مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تصفيه خانه آب اهر
 

تصفيه خانه اهر جهت تأمين بخش اعظمی از آب شرب شهر اهر طراحي و راه اندازي شده است. اين تصفيه خانه در شمال غربي شهر اهر و در ارتفاع 1370 متري از سطح دريا در مسير جاده کليبر و در پشت نيروگاه برق شهر واقع شده است.

11-1- ظرفيت و محدوده کاري
احداث تصفيه خانه اهر در سال 1376 توسط شرکت های ارکان سازه و تهران ميرآب به عنوان پيمانکارهاي ساختماني و تأسيساتي و با مشاوره شرکت آشناب آغاز و بعد ازگذشت حدود 5 سال در سال 1381 به بهره برداري رسيد. ظرفيت اسمي اين تصفيه خانه 445/0 متر مکعب بر ثانيه است که در حال حاضر در حدود 17/0 متر مکعب بر ثانيه بهره برداري مي شود. آب خام ورودي اين تصفيه خانه از سد ستارخان در 15 کيلومتري غرب شهر اهر که بر روي رودخانه اهر احداث شده تأمين و توسط خط انتقال فولادي به طول 22 کيلومتر به صورت ثقلي به تصفيه خانه منتقل مي شود. آب صاف تصفيه خانه نيز در مخزن آب صاف تصفيه خانه ذخيره و سپس توسط ايستگاه پمپاژ داخل تصفيه خانه و دو خط انتقال 700 و 1700 متري به مخازن مناطق 2 و 3 انتقال مي يابد. همچنين يک خط انتقال ديگر آب را به صورت ثقلي مستقيماً وارد شبکه مي کند. جنس خطوط انتقال آب تصفيه شده از نوع آزبست سيماني مي باشد. محدوده کاري تصفيه خانه شامل خود تصفيه خانه و خطوط انتقال آب صاف به مخازن مناطق 2 و 3 مي باشد.

11-2- وضعيت مالکيت تصفيه خانه
مالکيت زمين تصفيه خانه به مساحت 53400 متر مربع در اختيار "شرکت آب منطقه اي استان آذربايجان شرقي"  است. نحوه دسترسي به تصفيه خانه از طريق جاده کليبر در شمال شرقي شهر اهر و پشت نيروگاه برق مي باشد

11-3- مشخصات فني تصفيه خانه
به طور کلي ابنيه، تأسيسات و تجهيزات ايجاد شده در اين تصفيه خانه را مي توان به شرح ذيل طبقه بندي نمود.

11-3-1- شيرخانه ورودي
اين شيرخانه جهت نصب شيرهاي کنترل آب ورودي و باي پس تصفيه خانه و همچنين براي نصب تجهيزات اندازه گيري مانند pH متر، کدورت سنج و دبي سنج در ابتداي مسير ورودی آب خام به تصفيه خانه در نظر گرفته شده و مساحت آن 65/34 متر مربع به ابعاد 7/7*5/4 متر مي باشد

11-3-2- آشغالگير
به دليل جلوگيري از ورود آشغال به تأسيسات تصفيه آب يک واحد توري آشغال گير به ابعاد 78/1*17/2 متر در مسير ورودي قرار داده شده است. اين آشغال گير از تسمه هاي فولادي مشبک ساخته شده است و اندازه چشمه هاي آن 55*55 ميلي متر مي باشد.

11-3-3- حوضچه اختلاط سريع
پس از تزريق مواد شيميايي مورد استفاده در فرآيند تصفيه آب وارد يک حوضچه اختلاط سريع به ظرفيت 20 متر مکعب مي شود که داراي يک هم زن 22 کيلوواتي براي اختلاط يکنواخت و سريع مواد شيميايي در آب مي باشد.

11-3-4- حوضچه هاي زلال ساز
آب پس از خروج از حوضچه اختلاط سريع توسط حوضچه تقسيم بين حوضچه هاي زلال ساز که از نوع کلاريفاير (کلاريفلاکيوليتور) مي باشند تقسيم مي شود. اين تصفيه خانه داراي چهار حوضچه زلال ساز بوده که هر کدام از آنها به قطر 32 متر و عمق 9/3 متر مي باشند. همچنين هر يک از کلاريفايرها داراي يک نيم پل متحرک دوار است که بر روي آن پاروهايي به منظور جمع آوري و هدايت لجن ته نشين شده به سمت خروجي نصب شده است. تجهيزات نصب شده بر روي پل هر کلاريفاير شامل يک همزن 5/1 کيلوواتي، يک الکتروموتور 55/0 کيلوواتي و يک گيربکس و يک پمپ لجن برگشتي مي باشد.

11-3-5- صافي هاي شني
فرآيند فيلتراسيون آب در اين تصفيه خانه توسط هشت صافي شني تند ثقلي با مساحت 55 متر مربع انجام مي گيرد. ضخامت كل لايه هاي ماسه حدود 100 تا 110 سانتي متر و ضريب يکنواختي دانه هاي ماسه (UC) معادل 65/1 مي باشد. کنترل سرعت آب صافي از نوع شير اتوماتيک مي باشد. سه پمپ آب بکواش 25 کيلوواتي و سه دمنده هواي 37 کيلوواتي نيز جهت شستشوي صافي ها در نظر گرفته شده است.

11-3-6- مخازن ذخيره آب صاف
آب صاف اين تصفيه خانه به مخزن اصلي ذخيره آب كه 5000 متر مکعب ظرفيت داشته و در ضلع جنوبي تصفيه خانه قرار گرفته هدايت مي گردد.

11-3-7- فرآيند تصفيه آب
در تصفيه خانه اهر فرآيند تصفيه آب از نوع شيميايي، فيزيکي و ميکروبي مي باشد که طي آن کدورت و بار ميکروبي آب خام تا ميزان مطلوب استاندارد کاهش يافته و همچنين اصلاح و کاهش برخي املاح و ترکيبات شيميايي نيز انجام مي گيرد. فرآيند تصفيه آب در اين تصفيه خانه شامل مراحل ذيل است:

•    آشغال گيري
•    کلرزني مقدماتي
•    تهيه و تزريق مواد شيميايي
•    اختلاط سريع
•    زلال سازي
•    صاف سازي
•    کلر زني نهايي
•    ذخيره سازي سازي
•    کلر زني نهايي
•    ذخيره سازي

11-3-7-1- مرحله آشغال گيري
در اين مرحله اجسام درشت معلق در آب خام توسط توري هاي آشغال گير از آن جدا مي شوند تا از ورود آنها به تأسيسات تصفيه خانه جلوگيري به عمل آمده و آسيبي به تأسيسات و تجهيزات تصفيه خانه وارد نشود.

11-3-7-2- مرحله کلرزني مقدماتي
هدف از کلر زني آب خام، سالم سازي آب ورودي به تأسيسات به منظور اکسيداسيون و حذف نسبي آلاينده هاي آلي مولد بو و طعم نامطلوب، حذف نسبي آلاينده هاي معدني مولد رنگ مانند آهن، منگنز، فلزات سنگين و ته نشيني آن ها در مرحله زلال سازي و جلوگيري از رشد بعدي ميکرو ارگانيسم ها و گياهان آبي در تأسيسات تصفيه خانه است.

11-3-7-3- فرآيند تهيه و تزريق مواد شيميايي

کلرورفريک به عنوان ماده منعقد کننده در مخازني با ظرفيت 52 متر مکعب ذخيره و پس از آماده سازي در مخازن انحلال توسط سيستم تزريق و خطوط انتقال به حوضچه اختلاط سريع تزريق می گردد. آهک نيز جهت تنظيم pH و بهبود فرآيند انعقاد، به صورت شير آهک آماده و به کانال آب خام تزريق مي گردد. به منظور به دست آوردن لخته هاي بزرگتر و سنگين تر به خصوص در زمستان (زماني كه دماي محيط کمتر از 12 درجه سانتيگراد مي باشد) از پلي الکتروليت به عنوان کمک منعقد کننده استفاده مي شود. مقدار تزريق مواد شيميايي توسط آزمايشگاه به وسيله آزمايشي به نام جارتست تعيين و به واحد بهره برداري اعلام مي گردد.
 
11-3-7-4- مرحله اختلاط سريع
به منظور سرعت بخشيدن به عمل انعقاد لخته ها در اين مرحله مواد شيميايي مورد استفاده در فرآيند تصفيه در زماني بسيار کوتاه و با سرعت زياد توسط همزن مکانيکي با آب مخلوط مي شوند.

11-3-7-5-  فرآيند زلال سازي
زلال سازهاي اين تصفيه خانه از نوع کلريفلاکيوليتور مي باشند. در اين حوضچه ها عمل انعقاد، لخته سازي و ته نشيني مواد انجام مي شود. در هر زلال ساز دو حوضچه استوانه اي هم مرکز وجود دارد که حوضچه داخلي براي فرآيند لخته سازي و حوضچه خارجي براي ته نشيني لخته هاي ايجاد شده مي باشد. آب ورودي بعد از اختلاط با مواد شيميايي از مرکز زلال ساز وارد حوضچه داخلي شده و به منظور سرعت بخشيدن به پديده‌ي انعقاد و تشکيل لخته‌ها در تماس با لجن‌هايي قرار مي‌گيرند که قبلاً از تصفيه‌آب به‌ دست آمده‌اند. دو همزن مکانيکي جريان چرخشي آرامي در حوضچه ايجاد مي کنند تا از ته نشيني لجن در اين حوضچه جلوگيري کنند. پس از تماس آب با لجن در حوضچه داخلي و ايجاد لخته هاي بزرگ تر، آب توسط دريچه هايي واقع در کف ديوار حوضچه داخلي به حوضچه خارجي منتقل مي شود. از آنجائيکه آب خروجي زلال ساز به وسيله کانال هاي کنگره اي واقع در لبه بيروني زلال ساز خارج مي شود جريان شعاعي و رو به بالاي آرامي در حوضچه ايجاد شده که سرعت آب با نزديک تر شدن به کانال خروجي کاهش مي يابد. در نتيجه از آنجائيکه لخته هاي ايجاد شده سنگين بوده و انرژي لازم براي حرکت قائم در جهت خروج آب را ندارند ته نشين مي شوند. لجن ته‌نشين شده به وسيله پاروهايي که توسط پل متحرک همواره در حال چرخش هستند جمع آوري و به سمت کانال لجن واقع در کف ديواره حوضچه مياني هدايت مي شوند. پس از آن که مقدار لجن ايجاد شده به حد معيني رسيد مقداري از آن توسط شير تخليه از زلال ساز خارج مي شود تا مجدداً مقدار آن به حد مجاز برسد.

11-3-7-6- مرحله صاف سازي
حذف نهايي مواد معلق (کلوئيدي) از آب و فلوک هاي ريز که در مرحله زلال سازي ته نشين نشده اند در صافي ها انجام مي شود. پس از گذشت چند ساعت از کارکرد صافي به دليل گرفتگي فضاي ميان دانه هاي ماسه توسط ذرات همراه آب افت فشاري در جريان آب به وجود مي آيد که باعث کاهش راندمان صافي مي شود. براي برطرف کردن اين مسأله صافي ها توسط آب و هوا به صورت معکوس در دوره هاي متناوب زماني شستشو مي شود.

11-3-7-7- مرحله کلرزني نهايي
کلرزني نهايي به منظور گندزدايي و تأمين کلر آزاد باقيمانده در آب خروجي انجام مي شود. کلرزني نهايي در حدي انجام مي شود که مقدار کلر آزاد باقيمانده در خروجي تصفيه خانه طبق دستور معاونت نظارت بر بهره برداري و تأييد مديريت امور نگه داري و بهره برداري تصفيه خانه ها باشد.

11-3-7-8- ذخيره سازي
آب صاف خروجی از تصفيه خانه در يک مخزن 5000 مترمکعبي جمع آوري گرديده و از آنجا به شبکه آبرساني انتقال مي يابد.

11-3-8- ايستگاه پمپاژ
ايستگاه پمپاژ تصفيه خانه اهر به مساحت 55/449 متر مربع و ابعاد 3/24*5/18 متر بوده و در حال حاضر توسط سازمان آب منطقه اي استان در حال احداث مي باشد و هنوز به تصفيه خانه تحويل داده نشده است.

11-3-9- ساختمان اداري
ساختمان اداري تصفيه خانه شامل دفاتر مديريتي، بهره برداري و اداري بوده و داراي مساحت 220 متر مربع و ابعاد 20*11 متر مي باشد.

11-3-10- سالن صافي ها
سالن صافي ها که دربرگيرنده صافي ها و تجهيزات کنترل و شستشوي آن ها است به مساحت 1456 متر مربع و به ابعاد 8/39*6/36 متر در ضلع غربي محوطه تصفيه خانه قرار گرفته است. اين سالن داراي دو طبقه مي باشد که طبقه بالايي
 

شامل صافي ها و تجهيزات کنترلي آن ها و طبقه پايين شامل شيرآلات خروجي و شستشوي صافي ها و نيز تجهيزات تنظيم کننده سرعت مي باشند.

11-3-11- ساختمان مواد شيميايي
ساختمان مواد شيميايي تصفيه خانه اهر به مساحت معادل 657 متر مربع و به ابعاد معادل 18*5/36 متر داراي تجهيزات نگهداري، تهيه و تزريق کلرورفريک و آهک بوده و در مرکز محوطه تصفيه خانه در شمال ساختمان اداري واقع شده است. تجهيزات مربوط به آماده سازي و تزريق کلرور فريک در تصفيه خانه اهر شامل دو مخزن ذخيره 26 متر مکعبي، دو مخزن تزريق 8/8 متر مکعبي، دو همزن 3 کيلوواتي و دو پمپ تزريق 37/0 کيلوواتي است. تجهيزات مربوط به تهيه و تزريق شير آهک غليظ شامل دو مخزن انحلال 6/2 متر مکعبي، دو همزن 2/2 کيلوواتي و دو پمپ تزريق 55/0 کيلوواتي با دبي 1/0 متر مکعب بر ساعت و تجهيزات مربوط به تهيه و تزريق شير آهک رقيق نيز شامل دو مخزن انحلال 6/5 متر مکعبي، دو همزن 3 کيلوواتي و دو پمپ تزريق 18/0 کيلوواتي با دبي 165/0 متر مکعب بر ساعت مي باشد.

11-3-12- ساختمان کلر زني
ساختمان کلرزني به مساحت 155متر مربع و به ابعاد 18*6/8 متر داراي تجهيزات کلرزني و ايمني مربوطه مي باشد. تجهيزات کلرزني اين تصفيه خانه شامل دو دستگاه کلريناتور گازي با ظرفيت 8 کيلوگرم بر ساعت براي کلر زني اوليه و دو دستگاه کلريناتور گازي با ظرفيت 8 کيلوگرم بر ساعت براي کلر زني نهايي مي باشد. از آنجائيكه گاز كلر داراي خطرات بسياري بوده و در صورت نشتي بيش از اندازه در محيط باعث بروز مشكلاتي از جمله مسموميت شديد و حتي مرگ مي‌گردد سيستم هاي ايمني براي مواجهه با اين شرايط در ساختمان کلرزني در نظر گرفته شده است. تجهيزات سيستم ايمني شامل يک دستگاه ديتکتور گاز کلر مي باشد.

11-3-13- کارگاه فني و انبار تجهيزات
کارگاه فني به مساحت 216 متر مربع و به ابعاد 18*12 متر براي انجام امور تعمير و نگهداري تصفيه خانه در نظر گرفته شده است.

11-3-14- آزمايشگاه
آزمايشگاه تصفيه خانه اهر با مساحت 42 مترمربع و به ابعاد 2/4*10 متر داراي تجهيزات به شرح جدول 11-1 مي باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب