روشهای طبیعی تصفیه فاضلاب (سیستمهای تالابی)

درحال مشاهده: روشهای طبیعی تصفیه فاضلاب (سیستمهای تالابی)

ادعونی اهدای خون

روشهای طبیعی تصفیه فاضلاب (سیستمهای تالابی)

۱۳۹۰/۰۲/۱۱

0:0

امیرحسین ستوده بیدختی

روشهای طبیعی تصفیه فاضلاب (سیستمهای تالابی)

در حال حاضر یکی از مهمترین مسائل روز، آلودگی محیط زیست به وسیله تولید فاضلابهای مختلف است. روش رایج کنترل نوع آلودگی ها، استفاده از سیستمهای مکانیکی تصفیه فاضلاب نظیر لجن فعال، صافی چکنده و ... می باشد که هزینه های گزاف ساخت و بهره برداری این سیستمها باعث شده محققین برای یافتن روشهای کم هزینه و ساده به سمت روشهای طبیعی روی آورند.

در این مقاله و مقالات بعدی سعی شده به چند روش طبیعی تصفیه فاضلاب که هم اکنون بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند، اشاره شود و در هر مورد توضیحات کامل جهت آشنا شدن خوانندگان با این روش ها داده شود. از جمله این روشها می تان به تالابهای مصنوعی (constructed wetlands)، برکه های تثبیت (stabilization ponds)، تصفیه به روش جریان رو سطحی
(over flow) و سیستم گیاهان آبزی شناور اشاره کرد.

مقاله اول – تالابهای مصنوعی- قسمت اول

سیستم های تالابی:

تالابهای زمین هایی هستند که به وسیله آبهای سطحی یا زیرزمینی غرقاب یا اشباع می شوند.

این محیط ممکن است به صورت طبیعی از این قبیل وجود داشته یا از طریق خاکبرداری، تسطیح و نفوذناپذیر کردن زمین ساخته شوند.

تالابهای طبیعی:

تالابهای طبیعی مکانهایی هستند که سطح آب سالانه آنها به مدت طولانی نزدیک به سطح زمین است. در نتیجه خاک حالت اشباع خود را حفظ کرده است. تالابهای همیشه پرآب نیستند.

بعضی از آنها بعد از بارانهای شدید یا در بعضی از فصل های سال پر آب می شوند.

تالابها از خصوصیات زیر برخوردارند:

- مناطقی که با گیاهان آبزی پوشیده شده اند (حداقل در بعضی از فصول سال)

- مناطقی با خاک اشباع از آب و کاملاً مربوطب که منجر به شرایط بی هوازی و محدود شدن گیاهان می شوند.

- مناطقی که با بستر غیرخاکی نظیر شن و یاسنگ که در بعضی از فصول سال اشباع از آب هستند.

انواع تالابهای طبیعی:

مرداب: پوشش گیاهان این محیط ها اغلب گیاهان تنه چوبی و درخت است.

مانداب: در این مکانها اغلب گونه های خاصی از گیاهان برآمده از آب، گیاهان شناور غوطه ور میرویند اما گیاهان برآمده از آن غالب هستند.

باتلاق: باتلاقها عمدتاً در گودال های عمیق تشکیل می شوند. در این مکانها سطح آب پایدار است و حاوی آبهای اسیده هستند. پوشش گیاهی این محیط ها عمدتاً خزه است.

علاوه بر گیاهان، تالابها زیستگاه جانورانی از قبیل ژئوپلانکتونها، کرمها، حشرات، سخت پوستان، خزندگان، ماهیها، پرندگان و پستاندارانی هستند که از گیاهان تالاب یا از یکدیگر تغذیه می کنند. تالابهایی که در کنار سواحل دریا هستند، اهمیت خاصی دارند زیرا تالابها موجب پایداری سواحل و جلوگیری از فرسایش آنها در اثر بالا امدن آب دریا، امواج، طوفانها و باد می شوند. تالابهای دور از دریا نیز از سرعت جریان سیلابها می کاهند. بعضی از تالابها تامین کننده آب سفره های زیرزمینی هستند و گاهی از اوقات به خصوص در فصول خشک سال، موجب حرکت آبهای زیرزمینی به سطح زمین می شوند.

یکی از مهمترین کارآئی تالابهای طبیعی، تصفیه فاضلاب است. تالابها به طور موثر غلظت آلاینده های موجود در فاضلابهای شهری، صنعتی و کشاورزی را کاهش می دهند.

گیاهان با انتقال اکسیژن به ریشه ها و انتشار بخشی از آن در نواحی اطراف ریشه، مناطق هوازی را برای تجزیه مواد آلی فراهم می کنند. این تالابها حتی قابلیت حذف آهن، منگنز و بعضی از فلزات را از فاضلابهای صنعتی دارند.

جدول زیر محدوده راندمان حذف آلاینده ها و فاضلاب را به وسیله تالابهای طبیعی نشان می دهد.

آلاینده	راندمان حذف (%)
BOD (اکسیژن خواهی بیولوژیکی)	96-70
مواد معلق	90-60
نیتروژن	90-40
فسفر	فعلی

تالابهای مصنوعی (constructed wetlands) طرح های جدیدی از سیستم های طبیعی هستند ه اولین بار در دهه 2950 توسط دکتر کیت سیدل از انیستیتوی ماکسی پلانک در آلمان غربی ارائه شد.

به دنبال آن، تحقیقات وسیعتری در کشورهای مختلف بر روی تالابها صورت گرفت و همچنان ادامه دارد. نتایج به دست آمده از این تحقیقات نشان می دهد که سیستمهای یاد شده برای تصفیه فاضلاب شهری و صنعتی بسیار مناسب هستند.

هم اکنون در اکثر نقاط دنیا، برای تصفیه گستره وسیعی از فاضلابها از این سیستم استفاده می شود.

داوود نور محمدی-رئیس کارگاه تصفیه خانه فاضلاب جنوب تهران