تصفیه خانه فاضلاب شرق مشهد - اولنگ
تصفیۀ فاضلاب خانگی هم یک ضرورت بهداشتی و هم یک فرصتی برای استفادۀ مجدد از حجم زیادی از آب است. تقریباً 70% از آبی که به مصرف مشترکین در منازل می رسد به فاضلاب تبدیل می شود. همچنین این فاضلاب شامل رواناب های سطحی ناشی از بارندگی است که توسط شبکۀ جمع آوری از سطح شهر جمع آوری شده و توسط خط انتقال به تصفیه خانۀ فاضلاب منتقل می شود.
این فاضلاب نسبت به فاضلاب صنعتی آلودگی کمتری دارد و میزان BOD آن معمولاً بین 200 ppm تا 300 ppm است و به دلیل داشتن ازت و فسفر، بعد از حذف مواد آلی و عوامل بیماریزا، برای استفاده در کشاورزی بسیار مناسب می باشد.
دلایل ضرورت تصفیۀ فاضلاب:
1- تأمین شرایط بهداشتی جامعه
2- مدیریت منابع آب (استفاده مجدد از فاضلاب و برداشت کمتر از منابع آب سطحی و زیرزمینی)
3- جلوگیری از آلودگی منابع آب
تصفیه خانۀ فاضلاب شرق مشهد (اولنگ) در سال 81 به بهره برداری رسید. این تصفیه خانه با روش برکۀ تثبیت کار می کند و پساب تصفیه شده در آن به مصارف کشاورزی می رسد.
سابقه طرح فاضلاب مشهد:
•سال 1353 : انجام مطالعات مقدماتی طرح جمع آوری و تصفیه و دفع فاضلاب مشهد
•سال 1354 : تغییر دستگاه اجرایی از وزارت مسکن به وزارت نیرو و توقف ادامه مطالعات
•سال 1368 : ادامه مطالعات توسط وزارت نیرو و تهیه طرح اجرایی فاضلاب مشهد
•سال 1372 : تصویب گزارش نهایی مطالعات مرحله اول و ادامه مطالعات مرحله دوم و آغاز عملیات اجرایی
در این مطالعات، شهر مشهد به دو قسمت غربی و شرقی تقسیم شده و دو تصفیه خانه یکی در غرب (پرکندآباد) و دیگری در شرق (اولنگ) برای آن در نظر گرفته شده است. ظرفیت نهایی تصویه خانه پرکندآباد 486000 مترمکعب در روز می باشد که هم اکنون با ظرفیت اسمی 15000 مترمکعب در روز در حال بهره برداری است.
تصفیه خانه فاضلاب شرق(اولنگ):
این تصفیه خانه که در نهایت قسمت اعظم فاضلاب شهر مشهد در آن تصفیه خواهد شد در جنوب کشف رود با مساحتی حدود 600 هکتار که تا 900 هکتار قابل توسعه می باشد قرار گرفته است. فاصله آن تا محدوده سال 1400 شهر حدود 11 کیلومتر است. ارتفاع متوسط این اراضی 890 متر از سطح دریاست.
مشخصات کلی تصفیه خانه
- شبکۀ جمع آوری فاضلاب مشهد به دو قسمت تقسیم شده که قسمت غربی آن یعنی بخش های آزاد شهر و قاسم آباد و بلوار وکیل آباد بعد از میدان آزادی و پل قائم به تصفیه خانۀ غرب مشهد (پرکند آباد) منتهی می شود و فاضلاب قسمت شرق مشهد، به تصفیه خانۀ اولنگ منتقل می شود. طول خط انتقال 20 km و قطر خط انتقال 2000 mm است. بهره برداری از این تصفیه خانه در سال 81 شروع شد.- BOD ورودی متغییر است و معمولاً در محدودۀ 200 mg/l تا300 mg/l قرار دارد.
- راندمان تصفیه حدود 70% است.
- فاضلاب ورودی به این تصفیه خانه تماماً فاضلاب خانگی است و هیچگونه فاضلاب صنعتی وارد شبکۀ آن نمی شود. میانگین دبی ورودی حدوداً 250 l/s تا 300 l/s است. تصفیه خانه برای دبی متر مکعب در روز ( تقریباً معادل 290 l/s) طراحی شده است ولی در حال حاضر مقدار دبی ورودی با توجه به توسعۀ شبکۀ جمع آوری رو به افزایش است که به این منظور فاز جدید تصفیه خانه کلنگ زنی شده و با ظرفیت متر مکعب در شبانه روز در حال احداث است. سیستم تصفیه خانه از طرحی در برکلی آمریکا الگوبرداری شده است. سیستم این تصفیه خانه برکۀ تثبیت است ولی سیستم فاز جدید تصفیه خانه پیشرفته تر است و حتی ازت و فسفر را نیز از فاضلاب جدا می کند. این تصفیه خانه درمجاورت تصفیه خانه اولنگ و با عنوان تصفیه خانۀ التیمور احداث خواهد شد.
خلاصه مشخصات تصفیه خانه | |
25.000 مترمکعب در روز(که سه مجموعه25.000 مترمکعبی دیگر |
ظرفیت مجموعه اول اجرا شده تصویه خانه |
600.000 مترمکعب در روز |
ظرفیت تصفیه خانه برای دوره توسعه |
حدود 200 میلی گرم در لیتر |
غلظت BOD5 خروجی |
حدود 250 میلی کرم در میتر |
غلظت مواد جامد معلق ورودی |
20میلی گرم در لیتر |
غلظت BOD5 خروجی |
برکه تثبیت |
روش تصفیه فاضلاب |
حدود500.000 نفر |
جمعیت تحت پوشش دوره اول |
حدود 200 هکتار |
مساحت زمین در حال استفاده در دوره اول |
خلاصه شرح عملیات اجرایی تصفیه خانه | |
1.432.000 مترمکعب |
حجم خاکبرداری |
400.000 مترمکعب |
حجم خاکریزی |
7.600 مترمکعب |
حجم بتن ریزی |
240.000 کیلوگرم |
آرماتوربندی |
6.000 مترمکعب |
سنگ چینی با سنگ لاشه و ملات سیمان |
70.000 مترمکعب |
حجم شفته ریزی |
16 میلیارد ریال |
هزینه تصفیه خانه |
در دوره اول اجرایی، ظرفیت تصویه خانه بالغ بر 25000 مترمکعب در روز می باشد و تصویه خانه شامل چهار استخر فاکولتاتیو(اختیاری) به ظرفیت 12.500 مترمکعب در روز و دو استخر ذخیره و بلوغ خواهد بود. فاضلاب ورودی پس از عبور از واحدهای آشغالگیر و اندازه گیر به چاله های هضم بی هوازی وارد خواهد شد.
در داخل هریک از استخرهای فاکولتاتیو دو چاله هضم وجود دارد که فاضلاب ورودی بوسیله لوله از زیر به این چاله ها انتقال داده می شود. چاله های هضم به صورت هرم معکوس و دارای دیواره جاتبی شیب دار می باشد، و چون جریان فاضلاب در این چاله ها از پایین به بالا است هر چه فاضلاب به سمت بالا می آید سرعت آن کمتر می شود. کمتر شدن این سرعت (یعنی سرعت بار سطحی) موجب ته نشین شدن ذرات کوچک و سبک تر در چاله ها می شود. بدین ترتیب عملا تمام مواد قابل ته نشینی در این چاله ها ته نشین می شود. زمان ماند هیدرولیکی چاله ها حدود 18 ساعت است. فاضلاب خروجی از چاله های هضم، به توده آب موجود در استخر فاکولتاتیو انتقال می یابد. در چاله های هضم شرایط کاملا بی هوازی برقرار است. بر اثر انتقال اکسیژن هوا به سطح آب در استخر فاکولتاتیو، قشر نازکی از آب، از اکسیژن اشباع شده و در شرایط کاملا هوازی قرار می گیرد. در قشرهای پایین تر به تدریج مقدار نفوذ و غلظت اکسیژن محلول در آب کاهش می یابد و در نزدیکی کف استخر شرایط کاملا بی هوازی غالب می شود. زمان ماند هیدرولیکی استخرهای فاکولتاتیو حدود 16 روز می باشد. فاضلاب از استخرهای فاکولتاتیو به استخرهای ذخیره و بلوغ از طریق سرریزهای خروجی انتقال می یابد. زمان ماند هیدرولیکی استخرهای ذخیره و بلوغ 5 روز است که در این مدت عملا بیش از 99 درصد میکروارگانیسم های بیماری زا از بین می رود و فاضلاب خروجی نیازی به کلرزنی ندارد.
فرآیند کلی تصفیه:
بخش ورودی تصفیه خانه
در ابتدای تصفیه خانه در مسیر فاضلاب کانالهای انحرافی تعبیه شده است. این سیستم طوری طراحی شده که در زمان وجود شک هیدرولیکی مثل مواقع بارندگی یا زمانی که دبی بیشتر از ظرفیت تصفیه خانه می شود، مقدار اضافی مقدار اضافی جریان خود به خود و به صورت سرریز به مسیر فرعی (Bypass) هدایت شده و نهایتاً به رودخانۀ کشف رود می ریزد.آشغالگیر
در این تصفیه خانه فقط آشغالگیر دستی وجود دارد و آشغالگیر مکانیکی وجود ندارد. فاصلۀ بین میله های آن3 cm است. فاضلاب از طریق لولۀ آزبستی با قطر 400 mm وارد آشغالگیر می شود. آشغالها پس از جمع آوری به صورت بهداشتی دفن می شوند. در این تصفیه خانه دانه گیر وجود ندارد که این مسئله سبب می شود حجم قابل توجهی از لجن ته نشین شده در برکه ها را این دانه ها تشکیل دهند و لجن حاصل ماهیتی معدنی و غیر قابل تجزیه پیدا کند.
دبی سنج
تعیین دبی ورودی بعد از آشغالگیر در پارشال فلوم انجام می شود. سنسور مورد استفاده در این تصفیه خانه بیرون جریان فاضلاب و در بالای پارشال فلوم تعبیه شده است که اندازه گیری دبی را با استفاده از امواج صوتی انجام می دهد. به دلیل طراحی نامناسب مسیر پارشال فلوم، تلاطم زیاد جریان باعث ایجاد خطا در اندازه گیری دبی می شود و دبی بدست آمده از اندازه گیری دارای نوسان بوده و مقدار دقیق آن مشخص نمی شود. اندازه گیری دبی به صورت روزانه انجام می شود. هر روز صبح pH وDO اندازه گیری می شود. و TSS، BOD و COD هفته ای دو بار اندازه گیری می شود.
مجرای تقسیم جریان
بعد از پارشال فلوم مسیر کانال به دو مجرای مجزا تقسیم می شود که یکی از مجراها به برکه های فعال منتهی شده و مسیر دیگر به فاز جدید (تصفیه خانۀ التیمور) ختم می شود.
برکه های فاکولتاتیو
روش تصفیه برکۀ تثبیت است که مجموعاً از 6 برکه تشکیل شده که 4 حوضچۀ اختیاری (فاکولتاتیو) و 2 برکۀ ذخیره است. فاضلاب از طریق لولۀ آزبست400 mm ابتدا وارد چاله های هاضم می شود و سپس از عمق وارد برکه های اختیاری می شود. هر برکه دو چالۀ هاضم دارد که شکل هندسی آنها به صورت هرم معکوس است. طراحی به این شکل سبب می شود سرعت فاضلاب ورودی کم شده و تا حدودی ذرات معلق در داخل چاله های هاضم ته نشین شود. در سطح آب در قسمتهای بالای چاله های هاضم حبابهایی تشکیل شده که ناشی از فعالیت میکروارگانیزم های بیهوازی است. بخش عمدۀ بار آلی فاضلاب در چاله های هاضم تثبیت می شود. در این تصفیه خانه هیچ امکاناتی برای تخلیۀ لجن پیش بینی نشده است چون در روش برکۀ تثبیت چیزی حدود 15 تا 20 سال طول می کشد تا مقدار لجن به حدی برسد که نیاز به تخلیۀ آن باشد.
چاله های هاضم به صورت ذوذنقه هستند که طول قاعدۀ بزرگ آنها 235 m ، قاعدۀ کوچک70 m و طول دو ضلع دیگر آنها 130 m است. عمق چاله های هاضم 5/5 m و عمق استخرهای فاکولتاتیو تقریباً 4/5 m است.
کف استخرها زیرسازی شده و دیواره های آن سنگ چینی شده است. در هر برکه 6 سرریز برای خروج فاضلاب وجود دارد تا با طرح مناسب فاضلاب مسیر مناسب را در داخل برکه ها طی کند و به صورت یکنواخت از برکه ها خارج شود. فاضلاب پس از خروج از سرریزها از طریق عمق وارد استخرهای ذخیره می شود.
پساب خروجی
در انتهای تصفیه خانه، یک ایستگاه پمپاژ وجود دارد که پساب تصفیه شدۀ تصفیه خانه را به نواحی پائین دست سد طرق منتقل می کند تا در آنجا به مصارف کشاورزی برسد و بدین گونه نیاز کشاورزان مرتفع شود تا از تمام آب پشت سد بتوان برای مصارف شرب استفاده کرد.
در این تصفیه خانه پس از تصفیۀ فاضلاب گندزدایی انجام نمی گیرد چون در روش برکۀ تثبیت فاضلاب خروجی از نظر مقدار میکروارگانیزم ها در شرایط مطلوبی قرار دارد و نیازی به گندزدایی وجود ندارد.
در روش برکۀ تثبیت به مساحت زیاد و زمان ماند طولانی نیاز است و از هیچ گونه مواد شیمیایی و افزودنی در فرایند تصفیه استفاده نمی شود.
زمان ماند هیدرولیکی16/5 روز در برکه های فاکولتاتیو، 1/5 روز در چاله های هاضم و تقریباً 8 روز در استخرهای ذخیره است. بنابراین زمان ماند کلی فاضلاب، 26 روز است.
نقاط قوت
- راندمان مناسب بدون مصرف انرژی (هزینۀ بهره برداری کم).
- عدم پیچیدگی تأسیسات و فرآیندهای بیولوژیکی و راهبری آسان و عدم نیاز به تعداد زیاد پرسنل ماهر.
- انتقال ثقلی فاضلاب در تمام مراحل و عدم استفاده از پمپاژ.
معایب
- نداشتن دانه گیر.
- طراحی نامناسب کانال ورودی فاضلاب در بخش دبی سنج (ابعاد کوچک و شیب زیاد کانال باعث می شود سرعت حرکت آب و در نتیجه تلاطم جریان زیاد باشد و اندازه گیری دبی با خطای زیادی همراه باشد.)
- عدم پیش بینی امکانات تخلیۀ لجن.
- عدم آمادگی تأسیسات کلرزنی.
- طراحی نامناسب دریچه های خروجی سرریز و عدم قابلیت کنترل دبی خروجی.
- حجم بالای فاضلاب ورودی که منجر به کاهش زمان ماند و در نتیجه راندمان تصفیه می شود.
استفاده از فاضلاب تصفیه شده:
برای هر استخر ذخیره چند سرریز خروجی و یک سرریز از نوع سیفون در نظر گرفته شده است. آبهای سرریز شده از سرریزهای خروجی به رودخانه کشف رود تخلیه می شود. آب خروجی از سرریز سیفونی به اراضی تصفیه خانه که برای درختکاری اختصاص داده شده انتقال می یابد و مازاد آن نیز به کشف رود تخلیه می شود. از آب رودخانه در اراضی پایین دست برای کشاورزی استفاده خواهد شد.
گردآورنده:رضا انتظاری
تدوین و اضافات:امیرحسین ستوده بیدختی
مزاياي سيستم بركه هاي تثبيت - سه شنبه پنجم بهمن 1389
بركه هاي تثبيت - سه شنبه پنجم بهمن 1389
ملاحظات كلي در انتخاب فرايند تصفيه - سه شنبه پنجم بهمن 1389
استانداردهاي پساب (2) - سه شنبه پنجم بهمن 1389
استانداردهاي پساب (1) - سه شنبه پنجم بهمن 1389
فرايندهاي قابل كاربرد در تصفيه فاضلاب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
تعريف و اهداف تصفيه فاضلاب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
ميكروارگانيسم هاي بيماري زاي موجود در فاضلاب و خطرات بهداشتي آنها - سه شنبه پنجم بهمن 1389
مواد آلاينده موجود در فاضلاب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
ضد عفوني كننده پرتابل ازن - سه شنبه پنجم بهمن 1389
سپتیک تانک (SEPTIC TANKS) - سه شنبه پنجم بهمن 1389
ضوابط فنی بررسی و تصویب طرحهای اصلاح و بازسازی و افزایش ظرفیت تصفیه خانه های آب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
آب دردامداريها - سه شنبه پنجم بهمن 1389
آب مقطر - سه شنبه پنجم بهمن 1389
آیامیدانید آب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
نیترات آب - سه شنبه پنجم بهمن 1389
فلزات سنگين - سه شنبه پنجم بهمن 1389
مصرف آب تصفیه شده درمرغداریها - سه شنبه پنجم بهمن 1389
نگاهي به تصفيه خانه فاضلاب شهر بيستون - سه شنبه پنجم بهمن 1389
تصفیه خانه های آب تهران - سه شنبه پنجم بهمن 1389
کاربرد لوله های کراس بجای لوله های فلزی و پلی اتیلن در صنایع آب و فاضلاب - دوشنبه چهارم بهمن 1389
فاضلاب - دوشنبه چهارم بهمن 1389
بررسی مضرات آرسنيك در آب آشامیدنی - دوشنبه چهارم بهمن 1389
پيش تصفيه - دوشنبه چهارم بهمن 1389
شاخص ها و معیارهای ارزیابی تصفیه خانه های آب - دوشنبه چهارم بهمن 1389
آلودگی آبهای زیرزمینی - دوشنبه چهارم بهمن 1389
آب تنها گندزدایی میشود نه تصفیه - یکشنبه سوم بهمن 1389
پمپ شناور - یکشنبه سوم بهمن 1389
تصفیه بیولوژیکی پسآب صنعتی در پتروشیمی آبادان - یکشنبه سوم بهمن 1389
آب ، الفبای محیط زیست - یکشنبه سوم بهمن 1389
انواع روش هاي بيولوژيکي تصفيه فاضلاب هاي صنعتي - یکشنبه سوم بهمن 1389
آلودگی با سرب باعث افزایش رفتارهای خشونت آمیز می گردد. - یکشنبه سوم بهمن 1389
دستورالعمل شست و شو و گندزدایی مخازن آب شرب - یکشنبه سوم بهمن 1389
آب نفت دوم - شنبه دوم بهمن 1389
هتروتروف ها را بهتر بشناسیم - شنبه دوم بهمن 1389
ضرورت بررسی استراتژی های جدید برای گندزدایی - شنبه دوم بهمن 1389
دفعات نمونه برداری به منظور آزمايش باکتريولوژیک - شنبه دوم بهمن 1389
سيستم ازن - شنبه دوم بهمن 1389
کلیات آزمون های کنترل کیفی آب - شنبه دوم بهمن 1389
روش لجن فعال - شنبه دوم بهمن 1389
دستورالعمل مدیریت کلرزنی آب در روستاها - شنبه دوم بهمن 1389
انترباکتریاسیه Enterobacteria ceae - شنبه دوم بهمن 1389
تقسیم بندی سفرههای آب زیرزمینی - شنبه دوم بهمن 1389
محاسبه فواصل بین نقاط در نرم افزار ArcGIS - جمعه یکم بهمن 1389
مهندسی آب به کمک محیط زیست می آید - جمعه یکم بهمن 1389
روش های تصفیه آب دستگاه هاي خانگی - جمعه یکم بهمن 1389
حفظ منابع آب و تصفیه فاضلاب - جمعه یکم بهمن 1389
سختی و سنگینی آب - جمعه یکم بهمن 1389
لزوم استفاده از فیلترهای دوش حمام - جمعه یکم بهمن 1389
معرفی PVC - جمعه یکم بهمن 1389
قانون نظام مهندسی و كنترل ساختمان - دوشنبه یازدهم بهمن 1389
بررسی ایمن سازی در سدهای قوسی - دوشنبه یازدهم بهمن 1389
صرفه جویی در مصرف آب - دوشنبه یازدهم بهمن 1389
مقاوم سازی لرزه ای تاسیسات آب شهری - دوشنبه یازدهم بهمن 1389
سيستم هاي مهندسي تصفيه آب و فاضلاب شهری - دوشنبه یازدهم بهمن 1389
زهکشی چيست و چگونه؟ - یکشنبه دهم بهمن 1389
سپتیک تانک - یکشنبه دهم بهمن 1389
دستورالعمل حوادث و اتفاقات شبکه آبرسانی - یکشنبه دهم بهمن 1389