گذشته آب در ايران

درحال مشاهده: گذشته آب در ايران

ادعونی اهدای خون

گذشته آب در ايران

۱۳۹۰/۰۱/۱۱

6:43

امیرحسین ستوده بیدختی

امپراتوري بزرگ ايرانيان در دوره هخامنشي و ترقي آن در زمان ساسانيان مديون دانش آب شناسي ايرانيان بوده است.
مردمان ايران زمين از ديرباز به ارزش آب به عنوان ماده زندگي بخش و ارزشمند آگاه بودند. نياز طبيعي بشر به آب، وضع جغرافيايي فلات ايران و کميابي اين مايع گرانبها ارزش آن را نزد ايرانيان دوچندان کرده بود.

آناهيتا ايزد آبها، يكي از بزرگ ايزدان پيش از زرتشت بوده است. آب در آيين زرتشت پاك است. و مظهر پاکي زرتشت از اهورامزدا درخواست مي کند که رودها را از آبي به ستگري شانه اسب

لبالب کرده و پيروان خويش مي آموزد که آلوده کردن آب به هر شكل و گونه اي اهريمن و خلاف دين است. هنوز هم آيين هايي از ايزد آبها به ياد مانده که مي توان به مراسم بيل گرداني و جو ي روبي در دامنه آتشكده کوه در تيمور محلات اشاره کرد. سنگ نوشته ها و لوحهايي نيز از ايران باستان برجاي مانده که نشان مي دهد مردمان آن روزگار آبهاي زيرزميني را با کندن کاريزهاي دراز و بسيار عميق به روستاها و شهرهاي خود مي رسانده است

پروفسور هانري گوبلر که بيش از سي سال بر روي قنات هاي ايران تحقيق کرده طول اين قنات ها را بيش از ٤٠٠ هزار کيلومتر ميداند که چندين برابر ديوار چين است. قنات قصبه گناباد به طول ٣٥ کيلومتر و ژرفاي بيش از ٣٠۰متر و چاههايي با فاصله منظم ٥٠ متري يكي از شاهكارهاي به جاي مانده از عهدهخامنشيان است. حكيم ناصرخسرو قبادياني در سفر خود از قنات گناباد به عنوان يك قنات پرآب و پرمنفعت ياد مي کند. عظمت قنات هاي ايران در حدي است که کارشناسان بين المللي آبهاي زيرزمينی همچون باتلو، کولمان و ديگران معتقدند قناتهاي لوس آنجلس و پاساداناي کليفورنيا وهمچنين قنات هاي

شيلي و مكزيك در زمان سلطه اسپانيايي ها و توسط مهندسان و کارگران ايراني ساخته شده است.

با وجودي که اکثر تمدنهاي باستاني در کنار رودهاي بزرگ همچنين نيل، دجله، فرات، هوانگ هو و يانگ تسه شكل گرفته است، اما تنها آشوري که به دور از هر رودخانه عظيم شكل گرفت و به امپراتوري جهان شمول تبديل شد ايران بود. جهش چشمگير امپراتوري ايران مديون قنات بود در زمان هخامنشيان اگر کسي زمين بايري را با احداث قنات آبياري ميکرد ٥ سال از پرداخت ماليات معاف ميشد. همچنين به گواهي تاريخ مصر اسكيلاکس هخامنشي درياسالار پارسي هنگام اقامت در مصر فنون احداث کاريز را به مصريان آموخت در زمان ساسانيان نيز رساله مديگان هزاردستان در شرح ساخت و لايروبي قنات و کاريز و استفاده هوشمندانه از آن

تأليف شد که رونوشتهايي از آن به سراسر جهان رفت. دانش آ بشناسي در ايران پس از اسلامي نيز رشد زيادي پيدا کرد در آتاب آثارالباقيه ابوريحان بيروني درباره کم و زياد شدن آب چشمه سارها، کاريزها و رودخانه ها آمده است. زياد شدن آبها در جميع النهار به يك حالت نيست بلكه آنها اختلاف بزرگي با هم دارند.

چنانچه جيحون هنگامي آبش زياد مي شود که دجله و فرات رو به کمي گذارند و علت آن اين است که هر رودخانه اي که سرچشمه آن در نواحي سردسير باشد آب آن در تابستان زياد است و در زمستان کمتر است زيرا بيشتر آبهاي اصلي آن از چشمه سارها گرد مي آيد و رطوبتهايي که در کوهها است سبب زيادت و نقصان آب اين رودخانه ها مي شود. حكيم ابوعلي سينا نيز در کتاب دانشنامه علايي فصلي مجزا را به دانش آب اختصاص داده است.

سد کريت در نزديكي طبس که در زمان هخامنشيان ساخته شده يكبار در عهد ساسانيان و يك بار ديگر در زمان خواجه نصيرالدين طوسي بازسازي شد اين سد که شصت و چهار متر ارتفاع داشت بيش از ششصد سال بزرگترين سد دنيا بود در دوران هخامنشيان بيش از شصت سد در ايران ساخته شد که اين کار جدا از ساخت

پل و بندهاي کوچكتر است در زمان ساسانيان نيز پل دنبد شوشتر با درازاي بيش از پانصد متر ساخته شد. تاريخ نام سازنده اين پل را يك سازنده ايراني به نام ابراتوس ثبت کرده است. پل دخترهايي

که در سراسر ايران از جمله سروستان و ميانه به چشم مي خورد همگي نشانه هايي از دانش آب شناسي در ايران باستان است.
ايرانيان باستان سه نوع اسباب داشتند. اسباب تئوري که به نامهاي نوزس پاپره هم شناخته مي شود و محورهاي عمودي و پره هاي قاشقي داشت. آسياب چرخي که روميان آن را ويترياد نام نهاده بودند و توسط مهرداد اشكاني اختراع شد که محور افقي داشت. آسياب شناور نيز با پره هاي بزرگ پارويي دوران مي کرد.

بازماندگان اين آسيابها هنوز در شوشتر ديده مي شود. دستگاه پالايش آب در چغازنبيل نخستين و قديمي ترين دستگاه تصفيه آب جهان است که به طريق ظروف مرتبط آب گل آلود رودخانه کرخه را به آبي سالم و گوارا تبديل مي کرد. آب انبارهاي استانهاي کويري نمونه ديگري از صنعت پيش رفته آب در ايران باستان است. مراکزي که به نگهداري و تصفيه همراه آب اختصاص داشت همزمان به تبديل و خنك کردن آن نيز مي پرداخت. آثاري از خنك کننده آب در شوش و شوشتر نيز در آنار توصيفهاي گردشگران و دريانورداني همچون ناصرخسرو برجاي است. همچنين فانوسهاي دريايي و شرايط جوي درياها بخش ديگري از دانش آبشناسي ايرانيان است..

واحدهای مختلف تصفیه خانه فاضلاب شهری - جمعه هشتم بهمن 1389
احتمال بازگشت بلوم جلبکي به درياي خزر - جمعه هشتم بهمن 1389
آيا درياچه اروميه به سرنوشت آرال دچار مي‌شود؟ - جمعه هشتم بهمن 1389
تجهيزات اصلي بکار رفته در سيستم RO - جمعه هشتم بهمن 1389
راهنمای اندازه گیری و پایش سمیت در سیستم فاضلاب شهری - جمعه هشتم بهمن 1389
چرخه نیتروژن (سیکل ازت) - جمعه هشتم بهمن 1389
SDI و کاربرد های آن - پنجشنبه هفتم بهمن 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

موضوعات مرتبط: مقاله,کتاب,اخبار,لغت نامه آب و فاضلاب

برچسب‌ها: آب

ادامه مطلب

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

درحال مشاهده: گذشته آب در ايران

گذشته آب در ايران

لیست مطالب

آرشیو موضوعی

برچسب ها

صفحات مهم

لینک دوستان

پیوندها

نویسندگان

آخرین مطالب

آرشیو