مرجع تخصصی آب و فاضلاب

کاهش تبخیر از سطوح آزاد آب، یکی از عملیات مهم حفاظتی به شمار می‌رود. در ارتباط با این موضوع، دو راه کلی به کار گرفته می‌شود: یکی کاهش سطح آزاد آب و دیگری حفاظت سطوح آزاد آب. کاهش سطح آزاد آب با کم کردن نسبت مساحت به حجم مخازن انجام می‌شود. ذخیره آب در مخازن طبیعی زیرزمینی نیز به جای مخازن سطحی تلفات تبخیر را کاهش می‌دهد.

به جزء موارد استثنایی؛ حفاظت سطوح آزاد آب برای کاهش تبخیر مقرون به صرفه نبوده است. روشهای تحت آزمایش شامل غشاهای تک مولکولی، و غشاها و ذرات شناور است. هر کدام از این روشها برای تقلیل سطح آزاد آب در مجاورت هوا طرح شده است. غشاهای تک مولکولی از الکهای چرب از قبیل هگزا دکانول ساخته شده‌اند. لایه را باید دایما به سطح اضافه نمود تا بدین وسیله اثر باد و ضایعات بیولوژیکی خنثی گردد. ورقه‌های شناور لاستیکهای بوتیل برای مخازن کوچک عملی‌تر است. ذرات شناور یا بلوکهای موادی از قبیل پرلیت، کفهای مومی شکل یا جسم سبک وزن، سطح آزاد آب را کاهش می‌دهند. تا جایی که محلی برای دسترسی حیوانات به آب می‌گذارد. ثابت شده است که روشهای مختلف فوق همه در مورد کاهش تبخیر در مخازن کوچک موثر می‌باشند.

 

تغذیه مصنوعی

مخازن زیرزمینی با آبی که از سطح به آنها نفوذ می‌کند تامین می‌گردد. در شرایط طبیعی فقط جزء کوچکی از آب باران به آب زیرزمینی می‌رسد. از آنجایی که مخازن زیرزمینی، مخازنی بدون تبخیر می‌باشند و از آنجا که جریان آبهای سطحی اغلب هدر می‌رود، حفاظت آب از طریق افزایش تغذیه مخازن زیرزمینی، توسط جریانهای سطحی یک عمل منطقی است.

روشهای معمولی تغذیه مصنوعی عبارتند از: حوضچه، شیار یا نهر، غرقاب، گودال یا چاههای تزریقی.

در روش حوضچه‌ای پخش آب به وسیله یک سری برکه‌های کوچک است که با دیواره یا پشته‌های کوچک ساخته شده صورت می‌گرد. پشته‌ها اغلب از خطوط تراز پیروی کرده و به نحوی تنظیم شده‌اند که آب از یک حوضچه به حوضچه دیگر جریان می‌يابد.

در روش شیاری یا نهری جریان آب در امتداد یک سری نهرهای موازی خواهد بود که نزدیک به هم قرار گرفته‌اند.

در روش غرقاب روی سطح زمین را لایه کوچکی از آب فرا  می‌گیرد. گودال و محور و چاههای تزریقی به عنوان روشهای تغذیه اساسا در مناطق شهری و مراکز صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. صرف نظر از نوع روش، باید آبی که به زمین تغذیه می‌شود عاری از مواد رسوبی باشد. استفاده از ترکیبی از روشهای متعدد فوق برای هدفهای تغذیه معقولتر است.

در حوضچه‌های تغذیه مصنوعی اغلب نیاز به آن است که گهگاهی لایه‌های رسوبات جمع‌شده را خارج نموده و به جای آن شن ریخته شود. مواد بهساز خاک از قبیل بقایای مواد آلی، علوفه یا مواد شیمیایی، در افزایش میزان نفوذپذیری موثرند. در برخی موارد قبل از آن که بتوان آب را وارد زمین کرد، لازم است برای جلوگیری از انسداد منافذ خاک مواد معلق آن را در حوضچه‌های رسوب ته‌نشین کرد و یا آنکه از داروهای شیمیایی ضد انعقاد یا روشهای کنترل بیولوژیکی استفاده نمود.

 

کنترل نشت آب

تلفات انتقال آب از کانالها و نهرها را می‌توان به مقدار زیادی به وسیله کاهش یا برطرف کردن نشت آب تقلیل داد. اغلب در کانالهای آبیاری و نهرها، روکشی بتنی قرار می‌دهند. آسفالت، فایبرگلاس، بتن مسلح و روکشهای پلاستیکی نیز در کانالها و مخازن مورد استفاده دارند. برای کاهش تراوش آب در کانالها، مخازن و نهرها؛ مواد شیمیایی ویژه دیگری نیز با موفقیت به کار برده می‌شوند. گروهی از این مواد شیمیایی باعث تورم ذرات خاک و چرب شدن آنها شده و بدین ترتیب ظرفیت نفوذپذیری را کاهش می‌دهند. گاهی اوقات مقداری خاک رس ریز به سطح خاک افزوده می‌شود. این رسها متورم شده و منافذ خاک را مسدود می‌کند و در نتیجه میزان نفوذپذیری کاهش می‌یابد.

 

کنترل گیاهان آبدوست (فریتوفایت)

واژه فریتوفایت به گیاهانی اطلاق می‌شود که آب مورد نیاز خود را از ناحیه اشباع یا منطقه موییه‌ای بالای آن به دست می‌آورند. از این گونه گیاهان می‌توان گز، کانان وود، بید و لهور را نام برد. گیاهان فریتوفایت بالغ بر 80 گونه می‌شوند. رشد فریتوفایتها اکثرا در امتداد دره‌های رودخانه‌های اصلی و بزرگ متمرکز است. مصرف آب در این نوع از گیاهان با عواملی از قبیل گونه گیاه، آب وهوا، و عمق سفره آب زیرزمینی تغییر می‌یابد.

کنترل فریتوفایتها از نظر حفاظت آب بسیار دارای اهمیت است. کنترل می‌تواند به وسیله روشهای شیمیایی یا مکانیکی باشد. البته هزینه کنترل، کاربرد آن را محدود می‌کند. برای حفاظت نواحی مورد عمل باید پوشش گیاهی که مصرف آبی نسبتا کمی دارند جایگزین گردد. ایجاد کانال موثرترین راه برای استفاده از آبی است که به مصرف فریتوفایتها می‌رسد. از طریق ایجاد کانال و زه‌کش، می‌توان سطح آب زیرزمینی را در نقاط آلوده به فریتوفایت پایینتر برده و جریان بیشتری را به مخازن پایین دست انتقال داد. همراه با پایین بردن سطح سفره آب زیرزمینی، مصرف آب فریتوفایتها به مقدار زیادی کاهش می‌یابد.

برگرفته از کتاب مهندسی خاک و آب، نوشته گلن شواب ـ ک. فریورت، ترجمه غلامحسین حق نیا و امین علیزاده ـ چاپ دوم انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد شماره 106.
تصفيه خانه آب هشترود - پنجشنبه بیست و ششم خرداد 1390
تصفيه خانه آب شماره 1 کرج (حصار) - پنجشنبه بیست و ششم خرداد 1390
تصفيه خانه آب سيرجان - پنجشنبه بیست و ششم خرداد 1390
تصفيه خانه بزرگ آب گيلان - پنجشنبه بیست و ششم خرداد 1390
آشناي با MTBE (متیل ترسیو – بوتیل اتر) - چهارشنبه بیست و پنجم خرداد 1390
نقش و اهميت آب در كنسرو سازي - چهارشنبه بیست و پنجم خرداد 1390
باکتری لژیونلا در منابع آب بیمارستانی - چهارشنبه بیست و پنجم خرداد 1390
اسمزی معکوس - چهارشنبه بیست و پنجم خرداد 1390
تاسیسات آبرسانی - سه شنبه بیست و چهارم خرداد 1390
بازنگری ضوابط طراحی طرح های آب تحت تأثیر گرم شدن کره زمین - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
شوینده ها و محیط زیست - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
مدیریت جهانی لجن ـ پیش بینی رشد جهانی لجن - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
جهان آینده و عطش آب شیرین - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
دریچه ای جدید به سوی منابع آب - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
راهبردهای منابع آب در بیابان و بیابانزدایی - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
بایدها و نبایدهای طرح های انتقال آب در ایران - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
اهمیت اقتصادی و کاربردی جلبک های میکروسکوپی - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
استاندارد ISO 14001 - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
آب در اسطوره - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
راهکاری نوین برای حفظ محیط زیست از سموم صنعتی - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
آلودگی آب شرب و اهمیت تصفیه - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
قنات حفظ پایداری محیط زیست - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
بهبود روش های مصرف آب - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
جریان آب زیرزمینی - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
باران های اسیدی و باران های قلیایی - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
قنات و قنات داری در ایران - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
عوامل موثر در پایداری سدها - یکشنبه بیست و دوم خرداد 1390
گزارشی از اقداماتی جهانی و بومی برای مدیریت ذخایر آب - شنبه بیست و یکم خرداد 1390
گزارشی از برنامه هایی برای سناریوهای بحران آب در جهان - شنبه بیست و یکم خرداد 1390
شاخص های کیفیت فاضلاب - جمعه بیستم خرداد 1390
اخلاق محیط زیست - جمعه بیستم خرداد 1390
گرم شدن کره زمین و بحران های آب - پنجشنبه نوزدهم خرداد 1390
مدیریت منابع آب و مقابله با خشکی در کشاورزی - پنجشنبه نوزدهم خرداد 1390
مشکلات زیست محیطی ناشی از شوینده ها - دوشنبه شانزدهم خرداد 1390
اطلاعاتی پیرامون آب آشامیدنی، دستگاه های تصفیه آب کوچک ودستگاه های سختی گیر از آب - دوشنبه شانزدهم خرداد 1390
مضرات آب های آشامیدنی در بطری - دوشنبه شانزدهم خرداد 1390
مشکلات پالایش آب شور - دوشنبه شانزدهم خرداد 1390
مقایسه آب لوله شکی و آب بطری شده و روش های تصفیه خانگی و مشکلات آن ها - دوشنبه شانزدهم خرداد 1390
آشنایی با روز جهانی محیط زیست - یکشنبه پانزدهم خرداد 1390
خوردگی آهن - یکشنبه پانزدهم خرداد 1390
عوامل موثر بر حلالیت اکسیژن در آب - یکشنبه پانزدهم خرداد 1390
فرآيند خوردگي فلزات - یکشنبه پانزدهم خرداد 1390
سيستم مديريت زيست محيطي ISO 14000 - جمعه سیزدهم خرداد 1390
مديرعامل شركت فاضلاب تهران: اجراي شبكه فاضلاب داخل منازل بر عهده مالكان است - پنجشنبه دوازدهم خرداد 1390
تعیین دبی آب - پنجشنبه دوازدهم خرداد 1390
آلودگی ناشی از رستورانهای فاقد سیستم فاضلاب در منابع آب شرب تهران - پنجشنبه دوازدهم خرداد 1390
اثر مواد جامد محلول (TDS) آب بر عملکرد جوجه های گوشتی - پنجشنبه دوازدهم خرداد 1390
فرایندهای غشایی - الکترودیالیز - پنجشنبه دوازدهم خرداد 1390
نيتريت و نيترات در آب آشاميدني و راه های حذف آنها - پنجشنبه دوازدهم خرداد 1390
سختي آب (Hardness Water) - پنجشنبه دوازدهم خرداد 1390

مرجع تخصصی آب و فاضلاب