مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بیان مساله:

محیطی که انسان را احاطه نموده و به او اجازه زندگی داده است به وسیله خود انسان به طور نگران کننده ای مورد تهدید قرار گرفته است اکنون مادر زمانی زندگی می کنیم که مسئله آلودگی محیط زیست به خاطر رشد سریع جمعیت ،صنعت و محدودیتهای منابع طبیعی بیش از پیش مورد توجه کارشناسان واقع شده و همچنین به شکل یک مسئله قابل لمس مورد توجه عام مردم قرار گرفته است  در جوامع امروزی اهمیت حفاظت محیط زیست امری ضروری و بدیهی به نظر می رسد  بدون شک اقدام و اجرای هر گونه برنامه نیاز به دانش کافی و شناخت لازم از محیط زیست و آلاینده های آن دارد بحران های زیست محیطی ناشی از آلودگی ها هم اکنون بسیاری از کشورها را به طرز خطرناکی تهدید می کند لذا کشورها با حفاظت جدی و منطقی از محیط زیست خود و برنامه ریزی های علمی می توانند این بحران های زیست محیطی را کنترل نمایند، در همین راستا شناخت آلودگی های زیست محیطی و عوامل موثر در ایجاد آنها راه را برای مقابله با این آلودگی ها هموار کرده و هزینه های آن را کاهش می دهد
اهمیت و ضرورت تحقیق:

با توجه به تاثیر محیط زیست در زندگی و به طبع آن بقای انسان، حفاظت از محیط زیست امری ضروری تلقی می شود لذا برای دستیابی به این هدف شناخت مواردی که زمینه آلودگی محیط زیست را فراهم می کنند بدیهی به نظر می رسد با توجه به اینکه کلان شهر مشهد دارای جمعیت زیادی بوده و دومین شهر آلوده کشور به حساب می آید لذا آگاهی و شناخت عوامل موثر در آلودگی زیست محیطی آن مهم جلوه می دهد چرا که بدین وسیله می توان این عوامل را کاهش داده و برای حذف آنها تدابیر مهمی را اندیشید و در راستای حفظ محیط زیست برآمد

اهداف تحقیق:

به طور کلی می توان اهداف ذیل را مد نظر قرار داد:

1-    بررسی بنیادی آلودگی های مختلف زیست محیطی شهر مشهد

2-    کسب آگاهی و شناخت ریشه های اساسی آلودگی های زیست محیطی مشهد

3-    ارائه راه حل ها و پیشنهادات در زمینه ی کاهش آلودگی های زیست محیطی

4-    تاکید بر لزوم حفاظت از محیط زیست

تعریف آلودگی(pollution):

منظور از آلوده ساختن محیط زیست عبارت است از پخش یا آمیختن مواد خارجی به آب یا هوا یا خاک به میزانی که کیفیت فیزیکی،شیمیایی یا بیولوژیک  آن را بطوری که زیان آور به حال انسان یا سایر موجودات زنده و یا گیاهان و یا آثار و بناها باشد را تغییر دهد به عبارت دیگر ماده آلوده کننده ماده ای است که دارای غلظتی بیش از غلظت طبیعی باشد به نحوی که بر روی موجودات زنده اثر نامطلوب داشته باشد

انواع آلودگی:

به طور کلی آلودگی ها پنج دسته هستند:

الف)آلودگی هوا   ب)آلودگی آب    ج)آلودگی خاک   د)آلودگی صوتی   ه)آلودگی های مغناطیسی

آلودگی هوا:

علت اصلی آلودگی هوا انتشار گازهای سمی و سوخت ترکیبات شیمیایی است،این گازها سبب تغییر   ترکیب شیمیایی هوا،افزایش دما،اثر گلخانه ای ،پدیده وارونگی هوایی و ریزش باران های اسیدی می شود مهمترین  منابع آلوده کننده ی هوا در شهر مشهد عبارتند از:وسایل نقلیه موتوری نیروگاهها با سوخت فسیلی،کارخانه ها و صنایع دودزا،آلاینده های خانگی

بر اساس آمار ارائه شده از سوی اداره کل محیط زیست استان خراسان رضوی مهمترین عامل آلودگی هوا درشهرمشهد وسایل نقلیه موتوری هستند که سهم آنها در آلودگی هوا65 درصد می باشدوبعدازوسایل نقلیه موتوری کارخانجات وصنایع تولیدی با15 درصدوآلاینده های خانگی با10 درصددر رده های بعدی قراردارند

باتوجه به اینکه سوخت های فسیلی نظیر بنزین و گازوئیل درآلودگی هوانقش مهمی دارند لذااستفاده ازگازطبیعی می تواندباعث کاهش آلودگی هوا بشوددرهمین راستابیش از 95 درصدتاکسی هاو 350 دستگاه اتوبوس و 23 هزاروسیله ی نقلیه ی شخصی و 177 کوره آجرپزی و 1200 واحدصنعتی درمشهدگازسوزشده اند

خودروهای فرسوده عامل مهم آلودگی هوا درمشهدمی باشدچراکه این خودروها از مصرف سوخت بالایی به میزان سه تا چهار برابر خودروهای جدید برخوردار هستند
در بین منابع صنعتی و تولیدی آلاینده های هوا در شهرمشهد نیروگاهها  و کارخانه سیمان، آسفالت گچ، آهک و واحدهای آجرپزی در راس آلاینده ها قرار دارند
موقعیت جغرافیایی شهر مشهد و جهت وزش باد در آن نیز بر آلودگی هوای آن افزوده است چرا که جهت وزش باد در مشهد از جنوب شرقی به سمت شمال غربی است(شرق به غرب)از این رو هر نوع آلاینده هوا واقع در منطقه جنوب شرقی و شرق را مستقیما یه شمال غرب و غرب مشهد جابه جا می نمایدلذا موقعیت شهرک صنعتی توس که در جهت وزش باد غالب مستقر شده است نامناسب می باشد و باعث ورود آلاینده ها و افزایش آلودگی هوا در شهر مشهد می شود

نیروگاههای برق نیز در آلودگی هوای مشهد موثرند با توجه به اینکه سوخت این نیروگاهها (طوس، شریعتی ،مشهد)از مازوت و گازوئیل و گاز است از مراکز عمده ایجاد آلودگی هوا محسوب می شود از آنجا که جهت وزش باد از شرق به غرب است لذا نیروگاه شریعتی و مشهد که در محور جاده سرخس احداث شده است نامناسب است و نیروگاه طوس که در محور جاده قوچان قرار دارد از این نظر در مکان مناسبی واقع شده است

بنابر اطلاعات موجود مناطق نخریسی و سجاد آلوده ترین هوا را در بین مناطق مسکونی مشهد دارا هستند علت بالا بودن آلودگی هوا در این مناطق تراکم جمعیت و نیز فعالیت صنایع در منطقه نخریسی است که از سوخت مازوت استفاده می کنند و چون منطقه ی سجاد در جهت وزش باد غالب شهر مشهد (جنوب شرقی به شمال غربی) قرار دارد لذا آلاینده های پایین دست با وزش باد به این منطقه وارد می شوند شایان ذکر است که ایستگاه طرق آلوده ترین ورودی شهر مشهد است چرا که در این منطقه صنایعی مستقرند که از سوخت های فسیلی سنگین استفاده می کنند علاوه بر آن وجود پایانه مسافربری و پایانه بار کامیون و مخازن نفتی و نیز تردد ماشین های سنگین و حجم بالای تردد خودرو و نزدیکی به فرودگاه از دیگر دلایل آلودگی این منطقه به شمار می آیند
نبود بارندگی و وارونگی هوا یا همان اینورشن حرارتی نیز باعث افزایش آلودگی هوای مشهد شده اند اینورشن حرارتی یا وارونگی هوا زمانی رخ می دهد که هوای گرم برروی هوای سرد قرار می گیرد و موجب پایداری هوا می شود لذا باعث افزایش آلودگی در هوای مجاور سطح زمین در اثر مواد آلاینده ناشی از احتراق سوخت های فسیلی می شود

این مورد در شهر مشهد به ویژه در زمستان بیشتر رخ می دهد معمولا200 تا270 روز درسال این وضعیت برای شهر مشهد پیش می آید
در پایان باید گفت که مناطق شهری به علت عبور و مرور وسایل نقلیه و مناطقی که در آنها فعالیتهای صنعتی آلاینده نظیر کوره ها و کارخانجات آسفالت و سیمان و شهرکهای صنعتی مستقر هستند بیشترین آلودگی هوا را دربردارند
آلودگی آب:
عامل اصلی آلودگی آب ،فاضلاب ها هستند،فاضلاب های شهری و خانگی یعنی پساب های ناشی از شست و شوهای خانگی که سرشار از میکروب هستند،به رودخانه ها و چاه ها ریخته می شود ،همچنین فاضلاب های صنعتی که ترکیبات شیمیایی و سمی دارند و نیز فاضلاب های کشاورزی که سموم دفع آفات  و کودهای شیمیایی در آنها دیده می شود ،سبب آلودگی ها می گردند،همه ی عوامل فوق که بیان شد در آلودگی آب های شهرمشهدنقش موثری دارد

عامل اصلی آلودگی آب در مشهد فاضلاب ها و پساب های صنعتی هستند که بدون انجام تصفیه به رودخانه ها و کال های مجاور کارخانجات رها شده و در اعماق زمین نفوذ کرده و سبب آلودگی آبهای زیر زمینی می شوند مثال بارزی که در این زمینه می توان عنوان کرد فاضلابهای کارخانجات صنعتی است که وارد کشف رود می شود

با اینکه تمامی کارشناسان و مسئولان معتقدند که خطر ورود فاضلاب خام به آب رودخانه ها کمتر از خطرزلزله یا سیل نیست اما بازهم هر روز مقدار بیشتری از فاضلاب های صنعتی همچون قالیشویی ها و کارگاههای آبکاری صنایع پوست و چرم و فاضلاب انسانی حاوی مواد شوینده و سایر آلودگی های وارد کشف رود می شود

در حالی که حتی فاضلاب تصفیه شده هم برای صیفی و سبزیجات مناسب نیست اما آب کشف رود به دلیل نبود سیستم جمع آوری فاضلاب ،بدون تصفیه و به صورت خام به مصرف کشاورزی می رسد
در حال حاضر شاید مهمترین راه ،نخریدن و مصرف نکردن محصولات آلوده باشد هر چند اقداماتی نظیر تخریب کانال های آب رسانی از سوی مسئولین در راستای مقابله با استفاده ی فاضلاب های صنعتی و خانگی برای آبیاری مزارع کشاورزی انجام شده است اما عده ای دیگر نیز از طریق پمپ های آب مزارع خود را توسط این فاضلاب ها آبیاری می کنند

مدیریت غیر اصولی تصفیه خانه های مشهد نیز موجب افزایش درصد آلودگی آب شده اند چرا که روند تصفیه فاضلاب در سه تصفیه خانه مشهد (اولنگ وپرکند آباد1 و2 )غیر استاندارد می باشد و این تصفیه خانه ها آن طور که باید و شاید استانداردهای لازم را رعایت نمی کنند بر اساس نتایج اعلام شده درصد آلودگی پساب خروجی تصفیه خانه های پرکند یک و اولنگ بالا است و ورود فاضلاب های شهرک صنعتی توس و شهرک صنعتی چرم تاثیر قابل ملاحظه ای بر کاهش راندمان این تصفیه خانه ها داشته است چرا که این تصفیه خانه ها برای فاضلاب های خانگی و شهری طراحی شده اند و پساب های خروجی از این تصفیه خانه ها که وارد کشف رود می شوند سبب آلودگی بیشتر می شوند
شایان ذکر است که عمده صنایع مشهد که در محور قوچان و چناران مستقر هستند اکثرا آلودگی آب را دنبال دارند چرا که شیب موجود در کانال های آب این مناطق تماما به سمت مشهد است و در آب های زیر زمینی مشهد نفوذ می کنند

صنایع شیمیایی خطرناک ترین واحدهای صنعتی فعال در این محور هستند و بنابر آمار رسمی 50 تا 60 واحد آبکاری که جزو صنایع شیمیایی محسوب می شوند در مشهد فعالیت می کنند که این واحدهای آبکاری فلزات را به صورت محلول همراه با فاضلاب دفع می کنند که این یون های فلزی در طبیعت پایدارند و می توانند به منابع آبی نفوذ کنند برخی از این فلزات از جمله کروم خاصیت سرطان زایی دارند صنایع پوست و چرم از دیگر صنایع شیمیایی فعال در مشهد هستند که فاضلاب این واحدها حاوی یون های فلزی مثل کلسیم،کروم ،آرسنیک و نیترات هستند که در این میان نیترات یکی از مهمترین آلوده کننده های آب های زیر زمینی مشهد است که از سال 70 به بعد به طور چشمگیری افزایش داشته است
آلودگی خاک:

مهمترین عامل آلودگی خاک به جای گذاشتن زباله های جامد و صنعتی است عامل مهم دیگری که سبب آلودگی خاک می شود کودهای شیمیایی، مواد حشره کش وقارچ کش و علف کش است که بر روی گیاهان یا زمین می پاشند چرا که اغلب این مواد ترکیباتی سمی دارند که خود به خود تجزیه نمی شوند و مدت ها در خاک پایدار هستند شایان ذکر است که آلودگی خاک در مشهد تحت تاثیر هر دو عامل قرار دارند اما کودها و سموم شیمیایی نقش موثرتری دارند

طبق بررسی های به عمل آمده سموم شیمیایی ،کودهای شیمیایی، فلزات سنگین ،مواد شوینده و پاک کننده فاضلاب ها و نیز زباله های خانگی و صنعتی مهمترین عوامل آلودگی خاک در مشهد می باشند بر اساس آمار موجود تنها در سال 81 حدود8 هزار تن کود شیمیایی و 300 تن سموم شیمیایی از سوی شرکت خدمات حمایتی کشاورزی خراسان در مشهد جهت استفاده در مزارع کشاورزی توزیع شده است که با توجه به اینکه عمده روش آبیاری در این مزارع روش غرقابی است مقادیر زیادی از این نهاده ها آبشویی و در پساب برگشتی به منابع آب زیر زمینی و سطحی وارد می شود عناصر سنگین نیز از دیگر آلاینده هایی هستند که از طریق کارخانجات و صنایع و خودروها به خاک وارد می شوند این عناصر شامل سرب، نیکل، روی، نقره و جیوه هستند که وارد خاک شده و از طریق گیاهان و حیوانات به بدن انسان می رسند و سلامتش  را مورد تهدید قرار می دهند

فاضلاب ها و مواد زائد شهری و صنعتی نیز در آلودگی خاک مشهد نقش به سزایی دارند  رها کردن و تجمع زباله ها در یک محل و نیز دفن آنها در خاک نیز یکی دیگر از عوامل آلوده کننده خاک  می باشند روزانه در مشهد 1700 تن زباله تولید می شود که فقط 15 درصد آن تبدیل به کمپوست(کود یا تقویت کننده خاک)می شود و بیش از هزار تن زباله در هر روز دفن می شود ،علاوه بر آن روزانه در حدود 13 تن زباله ی بیمارستانی که قابل بازیافت نمی باشند در اطراف شهر دفن می شوند که به دلیل نفوذ در عمق خاک و آب های زیر زمینی بسیار خطرناک بوده و تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان محسوب می گردند

آلودگی صوتی:

یکی دیگر از آلودگی های زیست محیطی که به طور روز افزون در حال افزایش است آلودگی صوتی می باشد این امر در شهرهای بزرگی مثل مشهد بسیار مشهود است و عاملی برای تهدید سلامت محسوب می شود
آلوده کننده های صوتی انواع زیادی دارند که مهمترین عامل ایجاد آلودگی صوتی در مشهد وسایل نقلیه ی موتوری می باشند علاوه بر آن هواپیماها و کارگاههای صنعتی و قطارها و فعالیت های ساختمانی و عمرانی از مهمترین عوامل ایجاد کننده آلودگی صوتی در سطح شهر هستند

مناطقی نظیر صدمتری وجاده سنتو به دلیل تردد گسترده وسایل نقلیه که عمدتا وسایل نقلیه سنگین باری و کامیون ها می باشند، دارای آلودگی صوتی زیادی هستند،دیگر مکان هایی که بیشترین آلودگی صوتی را دارا می باشند مکان هایی هستند که در مسیر پرواز خطوط هواپیمایی و نیز تردد قطارهای بین شهری قرار دارند نظیر منطقه نخریسی که علاوه بر نزدیکی به فرودگاه به پادگان هوایی شکاری نیز نزدیک است
کارخانجات و کارگاههای صنعتی و فعالیت های عمرانی و ساختمانی نیز در ایجاد آلودگی های صوتی دخیل هستند که در این مورد می توان به فعالیت کارگاههای صنعتی (نظیر کارگاههای جوشکاری،نجاری،سنگ بری)صنایع فلزی و آهن آلات که در حاشیه صدمتری مشهد مستقر هستند اشاره نمود

 

آلودگی مغناطیسی:

نوع دیگری از آلودگی ها که سلامتی انسان را به خطر می اندازد آلودگی های مغناطیسی است پردازش سیگنال های مغناطیسی توسط شبکه های ماهواره ای و دکل ها و آنتن های مخابراتی و نیز تشعشعات مغناطیسی توسط موبایل ها ازمهم ترین آلودگی های مغناطیسی تهدید کننده سلامت شهروندان درمشهدمی باشد درحال حاضرعمده ترین آلودگی های مغناطیسی مربوط به سیگنال هایی استکه برای پارازیت های ماهواره ای استفاده می شود این سیگنال ها به دوصورت زمینی و ماهواره ای ارسال می شودکه سیگنال های زمینی کاربردبیشتری دارند وبرای مختل کردن شبکه -های ماهواره ای از طریق سیگنالهای زمینی باید فرکانس های بسیار قوی ارسال شوند که این امر می تواند سلامتی شهروندان را مورد تهدید قرار داده و مضر باشد و سبب بیماری های عصبی و سردردهای شدیدی شده و هزینه های جبران ناپذیری را به بار آورد

آنتن ها و دکل های مخابراتی نیز به دلیل تشعشع فرکانس هایی جهت تلفن های همراه و خطوط ارتباطی نظیر شبکه های مخابراتی ،بانکی، نظامی و جایگاههای سوخت از دیگر آلودگی های مغناطیسی در مشهد به شمار می آیند که در طول زمان عوارض مخربی را به بار می آورند

راهکارها و پیشنهادات ارائه شده جهت کاهش آلودگی های زیست محیطی مشهد  

پیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی هوا عبارتند از:

معاینه فنی خودروها ،خروج خودروهای فرسوده، استفاده از بنزین بدون سرب، گازسوز کردن وسایل نقلیه موتوری، استفاده از وسایل نقلیه عمومی ،احداث تقاطع های غیر هم سطح، روان سازی ترافیک، کاهش سفرهای درون شهری، کاهش تردد خودروها، و یک طرفه کردن مسیر عبور آنها در نقاط آلوده ،نصب چراغ هوشمند در چهار راهها و ایجاد پارکینگ های طبقاتی، دوری محل احداث کارخانجات ازمناطق مسکونی ،نصب فیلتر هوا و سیستم تصفیه ی هوا در کارخانجات آلاینده،  کاربرد استانداردهای زیست محیطی ملی و بین المللی دراحداث کارخانه ها ،افزایش فضای سبز شهری، ایجاد آبنما و فواره برای جذب گردوغبار ،انتقال کارگاهها و صنایع آلاینده به خارج شهر، احداث کمربندی با فاصله ی زیادی از شهر برای تردد وسایل نقلیه، ایجاد کمربند سبز در اطراف شهر ،مدیریت ساخت و ساز شهری  0

پیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی آب عبارتند از:

مدیریت فاضلاب ها و پساب های صنعتی،گسترش شبکه فاضلاب و اجرای طرح اگو،انتقال فاضلاب ها به مناطق برون شهری،ارتقاء و افزایش تصفیه خانه های فاضلاب خانگی،استفاده از فناوری های نوین در تصفیه خانه ها،احداث تصفیه خانه های جدید برای فاضلاب های صنعتیپیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی های خاک عبارتند از:

استفاده از کودهای حیوانی به جای کودهای شیمیایی برای تقویت خاک و افزایش محصول،استفاده از سموم و کودهای شیمیایی که درجه ی پایداری آنها در گیاه و خاک کم می باشد،تبدیل زباله ها و فاضلاب ها به کمپوست و دیگرمواد مورد استفاده در کشاورزی،جمع آوری زباله های سرگردان و بازیافت آنها ،احداث مکان هایی دائمی برای دفن زباله ها غیر قابل بازیافت،تصفیه ی فاضلاب های صنعتی حاوی فلزات سنگین مثل سرب و نیکل و کروم

پیشنهادات ارائه شده در رابطه با کاهش آلودگی صوتی عبارتند از:

ازرده خارج کردن وسایل نقلیه پرسروصدا،جلوگیری ازتردد بیش از حد وسایل نقلیه درمرکز شهر و جایگزینی اتوبوس و مترو،ایجاد منطقه ای حائل میان مناطق مسکونی ومسیرهای عبوروسایل نقلیه،استفاده ازگیاهان به عنوان سدهای طبیعی ازطریق کاشت درختان درکنارخیابانها وبزرگ راهها

انتقال کارگاههای آهنگری،صافکاری ،جوشکاری به خارج از مناطق مسکونی،خروج ایستگاههای قطارهای بین شهری، فرودگاه ها، پایانه های مسافربری بین شهری،پادگانها،پارکینگ های ترابری از مناطق مسکونی ،ایزوله کردن و پوشش موتور هواپیماها و یا جایگزینی موتورهای فعلی با موتورهای جدیدتر که کمتر صدا ایجاد می کنند

پیشنهادات و راهکارهای کاهش آلودگی های مغناطیسی:

نصب دکل های مخابراتی درمناطق غیرمسکونی،فرهنگ سازی دراستفاده از شبکه های ماهواره ای عدم استفاده از سیگنال ها و پارازیت های ماهواره ای وبه کارگیری سیگنالهایی که ضرر کمتری دارند،آموزش و آگاه نمودن افراد از مضر بودن تشعشعات مغناطیسی موبایل ها،استفاده هرچه کمتر از وسایل الکترونیکی و مغناطیسی
اسلام و محیط زیست:

حفاظت از محیط زیست وظیفه ای شرعی و قانونی برای همگان است بریدن یک درخت آلوده ساختن خاک و آب و تنها از بین بردن حق یک نفر نیست بلکه حق همه افراد جامعه و تمام بشر است باید با استفاده از تمام امکانات به فرهنگ سازی احترام به محیط زیست پرداخت و آن را نهادینه کردانسان مسلمان از تخریب طبیعت دوری می کند و نگهبانی از طبیعت را وظیفه خود می شمارد امام علی(ع)این وظیفه را گوشزد می کندو می فرماید:((خدا را پرهیزکار باشید در حق شهرهای او و بندگان که شما مسئول هستید حتی در مورد سرزمین ها و چهارپایان))
چند مورد از نکاتی که در اسلام در مورد طبیعت آمده عبارتند از:
1-    آبادگری طبیعت;در قرآن کریم آمده است ((او شما را از زمین پدید آورد و خواست که آبادانش کنید)) امام علی (ع)نیز در نامه تاریخی خود به مالک اشتر او را به آبادانی شهرهای حوزه فرمانروایی اش توصیه می کند و آن را از وظایف او می شمارد
2-    رام کردن طبیعت;در قرآن، واﮋه تسخیر چگونگی برخورد مسلمان را با طبیعت نشان می دهد در آیه ای می خوانیم((خداوند کسی است که آسمان و زمین را آفریده و آن را برای شما مسخر گردانید و اگر نعمت های الهی را شمارید از عهده شماره آن بر نمی آیید که آدمی ستمگری است بسیار ناسپاس))

3-    نگهداری طبیعت;در جهان بینی اسلامی تمام جهان تحت حفاظت خداوند قرار دارد در قرآن آمده است: ((به درستی که پروردگار من بر همه چیز نظارت و حفاظت دارد))
نتیجه گیری:
از آنجا که حفظ محیط زیست ارتباطی مستقیم با زندگی انسان ها دارد در عصر حاضر با توجه به پیشرفت تکنولوﮋی و صنعت که از عوامل مهم فزاینده آلاینده ها به حساب می آیند کوشش هایی در راستای محافظت از محیط زیست به عمل آمده است
شناخت عوامل موثر در آلودگی های زیست محیطی می تواند به ما در تدوین برنامه هایی در جهت مقابله با این آلودگی ها کمک نماید

با توجه به اینکه وسایل نقلیه موتوری و به کارگیری سموم و کودهای شیمیایی ونیززباله ها و فاضلاب های خانگی و صنعتی از مهم ترین عوامل ایجادکننده آلودگی های زیست محیطی در شهر مشهد می باشند لذا ضروری به نظر می رسد که مطالعاتی در این زمینه ها انجام گرفته و تصمیماتی در راستای کاهش این آلودگی ها و نیز در صورت امکان حذف آنها اتخاذ گردد
شایان ذکر است که مدیریت اصولی و برنامه ریزی های مدون در جهت کاهش تردد خودروها و نیز از رده خارج کردن خودروهای فرسوده علاوه بر کاهش آلودگی هوا باعث کاهش آلودگی های صوتی نیز می شود

آلودگی آب و خاک را نیز می توان از طریق مدیریت فاضلاب ها و پساب های صنعتی و خانگی و تصفیه آنها و ارتقاء و افزایش تصفیه خانه ها و بازیافت زباله ها و نیز استفاده هر چه کمتر از کودها و سموم شیمیایی کاهش داد
یادآوری این نکته ضروری به نظر می رسد که فرهنگ سازی احترام به محیط زیست می تواند راه حل مناسبی در جهت حفاظت از محیط زیست به شمار آید
فهرست منابع

1-  ادریسی،محمد، اصول حفاظت محیط زیست، انتشارات دانش پویان جوان ،1384

2-  اسماعیلی ساری، عباس ،آلاینده ها و بهداشت و استاندارد محیط زیست، انتشارات نقش مهر، 1381

3-  جوادی آملی، عبدالله ،اسلام و محیط زیست، انتشارات اسرا، 1386

4-  دبیری، مینو، آلودگی محیط(هوا ،آب، خاک)نشر اتحاد،1379

5-  طهموریان ،فرزانه، اصول مدیریت محیط زیست ،انتشارات فدک ایساتیس ،1386

6-  عرفان منش، مجید ،آلودگی محیط زیست(آب ،هوا ،خاک)انتشارات ارکان،1384

7-  نکویی ،حسن، بحران محیط زیست، انتشارات دانشگاه آزاد ایران

8-  فرشید نژاد، محمدرضا، آشنایی با مباحث آلودگی محیط زیست ، انتشارات آدینه،1383

تهیه و تنظیم: مهدی الیاسیان کلات

HPC - شنبه بیست و نهم خرداد 1389
PH متری - جمعه بیست و هشتم خرداد 1389
اندازه گيري رطوبت توسط دستگاه نوترون - جمعه بیست و هشتم خرداد 1389
بازیافت فاضلاب و اصلاح نظام آبیاری در کشاورزی - پنجشنبه بیست و هفتم خرداد 1389
استاندارد روش نمونه‏گیری از پس‏آبهای صنعتی - پنجشنبه بیست و هفتم خرداد 1389
اندازه گیری قلیاییت - چهارشنبه بیست و ششم خرداد 1389
روشهاي اندازه گيري تبخير و تعرق - چهارشنبه بیست و ششم خرداد 1389
آلودگي آب و تصفیه آن - سه شنبه بیست و پنجم خرداد 1389
روش آزمایش P/A حضور- عدم حضور - سه شنبه بیست و پنجم خرداد 1389
هدایت ویژه آب - دوشنبه بیست و چهارم خرداد 1389
تریکوموناس واژینالیس Trichomonas Vaginalis - دوشنبه بیست و چهارم خرداد 1389
آسکاریس لومبری کوئیدس Ascaris lumbericoides - یکشنبه بیست و سوم خرداد 1389
تهیه محلولهای مولار - یکشنبه بیست و سوم خرداد 1389
آزمایش کلی فرم ها - شنبه بیست و دوم خرداد 1389
پنموکوک S.Pneumonia - شنبه بیست و دوم خرداد 1389
لیشمانیا - جمعه بیست و یکم خرداد 1389
شرح وسایل آزمایشگاه آب و فاضلاب - جمعه بیست و یکم خرداد 1389
تصفیه ثانویه - پنجشنبه بیستم خرداد 1389
نرمال فلورا Normal flora - پنجشنبه بیستم خرداد 1389
کرمک (انتروبیوس ورمیکولاریس) - چهارشنبه نوزدهم خرداد 1389
مراحل تصفیه پساب صنعتی در پتروشیمی آبادان - چهارشنبه نوزدهم خرداد 1389
تصفیه خانه ی فاضلاب شهرک شوش - سه شنبه هجدهم خرداد 1389
کمپیلوباکترها Campylobacter - سه شنبه هجدهم خرداد 1389
آنتاموبا هیستولتیکا - دوشنبه هفدهم خرداد 1389
تصفیه خانه آب مشهد - دوشنبه هفدهم خرداد 1389
دستگاه کلر زن (کلریناتور) - یکشنبه شانزدهم خرداد 1389
مثالی از مراحل جمع آوری اطلاعات و اجرا پروژه آبرسانی - یکشنبه شانزدهم خرداد 1389
حسگر شناسايي فلز سمي سرب در آب - شنبه پانزدهم خرداد 1389
فیلتر شنی - شنبه پانزدهم خرداد 1389
هزینه تصفیه فاضلاب لجن فعال و RBC برای ظرفیتm3/day 6000 - جمعه چهاردهم خرداد 1389
عوامل موثر در مقدار Do - جمعه چهاردهم خرداد 1389
استافیلوکوک Estaphylococcus - پنجشنبه سیزدهم خرداد 1389
مراحل تصفیه آب - پنجشنبه سیزدهم خرداد 1389
تصفیه پیشرفته فاضلاب (حذف فسفر) - چهارشنبه دوازدهم خرداد 1389
پمپاژ و سیالات - چهارشنبه دوازدهم خرداد 1389
عوامل تغيير دهنده خواص ارگانولپتيکی آبها - سه شنبه یازدهم خرداد 1389
تصفیه خانه ی شماره 3 (تهرانپارس) - سه شنبه یازدهم خرداد 1389
تصفیه خانه شماره 2(کن) - دوشنبه دهم خرداد 1389
عوارض سوئ استفاده از فاضلاب - دوشنبه دهم خرداد 1389
سختی گیرهای الکترونیکی - یکشنبه نهم خرداد 1389
تصفیه خانه شماره یک جلالیه - یکشنبه نهم خرداد 1389
فیلتراسیون(Filtration) - شنبه هشتم خرداد 1389
شاخص های فیزیکی آب و فاضلاب - شنبه هشتم خرداد 1389
مهندسی آب و فاضلاب وسازه های هیدرولیکی تصفیه خانه ها - جمعه هفتم خرداد 1389
برکه های تثبیت - جمعه هفتم خرداد 1389
بررسی واحد تصفیه آب پتروشیمی - پنجشنبه ششم خرداد 1389
روشهای تست صحت عملکرد فرآیند استریلیزاسیون - پنجشنبه ششم خرداد 1389
اتوکلاوهای پیش خلاء یا کمک خلاء - چهارشنبه پنجم خرداد 1389
حذف بیولوژیکی نیتروژن - چهارشنبه پنجم خرداد 1389
تصفیه اولیه فاضلاب - سه شنبه چهارم خرداد 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب