبراه، استفاده از كمترين تعداد سازه هاي عبور از ارتفاع را ايجاب نموده است.
در بررسي مسير آبراه علاوه بر شاخصه هاي فني و اقتصادي، عواملي ديگر مانند سياستگذاريهاي كلان ملي، ملاحظات حقوقي بين الملل، طرحهاي آمايش سرزمين، محروميت زدايي و توسعه محور شرق نيز مد نظر طراحان قرار داشته است.
پس از بررسي چهار مسير در پهنه هاي غرب، مركز و شرق كشور در نهايت گزينه متمايل به شرق با طول بيش از 2000 كيلومتر انتخاب گرديده كه مبادي ورودي و خروجي در خليج فارس و درياي خزر به ترتيب در تنگه هرمز و خليج تركمن در نظر گرفته شده است.
استانهاي سيستان و بلوچستان، كرمان، خراسان، سمنان، هرمزگان و مازندران همجوار مسير بوده، در حالي كه حدود 350 كيلومتر از طول مسير در مسيل رودخانه ها و خورها قرار گرفته است.
در مسير انتخابي كمترين عبور از ارتفاعات وجود داشته، است.
زمين شناسي و تكتونيك
در طول مسير آبراه، پهنه هاي مختلف ساختاري- زمينشناسي با شكلهاي ريخت شناسي متنوع كوهستاني، تپه ماهور و دشت قرار دارد كه علاوه بر تأثيرات مختلف بر طرح آبراه، منابع قرضه مناسبي را فراهم آورده است.
در طول مسير آبراه، آبخوانهاي زيرزميني به عنوان يكي از منابع آب به طور كامل شناسايي شده و زمينه هاي مختلف مانند تعيين محدوده آبخوانها، واحدهاي زمين شناسي، تراز سطح ايستايي، تأثير سنگ شناسي بر كيفيت منابع آب، نفوذپذيري و تأثير ساختار زمين شناسي بر فرار آب از آبخوانها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. در انجام اين مطالعات همانند ساير بررسيهاي زمين شناسي و تكتونيكي از روش gis استفاده شده تا دقت محاسبات افزايش يابد.
منابع آب
در طراحي آبراه، به جز در دو مقطع ورودي به خليج فارس و درياي خزر، استفاده از آب شيرين مورد نظر قرار داشته تا بتوان علاوه بر كاهش تأثيرات نامطلوب زيست محيطي ناشي از كاربرد آب شور، با استفاده از آب شيرين امكان آبزيپروري و كشاورزي فراهم گردد. بدين منظور حوضه هاي آبريز طول مسير از جنبه هاي مختلف فيزيوگرافي، ضرايب شكل، زمان تمركز، شيب حوضه و پستي و بلندي مطالعه گرديده و ميزان تبخير، تعرق و آبدهي رودخانه هاي دايم و فصلي مسير در نواحي مختلف پر آب، با آبدهي متوسط و كم آب در سالهاي ترسالي و خشكسالي محاسبه شده است.
ميزان آب مازاد آبخوانها پس از بررسي و محاسبات مربوطه به ميزان تغذيه و تخليه ساليانه تعيين و نفوذ آب از بستر آبراه و حجم رسوب دهي و رسوب دهي ويژه مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج بررسيها نشان داده است كه امكان تأمين آب شيرين مورد نياز آبراه با احداث 13 سد مخزني و تنظيمي در طول مسير و انتقال ثقلي آب به كانال كشتيراني بخوبي ميسر بوده، به نحوي كه علاوه بر تأمين حجم آب مورد نياز تبخير و تعرق، كشتيراني ايمن نيز همراه با تخصيص حقابه هاي پيش بيني شده در طرحهاي توسعه كشور مقدور باشد.
ابعاد آبراه
با پيشرفت فناوري ساخت شناور، ساماندهي رودخانه ها و احداث كانالهاي كشتيراني، امكان تردد شناورهاي بزرگ رودخانه اي فراهم آمده و آمار حمل و نقل بار و مسافر در آبراه هاي داخل خشكي افزايش چشمگيري داشته است. عمق كم رودخانه ها و آبراه هاي داخلي در مقايسه با آبهاي آزاد و محدوديتهاي مانور در كانالهاي كشتيراني درون سرزميني سبب گرديده تا طراحان كشتي، نوع خاصي از شناورهاي رودخانه رو را طراحي نمايند كه آبخور نسبتاً كم و طول نسبتاً زياد دارند.

در انتخاب شناور طرح آبراه خليج فارس- درياي خزر پس از بررسي انواع شناورهاي در حال تردد در درياي خزر و كانال «ولگا-دن» و رعايت اقتصاد حمل و نقل آبي، شناور 4000 تني كلاس پنج آبراه هاي اروپا انتخاب گرديده كه با سرعت 7 تا 14 كيلومتر در ساعت در تردد خواهند بود. ابعاد و مقاطع آبراه از جمله عمق، عرض، شيب شيرواني ها و نوع پوشش بستر آبراه در مناطق مختلف كوهستاني، تپه ماهور و دشت براساس رده بندي مربوطه براي عبور دو طرفه شناور طرح در نظر گرفته شده است. ظرفيت عبوري آبراه با توجه به حجم حمل و نقل پيش بيني شده به نحوي است كه با عبور روزانه 50 فروند شناور بخوبي مي توان پاسخگوي حمل و نقل طرح بود.


با استفاده از شناور طرح و سرعت متوسط 11 كيلومتر در ساعت و با احتساب زمان تأخير عبور از ارتفاعات، شناورهاي ترانزيتي مي توانند در مدتي حدود 12 روز مسير آبراه را طي نمايند كه حدود 20 روز كمتر از زمان موجود انتقال كالا از تنگه هرمز به درياي سياه از طريق كانال سوئز است كه در مقايسه با كانال ولگا-دن و يا كانال پيشنهادي جديد، براي كشورهاي حاشيه درياي خزر و بطور كلي آسياي ميانه، حمل و نقل به مراتب اقتصادي تري را با كشورهاي حاشيه خليج فارس، شبه قاره هند و خاور دور ايجاد مي نمايد.

عبور از ارتفاعات

از پيچيده ترين مراحل احداث آبراه، برخورد مسير با دره ها و ارتفاعات بوده و در مواردي كه تغيير مسير و يا حذف اختلاف ارتفاع از طريق پلهاي آبي يا تونلها ممكن نبوده است، روشهاي مختلف عبور از ارتفاعات مانند آب بندهاي كشتيراني، سطوح شيبدار، شيب آبي و آسانسورهاي كشتيبر مورد بررسي قرار گرفته است.
در حال حاضر نمونه هاي متعددي از پلهاي آبي، تونلهاي كشتيراني و سازه هاي مختلف عبور از ارتفاعات در آبراه هاي مختلف جهان در حال استفاده است.
امروزه مرتفع ترين آب بند كشتيراني با غلبه بر 42 متر ارتفاع و بلندترين آسانسور كشتي بر با اختلاف ارتفاع 73 متر در طرفين كانال از جمله سازه هاي شناخته شده در آبراههاي داخل خشكي جهان مي باشند.
در مرحله مطالعات امكانپذيري طراحي آبراه خليج فارس- درياي خزر از سازه هاي متداول آب بند كشتيراني با ارتفاع 30 متر استفاده گرديده كه مي تواند در مطالعات تكميلي مورد بررسي مجدد قرار گيرد.


تأسيسات آب و برق


در مواردي كه امكان تأمين و انتقال ثقلي آب مقدور نبوده، ايستگاههاي متعدد پمپاژ مورد نياز است كه تعداد ايستگاهها، ارتفاع پمپاژ، تعداد الكتروپمپها و انرژي لازم محاسبه شده است.
در برآورد مصارف انرژي آبراه، پر نگه داشتن آبراه در تمام فصول سال، پمپاژ آب، پمپاژ آب جايگزين در هر چرخه كار آب بندها، عمليات كنترل دريچه آب بندها و ساير مصارف جنبي و متفرقه از جمله بنادر مسير آبراه بررسي و مطالعه گرديده است. محاسبات نشان داده است كه توان كل موردنياز با در نظر گرفتن 20 درصد ضريب ذخيره بيش از 750 مگاوات ساعت بوده كه مي تواند از طريق احداث نيروگاههاي اختصاصي و يا اتصال به شبكه سراسري تأمين گردد.

تأثيرات زيست محيطي

مطالعات زيست محيطي در سه بخش اطلاعات پايه، تقسيمات اكولوژيك و تأثيرات زيست محيطي طرح صورت پذيرفته است.
اطلاعات پايدار و ناپايدار اكولوژيكي در پهنه مسير جمع آوري و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و اثرات زيست محيطي آبراه در محيطهاي طبيعي و اكوسيستمهاي مختلف درياي خزر، دشتهاي كوير و جازموريان و حوضه آبريز ورودي به خليج فارس بررسي گرديده است.
با توجه به استفاده از آب شيرين، اثرات مهم و جدي آبراه بر منطقه احداث طرح در زمينه امكان كشاورزي و آبزي پروري، اسكان جمعيت و كمك به اقتصاد ملي تجزيه و تحليل شده و تغيير ارزشهاي اكولوژيكي با تغيير ميكرو اقليم مسير و بهبود نسبي شرايط كيفي هوا و ايجاد شرايط و چشم انداز لازم براي بهبود ارزشهاي گردشگري مطالعه شده است. همزمان براي جلوگيري از راكدشدن آب در آبراه و بروز اثرات نامطلوب زيست محيطي، گردش آب در آبراه و مصرف كامل آب به طور ساليانه در بخشهاي مختلف شرب و كشاورزي پيش بيني گرديده و اعمال سيستم مديريتي مبني بر توسعه پايدار، پس از آبشويي و تغيير غلظت املاح خاكها مد نظر قرار گرفته است.

رژيم حقوقي

رژيم حقوقي آبراه از منظر قوانين داخلي و حقوق بين الملل مطالعه گرديده و تأثيرات حقوقي تأمين منابع مالي بصورت مستقل و يا با همكاريهاي منطقه اي در ايجاد آبراه بررسي شده است.
بررسي رژيمهاي حقوقي درياي خزر و خليج فارس موجب گرديده تا در مورد محل اتصال آبراه در جنوب كشور پيش بيني هاي لازم براي حفظ منافع ملي صورت پذيرد.

مجموعه مطالعات امكانپذيري طرح نشان داده است كه احداث آبراه كشتيراني خليج فارس- درياي خزر به لحاظ فني امكانپذير بوده و با استفاده از دانش مهندسي كشور و بهره گيري از تجارب ساير كشورها بخوبي قابل تحقق است.

کاربرد انواع فیلتر در تصفیه‌ فاضلاب صنایع فلزکاری - جمعه بیست و چهارم دی 1389
فناوری نانو و فیلتراسیون - جمعه بیست و چهارم دی 1389
معیارهای کیفیت آب - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
سيليكاژل - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
بايو راکتور غشايي Membrane Bioreactor(MBR) - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
ژيارديا وکريپتوسپوريديوم درآب آشاميدني - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
جزوه مکانیک خاک - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
کیفیت آب آشامیدنی دام و طیور - پنجشنبه بیست و سوم دی 1389
تصفيه آب آشاميدني آلوده به آرسنيك با نانوذرات آهن - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
شناسایی کاتیون ها به روش شعله - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
روش تصفيه دوزيستي (بي هوازي- هوازي) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
مجموعه مسئولیتها و وظایف مرتبط با عملیات و فرآیندهای تصفیه و دفع فاضلاب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
انواع تیتراسیون - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
با گاز ازن بیشتر آشنا شویم - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تست حلالیت - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
اسپکتروسکوپی مادون قرمز Infra red ) IR ) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تست های شناسایی فنول ها - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تست های شناسایی آمينها - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
گاز کروماتوگرافی ( GC ) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
ويسكوزيته ( لزجت ) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
کروماتوگرافی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پلاريمتري ( Polarimetry ) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
شناخت انواع پمپ - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پلاستیك های زیستی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پلی آمید (نایلون) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پلی استر (Polyester) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
پي وي سي - PVC - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
آشنایی با انواع پلیمر و رزین - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
انواع راکتورهای شیمیایی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
ام تي بي اي چیست؟ - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
اثرات MTBE در آلودگی منابع آب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
ضایعات تولیدی در صنایع فرایندی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
اسمز معكوس (RO) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
دلایل ازدست رفتن نيتروژن دركودهاي ازته - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تری هالومتانها - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
اندیس های خوردگی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
تحلیل نتایج تست ایمویک (IMVIC) - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
فناوری نانو در تصفیه آب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
آشنایی با برخی لوازم آزمایشگاه شیمی آب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
گندزدایی خورشیدی آب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
نکاتی در رابطه با کار با "بن ماری (حمام آب)" - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
نکات ایمنی کاربا اتوکلاو - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
فلوراید در آب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
رفع اشکال در سیستم لجن فعال - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
در مورد باران های اسیدی و تاثیرات آن - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
مصرف بهينه آب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
آب - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
BOD چيست ؟ - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
اهمیت خشكسالی - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389
بحران آب درجهان - چهارشنبه بیست و دوم دی 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب