سعی بر آن است که مطالب مرجع تخصصی آب و فاضلاب شامل مسایل ، مقالات و اخبار عمران آب و فاضلاب,آب و فاضلاب و به صورت تخصصی فرآیند های تصفیه آب و فاضلاب،مهندسی آب و فاضلاب و صنعت آب و فاضلاب باشد.
دانشنامه آنلاین آب و فاضلاب
رشته های مرتبط:مهندسی عمران آب و فاضلاب،مهندسی تکنولوژی آب و فاضلاب،مهندسی آب و فاضلاب،محیط زیست،مهندسی بهداشت محیط،مهندسی آب،مهندسی شیمی و...
امیرحسین ستوده بیدختی
,.
آشنايي با GIS
۱۳۹۰/۰۴/۰۲
20:10
|
مقدمه:
سيستمهاي اطلاعات مکاني Geospatil Information System)) که از اين پس تحت عنوان GIS ناميده مي شوند، سيستم هاي کامپيوتري هستند که جهت ذخيره و بکار گيري اطلاعات مکاني از آنها استفاده مي شود.اين تکنولوژي در طي سه دهه گذشته به سرعت توسعه يافته است؛ به طوري که در حال حاضر اين سيستم ها به عنوان يک ابزار ضروري براي استفاده مؤثر از اطلاعات مکاني پذيرفته شده اند. مديران سازمان هاي دولتي و خصوصي، ﻣﺴﺌﻮﻝ تصميم گيري هاي لازم براي معرفي GIS در سازمان مربوطه و تعيين موارد استفاده و کاربرد هاي مختلف آن مي باشند. بنابراين امروزه داشتن درک بهتري از GIS به منظور استفاده بهينه از آن، براي مديران و تصميم گيران و کاربران اين سيستم ها ضروري مي باشد.
تا قبل از به وجود آمدن کامپيوتر ها ، داده هاي مکاني به طور سنتي با استفاده از نقشه ها و به صورت نقاط، خطوط و سطوح ترسيم شده بر روي کاغذ يا فيلم، نشان داده مي شدند. عوارض اراﺋﻪ شده در نقشه ها توسط سمبلها و رنگهايي که در لژاندر نقشه تشريح مي شدند، مشخص گرديده و گاهي نيز با نوشتار همراه بودند. بدين ترتيب نقشه و اطلاعات جانبي مربوط به آن، پايگاه داده هاي مکاني را تشکيل مي داد.نقشه هاي تماتيکمنابع طبيعي به عنوان ابزاري براي ثبت و طبقه بندي مشاهدات مورد استفاده قرار مي گرفت.آناليزها بيشتر به صورت کيفي بوده و با برريس هاي بصري برروي نقشه انجام مي شد.آناليزهاي کمي صرفا با استفاده از خط کش جهت اندازه گيري فواصل و پلانيمتر براي اندازه گيري مساحت ها انجام مي گرفت.
گر چه بازيابي حجم کوچکي از داده ها و در نظر گرفتن فقط بعضي از ارتباطات مکاني بين عوارض نسبتا ساده بود اما وقتي که حجم وسيعي از داده ها مطرح مي شد اين روشها عملي و ممکن نبودند.
در دهه1970 به دليل امکان دسترسي به کامپيوترهاي مناسب،تکنولوژي لازم براي کار با داده هاي مکاني(Spatial Data) به وجود آمد و سيستم هاي اطلاعات مکاني براي فراهم آوردن قدرت تجزيه و تحليل حجم هاي بزرگ داده هاي مکاني توسعه يافتند.
2-1 ديد کلي از GIS:
به طوري که يک سيستم اطلاعات مکاني براي جمع آوري ، ذخيره و تجزيه و تحليل داده هاي استفاده مي شود که موقعيت مکاني آنها يک مشخصه اصلي و مهم محسوب شود. به عبارت ديگر اين سيستم ها براي جمع آوري و تجزيه و تحليل کليه اطلاعاتي که به نحوي با موقعيت مکاني در ارتباط هستند بکار برده مي شوند.
در سيستم هاي اطلاعات مکاني براي هر پديده مکاني دو ﻣﺴﺌﻠﻪ مدنظر مي باشد: پديده چيست؟ و در کجا قرار دارد؟ حجم داده هاي مکاني بسيار زياد مي باشد،لذا قدرت سيستم هاي اطلاعات مکاني،يک عامل حياتي در آناليز اين داده ها محسوب مي شود.حجم داده هاي مکاني به اين علت زياد مي باشد که ممکن است با صدها يا هزاران نوع عارضه سروکار داشته باشيم و صدها مشخصه به يک عارضه نسبت داده شوند.اين اطلاعات ممکن است به صورت نقشه،جداولي از داده ها و يا فهرست هايي از آدرس ها يا اسامي باشند و کار کردن با اين حجم زياد داده ها با روش هاي معمولي و غير کامپيوتري بسيار مشکل و وقت گير و در بعضي از موارد حتي غير ممکن است.هنگاميکه همين داده ها وارد يک GIS مي شوند، مي توان به راحتي انواع پردازش ها و تجزيه و تحليل ها را با صرفه جوييدر هزينه و زمان انجام داد.
يک سيستم اطلاعات مکاني صرفا جهت توليد اطلاعاتي به کار مي رود که مورد نياز کاربران و مشتريهاي مختلف سيستم(USER) باشند. کاربر ممکن است يک شخص يا گروهي از اشخاص باشند، يا ممکن است يک سازمان دولتي يا خصوصي باشند. نياز کاربران تعيين مي کند يک GIS چه عملکردهايي بايد داشته باشد و چه نيازهايي را بايد پاسخ گويد.براي اينکه اطلاعات براي کاربران مفيد واقع شود، بايد صحيح، با کيفيت خوب، بهنگام و به شکل قابل استفاده اي اراﺋﻪشود؛ و در نهايت قابليت هاي يک GIS بوسيله مشتريان آن ارزيابي خواهد شد.
به طور کلي در يک سيستم اطلاعات مکاني ، اطلاعات به دو شکل اساسي اراﺋﻪ مي شوند: نقشه ها و جداول. مثلا چگونگي توزيع انواع مختلف اراضي از نظر کاربري (Land Use) در يک منطقه بوسيله نقشه و مساحت هر يک از اين قطعات.
يک سيستم اطلاعات مکاني جريان انتقال اطلاعات در داخل سازمان و انتقال اطلاعات بين سازمان هاي ديگر را به طور بنيادي تغيير مي دهد و اين تغيير بيشتر جنبه سازماني دارد تا تاکتيکي و براي سازمان بسيار مهم مي باشد که چه کسي، تا چه حد و چگونه به اطلاعات مي تواند دسترسي داشته باشد.
3-1 مفهوم سيستم هاي اطلاعات مکاني:
تلاش ها آن چنان گسترده اي به منظور تعريف GIS صورت گرفته که انتخاب يک تعريف قطعي براي آن را دشوار مي سازد. براي نمونه به اعتقاد رانيد(GIS) 1989 يک سيستم رايانه اي است که مي تواند توصيف گر مکان هاي واقع برروي سطح زمين را استفاده و نگهداري کند.تعاريف کاملتر،اطلاعات بيشتري از آنچه که GIS انجام مي دهدو اينکه ماهيت آن چيست به دست ميدهند. تعاريف GIS به طور کلي سه مولفه اصلي دارند و نشان مي دهد که GIS يک سيستم رايانه اي است. در مفهوم GIS چيزي بيش از يک مجموعه جعبه هاي رايانه هي بر روي ميز خواهد بود که صرفا سخت افزار (قسمت هاي فيزيکي رايانه و تجهيزات جنبي وابسته يعني رسام ها و چاپگر ها)، نرم افزار (برنامه هاي رايانه اي که در رايانه اجرا مي شوند) و روش هاي مناسب (يا روش ها و دستورات براي پياده سازي) را فرا مي گيرد.همچنين برطبق اين تعاريفGIS از داده هاي مکان مرجع يا داده هاي جغرافيايي سطح زمين استفاده مي کند و فعاليت هاي مديريتي و تحليل متفاوتي بر روي اين داده ها انجام مي دهدکه از جمله ورودي و خروجي آنهاست.بر طبق اين تعريف فهرستي از امکاناتي را که يک GIS به خوبي طراحي شده اراﺋﻪ مي دهد، به شرح زير بيان مي کند:
1-دسترسي آسان و سريع به حجم وسيعي از داده ها؛
2-توانايي انجام فعاليت هاي زير:
انتخاب جزﺋﻴﺎﺕ با توجه به ناحيه يا موضوع؛
ارتباط يا ادغام يک مجموعه از داده ها با ساير مجموعه داده ها؛
تحليل وﻳﮋگي هاي مکاني داده ها؛
تحقيق براي وﻳﮊگي ها يا عوارض وﻳﮋﻩ در يک ناحيه؛
بهنگام سازي سريع و ارزان داده ها؛
مدل سازي داده ها و ارزيابي گزينه ها.
3-امکانات خروجي (نقشه ها، نمودار ها، فهرست نشاني ها و خلاصه آمار) که به منظور رويارويي با نيازهاي وﻳﮋه طراحي شده اند.
به طور خلاصه،GIS رامي توان براي افزودن ارزش به داده هاي مکاني مورد استفاده قرار داد. با سازماندهي و ملاحظه کارآمد داده ها، تلفيق آن ها با ساير داده ها، تحليل و توليد داده هاي جديد که به نوبت به کار مي روند، GIS اطلاعات مفيدي به دست مي دهد که به تصميم گيري کمک مي کند.
منبع: فصلنامه داخلي نظام مهندسي مازندران
سيستمهاي اطلاعات مکاني Geospatil Information System)) که از اين پس تحت عنوان GIS ناميده مي شوند، سيستم هاي کامپيوتري هستند که جهت ذخيره و بکار گيري اطلاعات مکاني از آنها استفاده مي شود.اين تکنولوژي در طي سه دهه گذشته به سرعت توسعه يافته است؛ به طوري که در حال حاضر اين سيستم ها به عنوان يک ابزار ضروري براي استفاده مؤثر از اطلاعات مکاني پذيرفته شده اند. مديران سازمان هاي دولتي و خصوصي، ﻣﺴﺌﻮﻝ تصميم گيري هاي لازم براي معرفي GIS در سازمان مربوطه و تعيين موارد استفاده و کاربرد هاي مختلف آن مي باشند. بنابراين امروزه داشتن درک بهتري از GIS به منظور استفاده بهينه از آن، براي مديران و تصميم گيران و کاربران اين سيستم ها ضروري مي باشد.
تا قبل از به وجود آمدن کامپيوتر ها ، داده هاي مکاني به طور سنتي با استفاده از نقشه ها و به صورت نقاط، خطوط و سطوح ترسيم شده بر روي کاغذ يا فيلم، نشان داده مي شدند. عوارض اراﺋﻪ شده در نقشه ها توسط سمبلها و رنگهايي که در لژاندر نقشه تشريح مي شدند، مشخص گرديده و گاهي نيز با نوشتار همراه بودند. بدين ترتيب نقشه و اطلاعات جانبي مربوط به آن، پايگاه داده هاي مکاني را تشکيل مي داد.نقشه هاي تماتيکمنابع طبيعي به عنوان ابزاري براي ثبت و طبقه بندي مشاهدات مورد استفاده قرار مي گرفت.آناليزها بيشتر به صورت کيفي بوده و با برريس هاي بصري برروي نقشه انجام مي شد.آناليزهاي کمي صرفا با استفاده از خط کش جهت اندازه گيري فواصل و پلانيمتر براي اندازه گيري مساحت ها انجام مي گرفت.
گر چه بازيابي حجم کوچکي از داده ها و در نظر گرفتن فقط بعضي از ارتباطات مکاني بين عوارض نسبتا ساده بود اما وقتي که حجم وسيعي از داده ها مطرح مي شد اين روشها عملي و ممکن نبودند.
در دهه1970 به دليل امکان دسترسي به کامپيوترهاي مناسب،تکنولوژي لازم براي کار با داده هاي مکاني(Spatial Data) به وجود آمد و سيستم هاي اطلاعات مکاني براي فراهم آوردن قدرت تجزيه و تحليل حجم هاي بزرگ داده هاي مکاني توسعه يافتند.
2-1 ديد کلي از GIS:
به طوري که يک سيستم اطلاعات مکاني براي جمع آوري ، ذخيره و تجزيه و تحليل داده هاي استفاده مي شود که موقعيت مکاني آنها يک مشخصه اصلي و مهم محسوب شود. به عبارت ديگر اين سيستم ها براي جمع آوري و تجزيه و تحليل کليه اطلاعاتي که به نحوي با موقعيت مکاني در ارتباط هستند بکار برده مي شوند.
در سيستم هاي اطلاعات مکاني براي هر پديده مکاني دو ﻣﺴﺌﻠﻪ مدنظر مي باشد: پديده چيست؟ و در کجا قرار دارد؟ حجم داده هاي مکاني بسيار زياد مي باشد،لذا قدرت سيستم هاي اطلاعات مکاني،يک عامل حياتي در آناليز اين داده ها محسوب مي شود.حجم داده هاي مکاني به اين علت زياد مي باشد که ممکن است با صدها يا هزاران نوع عارضه سروکار داشته باشيم و صدها مشخصه به يک عارضه نسبت داده شوند.اين اطلاعات ممکن است به صورت نقشه،جداولي از داده ها و يا فهرست هايي از آدرس ها يا اسامي باشند و کار کردن با اين حجم زياد داده ها با روش هاي معمولي و غير کامپيوتري بسيار مشکل و وقت گير و در بعضي از موارد حتي غير ممکن است.هنگاميکه همين داده ها وارد يک GIS مي شوند، مي توان به راحتي انواع پردازش ها و تجزيه و تحليل ها را با صرفه جوييدر هزينه و زمان انجام داد.
يک سيستم اطلاعات مکاني صرفا جهت توليد اطلاعاتي به کار مي رود که مورد نياز کاربران و مشتريهاي مختلف سيستم(USER) باشند. کاربر ممکن است يک شخص يا گروهي از اشخاص باشند، يا ممکن است يک سازمان دولتي يا خصوصي باشند. نياز کاربران تعيين مي کند يک GIS چه عملکردهايي بايد داشته باشد و چه نيازهايي را بايد پاسخ گويد.براي اينکه اطلاعات براي کاربران مفيد واقع شود، بايد صحيح، با کيفيت خوب، بهنگام و به شکل قابل استفاده اي اراﺋﻪشود؛ و در نهايت قابليت هاي يک GIS بوسيله مشتريان آن ارزيابي خواهد شد.
به طور کلي در يک سيستم اطلاعات مکاني ، اطلاعات به دو شکل اساسي اراﺋﻪ مي شوند: نقشه ها و جداول. مثلا چگونگي توزيع انواع مختلف اراضي از نظر کاربري (Land Use) در يک منطقه بوسيله نقشه و مساحت هر يک از اين قطعات.
يک سيستم اطلاعات مکاني جريان انتقال اطلاعات در داخل سازمان و انتقال اطلاعات بين سازمان هاي ديگر را به طور بنيادي تغيير مي دهد و اين تغيير بيشتر جنبه سازماني دارد تا تاکتيکي و براي سازمان بسيار مهم مي باشد که چه کسي، تا چه حد و چگونه به اطلاعات مي تواند دسترسي داشته باشد.
3-1 مفهوم سيستم هاي اطلاعات مکاني:
تلاش ها آن چنان گسترده اي به منظور تعريف GIS صورت گرفته که انتخاب يک تعريف قطعي براي آن را دشوار مي سازد. براي نمونه به اعتقاد رانيد(GIS) 1989 يک سيستم رايانه اي است که مي تواند توصيف گر مکان هاي واقع برروي سطح زمين را استفاده و نگهداري کند.تعاريف کاملتر،اطلاعات بيشتري از آنچه که GIS انجام مي دهدو اينکه ماهيت آن چيست به دست ميدهند. تعاريف GIS به طور کلي سه مولفه اصلي دارند و نشان مي دهد که GIS يک سيستم رايانه اي است. در مفهوم GIS چيزي بيش از يک مجموعه جعبه هاي رايانه هي بر روي ميز خواهد بود که صرفا سخت افزار (قسمت هاي فيزيکي رايانه و تجهيزات جنبي وابسته يعني رسام ها و چاپگر ها)، نرم افزار (برنامه هاي رايانه اي که در رايانه اجرا مي شوند) و روش هاي مناسب (يا روش ها و دستورات براي پياده سازي) را فرا مي گيرد.همچنين برطبق اين تعاريفGIS از داده هاي مکان مرجع يا داده هاي جغرافيايي سطح زمين استفاده مي کند و فعاليت هاي مديريتي و تحليل متفاوتي بر روي اين داده ها انجام مي دهدکه از جمله ورودي و خروجي آنهاست.بر طبق اين تعريف فهرستي از امکاناتي را که يک GIS به خوبي طراحي شده اراﺋﻪ مي دهد، به شرح زير بيان مي کند:
1-دسترسي آسان و سريع به حجم وسيعي از داده ها؛
2-توانايي انجام فعاليت هاي زير:
انتخاب جزﺋﻴﺎﺕ با توجه به ناحيه يا موضوع؛
ارتباط يا ادغام يک مجموعه از داده ها با ساير مجموعه داده ها؛
تحليل وﻳﮋگي هاي مکاني داده ها؛
تحقيق براي وﻳﮊگي ها يا عوارض وﻳﮋﻩ در يک ناحيه؛
بهنگام سازي سريع و ارزان داده ها؛
مدل سازي داده ها و ارزيابي گزينه ها.
3-امکانات خروجي (نقشه ها، نمودار ها، فهرست نشاني ها و خلاصه آمار) که به منظور رويارويي با نيازهاي وﻳﮋه طراحي شده اند.
به طور خلاصه،GIS رامي توان براي افزودن ارزش به داده هاي مکاني مورد استفاده قرار داد. با سازماندهي و ملاحظه کارآمد داده ها، تلفيق آن ها با ساير داده ها، تحليل و توليد داده هاي جديد که به نوبت به کار مي روند، GIS اطلاعات مفيدي به دست مي دهد که به تصميم گيري کمک مي کند.
منبع: فصلنامه داخلي نظام مهندسي مازندران
دفع پسماند از طريق گاز پلاسما - پنجشنبه هفتم بهمن 1389
مقايسه بين ClO2 و روش UV/H2O2 و براي ضدعفوني آب آشاميدني - چهارشنبه ششم بهمن 1389
دستگاه هاي UV - چهارشنبه ششم بهمن 1389
راهنمای بازرسی از شبکه های جمع آوری فاضلاب شهری - چهارشنبه ششم بهمن 1389
تصفیه‌ی آب جهت حذف رنگ - چهارشنبه ششم بهمن 1389
ارزيابي تاثير نوع ماده منعقد کننده بر شاخص هاي بهره برداري در فرآيند فيلتراسيون مستقيم - سه شنبه پنجم بهمن 1389
مقايسه بركه اختياري اوليه و بي هوازي اوليه - سه شنبه پنجم بهمن 1389
فاكتورهاي شيميايي موثر بر روي عملكرد بركه ها - سه شنبه پنجم بهمن 1389
فاكتورهاي فيزيكي موثر بر روي عملكرد بركه ها - سه شنبه پنجم بهمن 1389
فاكتورهاي موثر در تصفيه در بركه هاي تثبيت - سه شنبه پنجم بهمن 1389
انواع بركه هاي تثبيت (2) - سه شنبه پنجم بهمن 1389
انواع بركه هاي تثبيت (1) - سه شنبه پنجم بهمن 1389
مقايسه مزايا و معايب فرايندهاي مختلف تصفيه فاضلاب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
معايب بركه هاي تثبيت - سه شنبه پنجم بهمن 1389
مزاياي بركه هاي تثبيت فاضلاب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
لزوم تصفيه فاضلاب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
مزاياي سيستم بركه هاي تثبيت - سه شنبه پنجم بهمن 1389
بركه هاي تثبيت - سه شنبه پنجم بهمن 1389
ملاحظات كلي در انتخاب فرايند تصفيه - سه شنبه پنجم بهمن 1389
استانداردهاي پساب (2) - سه شنبه پنجم بهمن 1389
استانداردهاي پساب (1) - سه شنبه پنجم بهمن 1389
فرايندهاي قابل كاربرد در تصفيه فاضلاب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
تعريف و اهداف تصفيه فاضلاب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
ميكروارگانيسم هاي بيماري زاي موجود در فاضلاب و خطرات بهداشتي آنها - سه شنبه پنجم بهمن 1389
مواد آلاينده موجود در فاضلاب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
ضد عفوني كننده پرتابل ازن - سه شنبه پنجم بهمن 1389
سپتیک تانک (SEPTIC TANKS) - سه شنبه پنجم بهمن 1389
ضوابط فنی بررسی و تصویب طرحهای اصلاح و بازسازی و افزایش ظرفیت تصفیه خانه های آب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
آب دردامداريها - سه شنبه پنجم بهمن 1389
آب مقطر - سه شنبه پنجم بهمن 1389
آیامیدانید آب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
نیترات آب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
فلزات سنگين - سه شنبه پنجم بهمن 1389
مصرف آب تصفیه شده درمرغداریها - سه شنبه پنجم بهمن 1389
نگاهي به تصفيه خانه فاضلاب شهر بيستون - سه شنبه پنجم بهمن 1389
تصفیه خانه های آب تهران - سه شنبه پنجم بهمن 1389
کاربرد لوله های کراس بجای لوله های فلزی و پلی اتیلن در صنایع آب و فاضلاب - دوشنبه چهارم بهمن 1389
فاضلاب - دوشنبه چهارم بهمن 1389
بررسی مضرات آرسنيك در آب آشامیدنی - دوشنبه چهارم بهمن 1389
پيش تصفيه - دوشنبه چهارم بهمن 1389
شاخص ها و معیارهای ارزیابی تصفیه خانه های آب - دوشنبه چهارم بهمن 1389
آلودگی آبهای زیرزمینی - دوشنبه چهارم بهمن 1389
آب تنها گندزدایی می‌شود نه تصفیه - یکشنبه سوم بهمن 1389
پمپ شناور - یکشنبه سوم بهمن 1389
تصفیه بیولوژیکی پسآب صنعتی در پتروشیمی آبادان - یکشنبه سوم بهمن 1389
آب ، الفبای محیط زیست - یکشنبه سوم بهمن 1389
انواع روش هاي بيولوژيکي تصفيه فاضلاب هاي صنعتي - یکشنبه سوم بهمن 1389
آلودگی با سرب باعث افزایش رفتارهای خشونت آمیز می گردد. - یکشنبه سوم بهمن 1389
دستورالعمل شست و شو و گندزدایی مخازن آب شرب - یکشنبه سوم بهمن 1389
آب نفت دوم - شنبه دوم بهمن 1389