مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آلودگی آب وجوامع:

آلودگی آب:

برحسب دیکشنری دانشگاه آمریکاتعریف آلودگی عبارتست از: غیرپاک بودن،  کثیف بودن.

آلودگی آب وقتی به وقوع می پیونددکه ماهیت فیزیکی یاشیمیایی آب تغییرکندوبه آن موادی اضافه شودبه طوریکه برای استفاده انسان ،حیوان،گیاه نامطلوب شود.

تعریفWHO:

آلودگی عبارتست از:وجودهرنوع ماده ای ازقبیل گازها، ذرات معلق، موادشیمیایی یابیولوژیکی  درآب،خاک یاهوابه مدت، شدت وحالتی که تاثیرنامطلوب برسلامت موجودات زنده بگذاردو مانع ازاستفاده مطلوب ازآن گردد.

تعریف میلر: هرتغییری درویژگی آب، خاک، هواکه اثرنامطلوب برمحیط زیست وفعالیت های انسان بگذاردآلودگی نامیده میشود.

آلودگی آب هاازنظرWHO:

آلودگی آب عبارتست از:وجودهرنوع ماده ای ازقبیل گازها، ذرات معلق، موادشیمیایی یابیولوژیکی  درآب، به مدت، شدت وحالتی که تاثیرنامطلوب برسلامت موجودات زنده بگذاردو مانع ازاستفاده مطلوب ازآن گردد.

بطورکلی آب سالم بدون بو،طعم، رنگ است.تغییردرهریک ازاین پارامترهاآلودگی آب رابه همراه خواهدداشت.

دو نوع آلودگی برای آب ها تعریف شده است:

1)آلودگی بامنبع مشخص POIN SOURCE

2)آلودگی بامنبع نامشخص NON POIN SOURCE

آلودگی آب بامنبع مشخص: آلودگی بامنبع مشخص مربوط به هنگامی است که آلاینده هابطورمستقیم واردآب می شوندومنشاومنبع آنهاقابل تشخیص است.مثل آلودگی  نفتی اکسون والدز.

آلودگی بامنبع نامشخص:بطورنامشخص آلاینده هادریک سطح وسیع گسترش می یابند.این آلودگی برای محیط زیست بسیارمضربوده وآلودگی رادریک منطقه گسترده پخش می کندوجلوگیری وکنترل آن بسیارمشکل ترازآلودگی بامنبع مشخص است.برای مثال رواناب های کشاورزی  که به هنگام بارندگی ویاآبیاری ایجادمیشود.اولین تاثیرآن برروی چرخه آبزیان است.

تکنولوژی هایی برای مبارزه بامنبع آلودگی بامنبع مشخص آب وجودداردکه آلودگی رامیتواندکنترل کرده وآنهاراموردپایش دقیق قرارداده وتنظیم کننده آن است.البته این کارازنظر سیاسی گاهی ممکن است بغرنج باشد.

آلودگی بامنبع نامشخص بسیارسخت ترکنترل می شود.آلودگی بامنبع نامشخص ازمنابع نامشخص درمحیط زیست حاصل میشودکه مسبب آلودگی رودخانه ها،دریاچه ها،دریاهاست.

آلوده شدن رودخانه ها درایالات متحده:

آلودگی رودخانه هاومسیل هاو...به آلاینده های شیمیایی ،اغلب موجب ایجادمسائل بحرانی  درمحیط زیست شده که خسارات فاحشی رابه دنبال خواهدداشت.

پاتوژن ها نوع دیگری ازآلودگی هایی هستندکه ثابت شده بسیارمضرهستند.آنهامی توانندباعث بسیاری بیماری هانظیرحصبه (تیفوئید) ،  اسهال خونی،نفس تنگی، بیماری های پوستی شوند.پاتوژنها شامل ارگانیسم هایی ازقبیل باکتری ها، ویروس ها، پروتوزوآ(تک یاخته ای)می باشند.

این آلاینده ها واردآبراهه ها (مسیرهای رودخانه ای، دریایی)می شوندوبسیاری ازبیماری هاراکه دراثرمصرف مستقیم آب توسط انسانهاست ایجادمی کنند.بیماری هامیتوانندازطریق:

    *  استفاده مستقیم ازآب (آبهای خوراکی یا کانالهای آبیاری: شیستوزوما، پیوک و...)
    *  بیماری ناشی ازحشراتی که بخشی اززندگی خودرادرآب می گذرانند.(دوره لاروی)
    *  بیماریهای منتقله ازکنه هایی که درمحیط های مرطوب زندگی میکنندبه انسان منتقل گردد.

اماجالب است بدانیم اغلب آلودگی هادرمحیط زیست وجوامع آب هاازقرن بیستم شروع به افزایش کردودلیل آن هم به دلیل تولیدات بالای فاضلاب  خانگی وصنعتی وگسترش روزافزون استفاده ازکودها وسموم کشاورزی بود.دلیل دیگرآلودگی حمل ونقل نفت دردریاهابودکه باتصادفات وسوانح بوجودآمده میلیونهاتن نفت دردریاهاپخش شد.

ازعمده ترین آلودگی های آب که بیشترین خسارت رابه محیط زیست واردمی کنند:

آلودگی نفتی،آلودگی بوسیله موادرادیواکتیو، آلودگی حرارتی.

آلودگی نفتی منتج ازریختن نفت ومشتقات آن به دریاست.این آلودگی موجب مرگ محیط های آبی میشود.این آلودگی ازآن جهت مخاطه انگیز است که به خطوط ساحلی می رسد.به علاوه مته هایی که برای حفرچاه هااستفاده میشوندنیزآلودگی های بسیاری ایجادمی کنند.(گل حفاری)

تخمین زده شده که هرتن نفت میتواندمیلیونهاتن آب دریایا اقیانوس راآلوده نماید.

این آلودگی برابر 0001/0%آلودگی  توسط موادرادیواکتیواست.

آلودگی  بوسیله موادرادیواکتیوبیشترتوسط اورانیوم وتوریوم معدنی است که به عنوان پسماند(موادزائد) به دریاریخته می شوند.

آلودگی حرارتی آب دراثرآب خنک کننده هاست.باعث بالارفتن دمای آب، کاهش اکسیژن محلول درآب (DO)،اختلال درتولیدمثل ودرنهایت مرگ ومیرآبزیان می شود.(گیاهان وجانوران آبزی)

اغلب کارخانه ها رانزدیک به آبها می سازندتاهزینه دستگاه خنک کننده نپردازند.(نیروگاههای  برق، تاسیسات جریانهای قوی و...)

آلودگی نفتی که دراکسون والدزرخ دادموجب اعتراض وسیع مردم وحمل پروتست ها(اعتراض نامه)وحتی ساخت حیوانات پلاستیکی برای اهمیت حیات وحش وتاثیرات آلودگی نفتی برآنهاشد.کارشناسان عامل کلیدی آلودگی راپروژه حفاری آهسته درفلوریدامی دانند.که به موجب آن اکوسیستم مرجانی منطقه هم تخریب شد.

پاکسازی موادنفتی:

راه ساده وصریحی برای پاکسازی نفت ازدریابطورکامل وجودندارد.

البته روشهایی نظیراستفاده ازبوم، اسکیمر،موادشیمیایی پراکنده کننده نفت دردریا،سوزاندن و...وجودداردولی متاسفانه مشکل وهزینه بروهمچنین به نیروی انسانی نیازدارد.

2روش اول دردریای متلاطم کاربردی ندارد.روش سوم هم بوسیله پلی اکسی اتیلن که شیمیایی است وضرربسیارزیادی داردصورت می گیردکه توصیه نمی شودمگردرمواقع بسیارضروری.

درسوزاندن هم بایدجهت بادرادرنظرگرفت تاآلودگی به مناطق ساحلی برده نشود.

درآلودگی نفتی بدلیل سرعت پراکنش نفت روی آب نمیتوان روشی که به سرعت آلودگی راازسطح منطقه پاک نمایدپیشنهادکرد.متاسفانه نفت روی آب تشکیل لایه ای نازک می دهدکه بعدهادراثرفتواکسیداسیون لایه ای چسبناک وضخیم حاصل می شود.این آلودگی به ساحل رسیده ولایه ای متراکم ولغزنده روی خاک ایجادمی کندکه باعث غیرقابل استفاده شدن خاک می شود.

تصفیه  فاضلاب:

مرحل تصفیه فاضلاب درمناطق گوناگون متفاوت است.

امااصول کارآنهایکسان است وهمگی یک هدف راتعقیب می کنند.بطورکلی3مرحله تصفیه فاضلاب وجوددارد:

1) تصفیه اولیه

2) تصفیه ثانویه

3) تصفیه ثالثیه

مرحله اولیه شامل حذف کردن، غربالگری است.آشغالها وشن وسنگریزه ازآب جدامیشوند.این مرحله کاملافیزیکی است.وشامل مراحل:آشغالگیری، شن گیریچربی گیری،ته نشینی مقدماتی.

مرحله ثانویه اکسیداسیون مکوادمحلول سازمان یافته آلی بوسیله روشهای بیولوژیکی که موجب لجن زدایی می شود.که بعدازصافی عبورداده می شوند.دراین مرحله ازمیکروارگانیسم هاهم استفاده میشود.

مرحله ثالثیه: ازروشهای پیشرفته بیولوژیکی (نیتروژن زدایی- (کاهش BOD&COD)استفاده می شود.جابجایی ودفع پسماندهاحدود25%الی50%ازهزینه کل رابه خوداختصاص می دهد.99%موادجامددرآب دراین روش حذف شده وبرای استفاده مجددامکان پذیرمی باشد.

وضعیت قانونی:

چندین قانون برای رسیدگی به وضعیت آب هادردهه ها اخیروضع شده است.درسال1970،پیمان آب پاک 50بیلیون دلاررابرای شهرهابه منظوراحداث مکان هایی برای ساخت امکانات تصفیه خانه فاضلاب که این قانون به کنترل آلودگی آبهای جاری وفاضلاب های خانگی، شهری، صنعتی درسرتاسرایالات متحده کمک وکرد.وقتی همایش آب پاک (توسط مجلس سنا ونمایندگان)درسال1972تشکیل شداختیاراتی نظیرایجاداستانداردهای اولیه برای  آبهادرنظرگرفته شد.علاوه براین استانداردهااین سندملزم بودکه همه  درمکانهااجراشود.بنابراین حمایت ازحیوانات وگیاهان آبزی درهمه جای این ایالت موردتوجه قرارگرفت.یکی ازشاخص های استانداردایران باکتری E-COLIمی باشد.درایران این استاندارد1011است  که استانداردمیکروبی آب است، برای مکانهای گوناگون ومصارف مختلف متفاوت است.

مهم ترین دستاورداین اجلاس UNEPبود.

بطورکلی قوانین جامع ومدونی درتمامی کشورهابه منظورحفاظت وبهسازی آبهای سطحی وزیرزمینی وجوددارد.امانحوه اجرای آنهاممکن است متفاوت باشد.

منابع :

مرجع تخصصی آب و فاضلاب