مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تعريف و اهداف تصفيه فاضلاب


تصفيه فاضلاب عبارت است از : مجموعه اقداماتي كه جهت زدايش يا كاهش مواد آلاينده موجود در فاضلاب به كار مي رود به طوري كه از پساب توليدي بتوان به طور سالم و مطمئن براي مصارف كشاورزي يا تخليه به آبهاي جاري و يا مقاصد ديگر استفاده مجدد نمود.

در مجموع اهداف تصفيه فاضلاب عبارت است از:

-حفاظت بهداشت عمومي جامعه و جلوگيري از انتشار بيماريهاي واگير.

-استفاده مجدد از فاضلاب تصفيه شده

-برطرف شدن مشكل حاد دفع فاضلاب ساكنين شهرها و روستاها  به ويژه در مناطقي كه داراي زمين هاي سنگي و غير قابل نفوذ بوده و يا اين كه داراي سطح آبهاي زيرزميني بالا مي باشند.

فاضلاب خام محتوي مواد آلاينده فيزيكي، ميكروبي و شيميايي است و در صورتي كه به صورت خام و تصفيه نشده به محيط زيست تخليه شود سبب آلودگي منابع آب، زمين هاي كشاورزي و به طور كلي محيط زيست مي شود. خطرات ناشي از آلودگي محيط زيست نيز در نهايت از طريق چرخه غذايي متوجه بهداشت و سلامتي انسان مي شود. استفاده از چاه جذبي كه روش متداول دفع فاضلاب در اكثر شهرهاست. سبب آلودگي منابع آبهاي زيرزميني به مواد آلاينده ميكروبي و شيميايي شده كه آلودگي اين نوع منابع آب در بسياري از شهرها اتفاق افتاده است. يكي از راههاي افزايش غلظت نيترات در آبهاي زيرزميني، دفع فاضلاب در داخل چاه هاي جذبي است كه در بسياري از موارد سبب شده كه غلظت نيترات در آب به بيش از حد توصيه شده توسط سازمان بهداشت جهاني برسد و استفاده از چنين آبهايي براي مصارف شهري بدون تصفيه مقدور نباشد. مطالعات نشان داده در جوامعي كه قبلا داراي سيستم جمع آوري و تصفيه فاضلاب نبوده و بعدا مجهز به سيستم دفع فاضلاب شده اند درصد انتشار بيماري هاي منتقله از طريق آب آلوده به ميزان قابل توجهي كاهش يافته است.

كاربرد فاضلاب خام و تصفيه نشده نيز در زمين هاي كشاورزي سبب آلودگي محصولات كشاورزي به طيف وسيعي از مواد آلاينده ميكروبي و شيميايي مي شود كه چنين مواد آلاينده اي در نهايت از طريق زنجيره غذايي به واسطه مصرف محصولات آلوده به فاضلاب به انسان راه يافته و اثرات سوء بهداشتي و بيماري زايي به همراه خواهد داشت. همچنين تماس كشاورزان و كارگران نيز با فاضلاب در موقع آبياري سبب انتشار عوامل بيماري زا در جامعه مي شود.

تخليه فاضلاب هاي تصفيه نشده به آبهاي جاري نيز سبب تهي شدن منابع آب از اكسيژن محلول شده و زندگي را براي آبزيان با مشكل مواجه مي سازد بطوريكه ماهي ها و ديگر آبزيان در چنين آبهايي قادر به زندگي نخواهند بود. زيرا ماهي ها براي زنده ماندن به حداقل 3 تا 5 ميلي گرم در ليتر اكسيژن محلول نياز دارند. ورود آمونياك و ديگر مواد سمي نيز به آبهاي جاري خطر جدي براي زندگي آبزيان به دنبال خواهد داشت. تخليه فاضلاب هاي محتوي مواد معلق و آلي به آبهاي سطحي سبب افزايش كدورت و كاهش عبور نور خورشيد به اعماق آب شده و در كاهش رشد گياهان به ويژه جلبك ها موثر مي باشد. جلبك ها يك منبع توليد اكسيژن محلول در منابع آب مي باشند. ته نشيني مواد معلق در كف رودخانه به مرور منجر به تشكيل لايه اي از لجن شده كه وجود اين لايه لجن محل را براي تخم ريزي ماهي ها نامناسب مي سازد. علاوه بر اين، در لايه لجن موجود در كف رودخانه به دليل عدم وجود اكسيژن، فعاليت هاي بيولوژيكي بي هوازي اتفاق مي افتد كه نتيجه آن توليد گازهاي نامطبوع و ايجاد رنگ در آب است كه چنين آبي بدون تصفيه قابل استفاده براي مصارف شهري نخواهد بود. (8و7و6و5).

علاوه بر جنبه هاي بهداشتي تصفيه فاضلاب، يكي ديگر از اهداف تصفيه فاضلاب را مي توان استفاده مجدد از پساب جهت مصارف كشاورزي ، فضاي سبز، مصارف تفريحي، پرورش ماهي،‌ صنايع و تغذيه سفره هاي آب زير زميني را نام برد. استفاده مجدد از فاضلاب هاي تصفيه شده مي تواند به عنوان منبع ارزشمند آب در شهرهايي كه با مشكل كمبود آب روبرو مي باشند، مطرح باشد. كاهش منابع آب از يك طرف و افزايش مصارف آن از طرف ديگر سبب شده كه مسئولين به دنبال يافتن راه حلي جهت مقابله با بحران كمبود منابع آب باشند كه در اين رابطه استفاده از پساب فاضلاب مي تواند داراي نقش موثر در جهت كاهش برداشت آب از منابع ديگر داشته باشد. كاربرد پساب در كشاورزي از متداولترين مصارف استفاده از فاضلاب هاي تصفيه شده مي باشد زيرا در فاضلاب مواد مغذي لازم براي رشد گياهان همچون ازت، فسفر، پتاسيم و ... به اندازه كافي وجود دارد. همچنين با توجه به اين كه پساب محتوي مواد آلي است، كاربرد آن در زمين هاي كشاورزي سبب بهبود كيفيت بافت خاك و افزايش ظرفيت نگهداري آب در خاك مي شود. مطالعات نشان داده كه استفاده از پساب در كشاورزي سبب افزايش بازدهي محصولات كشاورزي به ميزان 50-30 درصد نسبت به استفاده از آب خام و كود شيميايي مي شود.

يكي ديگر از مزاياي استفاده از فاضلاب هاي تصفيه شده در كشاورزي كاهش مصرف كودهاي شيميايي است كه خود در كاهش آلودگي منابع آب بسيار موثر است.  با استفاده مجدد از پساب توليدي توسط هر نفر مي توان 30-25 متر مربع زمين را تحت پوشش كشاورزي قرار داد. در خصوص كاربرد پساب براي استفاده مجدد توجه به استانداردها و معيارهاي بهداشتي ارائه شده از سوي سازمان هاي مربوطه ضروري است زيرا اگر چنين معيارهايي ناديده گرفته شود خطرات سوء بهداشتي كاربرد پساب جبران ناپذير خواهد بود.

مطالب تصادفی:

مرجع تخصصی آب و فاضلاب