مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تعريف محيط زيست:همه محيط‌ هايي كه در آنها زندگي جريان دارد محيط زيست ناميده   مي‌شود.به عنوان مثال استخر آب ،   يك شهر ، اقيانوس و كوير همگي انواعي از محيط زيست به حساب مي‌آيند.
مقدمه :
محيط زيست ما از آب ، هوا ، خاك ، انرژي و زندگي بيولوژيكي تشكيل شده و به شيوه هاي گوناگون به زندگي موجودات زنده تأ ثير مي گذارند .
انسان و ساير موجودات ، هر يك به نحوي بر محيط تاثير مي گذارند ، البته انسان اوليه تاثيرگذاري كمتري بر محيط زيست داشته و عدم آلودگي محيط زيست ، شرايط زندگي را ب رايش امن تر مي نمود ، ولي پيشرفت تكنولوژي آلاينده و عدم تناسب آن با محيط زيست و تغيير تمدن بشري در طي دورانهاي مختلف ، ناديده گرفتن روابط صحيح ميان نيازهاي بشري و محيط زيست ، زندگي موجودات در كره زمين را روز به روز با مسايل پيچيده تري مواجه ساخته است ، بطوريكه انسان با فعاليت هايي از قبيل كشاورزي ، صنعتي و بهره برداري از منابع و امكاناتي كه براي ادامه زندگي در اين محيط انجام مي دهد، ضمن ايجاد تغييرات مفيد و مناسب ، سبب آلودگي آن نيز مي شود كه اين آلودگي مجددا بر انسان و موجودات ديگر اثرات ناخوشايندي باقي خواهد گذاشت و زندگي ، پيشرفت ، رشد و نمو و سلامت او را تحت الشعاع قرار خواهد داد .
امروزه با توجه به رشد فزاينده آلودگيهاي محيط زيست در اثر روند معرفي زندگي انسانها در جوامع گوناگون به جهان   ، آلودگيها به سرعت سيستم هاي مختلف زيستي موجودات زنده رخنه كرده و در نتيجه بقاء و زيست انسان را با خطر جدي مواجه ساخته است ، گسترش كويرها ، از ميان رفتن جنگل ها ، آلودگي آب وهوا ، تخريب لايه اوزن ، انقراض گونه هاي حياتي ، تغييرات آب و هوا ، تمامي مشكلات محيطي ، آينده ي تاريكي را براي بشر ترسيم مي كند ، خصوصا جاهايي كه آلودگي با رشد بي رويه جمعيت و فقر همراه باشد بديهي است كه به موا ز ات پيشرفت علم و تكنولوژي و ايجاد آلودگي هاي محيطي ، بشر هم براي دخالت و تغيير در محيط زندگي و ايجاد شرايط مطلوب تواناتر شده و مي تواند براي رفع مشكلاتي كه به دست خود بوجود آورده ، راه حلهاي مناسبي پيدا كند هر گونه دخل و تصرف در عوامل محيط زندگي ( به منظور ايجاد شرايط مطلوب و شايسته براي زندگي از نظر سلامت جسمي ، دروني و اجتماعي ) را بهداشت محيط مي گويند .
  به عبارت ديگر بهداشت محيط كنترل آن عده از عواملي است كه به نحوي روي سلامت انسان تاثير مي گذارند . در اين رشته از عدم ارتباط انسان با مسايل محيطي او مطرح است و اساس آن از يك طرف مبتني بر عدم زيستي و بيولوژيكي و از طرف ديگر بكارگيري فنون و اصول مهندسي بهسازي مي باشد. مي دانيم كه زندگي آغازين در كنار رودخانه ها شروع شده ، زيرا انسان نمي توانست آب مورد نياز خود را از فاصله ها ي دور حمل كند و به همين جهت تمدنهاي قديم در كنار رودخانه هاي بزرگ بوجود آمدند ، ولي امروزه بشر قادر است كه با اتكاء به تكنولوژي پيشرفته آب را از صدها كيلومتر وحتي از درياها و كوهها عبور داده ، آنرا با بهترين كيفيت تهيه و در اختيار خود قرار دهد . از اين رو مناطقي كه در گذشته غير قابل زندگي بود ، امروزه به شهرهاي بزرگ صنعتي تبديل شده است ،با پيشرفت صنعت و ايجاد تحول اساسي در زندگي ، بهداشت محيط ، رشد و توسعه گترده اي يافته و نقش و اهميت آن در تامين سلامتي انسانها بيشتر شناخته شده است نقش بهداشت محيط در سلامت انسانها انسان انرژي مورد نياز خود را از طريق سوزاندن مواد آلي موجود در غذا با كمك آب و اكسيژن هوا كسب مي نمايد ، كه حاصل آن انرژي و يك سري مواد زايد مي باشد .آنچه مسلم است اين فعل انفعال به صورت ساده صورت نگرفته، بلكه مستلزم يك سري مكانيزم هاي پيچيده است كه در بدن صورت مي گيرد لذا اولين ارتباط و تماس انسان با محيط خود از طريق هوا ، غذا و آب مي باشد . هوا لازم ترين ماده براي ادامه حيات است ، زندگي انسان و ابسته به اين ماده مي باشد انسان در هر دقيقه 12-20 مرتبه هوا را به درون ريه هاي خود وارد مي كند و در يك شبانه روز تقريبا 15 كيلوگرم هوا را تنفس مي كند ، لذا به سهولت به اهميت حياتي و بهداشتي آن مي توان پي برد،هواي سالم نقش بسيار مهمي در سلامت انسان دارد و جلوگيري از آلودگي آن بايد از سطح منزل مسكوني تا مراكز شهرهاي بزرگ صنعتي مورد توجه قرارگيرد .
در محل سكونت گاز زغال ، دود سيگار ، سوخت ناقص وسايل گرمازا ،گرد وخاك موجب الودگي مي گردد كه بايد توسط ساكنين منزل از آلودگي آن جلوگيري شود .
پس از ه و ا انسان به آب بيش از هر ماده ديگر نيازمند است ، آب در اعمال فيزيولوژيكي بدن انسان نقش اصلي و اساسي دارد ، زندگي بدون آب براي هيچ موجود زنده اي از جمله انسان امكان پذير نيست . بدن انسان روازنه به طور متوسط 2.2 ليتر آب براي اعمال فيزيولوژيكي خود نياز دارد . با توجه به نقش بيماريهايي كه توسط آب به انسان منتقل مي شود بايد به كيفيت آب مورد مصرف توجه خاصي مبذول داشت و مشخصات آن مي بايد با استانداردهاي توصيه شده مطابقت داشته باشد ، بايد دانست كه تصور داشتن محيطي سالم بدون داشتن آب سالم غير ممكن است ، ولي لازم است بدانيم كه آب يا محيط بهداشتي بيماري را طرد نمي كند ، بلكه استفاده آگاهانه مردم از اين تسهيلات است كه مي تواند بهبود بهداشت را موجب شده ، اثرات ديگر تلاشها را در حفظ جان و رشد انسانها تقويت كند . منبع توليد انرژي براي فعاليت انسان غذا مي باشد ، آلودگي غذا مي تواند مشكلات عظيم و غير قابل جبراني را براي بشر فراهم كند ، به همين دليل است كه ايجاد شرايط محيط بهداشتي و كنترل هاي لازم روي كيفيت مود غذايي در كليه مراحل توليد ، نگهداري ، توزيع   و فروش مواد غذايي به منظور جلوگيري ا ز تاثير عوامل خارجي مورد نظر است . در اين فعل و انفعالات مواد زايدي بصورت مدفوع و زباله بوجود مي آيد كه مي تواند بزرگترين كانون براي انتشار عوامل بيماريزا در محيط گردد و موجبات آلودگي آبهاي زيرزميني، سطحي و هم چنين آلودگي خاك شده ، زمينه مناسبي براي تخم گذاري ، رشد ، نمو ، انتقال بيماريها ، آلودگي توسط حشرات و ناقلين را فراهم نمايد .بناربراين جمع آوري و دفع صحيح وبهداشتي مواد زايد و كنترل ناقلين يكي از فعاليت هاي اصلي بهداشت محيط است . انسان براي محافظت خود از شرايط آب و هواي نامساعد نيازمند به مسكن است كه خود از نظر شرايط محيطي از قبيل نور ، حرارت و تهويه و غيره بايد داراي شرايط و خصوصياتي باشدكه سلامت او را تامين و حفظ نمايد . با تغييرات سريع تكنولوژي ، صنعت ، تنوع محصولات گوناگون صنعتي و كشاورزي انسان در محيط كار خود بطور مستقيم و غير مستقيم با عوامل شيميايي - فيزيكي و بيولوژيكي خطرناك روبرو است كه اگر تدابير فني بهداشتي بكار گرفته نشود به راحتي سلامت او را تحت الشعاع قرار خواهند داد و پس از مدتي كار بجاي شادي و نشاط ، بيماري را براي او به ارمغ ا ن خواهد آورد . كاربرد مواد راديواكتيو و پرتوزا در صنعت - كشاورزي و پزشكي و جلوگيري از عواقب وخيم آن از لحاظ استفاده از ديگر فعاليت هاي بهداشت محيط است كه بايد بدان توجه خاصي مبذول نمود .
مساله آلودگي محيط نيز بسيار جدي و سه طور فزآيندهاي ‌خطرناك و هشدار دهنده است. مقدار دي‌اكسيد كربن موجود در جو زمين هماهنگ با پيشرفت صنايع به شدت رو به فزوني است و ارائه آن زيانها‌ي جبران ناپذيري به همراه خواهد داشت. بيشتر افزايش دي‌اكسيد كربن در جو ناهيد موجب گرديده   تا دماي سطحي سياره مزبور به حدود 540 درجه سانتي گراد بالا رود و ان را به جهنمي سوزان مبدل سازد. ك اره‌هاي ‌فعاليتها‌ي صنعتي نوين موجب مي‌گردد كه ميزان دي‌اكسيد كربن كره مسكوني ما نيز فزوني يابد و   دگرگوني خطرناكي را در اقليم زمين باعث گردد. كشور آمريكا بزرگترين   كشور آلوده كننده زمين مي‌باشد.
 
ديد كلي :
آلودگي محيط زيست از منابع گوناگون صورت مي‌گيرد. با پيشرفت تمدن بشري و توسعه فن‌آوري و ازدياد روز افزون جمعيت ، در حال حاضر دنيا با مشكلي به نام آلودگي در هوا و زمين روبرو شده است كه زندگي ساكنان كره زمين را تهديد مي‌كند.
بطوري كه در هر كشور حفاظت محيط زيست مورد توجه جدي دولتمردان است. امروزه وضعيت زيست محيطي به گونه‌اي شده است كه مردم يك شهر يا حتي يك كشور از آثار آلودگي در شهر يا كشور ديگر در امان نيستن. برفي كه در نروژ مي‌بارد مواد آلاينده‌اي به همراه دارد كه منشا آن از انگلستان و آلمان است. يا باران اسيدي در كانادا نتيجه مواد آلاينده‌اي است كه منشا آنها از ايالات متحده است. در آتن گاهي مجبور مي‌شوند به علت آلودگي شديد هوا كارخانجات را تعطيل و رفت و آمد اتومبيلها را محدود كنند. شهرهاي ديگر دنيا مانند مكزيكوسيتي ، رم و تهران نيز با مشكل آلودگي هوا دست به گريبانند. آلودگي درياها ، رودخانه‌ها درياچه‌ها و اقيانوسها و جنگلهاي نيز نيز موضوع بحث جدي مي‌باشند آلودگي محيط زيست و لايه ازن يكي از مسائلي كه در سالهاي اخير باعث نگراني دانشمندان شده ، مسئله تهي شدن لايه ازن و ايجاد حفره در اين لايه در قطب جنوب است. لايه از ن در فاصله 16 تا 48 كيلومتري از سطح زمين قرار گرفته و كره زمين را در برابر تابش فرابنفش نور خورشيد محافظت مي‌كند. هر گاه از مقدار لايه ازن ، 10 درصد كم شود، مقدار تابشي كه به سطح زمين مي‌رسد تا 20 درصد افزايش مي‌يابد. تابش فرابنفش موجب بروز سرطان پوست در انسان مي‌شود و به گياهان صدمه مي‌زند. مولكولهاي كلروفلوئوركربنها ( CFC ها) در از بين بردن لايه ازن موثرند. از اين تركيبات بطور گسترده در دستگاههاي سرد كننده و در افشانه‌ها (اسپري‌ها) استفاده مي‌شود اين مولكولها به علت پايداري آنها به استراتوسفر راه مي‌يابند و در آنجا بر اثر تابش خورشيد پيوند C-Cl شكسته مي‌شود. اتم كلر حاصل به مولكول ازن حمله مي‌كند و مولكول CLO را مي‌دهد. اين مولكول بنوبه خود با اكسيژن تركيب شده ، مولكول O2 و اتم Cl آزاد مي‌شود كه مجددا در چرخه تخريب ازن شركت مي‌كند. از اين روست، در عهدنامه سال 1978 مونترال قرار اين شده كه از مصرف كلروفلوئوروكربنها به تدريج كاسته شود و مواد ديگري به عنوان جانشين براي آنها يافت شود و يافتن چنين تركيباتي بطور مسلم كار شيميدانان است.آلودگي هوا و مه دود فتوشيميايي بسياري از مناطق شهري با پديده آلودگي هوا روبه‌رو هستند كه در جريان آن ، سطوح نسبتا بالايي از ازن در سطح زمين كه جزء نامطلوبي از هوا در ارتفاعات كم است، در نتجه واكنش نور القايي آلاينده‌ها توليد مي‌شود.اين پديده را مه دود نور شيميايي مي‌نامند و گاهي از آن به عنوان "لايه ازن در مكاني نادرست" از نظر تشابه آن با مسئله تهي شدن ازن استراسفر ياد مي‌كنند. فرآيند تشكيل مه دود در واقع شامل صدها واكنش مختلف است كه دهها ماده شيميايي را دربرمي‌گيرد و بطور همزمان رخ مي‌دهند. درواقع ، هواي شهرها را به "واكنشگاههاي شيميايي عظيم" تشبيه كرده‌اند.
پديده مه دود شيميايي ، نخستين بار در دهه 1940 در لوس آنجلس مشاهده شد و از آن زمان ، عموما به اين شهر بستگي داده شده است. اما در دهه‌هاي اخير با كنترل آلودگي هوا مسئله مه دود در شهر لوس آنجلس بطور نسبي تخفيف پيدا كرده است. از نظر كمي ، اكثر كشورها و همچنين سازمان جهاني   بهداشت ( WHO ) ، حدي را براي حداكثر غلظت مجاز ا زن در هوا در نظر گرفته‌اند كه د حدود 100 ppb (ميانگين غلظتها در طول زمان يك ساعت) است. ازن در هواي پاكيزه تنها به چند در صد اين مقدار مي‌رسد. واكنش دهنده‌هاي اصلي اوليه در يك پديده مه دود نور شيميايي ، اسيد نيتريك ، NO و هيدروكربنهاي سوخته نشده هستند كه از موتورهاي احتراقي درون سوز به عنوان آلاينده در هوا منتشر مي‌شوند. جزء مهم ديگر در تشكيل مه دود ، نور خورشيد است.
تعريف كلي آلودگي آب ها :
1)آلودگي آب از افزودن هر جسم خارجي به تركيبات طبيعي آن حاصل مي شود ، بطوريكه اگر كيفيت فيزيكي ، شيميايي و يا بيولوژيكي آن طوري تغيير نمايد كه براي انسان و ساير موجودات و كشاورزي غير قابل مصرف و مضر باشد ، آلودگي پديد آمده است . معمولا آبي را آلوده مي گويند كه مقدار اكسيژن محلول در آن از مقداري كه براي زندگي آبزيان ضروريست كمتر باشد .
2) در سال 1969 براي آلودگي آب تعريفي ارائه دادند: آلودگي آب عبارت است افزايش مقدرا هر معرف اعم از شيميايي ، فيزيكي يا بيولوژيكي كه موجب تغيير خواص و نقش اساسي آن در مصارف ويژه‌اش شود.
ديد كلي
چه كساني مشكل آلودگي آب را بوجود مي‌آورند؟
چه كساني بهاي تميز كردن آب را خواهند پرداخت؟
آلودگي آب مشكل بزرگي است.
فاضلابها تعادل حيات در آ ب درياها رابه هم مي زنند . حتي بعد از تصفيه كردن فاضلابها آ ب بدست آمده مي تواند حاوي مواد شيميايي مسموم باشد.
تاريخچه
در نوامبر سال 1986 بر اثر ريزش موادي شامل جيوه و انواع مواد آلي سمي مانند آفت كشها در رودخانه راين ، تمام آبزيان از شهر بال سوئس تا ساحل هلند كشته شدند. در سالهاي اخير با غرق شدن تانكرهاي بزرگ نفتي اقيانون پيما يا به گل نشستن آنها آسيبهايي به حيات دريايي وارد آمد.
در سال 1983 بر اثر 11000 واقعه آلوده كننده در حدود 120 ميليون ليتر مواد آلوده كننده در آبهاي ايالات متحده تخليه شده است.
طبقه بندي آبهاي آلوده
آبهاي آلوده‌اي كه پس از تصفيه دوباره مي‌توان استفاده كرد :
1-آبهاي آلوده‌اي كه در كارخانجات و مراكز صنعتي توليد شده و به شدت سمي هستند و نمي‌توان براي مصارف خانگي استفاده كرد و براي برگشت دوباره به محيط زيست بايد به صورت دقيق تصفيه شوند .
2-آبهايي كه مصارف خاصي داشته و قابل استفاده مجدد نمي‌باشند. مانند آبهاي صنايع نوشابه سازي .
 
عوامل آلوده كننده آب :
آب يكي از مهمترين و بنيادي‌ترين عامل حيات موجودات زنده است از اين نظر جلوگيري از آلودگي آب نيز به همان نسبت مهم و مورد توجه مي‌باشد عوامل آلوده كننده آب بسيار گوناگون‌اند و مي‌توانند هم منابع آبهاي زيرزميني و هم آبهاي سطحي را آلوده كنند. به طوركلي ، مشكلات و مسائل رشد بي رويه و تراكم جمعيت ، عوامل آلودگي هوا و بارش باران به حالت اسيدي ، كاربرد شوينده ها و مصارف فرآورده هاي بي شمار شيميايي ، دفع نادرست فاضلابهاي شهري و پسابهاي صنعتي ، اثرات استفاده گسترده از سموم مختلف ضد آفات گياهي و كودهاي شيميايي و حيواني در كشاورزي و موارد دفع غير بهداشتي زباله هاي شهري و زباله هسته‌اي و مواد راديواكتيو و كاني و مواد آلي سمي و ساير آلوده كننده ها ونفوذ آنان به آبهاي طبيعي ، از دلايل مهم خسارات محيطي و آلودگيهاي منابع آب آشاميدني در شهرها بوده اند .
عوامل آلوده كننده آبهاي زيرزميني :
مـتاســفانه ، ورود آلــوده كنــنده‌هاي فاضــــلاب ، باعث فعــالـيتـــهاي غـــير هوازي خواهـد شد، ولي اگر آلودگي در حيــن نفــوذ رقيــق شده باشد، مشكلات ناشي از آنـها كمتر خـــواهد بود. تخليه فاضــلابهاي صنعـــتي در زمين نـــيز با ورود فــلزات سنگين كه اغــلب خاصيت سمي دارند، آلــودگيهاي شديد شيــميــايي و احيـانا" ميكروبي در آبهاي زيـرزميني توليد مي‌نمايد و چه‌بســـا اتفــــاق مي‌افـــتد كه ديگر از اين آبــهاي زيرزمينـي نتـوانيـم در مصــارف عمومي استـــفاده كنيم و بايــــد براي مصـــرف مـــجدد ، متــــحمل هزيـــنه‌هاي گزافي گرديم . براي جلوگــيري از فعـاليت باكتـريهـاي بي‌هــوازي در تخليه مواد جامد دفعـي در گودال ، مي‌توانيم از محــلول 20 ميــلي‌گرم در ليــتر ، كرومــات و يا تركيـــبات نيترات ـــ ي استـفاده كنـــيم، البتــه مقدار مــعرف آنها بــا در نظـر گرفـــتن جوانــب امـر بايــد تعييــن شــود . نفت يكي از آلوده كنــنده‌هاي آبهاي زيـرزميـني است . اين ماده ممكن است حتي آب زيرزميني را براي هميشه غير قابل استفاده نمايد و در امر پمپاژ هم بعلت حل پوششهاي قيري ، مشكلات جدي ايجاد مي‌كند. آلوده كننده‌هايي كه در ضمن فعاليتهاي كشاورزي ممكن است وارد آبهاي زيرزميني گردند (نظير حشره كشها) ، گاها فاجعه‌هاي بزرگي به بار مي‌آورند. مثلا ممكن است ضمن كلرينه كردن آبهاي زيرزميني با ايجاد تركيبات جديد كلردار مواد جديد كه مسوميت آنها به مراتب از خود حشره كشها زيادتر است، ايجاد نمايند " نظير كلرور فنيل " .
كانيهاي موجود در معادن سطحي كه در اثر تغيير و تبديل به عامل آلوده كننده مبدل مي‌شود. مثلا آب جاري سطحي ( حاصل از باران و … هنگام عبور از معادن زغال سنگ ، دي‌سولفيد آهن « II ) ( پريت ) همراه با زغال سنگ را در خود حل كرده و سپس در اثر واكنش ، هوا آنرا به اسيد سولفوريك تبديل مي‌كند. اسيد حاصل ضمن عبور از لايه‌هاي مختلف مخازن زيرزميني ، موجب آلوده شده آن مي‌شود.جمع شدن فاضلابهاي شهري بويژه اگر در يك حوزه آهكي و يا شني وارد شوند از آن كه در معرض باكتريها قرار گيرند و تجزيه شوند، مستقيما و براحتي به مخازن زيرزميني نفوذ پيدا كرده و موجب آلوده شدن آنها   مي‌شود.
ضايعات راديواكتيوي :
يكي از عوامل آلوده كننده مهم منابع آبي زيرزميني است كه امروزه يكي از راههاي رفع آنها كه در حقيقت مشكل بزرگي براي صاحبان تكنولوژي هسته‌اي نيز به شمار مي‌رود دفن آنها در زير زمين است علاوه بر دفن ضايعات راديواكتيو در زير زمين ، همه انفجار هاي هسته‌اي زير زميني نيز موجب آلوده شدن آبهاي زير زميني مي‌شود.

آلوده كننده‌هاي صنعتي:
بسياري از ضايعات صنعتي به آبزيان زيانهاي جدي مي‌رسانند. اين ضايعات براي خنثي شدن مقدار زيادي از اكسيژن محلول در آب را به مصرف رسانيده و موجب كاهش اكسيژن مورد نياز براي آبزيان مي‌شود وتهديد به مرگ مي‌كنند. از طرف ديگر بسياري از خود اين ضايعات سمي بوده و موجب مسموميت آبزيان مي‌شوند مانند فلزات سنگين ، جيوه ، سرب ، مس و غيره.
وارد شدن تركيبات فسفردار و نيتروژن‌دار در آب موجب رشد جلبك‌ها مي‌شود كه ضمن ايجاد بو و مزه غير طبيعي آب ، اكسيژن آب را مصرف كرده و باعث كاهش ميزان آن و بروز صدمات و تلفات آبزيان مي‌شود .
مواد شيميايي موجود در فاضلابهاي صنعتي
بسته به نوع كارخانه‌ها و محصول توليدي آنها تركيبات شيميايي و درصد آنها در پسابهاي صنعتي متفاوت است اما از مهمترين اين تركيبات مي‌توان به آرسنيك ، سرب ، كادميم و جيوه مي‌توان اشاره كرد. اين مواد از طريق پساب كارخانجات تهيه كاغذ ، پلاستيك ، مواد دفع آفات نباتي ، استخراج معادن وارد آبهاي جاري و محيطزيست مي شود از مهمترين فجايع آلودگي با جيوه به فاجعه آلودگي آب رودخانه ميناماتا در ژاپن با تركيبات ارگانومركوريك كه به عنوان كاتاليزور در كارخانه پلاستيك سازي استفاده مي‌شود مي‌توان اشاره كرد كه طي آن مردم اطراف رودخانه به مرض اسرار آميزي ميتلا شدند كه ناشي از وجود جيوه فراوان در بدن آنهابود و هزاران نوزاد ناقص الخلقه و فوت تعدادي از مردم نتيجه آلودگي آب با پساب اين كارخانه بود .
 
" مواد شيميايي آلي سمي "
واژه مواد شيميايي سنتزي از طرف رسانه‌هاي گروهي براي توصيف اجسامي بكار مي‌رود كه عموما در طبيعت يافت نمي‌شوند. ولي توسط شيميدانان ازاجسام ساده‌تر سنتز شده‌اند. اكثريت مواد شيميايي سنتزي كه مصرف تجارتي دارند، تركيبات آلي هستند و براي بيشتر آنها از نفت به عنوان منبع اوليه كربن در اين تركيبها استفاده شده است. كربن با كلر تركيبهاي زيادي را تشكيل مي‌دهد كه به علت سمي بودن آنها براي بعضي گياهان و حشرات ، بسياري از اين قبيل تركيبها كاربرد گسترده‌اي به عنوان آفت كش يافته‌اند. تركيبات آلي كلردار ديگر بطور گسترده‌اي در صنايع پلاستيك والكترونيك بكار برده شده‌اند.
شكستن پيوند كربن به كلر بطور مشخص دشوار است و حضور كلر همچنين واكنش پذيري ساير پيوندها را در مولكولهاي آلي كم مي‌كند. همين خاصيت به اين معني است كه با وارد شدن تركيبهاي آلي كلردار به محيط زيست ، تخريب آنها به كندي صورت مي‌گيرد و بيشتر تمايل به جمع شدن دارند و به اين علت به معضل بزرگ محيط زيست محيطي تبديل شده‌اند. اجسام آلي سمي كه بطور عمده مورد استفاده قرار مي‌گيرند عبارتند از: انواع آفت كشها ، حشره كشهاي سنتي ، حشره كشهاي آلي كلردار ، ددت ، توكسافنها ، كاربامات ، حشره كشهاي آلي فسفات‌دار ، علف كشها و ... .
" فاضلابهاي كشاورزي "

در اين فاضلابها سموم كشاورزي مانند هيدروكربنهاي هالوژنه ، DDT آلودين ، تركيبات فسفردار نظير پاراتيون وجود دارد. مخصوصا تركيبات هالوژنه بسيار خطرناك هستند و هنگامي كه توام با آب كشاورزي در لايه‌هاي زمين نفوذ نمايند يا به بيرون از محيط كشاورزي هدايت شوند، باعث ايجاد فاضلابهاي كشاورزي فوق‌العاده خطرناك مي‌شوند . حشره كشها ، سموم دفع آفات نباتي و كودهاي شيميايي:كه از ضروريات توسعه كشاورزي است نا خواسته موجب آلودگي آبهاي سطحي مي‌شوند. مانند ددت DDT را نام برد.

" فاضلابهاي شهري "
اين فاضلابها از مصرف خانگي آب حاصل مي‌شود. در اين پسابها انواع موجودات ريز ، ميكروبها و ويروس‌ها و چند نوع مواد شيميايي معين وجود دارد كه عمده‌ترين آن آمونياك و نيز مقداري اوره مي‌باشد. اين فاضلابها بايد از مسيرهاي سر بسته به محل تصفيه هدايت گردند. جهت خنثي سازي محيط قليايي اين فاضلابها كه محيط مناسب براي رشد و نمو ميكروبهاست از كلر استفاده مي‌شود .

" فاضلاب خانگي "
كليه پاك كننده‌ها كه وارد آبهاي سطحي مي‌شوند تركيباتي را در آبها وارد مي‌كنند كه اگر خنثي نشوند و يا توسط ميكرو اورگانيسم‌ها تجزيه و تخريب نشوند بصورت سمي مهلك زيان بسياري براي آبزيان ببار مي‌آورند.
چشم انداز الودگي آب ذخاير آبهاي ما در آينده چگونه خواهد بود؟
آب آلوده شده براي %75 مردم جهان در كشورهاي رو به توسعه مسئله بسيار جديتري است. %80 بيماريهاي جهان ناشي از آبهاي آلوده شده است. در مقابل درصد بالاي بيماري چه كنترل هايي انجام شده است آيا تلاشي كه براي بهبود كيفيت آب انجام شده كافي مي‌باشد؟ آينده ذخاير آبها با اين روند پيشرفت و تكنولوژي روز چگونه خواهد بود؟
آب ، تصفيه آن و جلوگيري ازآلودگي و به هدر رفتن آن از مسائل بسيارمهم زمان ما به حساب مي‌آيد. آلودگي آبها ، معضل بزرگ زيست محيطي محسوب مي‌شود كه به علت پيشرفت صنايع و تكنولوژي ، هر روزه با پيشرفت روز افزون آن مواجهيم.
 
انواع آلاينده‌هاي موجود در فاضلابهاي شهري
 
آلاينده‌هاي بيولوژيكي : از دفع پسابهاي بيمارستاني و مراكز بهداشتي شهري ناشي مي‌شود .
 
آلاينده‌هاي شيميايي : بيشتر آلاينده هاي شيميايي از دفع پسابهاي خانگي شامل مصرف شوينده هاست كه روز به روز مصرف آنها بيشتر مي‌شود. اين آلاينده‌ها به علت وجود عامل حلقوي در ساختمان مولكول شوينده (ABS) ، غير قابل تجزيه بيولوژيكي در تصفيه خانه‌ها هستند .
فرمول عمومي LABS): linear Alkgl Benzo Sulturic acid = R?/ (C6 M5) SO3H )
امروزه در كشور ژاپن و آمريكا شوينده حلقوي را تبديل به خطي نموده‌اند كه قابل تجزيه بيولوژيكي در تصفيه خانه‌ها است. ولي در اكثر كشورها به علت ارزان بودن (LABS) هنوز هم از اين ماده در صنعت شوينده‌ها استفاده مي‌شود .
ساير آلوده كننده‌ها : مواد جامد و رسوبات ، مواد راديواكتيو ، مواد نفتي و آلوده كننده هاي حرارتي مثل نيروگاهها
 
تصفيه آب و فاضلابها:
آب و فاضلابها براي استفاده و براي برگشت به محيط يا استفاده مجدد نياز به تصفيه دارند. روشهاي مختلفي براي تصفيه آبها و فاضلابها وجود دارد كه بسته به مصارف آب و نوع آلودگي از اين روشها استفاده مي‌شود . عمده‌ترين‌ روش هاي تصفيه آب عبارت اند از :
1)تصفيه مكانيكي آب
2)تصفيه شيميايي آب
3)تصفيه آب به روش اسمز معكوس
4)تصفيه بيوشيميايي آب
5)فيلتراسيون آب
 
هوا اقيانوسي است كه ما در آن شناوريم . فايده هوا براي ما با اكسيژن است كه براي زنده ماندن بدن ما ضروري است.
هوا داراي 9/99درصد نيتروژن ، اكسيژن ، بخار آب وگازهاي بي اثر مي باشد . چندين نوع اصلي واثرات شناخته شده اي از آلودگي وجود دارند كه معمولاً مورد بحث مي باشند . اينها شامل دود ، باران اسيدي ، اثر گلخانه اي و سوراخ شدن لايه ازن مي باشد . هر كدام از اين مسائل براي سلامتي ما و تمام هستي به طور كلي براي تمام محيطها ، گرفتاري جدي ايجاد مي كند .
تعريف هواي آلوده: هر ماده‌اي كه وارد هوا شود ، خواص فيزيكي ، شيميايي و زيستي آن را تغيير مي‌دهد و به چنين هواي تغيير يافته هواي آلوده گويند .
 
ديد كلي
چرا در روز روشن آسمان آبي را نمي‌بينيد؟
فوران دوده از كارخانجات صنعتي چه فوايدي دارد؟
پناهگاه بيماران تنفسي در شهر آلوده كجا مي‌تواند باشد؟
اين آلودگي هواست كه طبيعت زيبا را در خود گم مي‌كند و زندگي سالم را نه تنها از انسان‌ها بلكه از تمام موجودات سلب مي‌كند.
موضوع چيست؟
ازن كه جز اصلي مه دود است، گازي است كه از تركيب اكسيد نيتروژن وهيدروكربنها در حضور نور آفتاب بوجود مي‌آيد. در اتمسفر ، ازن بطور طبيعي به صورت لايه‌اي كه ما را از اشعه ماوراي بنفش محافظت مي‌كند، وجود دارد. ولي زماني كه در سطح زمين توليد شود، كشنده است.
از كجا مي‌آيد؟
اتومبيلها ، كاميونها و ... يكي از اصلي ترين منابع ازن هستند. در سال   1986 مقدار حيرت انگيز 6.5 ميليون تن هيدروكربنهاي مختلف و 8.5 ميليون تن اكسيدهاي نيتروژن توسط خودروهاي موتوري وارد هوا شدند. نيروگاهها ، كارخانه‌هاي شيميايي و پالايشگاههاي نفت نيز سهم بزرگي در همين مساله دارند و نيمي از انتشار هيدروكربنها و نيتروژن در كشور آمريكا مربوط به آنهاست.
منابع آلاينده هوا :
عمده ترين منابع آلاينده هوا را به دو قسمت تقسيم مي كنند : طبيعي و غير طبيعي
منابع آلاينده طبيعي : منابع طبيعي آلاينده ها آن دسته از منابعي است كه انسان در آنها دخالت كمتري دارد كه شامل فعاليت هاي آتشفشان ها ، آتش سوزي طبيعي جنگل ها و مراتع ، فرسايش بادي و ايجاد ذرات معلق در هوا ، ذرات ديگر مثل بذر گياهان و قارچ ها ، هاگ ها كه 50% آلودگي ها را تشكيل مي دهند ولي از آنجايي كه منبع طبيعي دارند آنچنان اهميت ندارند . - منابع آلاينده غيرطبيعي: منابع اين دسته خود شامل سه بخش است : الف ) صنايع ب) ترافيك و وسايل نقليه موتوري ج) وسايل گرمايشي در بخش صنايع، گازهاي آلاينده كارخانجات مطرح است . در بخش دوم دود ماشين ها مخصوصاً در شهرهاي بزرگ و در بخش سوم سوخت گازهاي فسيلي براي ايجاد گرما مطرح مي شوند . انواع مواد آلاينده بدين صورت است : 1) تركيبات گوگردي : SH2 , SO2 , SO3 2) تركيبات كربن دار : CO , CO2 و دوده 3) تركيبات ازت دار : NO2 , NO 4) تركيبات فلوئوردار : F , HF و سرب 5) گرد و غبار و اسموگ 6) ازن

خطر مه دود
صدمات ريوي ناشي از هواي آلوده به ازن ، خطري است كه هر 3 نفر از 5 نفربا آن روبرو هستند. اكثر مردم نمي‌دانند كه مه دود به غير از انسان به ساير موجودات زنده هم آسيب مي‌رساند. مه دود ازني مسئول صدمات زياد به درختان كاج و نابودي محصولات كشاورزي در بسياري از مناطق كشاورزي است.
هواي آلوده چيست؟
هر ماده‌اي كه وارد هوا شود ، خواص فيزيكي ، شيميايي و زيستي آن را تغيير مي‌دهد و به چنين هواي تغيير يافته هواي آلوده گويند.
زباله‌هاي موجود در هوا
هواي شهرها داراي يك تركيب از گازهاي آلوده كننده مي باشد . در شه لوس آنجلس گازهاي كشنده ناشي از كارخانجات با دوده ، اكسيد نيتروژن ،مونوكسيد كربن و سرب اگزوز ماشينها تركيب مي شود.
 
"عوامل آلوده كننده هوا"
عوامل طبيعي :
فوران هاي شديد آتشفشان , وزش توفان , بادهاي شديد و … گازها و ذراتي را وارد مي‌كنند و سبب آلايش آن مي‌شوند. فعاليت انسان :
كارخانجات صنعتي ، كشاورزي ، شهرسازي ، وسايل گرمازا ، نيروگاهها ، وسايل نقليه و ... از عوامل آلوده كننده هوا هستند.
"مواد آلوده كننده هوا"
مونوكسيد كربن :گاز سمي مونوكسيد كربن بطور عمده مربوط به خودروهايي است كه مصرف سوخت آنها بنزين مي‌باشد. اين خودروها مقدار زيادي گاز CO را از طريق لوله اگزوز وارد هوا مي‌كنند.
دي اكسيد گوگرد :عمدتا مربوط به ( نفت كوره نفت سياه) است كه در بعضي صنايع و تاسيسات حرارت مركزي و توليد نيرو مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
اكسيدهاي نيتروژن دار: بطور عمده مربوط به نفت كوره ، گازوئيل و مقدار كمتري مربوط به مصرف بنزين و نفت سفيد است.
هيدروكربن‌هاي سوخته نشده : عمدتا مربوط به خودروهايي است كه بنزين مصرف مي‌كنند. نفت كوره و گازوئيل در اين مورد سهم كمتري دارند.
ذرات ريز معلق :به طور عمده از سوختن نفت كوره حاصل مي‌شود.
برميد سرب : در نتيجه مصرف بنزين در موتور اتومبيل‌ها حاصل مي‌شود.
  ساير تركيبات سربي :بنزين خودروها اغلب داراي ماده‌اي به نام تترا اتيل سرب است، كه   منظور روان كردن كار سوپاپ‌ها و بهسوزي بنزين به آن اضافه مي‌شود. اين ماده هنگام سوختن بنزين باعث پراكنده شدن ذره‌هاي جامد و معلق   تركيبات سرب در هوا مي‌شود كه هم سمي‌اند و هم به صورت رسوب‌هاي جامد   وارد دستگاه تنفسي مي‌شوند بالا ، بالا ، بالاتر در جايي دور ، بالاي سر ما ، لايه نامرئي و ظريفي از ازن وجود دارد كه ما از تشعشعات خطرناك ماوراي بنفش خورشيدي محافظت مي‌كنند. لايه ازن قرنهاست كه آنجا بوده است.... و دورتر ولي اكنون انسان اين سپر محافظ را از بين مي‌برد. كلرو فلوئورو كربنها ( CFCS ) ، هالونها ( halons ) ) و ساير مواد شيميايي مصنوعي ، در 10 تا 50كيلومتري بالاي سر ما شناورند. آنها تجزيه شده و ملكولهايي آزاد مي‌كنند كه ازن را از بين مي‌برد.
CFC ها چه چيزهايي هستند؟ CFC ها موادي هستند كه صدها مصرف گوناگون دارند. زيرا آنها تقريبا غير   سمي و مقاوم در برابر شعله بوده و به راحتي تجزيه نمي‌شوند. به خاطر چنين پايداري ، آنها تا 150 سال باقي خواهند ماند. گازهاي CFC به آرامي تا ارتفاعات 40 كيلومتري صعود كرده و در آنجا تحت نيروي عظيم تشعشعات ماوراي بنفش خورشيد شكسته شده و عنصر شيميايي كلر را آزاد مي‌كنند. بعداز آزادي هر اتم كلر قبل از برگشت به زمين كه سالها طول مي‌كشد، حدود صد هزار مولكول ازن را از بين مي‌برد. سه و شايد پنج درصد لايه ازن در سطح جهان تاكنون توسط گازهاي CFC تخريب شده است.   بعدش چي؟ با تخريب ازن در لايه‌هاي بالاي اتمسفر ، كره زمين اشعه ماوراي بنفش دريافت مي‌كند كه موجب بروز سرطان پوست ، بيماري آب مرواريد چشم و تضعيف سيستم دفاعي بدن مي‌شود. با نفوذ بيشتر اشعه ماوراي بنفش از لايه‌هاي اتمسفر ، اثرات آن روي سلامتي بدتر شده،بهره دهي محصولات كشاورزي و جمعيت ماهيها كاهش خواهد يافت و آسايش هر فرد روي اين سياره تحت تاثير قرار خواهد گرفت. نگراني روز افزون اثرات زيست محيطي مقادير عظيمي از مواد زايد خطرناك كه هر ساله توليد مي‌شود، موجب نگراني بيش از پيش شده است. در سال 1983 ، 266 ميليون تن مواد زايد خطرناك توليد شده است.به هدر ندهيد... . كشورهاي پيشرفته بيش از هفتاد هزار ماده شيميايي مختلف توليد مي‌كنندكه بيشتر آنها بطور كامل از نظر ايمني آزمايش نشده‌اند. استفاده نامحتاطانه از اين مواد ، مواد غذايي و آب و هواي ما را آلوده كرده و اكوسيستمهايي را كه ما به آنها متكي هستيم، شديدا تهديد مي‌كند.
عجله كار را خراب مي‌كند.
مواد شيميايي به بخش جدا نشدني از زندگي روزانه ما تبديل گشته‌اند. ما از وسايل رفاهي مانند پلاستيكها ، پودرهاي رختشويي و آروزولها كه از مواد شيميايي ساخته شده‌اند، استفاده مي‌كنيم. ولي اغلب از هزينه پنهاني كه ناشي از آنهاست بي‌خبريم. نهايتا آنها از طريق محلهاي دفن زباله ، زهكشيها و فاضلابها به آب و يا زمين راه پيدا مي‌كنند. به ما بر مي‌گردد.
اگر چه مصرف كنندگان به ندرت محصولات پلاستيكي كه روزانه ساخته مي‌شود و بسته بندي‌ كه در آن خريد مي‌كنند، را به مساله آلودگي سمي ربطمي‌دهند. بايد دانست كه اكثر مواد شيميايي كه در توليد و ساخت پلاستيكها مورد استفاده قرار مي‌گيرند، بسياري هستند. برحسب درجه بندي EPA ي 20 ماده شيميايي كه تهيه آنها موجب توليد بيشترين مقدار كل موادزايد خطرناك مي‌شود، پنج ماده شيميايي از شش مورد اولي ، موادي هستند كه بطور مستمر از صنايع پلاستيك سازي مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
توليد انرژي و آثار محيطي آن بر هوا
بسياري از مسائل زيست محيطي ، نتيجه غير مستقيم توليد و مصرف انرژي ، بويژه زغال سنگ و بنزين است. ذخاير زغال سنگ در دنيا از مجموع نفت ، گاز طبيعي و اورانيوم خيلي بيشتر است. از اينرو مصرف زغال سنگ براي توليد انرژي صنعتي نه تنها ادامه خواهد يافت، بلكه احتمالا به مقدارزيادي بويژه در كشورهاي در حال توسعه مانند چين و هندوستان كه ذخايرزيادي از اين ماده دارند، افزايش مي‌يابد. از سوزاندن زغال سنگ مقدارزيادي SO2 و CO2 كه آلاينده هستند توليد مي‌شود. بحث انرژي هسته‌اي وساير منابع انرژي نيز جاي خود دارد. كه به تنهايي در حدود 40 در صد از   دي‌اكسيد كربني كه وارد جو زمين مي‌شود را توليد مي‌كند.
 
"آلودگي هوا و باران اسيدي"
يكي از جدي‌ترين مشكلات زيست محيطي كه امروزه بسياري از مناطق دنيا با آن روبه‌رو هستند، باران اسيدي است. اين واژه انواع پديده‌ها ، از جمله مه اسيدي و برف اسيدي كه تمام آنها با نزول مقدار قابل ملاحظه اسيد از آسمان مطابقت دارد را مي‌پوشاند. باران اسيدي داراي انواع نتايج زيان‌بار بوم شناختي است وجود اسيد در هوا نيز احتمالا بر روي سلامتي انسان اثر دارد. پديده باران اسيدي در سالهاي آخر دهه 1800 در بريتانيا   كشف شد، اما پس از آن تا دهه 1960 به دست فراموشي سپرده شد.
 
باران اسيدي چيست ؟
يكي از آثار و نتايج آلودگي هوا باران اسيدي است. در دو دهه اخير و در برخي نواحي صنعتي و بر اثر فعاليت‌هاي كارخانه‌ها ميزان دي اكسيد گوگرد و دي اكسيد ازت در هوا افزايش يافته است. اين دو ماده در اتمسفر با اكسيژن و بخار آب واكنش شيميايي ايجاد مي كند و به صورت اسيد نيتريك و اسيد سولفوريك در مي‌آيد. اين ذرات اسيدي مسافت هاي طولاني را بوسيله باد طي مي‌كنند و به صورت باران اسيدي بر سطح زمين فرو مي‌ريزند. چنين بارش‌هايي ممكن است به صورت برف يا باران يا مه نيز در بيايد.
 
"پيامدهاي باران اسيدي"
باران اسيدي باعث از بين رفتن بناها و آثار تاريخي بخصوص درساختمان‌هايي كه از سنگ مرمر يا آهك ساخته شده باشند ، مي شود.باران اسيدي ميزان حاصلخيزي خاك را كاهش مي‌دهد و حتي ممكن است مواد سمي را وارد خاك‌ها كند .باران اسيدي موجب نابودي درختان ، كاهش مقاومت آنها بخصوص در برابر سرما مي‌شود.
  باران اسيدي يك مشكل آلودگي است كه به علت حمل دور برد آلاينده‌هاي هوا ، حدود و مرز جغرافيايي نمي‌شناسد . 
آلودگي هوا و بيماريهاي تنفسي
هر فرد بالغ به طور متوسط 20000 ليتر هوا در طي يك روز تنفس مي كند و حق مسلم هر فرد است كه در فضاي پاكيزه تنفس كند. اما ميليون ها تن گاز و ذرات مضر كه هر ساله در اثر احتراق ناقص سوختهاي فسيلي وارد هوا مي شوند،‌اين حق طبيعي را از افراد سلب مي كند. اغلب اين آلاينده ها قابل رويت نيستند اما بسيار براي سلامت انسان زيان آور مي باشند. لفظ آلودگي هوا وقتي اطلاق مي شود كه ميزان اين مواد سمي به بيش از حد قابل قبول براي سلامتي انسان برسد،‌آلودگي هوا بيشتر در شهرهاي بزرگ و صنعتي ديده مي شود و نيروگاهها، كارخانه ها و حتي اجاق هاي منازل در ايجاد آن نقش بسزايي دارند. مواد متصاعد از اگزوز اتومبيل ها بيش از 75% مواد سمي در هواي آلوده شهرهاي بزرگ را تشكيل مي دهند . دود سياه ناشي از موتورهاي ديزلي نمونه بارزي از آلودگي هواست. انواع ديگري از موارد آلودگي هوا وجود دارند كه قابل رويت نيستند اما براي سلامت انسان بسيار زيان آور مي باشد . تا چهل سال قبل دود ذغال سنگ عامل مهم آلودگي در هواي شهرهاي اروپا بود. در فاجعه عظيم مه دود شيميايي لندن در سال 1952 بيش از 4000 نفر جان باختند. امروزه به بركت سوخت هاي بدون دود، دودكشهاي بلند و كاهش آلاينده هاي صنعتي ،‌بعضي شهرهاي كشورهاي صنعتي نسبتا عاري از دود هستند . البته اين بدان معني نيست كه آلودگي هوا كاملا از بين رفته است. زيرا نيروگاهها، كارخانه ها ،‌ادارات و حتي منازل آلودگي هوا را دز شهرها وحتي روستاها تشكيل مي دهند. حساسيت افراد نسبت به آلودگي هوا با يكديگر يكسان نيست. افرادي كه بيشتر به بيماريهاي ريوي مبتلا مي باشند،‌سالخوردگاني كه از بيماريهاي قلبي و ريوي رنج مي برند و همچنين كودكان بيشتر تحت تاثير آلاينده ها هستند .
 
كنترل آلودگي هوا :
آلودگي هوا ارتباط نزديكي با موقعيت محلي دارد . مناطق صنعتي از جمله مناطق آلوده هستند . آلودگي هاي صنعتي و آلودگي ناشي از وسايل نقليه مهمترين عامل در كيفيت هوا مي باشد . نصب سيستم هاي كنترل آلودگي هوا براي كاهش مقدار آلودگي وارد شده به اتمسفر لازم مي باشد .AEC يكي از راه حلهاي عملي براي محدود كردن آلودگي هوا مي باشد.
فلزهاي سنگين و شيمي خاك
بسياري از فلزهاي سنگين براي انسان سمي هستند و چهار فلز جيوه ( Hg ) ،   سرب ( pb ) ، كادميم ( Cd ) و آرسنيك ( As ) فلزهايي هستند كه بعلت كاربرد گسترده ، سميت و توزيع وسيع آنها بيشترين خطر را از نظر زيست محيطي   دارند. البته هيچ يك از اين عنصرها هنوز به آن اندازه در محيط زيست پخش   نشده كه يك خطر گسترده بشمار آيد. به هر حال ، هر يك از آنها در بعضي از محلات در سالهاي اخير در سطوحي سمي يافت مي‌شود. اين فلزها بطور عمده از مكاني به مكان ديگر از طريق هوا منتقل مي‌شوند و اين انتقال معمولا بصورت گونه‌هايي كه روي ماده ذره‌مانند معلق ، جذب سطحي شده يا در آن جذب شده است، صورت مي‌گيرد.
 
يك حادثه و تاثير ان بر محيط زيست
 
چرنوبيل در غباري از ابهام
 
اثرات مستقيم و غير مستقيم حادثه بر طبيعت: نتايج حادثه چرنوبيل ، 18,000 كيلومترمربع از زمينهاي اطراف   را تحت تاثيرقرار داد. 2640 كيلومتر مربع از اين زمينها فاصله چنداني با مزارع كشاورزي ندارند. مخصوصا در اكراين مناطق جنگلي تحت تاثير تشعشع   بالغ بر 35,000 كيلومتر مربع ميشود كه حدود چهل درصد كل جنگلهاست. گونه هاي مخروط داران و پهن برگها راديو اكتيو را همچون فيلتر به خود جذب كرده اند زيرا ريزش اتمي در اين نقاط بسيار متمركز بوده است. برگهاي ريخته شده مقدار زيادي راديو اكتيو را به خاك انتقال داده اند و در دهه آينده ،آلودگي به چوبهاي درختان انتقال مي يابد.
در حال حاضرگونه هايي كه مقادير فراوان آلودگي   در آنها رديابي شده عبارتند از : توتها ، قارچها ، گلسنگها ، علفها و سرخسها. گونه هاي ديگر درختان   و علفها مقادير متفاوتي از آلودگي را دارا هستند. كه علت آن شكل ريشه آنها و تغذيه از قسمتهاي عميقتر خاك است و در مناطقي كه خاك از لحاظ كانيهاي طبيعي فقير است گياهان مقادير زيادي سزيم را به جاي تركيبات شيميايي پتاسيم استفاده     مي كنند. نظرات در مورد آلودگي دي.ان.اي هاي گياهي بسيار متفاوت است . به گفته هيت حاكمه دولت بلاروس تغييري در اين مورد ديده نشده است. و ظاهرا هم   مقاومت گياهان در برابر راديو اكتيويته بسيار زياد است . زمان جوانه زدن دانه ها نيز از گذشته طولاني تر نشده است .
در ميان حيوانات اهلي و چرنده ها ،   گاوها و بزها از همه بيشتر مظنون به انباشت راديواكتيو در گوشت   و شيرشان هستند ، چرا كه از نزديكي مناطق آلوده   تغذيه كرده اند. حيوانات گياه خوار ديگر نيزمنبع   تغذيه شان اكثرا از همان گونه هاي گياهي است كه انباشت بالايي از مواد راديواكتيو دارند. شكارچي هايي مانند روباه   و گرگ   تا دوازده بار بيشتر از گياه خوارها آلوده مي شوند.
در رودخانه ها و درياچه هاي مواد راديواكتيوغليظ در ته آب انباشته مي شود   و مثلا در بلاروس مقدار آن تا ‌ Bq 1,000,000 در هر مترمكعب مي رسد   و بدين ترتيب ماهي هاي كف رودخانه به سختي آلوده شده اند.
مواد راديواكتيوي كه همراه بارندگيها بازگشت ، باعث شد سطح آلودگي   در پريپيات و دنيپر گسترش پيدا كند . ولي از آن پس ميزان آلودگي آبهاي سطحي در سراسر اين دو ايالت رو به كاهش گذاشته است ،   بنابراين براي دولت اوكراين بزرگترين مشكل راه يافتن اين آلودگي ها   از طريق رودخانه ها به سمت جنوب بوده است. هنگام طغيان رودخانه ها در فصلهاي پر باران اين آلودگي ها از كف رودخانه ها و سدها ،   آب شرب مصرفي سي ميليون انسان را كه مصرف كننده آن هستند با مشكل مواجه ميكنند . و حتي با وجود   Bq 1,000,000   در هر مترمكعب در نقاطي مانند   گومل و ماهيليو   مردم اين مناطق هنوز به ماهيگيري ادامه ميدهند. كميته چرنوبيل بلاروس بارها اخطار كرده است كه رودخانه ها و درياچه ها نقش مهمي در آلوده كردن زنجيره غذايي مردم ايفا مي كنند.
خطرهولناكي كه هر دو ايالت را تهديد ميكند مربوط به وجود استرونسيومي است كه در آبهاي زبر زميني و در اثرحادثه   بوجود آمده است. طبق گفته مقامات رسمي ميزان آلودگي آبهاي زير زميني از محدوده بلاروس فراتر نرفته است اما محققان ميزان استرونسيوم موجود را 35 برابر سزيم در تمام آبها ميدانند . همچنين در سي كيلومتري منطقه ممنوعه (شش ناحيه جنوبي گومل و يك ناحيه چسبيده به شهر ماهيليو) دولت و كارشناسان از آلودگي آبهاي زير زميني توسط آمريكيوم كه يكي از محصولات پلوتونيوم است درهراسند. اين عنصر بسيار سريعتر از پلوتونيوم در لايه هاي زيرين زمين نفوذ كرده است. توجه به اين نكته جالب است كه نيم عمر امريكيوم 433 سال ذكر شده   و اطلاعات دقيقي در مورد   اين عنصر   ترااورانيمي در دست نيست .
آلودگي هوا بيشتر به علت گرد وخاك ناشي از انفجارها وآتش سوزي رآكتورها و پراكنده شدن   مواد توسط باد در زمان حادثه بوده است.   ظاهرا ديگر مسئله اي در اين باب وجود ندارد.
ميزان آلودگي خاك درزمينهاي   اوكراين ، روسيه   و   بلاروس به چند عامل مهم بستگي دارد :   فرايند واپاشي ايزوتوپهاي مواد راديواكتيو
تواناي جابه جايي آنها در زمين
  نوع   خاك
براي مثال   بعد از حادثه سال   1986 ،   در   بلاروس كه 70 درصد ريزش اتمي را دريافت كرده بود ، 22 درصد كشور به سزيم-137 آلوده شده است. امروزه 21 درصد از مناطق آلوده همچنان باقي است . كميته چرنوبيل دولت بلاروس تخمين مي زند كه تا سال 2016 همچنان 16 درصد مناطق آلوده خواهد بود . سزيم براي سالها با سماجت در لايه هاي بالاي خاك باقي مي ماند . اندازه گيري 1996 نشان ميدهد 90 درصد آلودگي راديواكتيو همچنان در پنج سانتي متري   سطح خاك قرار دارد ،   جايي كه سزيم در دسترس ريشه گياهان قرار دارد. اين نتايج براي دو كشور ديگر نيز تا حدي صادق است. بخشهاي بالايي زمين هنوز درصد بالايي آلودگي دارند چرا كه ريشه ها و برگهاي درختان به عنوان منبع انباشت راديواكتيويته هستند . در خاكهاي رسي و شني نيز انتقال سزيم به لايه هاي پايين تر به كندي صورت مي گيرد. البته در لايه هاي عميق ذغال سنگ فرايند سريعتر صورت مي گيرد. استرونسيم در خاك داراي تحرك بيشتري از سزيم است و از آنجا كه راحتتر در آب حل مي شود به سختي قابل ره گيري است. و پيدا شدن   اين عنصر بعد از حادثه   تا شعاع 30 كيلومتري از علل ايجاد منطقه ممنوعه بوده است. كارشناسان بر اين باورند كه   80 درصد استرونسيم تاكنون وارد چرخه طبيعي شده است . كميته چرنوبيل دولت اوكراين مي گويد بايد مقاديري آلودگي استرونسيم تا درياي سياه هم رسيده باشد . اين آلودگي ازطريق رود دنيپر به مزارع   جنوبي كه كشاورزان زمينهايشان را با آن آبياري ميكنند ،   راه   يافته است. نيروگاه هسته اي يكي از شاخه هاي اين رود به سمت پريپيات را بسته است. راه حل گود برداري خاك به هيچ عنوان از لحاظ اقتصادي عملي نبود و تنها در مناطق ويژه اي قابل انجام بود مانند كودكستانها و مدارس اطراف حادثه. دولت شوروي سابق دستور گود برداري در منطقه ممنوعه را داده بود كه گويي جز يك ژست تبليقاتي چيزي نبوده و هرگز عملي نگشته است.
بدين ترتيب با نگاهي اجمالي به اين مطالب به راحتي مي توان به وسعت فاجعه در زمينه هاي گوناگون پي برد. آلودگي آبها ، جنگلها ،   مزارع   و مراتع   و به طبع آن محصولاتي   را كه بشر مورد استفاده غذايي قرار مي دهد همچون زنجير به هم مرتبت شده اند . چه بسا كه درصدي از اين آلودگي به طور غير مستقيم به غذايي كه ما امروزه مصرف ميكنيم هم انتقال يافته باشد !؟
عوامل مؤثر در آلودگی فاضلاب و پس آبها - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
حوزه های آبخیز ایران - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
حال «كارون» ‌خوب نيست - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
آب چاه‌های تهران به فاضلاب آلوده است - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
سبزی‌های جنوب تهران به علت آبیاری با فاضلاب کلی ویتامین‌ دارند! - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
سیستم آب و فاضلاب شهری تهران بحران ‌زاست - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
حل مشکل روان آب‌های جنوب تهران با افتتاح تصفیه‌خانه فاضلاب - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
ضرورت بازسازي هزار کيلومتر از شبکه آبرساني روستايي بوشهر - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
اتصال تصفيه خانه سد كمال صالح به خط انتقال كمربندي غربي اراك - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
منحصر به فردترين سيستم آبرساني خاورميانه در شهر خمارلوي - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
برداشت آب خام از رودخانه گرگر به رامهرمز متوقف شد - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
شبكه فاضلاب روستايي براي روستاهاي حاشيه زاينده رود - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
پوشش مناسب تاسيسات آب براي مقابله با سرما - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
تصفيه آب روستايي با حرارت مازاد نيروگاه سبلان - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
مصرف آب در ایران 4400 لیتر برای هر نفر!!! - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
مهندسی بهداشت - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
چرا آب، عجیب‌ترین مایع جهان است؟ - چهارشنبه بیست و پنجم اسفند 1389
655 روستاي كرمان شبكه آب آشاميدني ندارند - سه شنبه بیست و چهارم اسفند 1389
نقشه برداری - سه شنبه بیست و چهارم اسفند 1389
قابل شرب شدن آب دريا در تگزاس - سه شنبه بیست و چهارم اسفند 1389
آیا زلزله در ژاپن به تغیرات اقلیمی مربوط است؟ - سه شنبه بیست و چهارم اسفند 1389
انواع سختی آب - سه شنبه بیست و چهارم اسفند 1389
سیانوباکترها - سه شنبه بیست و چهارم اسفند 1389
پمپ (تلمبه) - سه شنبه بیست و چهارم اسفند 1389
د.د.ت D.D.T - دوشنبه بیست و سوم اسفند 1389
فضای سبز شهری - دوشنبه بیست و سوم اسفند 1389
مدیریت اسید شویی در سیستم های آبیاری قطره ای - دوشنبه بیست و سوم اسفند 1389
فاضلاب "تلخه‌رود" را از نفس انداخت - دوشنبه بیست و سوم اسفند 1389
تغییر اقلیم و خشکسالی - دوشنبه بیست و سوم اسفند 1389
اشاره ای به سیل قم - دوشنبه بیست و سوم اسفند 1389
مشکل بالکینگ در سیستم لجن فعال - دوشنبه بیست و سوم اسفند 1389
کروژن چیست؟ - دوشنبه بیست و سوم اسفند 1389
آب سنگین و کاربرد آن - یکشنبه بیست و دوم اسفند 1389
مشکل کف کردگی یا فومینگ در تصفیه خانه های لجن فعال - یکشنبه بیست و دوم اسفند 1389
تصفیه خانه آب شرب کوثر - یکشنبه بیست و دوم اسفند 1389
مهمترین علل رایج تخریب سدهای خاکی - یکشنبه بیست و دوم اسفند 1389
آب ها آلوده می شوند و انسان ها به خطر می افتند - یکشنبه بیست و دوم اسفند 1389
باران اسیدی ره آورد كم توجهی به آلاینده ها - یکشنبه بیست و دوم اسفند 1389
آب در فرهنگ ایرانیان - یکشنبه بیست و دوم اسفند 1389
بازدارنده های رسوب در آب شیرین کن ها - شنبه بیست و یکم اسفند 1389
فناوری نانو و فیلتراسیون - شنبه بیست و یکم اسفند 1389
مقایسه بین روش های مختلف شیرین سازی آب - شنبه بیست و یکم اسفند 1389
اساس اسمز معکوس و نانوفیلتر - شنبه بیست و یکم اسفند 1389
دستگاه تهیه آب آشامیدنی از هوا ساخته شد - شنبه بیست و یکم اسفند 1389
انتقال و توزیع آب - شنبه بیست و یکم اسفند 1389
مخازن (tanks) - شنبه بیست و یکم اسفند 1389
لوله و اتصالات - جمعه بیستم اسفند 1389
دوره‌ی طرح در سیستم های انتقال و توزیع آب - جمعه بیستم اسفند 1389
ادامه خشکسالی و صرفه جویی در مصرف آب - جمعه بیستم اسفند 1389
روشهای عمده بهره‌ برداری مصنوعی از آب زیرزمینی - پنجشنبه نوزدهم اسفند 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب