سعی بر آن است که مطالب مرجع تخصصی آب و فاضلاب شامل مسایل ، مقالات و اخبار عمران آب و فاضلاب,آب و فاضلاب و به صورت تخصصی فرآیند های تصفیه آب و فاضلاب،مهندسی آب و فاضلاب و صنعت آب و فاضلاب باشد.
دانشنامه آنلاین آب و فاضلاب
رشته های مرتبط:مهندسی عمران آب و فاضلاب،مهندسی تکنولوژی آب و فاضلاب،مهندسی آب و فاضلاب،محیط زیست،مهندسی بهداشت محیط،مهندسی آب،مهندسی شیمی و...
امیرحسین ستوده بیدختی
,.
نگاهی اجمالی و خلاصه به کار کرد راکتور و همچنین تصفیه آب نیروگاه مشهد
۱۳۹۰/۰۲/۰۴
0:34
|
نحوه بهره‌برداری از سیستم راکتور و روشهایی جهت بهینه سازی آن:
ابتداء نگاهی اجمالی به نحوه عملکرد و نوع بهره برداری از سیستم راکتور درنیروگاه مشهد می اندازیم‌ولی مهمترین مورد نوع بهره‌برداری از این سیستم می‌باشد. با بهره‌برداری بهینه و آماده نمودن شرایط مناسب‌ما می توانیم ضمن صرفه جویی در مواد شیمیایی آبی با شرایط ایده‌ال تولید نمائیم که مورد استفاده در دیگرقسمت های تصفیه قرار می گیرد زیرا داشتن آبی با کیفیت مناسب به صورت مستقیم در فرآیند تولید آب مقطرکه نیاز اصلی توربینهای بخارمی باشدتاثیر داشته و باعث بالا بردن راندمان و صرفه جویی مواد شیمیایی‌مصرفی و همچنین تولید آب مقطری با کیفیت قابل قبول باشیم.
حال که آب تولیدی راکتور تاثیر مستقیم در دیگر ارکان تصفیه دارد پس برای داشتن آبی مناسب باید شرایطی رادر بهره برداری مد نظر قرار دهیم تا با توجه به آن شرایط به نتیجه مطلوب برسیم.
در گام نخست باید به این نکته مهم اشاره نمایم که با توجه به قدمت و فرسایش و فرسودگی اغلب پمپ ها ومسیرهای موجود مورد استفاده در سیستم راکتور دقت نظر بیشتری را در بهره برداری طلب می نماید که میتوان با تکیه بر تجارب چندین ساله و همچنین استفاده از تجارب پیشکسوتان در قسمت تصفیه به این مهم‌رسید.
در اولین قدم و اولین موردی که باید یک بهره بردار به آن توجه نماید آب خامی است که جهت استفاده درراکتور از آن بهره میبرد این آب خام در نیروگاه مشهد از شش حلقه چاه عمیق که در محوطه و خارج از محوطه‌نیروگاه می باشد تامین می گردد.
آب خام توسط دو لوله (مسیر) از چاهها به طرف تصفیه هدایت می شود که یک لوله با مسیر آب چاههای‌شماره1،4،5 مسیر دیگر آب چاههای 2،3 را هدایت می نماید البته چاه 6 قابل اتصال به هر دو مسیر می باشد
مسیر چاههای نیروگاه مشـهد :
با توجه به منابع برداشت هر یک از این چاهها دارای شرایط خاص خود از نظر شیمیایی می باشد که باترکیب و ادغام آب خروجی هر چاه با چاه دیگر شرایط خاص دیگری از نظر شیمیایی بدست می‌آوریم پس مامی‌توانیم با توجه به آنالیز چاههای موجود بهترین آنها را از نظر شیمیایی انتخاب نموده و از آنها بهره برداری‌نمائیم در اینجا نکته ای که قابل ذکر می باشد با توجه به خشکسالی های اخیر در دشت مشهد اکثر چاههای‌موجود در این دشت دچار افت شده اند و همین افت و همچنین نفوذ پس آبهای فاضلاب شهری و غیره به‌اغلب این چاهها شرایط آنها از نظر شیمیایی تغییر کرده‌اند .
ابتداء نگاهی اجمالی به نحوه عملکرد و نوع بهره برداری از سیستم راکتور درنیروگاه مشهد می اندازیم‌ولی مهمترین مورد نوع بهره‌برداری از این سیستم می‌باشد. با بهره‌برداری بهینه و آماده نمودن شرایط مناسب‌ما می توانیم ضمن صرفه جویی در مواد شیمیایی آبی با شرایط ایده‌ال تولید نمائیم که مورد استفاده در دیگرقسمت های تصفیه قرار می گیرد زیرا داشتن آبی با کیفیت مناسب به صورت مستقیم در فرآیند تولید آب مقطرکه نیاز اصلی توربینهای بخارمی باشدتاثیر داشته و باعث بالا بردن راندمان و صرفه جویی مواد شیمیایی‌مصرفی و همچنین تولید آب مقطری با کیفیت قابل قبول باشیم.
حال که آب تولیدی راکتور تاثیر مستقیم در دیگر ارکان تصفیه دارد پس برای داشتن آبی مناسب باید شرایطی رادر بهره برداری مد نظر قرار دهیم تا با توجه به آن شرایط به نتیجه مطلوب برسیم.
در گام نخست باید به این نکته مهم اشاره نمایم که با توجه به قدمت و فرسایش و فرسودگی اغلب پمپ ها ومسیرهای موجود مورد استفاده در سیستم راکتور دقت نظر بیشتری را در بهره برداری طلب می نماید که میتوان با تکیه بر تجارب چندین ساله و همچنین استفاده از تجارب پیشکسوتان در قسمت تصفیه به این مهم‌رسید.
در اولین قدم و اولین موردی که باید یک بهره بردار به آن توجه نماید آب خامی است که جهت استفاده درراکتور از آن بهره میبرد این آب خام در نیروگاه مشهد از شش حلقه چاه عمیق که در محوطه و خارج از محوطه‌نیروگاه می باشد تامین می گردد.
آب خام توسط دو لوله (مسیر) از چاهها به طرف تصفیه هدایت می شود که یک لوله با مسیر آب چاههای‌شماره1،4،5 مسیر دیگر آب چاههای 2،3 را هدایت می نماید البته چاه 6 قابل اتصال به هر دو مسیر می باشد
مسیر چاههای نیروگاه مشـهد :
با توجه به منابع برداشت هر یک از این چاهها دارای شرایط خاص خود از نظر شیمیایی می باشد که باترکیب و ادغام آب خروجی هر چاه با چاه دیگر شرایط خاص دیگری از نظر شیمیایی بدست می‌آوریم پس مامی‌توانیم با توجه به آنالیز چاههای موجود بهترین آنها را از نظر شیمیایی انتخاب نموده و از آنها بهره برداری‌نمائیم در اینجا نکته ای که قابل ذکر می باشد با توجه به خشکسالی های اخیر در دشت مشهد اکثر چاههای‌موجود در این دشت دچار افت شده اند و همین افت و همچنین نفوذ پس آبهای فاضلاب شهری و غیره به‌اغلب این چاهها شرایط آنها از نظر شیمیایی تغییر کرده‌اند .
مشخصات کلی راکتور نیروگاه مشهد:
ارتفاع راکتور 15 متر و قطر قسمت پهن آن 6 متر و گنجایش آن 3780m
می باشد و ماکزیمم بهره‌برداری از آن‌حدود 3410m و مینیمم
بهره‌برداری از آن حدود 3160m که نسبت به فصل گرما و سرما و نیاز
قسمت به آب‌دکربناته متغییر می باشد به طور متوسط 5% آب ورودی به
راکتور به صورت لجن خارج می شود به طور مثال‌درتناژ 3400m حدود 320m
پساب از راکتور خارج می شود که به استخر لجن زیر راکتور هدایت می
گردد.
قسمت های مختلف در راکتور نیروگاه مشهـد
مواد شیمیایی مورد مصرف در راکتور:
مورد بعد مواد شیمیایی که در راکتور مصرف می گردد می باشد این مواد
شامل آهک و کلرورفریک می باشدالبته در گذشته از نالکو هم استفاده
می گردیده است که به علت گرانی و عدم صرفه فعلا استفاده نمی
گردد.
آهک:
به صورت حبه ای (فله ای ) توسط کامیون به تصفیه وارد و در یک
انبار سر پوشیده تخلیه و دپو می گرددمعمولا آهک وارده باید دارای
اکتیویته 50 تا 55% درصد باشد. آهک از این انبار توسط تسمه نقاله
به دستگاه‌اسلیکر منتقل و به آن آب زده می شود. اهک آب دیده
(هیدراته ) که قبلا توسط اسلیکر سنگها و مواد زائد آن‌گرفته شده به
داخل مخزن زیرزمینی با گنجایش حدود 95 متر مکعب هدایت می گردد در
این مخزن همزنی‌تعییه گردیده است که با گردش مدام آن از ته
نشست آهک جلوگیری کرده و محلول شیر آهک یکنواخت می‌ماند.
جهت تهیه شیر آهک مورد استفاده در راکتور از دو پمپ که در زیرزمین
جنب مخزن شیر آهک غلیظ که بومه‌آن حدود 20 می باشد استفاده نموده
و شیر آهک را پس از عبور از یک شنگیر و هیدروکلکون به تانکهای
روزانه هدایت نموده و در 3 تانک روزانه با حجم حدود 10 متر مکعب
شیر اهک توسط آب خام رقیق می گردد تا به‌غلظت مورد دلخواه که
بومه 5 می‌باشد برسد محلول شیر آهک با بومه 5 در تانکهای روزانه
توسط هم‌زنی برقی‌به هم زده می شود تا از رسوب اهک جلوگیری شود.
کلرورفریک:
محلول غلیظ کلرورفریک نیز توسط کامیون مخصوص حمل این نوع مایعات
وارد تصفیه شده و در 2تانک ذخیره هوایی مستقر در بام تصفیه با
گنجایش حدود 23 تن برای هر تانک نگهداری می شود.
این دو تانک توسط دو نشاندهنده در اتاِ فرمان تصفیه که از عدد صفر
تا پنج را نشان می دهد و هر خط این‌نشاندهنده نشانگر نیم تن محلول
کلرورفریک می باشد کنترل می گردد. معمولا غلظت کلرورفریک غلیظ
حدود40 تا 44% درصد می باشد جهت استفاده کلرورفریک در راکتور با
هدایت کلرورفریک غلیظ به تانکهای روزانه‌که این امر توسط اختلاف
سطح دو تانک غلیظ و روزانه از یکدیگر انجام می شود و رقیق نمودن
آن با آب مقطرمحلول مورد نظر را به بومه 11 می رسانیم جهت رقیق
ساختن و به هم خوردن محلول مورد نظر از هوا استفاده‌می گردد.
تزریق مواد شیمیایی به راکتور:
اکنون جهت تزریق مواد مذکور به راکتور از پمپهای مدرج استفاده می
نمائیم که توسط دو سیستم کورس ودرصد عمل تزریق را انجام می دهند
تعداد سه پمپ مدرج در تصفیه موجود می باشد که به تناوب از
آنهااستفاده می نمائیم سیستم کورس یعنی حجم پیستون پر از محلول
آهک مربوط به پمپ که از محلول سیلندربیرون می آید و هرچه کورس
را بیشتر کنیم مقدار بیرون آمدن پیستون بیشتر و در نتیجه حجم
تزریقی مواد نیزبیشتر می شود. سیستم درصد تعداد دفعات رفت و برگشتی
است که پیستون در سیلندر پمپ انجام می‌دهد(تعداد سیلندر تخلیه شده
در زمان ). سیستم درصد از روی تابلوی کنار تانکهای شیر آهک روزانه
جهت هر دوپمپ شیر آهک. کلرورفریک تنظیم می گردد که معمولا برای
حداقل تناژ راکتور که حدود 3150m می باشد ازدرصد 38 و برای حداکثر
تناژ راکتور که حدود 3400m می‌باشد از درصد 60 استفاده می گردد.
سیستم‌کورس نیز بر روی هر پمپ بصورت مجزا تعییه گردیده است که آن
هم با توجه با شرایط و تناژ راکتور کم و زیادمی‌گردد.
حال با توجه به موارد بالا بهره برداری از راکتور را بدین صورت
شروع می نمائیم که آب خام وارده به تصفیه که‌در مخزن آب خام
با گنجایش حدود 3290m جمع گردیده است را توسط 3 پمپ آب خام با
دبی حدود3300m برای هر پمپ که توسط نشان دهنده درصد موجود در اتاِ
زمان تصفیه قابل کنترل جهت تناژهای‌مختلف راکتور می باشد به طرف
مخزن دگازور هدایت می نمائیم.
دگازور کار گرفتن گازهای زائد آب مانند S2,H2CO و غیره را انجام می
دهد و حذف گازها بدین صورت می‌باشد که آب با فشار پمپهای آب خام
به بالای مخزن دگازور هدایت و سپس فواره مانند از سر لوله که از
دو طرف‌به راکتور متصل می گردند و این اتصال‌ها یکی بالاتر از دیگری
است وارد راکتور شده و همین امر سبب چرخش‌آب و دوران آن می گردد.
محلول های شیر آهک و کلرورفریک نیز از همین قسمت راکتور به آن
تزریق می گردد.
تزریق آهک و کلرورفریک به راکتور:
جهت حذف سختی موقت آب خام استفاده از آهک به همراه یک ماده منعقده کننده در محدوده PH
مناسب محیط مثل کلرورفریک بهترین حالت را دارد چون به هیدرات
فریک تبدیل و باعث جذب ذرات و به‌حالت شناور و در نهایت به حالت
لخته در آمده و سختی موقت بی کربناته به صورت کربنات کلسیم حذف
می‌شود. پس با تعیین قلیائیت آب (P-M) می توان میزان حداقل آهک
لازم برای شرایط مناسب را بدست آورد.در اینجا لازم به ذکر می باشد
که به دلیل انحلال 2Ca(OH) (آهک) در آب ممکن است موجب افزایش
یون‌کلسیم در نتیجه آب گردد ولی به دلیل سهولت تشکیل لخته و
ارزانی و همچنین حضور کلسیم که باعث رسوب‌کربنات کلسیم می شود از
آهک استفاده می گردد یکی دیگر از دلایل افزایش آهک به آب این
است که واکنش‌کربنات کلسیم رسوب ولی کربنات سدیم محلول می
باشد. مناسبترین PH برای انجام تصفیه که منجر به‌کاهش حداکثر
سختی و تولید آبی با حداقل سختی کلسیم و منیزیم PH حدود 10-10.2 می
باشد و PHبالاتر از 10.2 باعث رسوب سریعتر کربناتهای کلسیم و منیزیم
می شود و PH کمتر از 10 مقدار خیلی کمتری‌را رسوب می دهد پس بهترین
شرایط PH بین 10-10.2 می باشد.
مقدار آهک موجود در آب را با اندازه گیری قلیائیت تعیین می کنند و
قلیائیت عبارت است از مقدار اسید لازم‌برای کاهش PH آب به نقطه
پایان متیل اورانژ.
در عمل تیتراسیون و با توجه به رابطه P>2P-M کل کربناتهایی که
به بی کربنات تبدیل می شود و M کل‌کربناتها و بی کربناتها که به
اسید کربنیک تبدیل می شود )
واکنشهای عمل تیتراسیون P وM
O2+ 2H 2+ 2HCl ---> CaCl 2Ca(OH)
)23+ Ca(Hco 2) + 2HCl ---> CaCl32Ca(Co
O2+ H 2+ Co 2)2 + 2Hcl ---> CaCl3Ca(Hco
با توجه به استفاده آهک باید قلیائیت نسبت به معرف فنل فتالئین
(P) و قلیائیت نسبت به معرف متیل اورانژ(M) اندازه گیری می شود.
با توجه به روابط زیر میتوان میزان کربنات وبی کربنات و
هیدروکسیل رادر آب‌مشخص کرده دوز آهک جهت کنترل راکتور را بدست
آورد.
3)=oH+1/2Co3P(PPM as CaCo قلیائیت ظاهری
3)=oH+co3+HCo3M(PPM as CaCo قلیائیت کل
در مقابل یون (OH) غلظت بی کربنات به حداقل مقدار ممکن و حتی گاهی در حد صفر می‌رسد.
پس در یک عمل تیتراسیون مربوط به آب شیر آهک خورده داریم:
O2---> H ++ H - OH
3_---> Hco ++ H 2- Co
2O + Co2Co3 ---> H2---> H ++ H - Hco3
که در طول واکنش تیتراسیون با افزایش اسید HCL در مرحله اول
واکنش (1) و سپس (2) و در آخر (3) رخ‌می دهد که اگر میزان اسید
مصرفی به ترتیب b,b,a باشد. پس در هنگام p داریم (a+b) و در مرحله
Mداریم a+2b که با تشکیل یک معادله داریم:
p=a+b -2p=-2a-2b
M=a+2b m=a+2b -2p+m=-2a+a+2b-2b
-2p+m=-a
2p-m=a
که مقدار a میزان اسید مصرفی در مرحله (1) و برابر با یون (OH) از
معرف شیر آهک است که با توجه به‌تیتراسیون بالا می توان جدول زیر
را تنظیم نمود.
|
میزان HCO3 |
میزان CO3 |
میزان OH |
نتایج تیتراسیون |
|
0 |
2P |
0 |
2P-M=0 2P=M |
|
M-2P |
2P |
O |
2P-M |
|
O |
2(M-P) |
2P-M |
2P-M>O 2P>M |
|
O |
O |
P |
P=M |
|
M |
O |
O |
P=O |
در مرحله اندازه گیری P مثلاً cca اسید مصرفی و در مرحله M هم cca اسید مصرفی می توان رابطه زیر رابرقرار نمود:
M=2a 2P-M=2a-2a=O و ccP=a
و این رابطه بالا بهترین شرایط برقرار می باشد یعنی کلیه کربنات
تبدیل گردیده اند ولی در عمل نگهداری این درشرایط بسیار دشوار می
باشد و عملا در راکتور بهترین حالت حالتی است
2p-m=5 باشد پس با تعیین قلیائیت آب (p,m) می توان میزان حداقل آهک لازم برای شرایط مناسب رابدست آورد.
ماده دیگری که به راکتور تزریق می گردد کلرورفریک می باشد. در
آب مقداری 3CaCo یافت می شوند3CaCo دارای بار الکتریکی هم نام
بوده لذا یکدیگر را می رانند و همیشه در حال حرکت می باشند. جهت
ته‌نشین کردن آنها باید آنها را به لخته های بزرگتر تبدیل و سپس
ته نشین نمود طبق روابط زیر که واکنش های‌راکتور را نشان می دهد
با تزریق کلرورفریک به راکتور تولید هیدرات فریک می نمائیم هیدرات
فریک باعث‌تولید لخته های بزرگتر و در نهایت تولید لجن و رسوب می
نماید و این لجن بتدریج توسط درین زدن از راکتورخارج می گردد.
O2+ 2H 3----> 2CaCo 2+ Ca(OH) 2)3Ca(Hco
O2+ 2H 2+ Mg(OH) 3----> 2CaCo 2+ 2Ca(oH) 2)3Mg(Hco
3+ 2Fe(OH) 2O ----> 3HCl + CaCl2+ 3H 2FeCl
حال با توجه به روابط بالا و آزاد شدن یون - cl از این واکنش و
نظر به اینکه این یون در مراحل بعدی تصفیه‌تاثیر بر روی رزین های
یونی می گذارد و کار کرد آنها را کاهش می دهد پس باید مقدار - cl
راکتور را تحت کنترل‌قرار داد و با تزریق مقدار لازم کلرورفریک از
افزایش بیش از حد این یون جلوگیری نمود و با توجه به - clD آب‌خام
و آب بعد از راکتور که باید حدود 3/2 مقدار تزریق باشد.
آزمایش کلرور Ca2)3---> 2Hcl + (NO 3+ 2HNO 2CaCl
3+ 2HNO 2----> Hgcl 32Hcl + HgNO
میزان مصرف آهک متناسب با قلیائیت چاههای موجود نیروگاه تغییر می
کند با افزایش M مصرف آهک بیشترمی گردد و با کاهش M مصرف آهک کمتر
می گردد و به همین نسبت تزریق کلرورفریک فرِ خواهد کرد.
با توجه به میزان حلالیت کربنات کلسیم با درجه حرارت رابطه عکس
دارد که در نتیجه میزان مصرف مواد درراکتور در تابستان کمتر و کارکرد
آن بهتر از زمستان خواهد بود.
36ppm انحلال کربنات کلسیم در oC 20
68ppm انحلال کربنات کلسیم در oC 0
روشهایی جهت بهینه‌سازی و نتایج آن:
روشهایی که تاکنون جهت بهینه‌سازی و یا کم‌کردن میزان مواد مصرفی
راکتور انجام گردیده است که میتوان به کم کردن غلظت یا بومه
شیر آهک و هم چنین عدم تزریق کلرورفریک به راکتور اشاره نمود.
حال به طورمختصر به تاثیرات مثبت و منفی این موارد اشاره می
نمایم.
با توجه به روابط واکنشهای راکتور که قبلا ذکر گردید در ازای یک
مول شیر آهک یک مول کربنات کلسیم داریم وحال اگر به هر دلیلی از
غلظت یا بومه شیر آهک کم شود در تولید کربنات کلسیم هم اثر گذار
است و واکنشی‌ناقص خواهیم داشت پس کیفیت آب پایین خواهد آمد در
نتیجه آب دارای سختی موقت خواهد بود برای‌جبران این عمل مجبور به
تزریق بیشتری از آهک به راکتور جهت جبران خواهیم بود در نتیجه هر
چه بومه راکمتر نمائیم مجبور به تزریق بیشتر آهک به راکتور می
باشیم و در عمل صرفه جویی در مصرف آهک بدان‌صورت که صرفه
اقتصادی داشته باشد نخواهیم داشت پس تاثیر منفی آن به نتایج
مثبتش بیشتر و این روش درراکتور نیروگاه مشهد جنبه اقتصادی ندارد.
در رابطه با عدم تزریق کلروفریک چون اصولا کلروفریک خاصیت تجمع
گرائی ذرات و توده‌ای شدن و درنهایت رسوب‌گذاری را دارد که شماتیک
طرز عمل مواد منعقد کننده را در زیر می بینیم.
حال اگر این تزریق انجام نگردد در راکتور ذرات به سمت بالا حرکت
کرده و رسوب و لخته تشکیل نشده ورسوبات ریز آب حذف نمی شود در
نتیجه ذرات رسوب به سمت بالای راکتور حرکت کرده و به مرور
زمان‌باعث گرفتگی ناودانهای بالای راکتور و پایین آوردن راندمان
راکتور و در مراحل بعدی باعث گرفتگی سریعترشنهای صافی و کارکرد کم
آنها می شود تنها اثر مثبت این عمل را فقط می توان کاهش یون
,cl3+ fe در آب‌خروجی راکتور ذکر کرد پس با توجه به شرایط بالا
نکات منفی آن بیش از نکات مثبت می باشد و این کار عملی‌نمی باشد
همچنین در این عمل برای جلوگیری ازبالا رفتن رسوبات باید درینهای
متوالی در مدت زمانهای‌کوتاهتر زده شود که این عمل هم باعث هدر
رفتن آب می گردد. یکی دیگر از اثراتی که این دو عمل در
راکتوردارد میزان لجن در راکتور کم شده و در نتیجه لجن جمع شده
جهت تغلیظ در حوضچه های مخصوص تغلیظ‌کم می گردد ولی در مقابل
فشار بیشتری بر روی صافی های شنی وارد و عملا صافی ها زودتر از حد
موعوداشباع شده و به مرور زمان خاصیت خود که همان گرفتن مواد
معلق آب می باشد را از دست داده و دیگرراندمان قبل را ندارد و
همچنین زمان تعویض شنهای موجود در صافی ها زودتر انجام میگیرد.
اصولا کار صافی های شنی به طور کلی گرفتن ذرات ریز معلق در آب و
احیانا کربناتهایی که از راکتور عبور کرده‌اند می باشد در تصفیه 6
صافی شنی تحت فشار قرار دارند که بسته به تناژ راکتور از آنها بهره
برداری می گردد.صافی های شنی به صورت استوانه ای هستند که به
صورت افقی روی زمین قرار گرفته اند و آب از بالا واردشده و از
پائین صافی خارج می شود. *
در قسمت پائین صافی صفحه ای سوراخ دار وجود دارد که نارلهای آب
جمع کن روی آن قرار گرفته و این نازلهابه طور مساوی در تمام سطح
پائین صافی قرار گرفته اند. بر روی نازلها شن های سلیسی به قطر 2
الی 4 میلیمترقرار دارند که ردیف پائین شنهایی با قطر 4 میلیمتر و
بالای آن حدود 2 میلیمتر می باشد. آب ورودی پس ازورود به صافی
توسط یک آب پخش کن که بطور یکنواخت بر روی شنهای سیلیس می پاشد
حداکثر بهره‌برداری از هر صافی حدود m3 200 در ساعت می باشد.
مواردی که می شود بر اساس آن صافی ها را ازمدارخارج و شستشو نمود:
1ـ مقایسه P ورودی به صافی با P خروجی از صافی توسط آزمایش (p,m)
2ـ تعیین اختلاف فشار آب ورودی و خروجی صافی که اگر این اختلاف از حدود 0.3 بیشتر شد صافی‌تعویض می گردد.
3ـ با توجه به زمان بهره برداری از صافی و همچنین تناژ آب ورودی
به صافی که معملا با تناژ m3 400راکتور هر دو روز باید تعویض گردد.
4ـ مقایسه مقدارFe ورودی و خروجی صافی که این روش در تصفیه زیاد رایج نمی‌باشد.
مراحل شستشوی صافی:
1ـ شستشوی معکوس با هوای فشرده که باعث جدا سازی شنها می شود.
2ـ شستشوی معکوس با آب دکربناته که باعث کنده شده گل ولای و لجنها و خروج آن از بالای صافی می‌شود.
3ـ تکرار مرحله اول.
4ـ تکرار مرحله دوم
5ـ شستشوی معمولی یعنی آب از بالا وارد و از پائین به کانال هدایت
می گردد و میزان آب مصرفی جهت‌شستشوی صافی ها حدود m3 150 و زمان
آن حدود 30 دقیقه می باشد.
اکنون که به صورت اجمال با اعمال راکتور و نوع بهره برداری و
میزان مواد تزریقی به آن آشنا گردیدیم چندمورد دیگر با نحوه
بهره‌برداری راکتور را نیز باید مد نظر قرار داد که هر کدام در جای
خود مهم می باشد. مورداول اینکه گاهی اوقات هنگام بهره برداری و
انجام دادن آزمایش (2p,m) نتیجه آزمایش ما 2p-m
دلایل زیادی می تواند موجب این امر گردد که می توان به طور مختصر به تعدادی از آنها اشاره نمود:
اول اینکه ممکن است بومه شیر آهک تزریقی کم باشد.
دوم اینکه ممکن است اکتیویته آهک پائین باشد که این دو عمل را می توان با زیاد نمودن بومه و کورس‌آهک جبران نمود.
سوم اینکه ممکن است پمپهای تزریقی دچار نقص مکانیکی شده و عمل
تزریق را بصورت کامل انجام‌نداده که این عمل با تعویض پمپ برطرف
می‌گردد.
چهارم اینکه گاهی اوقات با توجه به درست بودن بومه شیر آهک
تانک روزانه این محلول در طول مسیرتزریق به راکتور رقیق می گردد
که ممکن است والو مسیر شستشوی مسیر آبندی نبوده و آب با شیر آهک
مخلوط‌گردیده و باعث کاهش بومه آهک تزریقی گردد یا اینکه والو مسیر
آب شستشوی فیلتر پمپ تزریقی باز یا آبندی‌نبوده و باعث پائین آمدن
بومه آهک گردد.
یکی دیگر از دلایل دیگر هم ممکن است نازلهای راکتور نسبت به تناژ
آن باهم همخوانی نداشته و درست‌تنظیم نباشد در نتیجه ممکن است
آزمایشاتی که ما می گیریم کاذب بوده و مقدار واقعی 2p-m را به ما
نشان‌ندهد.
موارد بالا در مورد تزریق کلرورفریک نیز صادِ می باشد یعنی می توان
با کنترل بومه کلرورفریک و مسیرهای تزریق و پمپ تزریق مشکل عدم
تزریق را حل نمود. مشکلاتی که عدم تزریق کلرورفریک در راکتور
ایجادمی نماید را در صفحات قبل داده شده است.
مورد دیگر در مورد بهره برداری باید به موقع درین زدن و تاثیرات
آن توجه خاص داشته با توجه به عملکردراکتور باید بطور معمول در
شرایط عادی هر 12 ساعت یکبار درین زده شود ولی با توجه به تناژ
راکتور و میزان‌تزریق مواد می توان زمان درین را تغییر داد که
بهترین شاخص در شرایط نرمال کار راکتور نمونه‌گیر شماره 4 که‌در
قسمت شاخکهای متصل به مخزن وسط راکتور است می باشد این نمونه
گیر در محلی است که جهت کشش‌ذرات و املاح حاصله از واکنشهای
شیمیایی که اگر کمتر از حد استاندارد گردد و یا بیشتر از آن شود نمونه
آب‌آن شیری رنگ یا کدر می شود که نشان دهنده درین می باشد.
شاخص دیگر میزان لجنی می باشد که در ارلن نمونه گیری جهت آزمایش
ته نشست می‌کند می‌باشد و دیگراختلاف 2P-M نمونه 2 با نمونه 8. در
تناژهای پائین راکتور زلالی و کدری درین بغل راکتور نیز می‌تواند
ملاک‌درین زدن قرار بگیرد.
در خاتمه مطلب فوِ که ذکر گردید به چند مورد دیگر در رابطه با شرایط مناسب آب خروجی از راکتوراشاره می نمایم.
هر گاه شرایط آب خروجی از راکتور مناسب و منطبق با استانداردهای
داده شده از طرف شرکت سازنده باشدبرداشتهایی که از آب می گردد
نیز می‌تواند تاثیر مثبتی بر دیگر قسمتهایی که از این آب استفاده
می کنند داشته‌باشد.
آب دکربناته پس از خروج از راکتورو عبور از صافی شنیها که جهت صاف
نمودن و گرفتن مواد معلق باقی‌مانده در آب خروجی راکتور مانده در
نظر گرفته شده است هر چه شرایط آب راکتور بهتر باشد راندمان و
مدت‌زمان بهره برداری از یک صافی شنی بهتر می شود.
اکنون که بحث صافی شنی های تصفیه به میان آمده نکته ای را در
رابطه با تعویض شنهای صافی ها قابل ذکرمی باشد که قابل تامل می
باشد. در گذشته جهت صرفه جویی در خرید شن و استفاده از شنهای
اشباع شده‌چند روش مورد استفاده قرار گرفت که هیچکدام از این روشها
باعث استفاده مجدد از این شنها نگردید در اینجالازم به ذکر می باشد
که شنهای صافی بعد از مدتی بهره برداری در اثر شستشوی آنها و
همچنین رسوب کربناتهاو به هم چسبیدن شنها و بلوکه شدن آنها دیگر
قابل بهره برداری نمی باشد و باید شنها تعویض گردند. حال
به‌روشهایی که انجام گردیده بطور اختصار می پردازیم:
یک روش آن بود که بعد از خارج نمودن شنها از صافی آنها را با پهن
کردن در مسیر عبور و مرور و خشک نمودن‌در زیر نور آفتاب رسوبات آهکی
گرداگرد شنها را جدا نموده و آنها را به حالت اولیه درآورد که این
امر باعث‌گردوغبار زیادی ناشی از آهک معلق در هوا می گردید و همچنین
محیط اطراف را آلوده و کثیف می نمود. وچون این رسوبات آهکی در
اثر عبور و مرور خود رو از شنها جدا می گردید شکل فیزیکی شنها نیز
تغییر می کردو آن حالت اولیه خود را نداشت پس این عمل موفق
نبوده و قابلیت اجرا نداشت. دومین روشی که در نظرگرفته شده بود
خواباندن شنها در حوضچه های مخصوص پر از اسید کلریدریک بود که این
عمل هم در مقام‌اجرا مقرون به صرفه نبود پس بهترین روش همان
تعویض شنها بود که اجرا گردید.
حال بر می گردیم به ادامه بحث خوددر رابطه با راکتور آب پس از
خروج از صافی ها در مخزنی به نام مخزن‌دکربناته وارد و از این آب
که آب دکربناته نام دارد جهت مصارف مختلف برداشت می گردد.
اولین برداشت‌جهت تامین کسری آب برجهای خنک کننده کندانسور می
باشد که با توجه به شرایط مناسب آب دکربناته می‌تواند تاثیر
مستقیم بر روی سختی و M برجها داشته باشد که این دو یکی از
پارامتر های مهم در عمل رسوب‌گذاری یا خوردگی مسیرهای برج خنک
کننده دارد. دومین برداشت جهت شستشوی صافی های شنی می‌باشد
سومین برداشت جهت آب یا یاتاقانها یا سرد کن پمپهای واحدهای اشکودا
می باشد. لازم بذکر می باشدکه در این دو برداشت جهت تعدیل PH آب
به آن اسید افزوده می گردد.
جهت مسیرهای آتش نشانی هم از آب دکربناته استفاده می شود و این
آب در مسیر توسط کمپرسور تحت فشارقرار می گیرد. برداشت دیگر از
دکربناته جهت فیلتر های یونی می باشد.
آب دکربناته پس از گذشتن از پنج فیلتر تبادل یونی تبدیل به آب
مقطر می گردد که جهت مصرف توربینهای‌نیروگاه از آن استفاده می
گردد. البته توضیح در رابطه با فیلتر های تبادل یونی فصلی مجزا و
مفصل می طلبدولی به صورت اجمال به نحوه کارکرد آنها می پردازیم.
در تصفیه خانه نیروگاه مشهد پنج فیلتر تبادل یونی به ترتیب
کاتیون یک و آنیون یک و کاتیون دو و آنیون دو ومیکس کار تبادل
یون را به این ترتیب انجام می دهند که کاتیون یک کلیه یونهای
کاتیونی یا مثبت آب را طبق‌فرمول زیر تبادل می نماید.
3Co2= CaH 3Co 2+ Ca کاتیون
4SO2+R-H ---> R-Mg + H =4SO 2+ Mg
HCL Na - CL + Na
3HNO Ba 3- Na ++ Ba
بعد از فیلتر کاتیون یک آب خروجی از فیلتر که حالت اسیدی دارد وارد فیلتر آنیون یک می شود.
در این فیلتر آب هم طبق رابطه زیر تبادل یون می نماید.
3CO 3HCO
O2= + H4+ R-OH ---> R-SO 4HSO
CL HCL
3NO 3HNO
بعد از خروج آب از این فیلتر آب تقریبا مقطر یا خالص داریم که به آن آب دیونیزه هم می گویند.
آب بعد از گذر از فیلتر کاتیون دو و آنیون دو وارد فیلتر میکس که
مخلوطی از رزین های کاتیونی و آنیونی واردمی شود و بعد از خروج از
آن آبی با درجه خلوص بالا جهت مصرف واحد داریم لازم بذکر است که
یونهای‌سلیس )2(SiO توسط دو فیلتر آنیون دو و میکس حذف می‌گردد.
با توجه به روابطی که در بالا ذکر گردید کاملاً مشخص می باشد که هر
چه آب خروجی از راکتور بهتر باشد. وعمل کربنات گیری را بهتر انجام
دهد فشار کمتری بر روی فیلترهای یونی می آید و راندمان و ظرفیت
مفیدفیلترها افزایش پیدا می کند. نکته دیگری که هم می شود به آن
اشاره نمود هرگاه صافی های شنی به هر علت‌درست عمل نکند ما
رسوباتی سفید رنگ که همان رسوبات آهکی می باشد بر روی رزینهای
کاتیونی یک که‌اولین فیلتر تبادل یون می شود و راندمان آن را
پائین می‌آورد.
آخرین برداشت از آب دکربناته جهت شستشوی معکوس فیلترهای کاتیون یک می‌باشد.
حوادث و اتفاقات احتمالی کار:
به طور معمول برای انجام هر کاری امکان حوادث و اتفاقات احتمالی
ناشی از انجام آن کار وجود دارد بطورمثال حتی در منزل طبخ غذا، کار
با جارو برقی ، کار با اتو و کار با ماشین لباسشوئی اگر فرد مورد
استفاده کننده ازاین وسایل یکسری نکات و موارد ایمنی را رعایت
نکند ممکن است برای خود و حتی خانواده خود حوادث واتفاقات ناگواری
را به ارمغان بیاورد.
بنابراین کار در محیطهای صنعتی و امور فنی نیز همواره اگر فرد مسئول
یک سری نکات ایمنی را رعایت ننمایدهمواره در معرض حوادث و
اتفاقات ناشی از کار قرار خواهد گرفت.
در محیط تصفیه آب به خاطر وجود یکسری مواد شیمیائی و همچنین کار با
وسایل الکترومکانیکی اهم از پمپ‌و کمپرسور و انواع والوهای الکتریکی
و غیره همواره حوادث و اتفاقات احتمالی ناشی از کار در کمین
افرادشاغل در آن محیط هست که اگر این افراد نکات ایمنی را رعایت
ننمایند مشکلاتی را برای خود به جان‌خواهند خرید.
به طور مثال استشمام گازهای ناشی از مواد شیمیائی و همچنین تماس
مستقیم با انواع مواد شیمیائی نظیرسود و اسید و همچنین کار با پمپهای
قوی از عوامل اصلی تهدید کننده در محیط کار می باشند که
ازشایعترین‌آنها می توان به مشکلات تنفس و ریوی و همچنین دردهای
عضلانی اشاره نمود.
عیوب فنی وسایل و ابزار کار:
به طور معمول هر وسیله بعد از مدتی کار ممکن است دچار عیوبی گردد. راکتور نیز از این قاعده مستثنی نمی‌باشد.
راکتور دارای انواع والوها و مسیرها و همچنین چندین پمپ تزریق
می‌باشد. که هر از گاهی یک یا چند از این‌والوها و مسیرها ممکن است
دارای عیوبی گردد که شایعترین آن می توان به مسدود شدن مسیرها ـ
چسبیدن والوها ـ مسدود شدن مسیر نمونه گیرها ـ سوراخ شدن نمونه
گیرها و یا آببندی نبودن والوها اشاره نمودهمچنین میتوان به خرابی
پمپهای آب خام مخصوص راکتور یا پمپهای تزریق مواد شیمیائی به
راکتور به علت‌نقص فنی و یا الکتریکی اشاره نمود و بعضی از این
عیوب در حین کار راکتور قابل تعمیر و تعویض می باشندولی یکسری
تعمیرات باید با خارج شدن راکتور از مسیر بهره برداری انجام گردد.
علت بروز حوادث و روشهای جهت جلوگیری از آن:
در بروز حوادث علتهای مختلفی می تواند دخیل باشد که شاید مهمترین
آنها عامل انسانی می باشد هر فردبهره بردار اگر به تنهائی موارد
ایمنی و موارد استفاده صحیح از وسایل و ابزار کار و همچنین استفاده
صحیح ازماشین آلات را انجام دهد از بروز بسیاری از حوادث جلوگیری
می شود. استفاده افراد از ماسکهای دهنی ،استفاده از لباس کار مناسب
و کلاه ایمنی و کفش ایمنی و دستکش مخصوص کار از این موارد هستند.
سرکشی به موقع از ماشین آلات و دقت لازم در نگهداری از این
ماشین آلات نیز از بروز بسیاری از حوادث‌جلوگیری به عمل خواهد آورد.
مواردی که می توان ضایعات را به حداقل رساند:
برای استفاده بهینه از راکتور باید نکات و مواردی را رعایت نمود.
الف: پمپهای شیر آهک و کلرورفریک که بطور مدام این دو محلول را
به راکتور تزریق می کنند باید بطور مدام وهر چند ساعت یکبار تمام
مسیرهای تزریق را با آب خام شستشو نمود تا از تشکیل رسوب در مسیر
جلوگیری‌شود این پمپها با توجه به کار کرد بیست و چهار ساعه نیاز به
بازدید هر روزه توسط بهره بردار و همچنین از سوی‌گروه تعمیرات می
باشد تا از مقدار روغن موجود در کارتل و همچنین صدای غیر عادی ناشی
از خرابی وسایل‌مکانیکی پمپها اطمینان پیدا نمائیم.
ب: پمپهای آب خام تامین کننده آب راکتور نیز مانند پمپهای تزریقی
با توجه به کار کرد شبانه روزی آن نیز بایددر هر شیفت مورد بازدید
قرار گیرد پمپهای آب خام را می توان با بازدید بدنه آن از نظر گرم
کردن همچنین‌روغن کارتل و صدای غیرعادی آن مورد بررسی قرار داد
مواردی که در بالا ذکر گردید مختص به راکتور می‌باشد و شامل قسمتهای
دیگر تصفیه نمی باشد زیرا قسمتهای دیگر کارهای مختص به خود دارد که
در اینجا ذکرنگردیده است.
در آخر کلام به این نکته بسنده می نمایم که هر عیب کوچک را در
سیستم کوچک نشماریم و در جهت رفع نقص‌آن برآئیم تا آن عیب تبدیل
به عیوب بزرگتر و غیر قابل جبران نگردد.
در خاتمه مطالب باید یاد آور شوم که در این چند صفحه نگاهی اجمالی
و خلاصه به کار کرد راکتور و همچنین‌تصفیه آب نیروگاه مشهد انداختیم
که قابل ذکر می باشد که هر قسمت ار تصفیه جهت بررسی آن نیاز به
کنکاش‌و وقت زیاد می باشد و این چند سطوری که اینجانب به قلم زدم
چکیده ای از تجارب چندین ساله ام درقسمت شیمی نیروگاه مشهد می
باشد که شاید مورد استفاده قرار گیرد گرچه کلیه دوستان و همکاران در
قسمت‌استاد اینجانب می باشند.
نتیجه‌گیری :
سختی‌گیری
املاح کلسیم و منیزیم محلول در آب اعم از املاح کربناتی و
غیرکربناتی باعث سختی آب می‌شوند. هر چندکاتیونهای دیگر مانند آهن و
منگنز می‌توانند موجب سختی آب شوند ولی چون معمولاً غلظت آنها در
آب‌بسیار کم است، اصطلاحاً مجموع غلظت املاح کلسیم و منیزیم را که
برحسب کربنات کلسیم بیان شده باشد.سختی آب می‌گویند.
آبهای سخت، مصرف صابون و تاحدی مصرف مواد پاک کننده را بالا برده
و نیز موجب رسوب گذاری درلوله‌ها و تأسیسات گرمایش و دیگهای بخار
می‌شوند.
در فرآیند سختی‌گیری، املاح کلسیم و منیزیم محلول در آب کاهش داده
می‌شوند. این کاهش یا از طریق‌جداسازی املاح مذکور از آب و یا به
روشهای جایگزینی یونهای کلسیم و منیزیم با یون سدیم صورت
می‌گیردکه به ترتیب فرآیند سختی‌گیری با آهک یا آهک - کربنات سدیم
و فرآیند تبادل کاتیونی نامیده می‌شوند و درتصفیة آبهای مشروب
کاربرد دارند. تفاوت اصلی این دو روش، صرفنظر از نحوة کار، در این
است که درسختی‌گیری با آهک و یا آهک - کربنات سدیم، مجموع مواد
جامد محلول در آب تقلیل می‌یابد اما سختی آب‌را عملاً نمی‌توان بیش
از حدی کاهش داد، در حالی که در روش تبادل کاتیونی، مجموع مواد
جامد محلول درآب ثابت مانده ولی سختی آب را میتوان تا حد صفر
کاهش داد.
در سختی‌گیری ممکن است تمام آب خام را تا حد مورد نظر سختی‌گیری
کرده و یا قسمتی از آب را بیشتر ازحد مورد نظر سختی‌گیری کرده و با
اختلاط آن با آب خام، سختی مطلوب را بدست آورد که روش أخیر
تصفیه‌پله‌ای نامیده می‌شود.
فرآیند سختی‌گیری با آهک یا آهک - کربنات سدیم
فرآیند سختی‌گیری با آهک یا آهک -کربنات سدیم براساس رسوب شیمیایی
است. با تزریق مواد شیمیایی‌مناسب (آهک برای بیکربنات کلسیم و
منیزیم - کربنات سدیم برای املاح غیر کربناتی کلسیم و منیزیم)
واختلاط آنها با آب خام، املاح کلسیم و منیزیم محلول در آب به
صورت ترکیبات غیر محلول کربنات کلسیم وهیدروکسید منیزیم و به حالت
ذرات ریز قابل رسوب در می‌آیند که جداسازی آن توسط واحدهایی که
در روش‌زلال سازی و صاف سازی مطرح شده امکان‌پذیر است.
در بسیاری موارد، برگشت دادن و اختلاط مقداری از مواد رسوبی حوضچه
ته‌نشینی (لجن) با آب خام‌ورودی نتیجه بهتری بدست می‌دهد زیرا هر
ذرة این لجن خود به عنوان یک هسته باعث تشکیل فلوکهای‌بیشتری
می‌شود لذا معمولاً برای اختلاط لجن حوضچه ته‌نشینی، با آب خام
ورودی، پیش‌بینی‌هایی می‌شود.
از نتایج ثانویة سختی‌گیری با آهک و یا آهک - کربنات سدیم، کاهش
مواد جامد محلول در آب، کدورت‌رنگ، آهن و منگنز و مواد آلی موجود در
آب را میتوان ذکر نمود.
این نوع سختی‌گیری شامل واحدهای اختلاط سریع، فلوکولاسیون، ته‌نشینی، صافی شنی، ضد عفونی‌کردن و تثبیت است.
موارد زیر نیز باید مورد توجه خاص قرار گیرد.
چنانچه کدورت آب طی چند روز متوالی آن چنان زیاد باشد که پیش
بینی شود دستگاههای لجن روب قادربه جمع آوری و تخلیه لجن حاصل
در حوضچه ته‌نشینی نباشد. لازم است واحد پیش رسوب‌گیری نیز
ایجادگردد.
نکات هیدرولیکی
در مواردی که تصفیه به روش پله‌ای صورت میگیرد، توصیه می‌شود
ظرفیت لوله کنار گذر برای عبور تمام‌جریان در نظر گرفته شود. وسائل
دقیق اندازه‌گیری و تقسیم جریان نیز باید پیش‌بینی شود.
هوادهی
در مواردی که غلظت دی‌اکسیدکربن در آب خام بیشتر از میلی‌گرم بر
لیتر باشد، میتوان برای جداکردن‌دی‌اکسیدکربن، بجای آهک از هوادهی
استفاده نمود. مشروط بر اینکه اکسیژن محلول در آب تصفیه شده‌باعث
بروز مسائل خورندگی در شبکه توزیع نگردیده و انتخاب این روش از
نظر اقتصادی قابل توجیه باشد.
محل تغذیه مواد شیمیایی
توصیه می‌شود آهک و همچنین لجن برگشتی مستقیماً در حوضچه اختلاط سریع تغذیه شود.
اختلاط سریع
زمان ماند در حوضچه اختلاط سریع نباید بیش از 30 ثانیه باشد و
گرادیان سرعت در حوضچه باید به‌نحوی باشد که ذرات آهک به خوبی
پراکنده شود.
تثبیت آب
در مواردی که آب به روش آهک یا آهک - کربنات سدیم سختی‌گیری
شده است، همواره مقداری کربنات‌کلسیم در آب باقی می‌ماند که
می‌تواند ایجاد رسوب نماید، بنابراین تجهیزاتی برای تثبیت آب مورد
نیاز است.
جمع آوری لجن
الف) جمع‌آوری و تخلیه لجن و حوضچه‌های ته‌نشینی در این فرآیند، باید با استفاده از تجهیزات مکانیکی‌باشد.
ب) توصیه می‌شود تجهیزات برگشت لجن به حوضچه اختلاط سریع پیش‌بینی شود.
دفع لجن
پیش‌بینی‌هایی برای دفع مناسب لجن حاصل از سختی‌گیری باید بعمل آید.
ضدعفونی کردن
در سختی‌گیری با آهک یا آهک - کربنات سدیم با وجود اینکه آهک اثر
ضد عفونی کنندگی نیز دارد ولی‌حتی اگر آهک اضافی نیز مصرف شود،
نمی‌تواند جایگزین قابل قبولی برای مواد ضدعفونی کننده باشد
لذالازم است مواد ضدعفونی کننده مناسب نیز پیش‌بینی شود.
راه‌اندازی واحدهای سختی‌گیری
واحدهای سختی‌گیری باید بعد از هر توقف بطور دستی راه‌اندازی شود.
منابع
1)- تأمین آب شهری، تألیف گروهی از مهندسان شیمی
2)- اصول تصفیة آب، (تئوری و طراحی)، تألیف مهندس مرتضی حسینیان
3)- جزوات مربوط به تصفیه خانة اشکودا نیروگاه مشهد
آب معدنی مفید یا مضر ؟ - شنبه بیست و پنجم تیر 1390
آب معدنی واقعا بهداشتی تر است ؟ - شنبه بیست و پنجم تیر 1390
آب، امنیت غذایی، بحران ها و راهبردها - شنبه بیست و پنجم تیر 1390
بهداشت آب - شنبه بیست و پنجم تیر 1390
حذف نيترات از آبهاي آلوده با كمك نانوذرات آهن - جمعه بیست و چهارم تیر 1390
طراحی کانال (آبراهه) ها - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
هيدروليک کانال (آبراهه) های روباز - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
صافى‌ها و سيستم‌هاى تصفيه آب در کشاورزی - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
هيدروليک قطره‌چکان‌ها - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
هيدروليک لاترال‌ها - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
سيستم پمپاژ - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
اجزاء و خصوصیات سيستم‌های آبيارى - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
طراحى سيستم آبيارى - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
آئروموناس در آب - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
طراحى سيستم آبيارى در کرتهاى مسطح - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
کاربرد هالوژن و ترکيبات آن - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
جدا کردن باکتري‌ها از آب با استفاده از نانوغشاي جديد - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
يافتن عوامل موثر در حذف فلزات سنگين از آب - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
راهبردهاي جديد تصفيه آب با استفاده از فناوري نانو - پنجشنبه بیست و سوم تیر 1390
مالكيت منابع آبي - چهارشنبه بیست و دوم تیر 1390
سازمان هاي حافظ آبهاي آشاميدني و جلوگيري از آلودگي آبهاي عمومي - چهارشنبه بیست و دوم تیر 1390
سدهاي لاستيكي - چهارشنبه بیست و دوم تیر 1390
دستگاه های تصفیه فاضلاب در صنایع غذایی - چهارشنبه بیست و دوم تیر 1390
مدیریت نگهداری شبکه های آبرسانی و آبیاری - چهارشنبه بیست و دوم تیر 1390
ساختار سياست جزايي حقوق آب ايران - چهارشنبه بیست و دوم تیر 1390
فلوئور در تصفیه خانه های آب - سه شنبه بیست و یکم تیر 1390
معرفی انواع سد ها و سفره های آب زیرزمینی - سه شنبه بیست و یکم تیر 1390
شناسائي و كاهش آب بحساب نيامده در شبكه هاي آبرساني شهري 4 - سه شنبه بیست و یکم تیر 1390
شناسائي و كاهش آب بحساب نيامده در شبكه هاي آبرساني شهري 3 - سه شنبه بیست و یکم تیر 1390
شناسائي و كاهش آب بحساب نيامده در شبكه هاي آبرساني شهري 2 - سه شنبه بیست و یکم تیر 1390
شناسائي و كاهش آب بحساب نيامده در شبكه هاي آبرساني شهري 1 - سه شنبه بیست و یکم تیر 1390
روناب - شنبه هجدهم تیر 1390
فاضلاب و زباله شهري - شنبه هجدهم تیر 1390
استفاده مجدد از فاضلاب در كشاورزي و چالش هاي بهداشتي - شنبه هجدهم تیر 1390
بررسی روش اقتصادی انتخاب لوله - شنبه هجدهم تیر 1390
آب زیرزمینی - شنبه هجدهم تیر 1390
اساس کار پمپ - شنبه هجدهم تیر 1390
حفاظت آب Water Conversion - شنبه هجدهم تیر 1390
دلايل فني تخريب سدها - شنبه هجدهم تیر 1390
نگاه «محیط زیستی» از کجا آمده؟ - پنجشنبه شانزدهم تیر 1390
اقتصاد مهندسي - پنجشنبه شانزدهم تیر 1390
خوردگی - پنجشنبه شانزدهم تیر 1390
جذب سطحی اسید استیک روی زغال فعال - پنجشنبه شانزدهم تیر 1390
حملات شيميائي و حفاظت از منابع آب - چهارشنبه پانزدهم تیر 1390
آب شرب سالم - چهارشنبه پانزدهم تیر 1390
بررسي نحوه بهره برداري از دستگاههاي كلرزني به عنوان روشی جهت گندزدائي آب شرب - چهارشنبه پانزدهم تیر 1390
لاگون هوادهي - چهارشنبه پانزدهم تیر 1390
آلودگي آب شهري - چهارشنبه پانزدهم تیر 1390
اسپكتروفتومترها - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
تعیین غلظت آهن در آب به روش اسپکتر و فتومتری - دوشنبه سیزدهم تیر 1390
EC متر - پنجشنبه یکم اردیبهشت 1390
آب شناسی (hydrology) و کاربرد های آن - پنجشنبه یکم اردیبهشت 1390
فرایند های غشایی - چهارشنبه سی و یکم فروردین 1390
راه هاي جلوگيري از اثرات مخرب آب ناخالص موجود در امولسيون روغن حل شونده - چهارشنبه سی و یکم فروردین 1390
انواع خوردگی - سه شنبه سی ام فروردین 1390
اسمز معکوس چیست ؟ - سه شنبه سی ام فروردین 1390
آشنايی با نرم افزار SewerCAD - سه شنبه سی ام فروردین 1390