مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آلودگی محیط زیست و توسعه پایدار


مهدی اخترکاوان : هدف از ارائه این مقاله بررسی تغییر اقلیم و گرمایش جهانی و تاثیر گازهای گلخانه ای و از جمله دی اکسید کربن بر افزایش دمای زمین و ارتباط آن با توسعه پایدار می باشد. در این مقاله اشاره شده است که بحث توسعه پایدار، در ابتدا مربوط به دو مبحث عمده بوده است. یکی منابع غیرقابل تجدید در جهان مثل منابع فسیلی و دیگری بحث آلودگی محیط زیست و آلودگی کره زمین. از آنجا که هر دو این موضوعات ارتباط مستقیم با معماری و گرمایش جهانی و تغییر اقلیم دارند، لذا انجام مطالعات وسیع در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. به عبارت دیگر، هدف از ارائه این مقاله آن است که ضرورت نگریستن به مصرف انرژی در ساختمان، معماری، آلودگی محیط زیست و تغییر اقلیم و ارتباط آنها با توسعه پایدار مورد بررسی قرار گیرد.

مهدی اخترکاوان(دانشجوی دکتری معماری دانشگاه علم و صنعت): واژه توسعه پایدار، از اواسط دهه ۷۰ میلادی و پس از بحران نفتی سال ۱۹۷۳، بسیار به‌ کار رفته است. امروزه، بحث توسعه پایدار، یکی از بحث‌های بسیار مهم و رایج در سطح بین‌المللی است. سازمان‌ها و نهادهای پرطرفدار محیط زیست در جهان و همچنین سازمان ملل از مهم‌ترین ارگان‌های دخیل در این امر هستند. در واقع، بحث توسعه پایدار، در ابتدا مربوط به دو مبحث عمده بوده است. یکی منابع غیرقابل تجدید در جهان مثل منابع فسیلی و دیگری بحث آلودگی محیط زیست و آلودگی کره زمین. می‌توان گفت که این دو عامل، نخستین و مهم‌ترین عوامل مطرح شدن بحث توسعه پایدار در جهان بوده‌اند، لذا یكی از مهمترین مسائلی كه مورد توجه واقع می شود تاثیر گازهای گلخانه ای و از جمله دی اكسید كربن بر افزایش دمای زمین است.
بحث توسعه پایدار به دنبال دو تحول اساسی در سطح بین‌المللی مطرح شد، یکی بحران نفتی سال ۱۹۷۳ و دیگری اعتراضات گروه صلح سبز و طرفداران محیط زیست بر آلودگی زمین و نابودی محیط زیست در اثر توسعه صنعتی و انباشت زباله‌های سمی کارخانجات و نیز آسیب‌دیدگی لایه ازن بود. البته واژه توسعه پایدار و پایداری، از اوایل قرن بیستم در کتاب‌ها و نوشته‌ها به‌کار رفته است. اما بحث‌های جدی و کارشناسانه، پس از دو واقعه مذکور، آغاز شد که نقطه اوج این بحث‌ها، منجر به کنفرانس جهانی توسعه پایدار ملقب به اجلاس زمین در سال ۱۹۹۲ در شهر ریودوژانیرو برزیل گردید که بعدها به اجلاس ریو مشهور شد و در آن قطعنامه‌ای در جهت ارائه راهبردهایی برای حرکت در جهت توسعه پایدار کشورهای جهان، صادر گردید و کشورهای جهان ملزم به پیروی از این قطعنامه شدند. همچنین ده ‌سال بعد، در سال ۲۰۰۲، کنفرانس دیگری در شهـر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی در سطح وزرای کشورها و کارشناسان محیط زیست برگزار شد و هدف آن تأکید بر مصوبات کنفرانس ریو و اجرایی‌تر کردن این مصوبات در سطح جهانی بود.
 
تعریف توسعه پایدار:
مهم‌ترین تعریفی که از توسعه پایدار در اجلاس ریو از آن ارائه شده، به این قرار است: ” توسعه‌ای که نیازهای کنونی بشر را بدون مخاطره افکندن نیاز نسل‌های آینده، برآورده ساخته و در آن به محیط زیست و نسل‌های فردا نیز توجه شود“.
به طور کلی تاکنون تعاریف زیادی از توسعه پایدار ارائه شده است، ولی محور تمامی تعاریف، نسل‌های بعدی و نیز توجه به آینده بوده و در تمامی تعاریف، توجه به محیط زیست و حفاظت از محیط زیست جهانی، مدنظر بوده است.

الف- اصول توسعه پایدار:اصول توسعه پایدار به ‌طور خلاصه شامل موارد زیر است: 
۱. توجه به استفاده از منابع تجدیدپذیر  مثل انرژی خورشید و باد.
۲. استفاده کم‌تر از انرژی‌های تجدیدناپذیر و آلوده‌کننده مثل سوخت‌های فسیلی.
۳. توجه به نسل‌های آینده.
۴. توجه به محیط زیست و کاهش آلودگی آن و نیز توجه به چرخه‌های زیست‌محیطی و ....

ب- انرژی:
شورای بین‌المللى انرژى، بر این باور است که تا سال ۲۰۲۰، هیچ‌گونه کمبود جدی، منابع انرژى را تهدید نمى‌کند. بلکه به عوض، نگرانى‌هاى زیست‌محیطى جایگزین مقولانى از قبیل امنیت انرژى و کارآیى و صرفه‌جوئى در مصرف شده است. انرژى به منزله موتور توسعه اقتصادی، اجتماعى و بهبود کیفیت زندگى انسان تلقى مىشود. از سوى دیگر، ضعف در کارآیى جریان تولید، انتقال، توزیع، مصرف و عدم وابستگى لازم به انرژىهاى مطمئن و سالم که لازمه‌ی یک سیاست توسعه پایدار است، نیز وجود دارد. به عبارت دیگر توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست در گرو استفاده درست و بهینه از منابع انرژى بخصوص انرژىهاى تجدید شونده میسر است. بدین ترتیب، استفاده از انرژىهاى قابل احیاء، اهتمام در کارآیى مصرف انرژى و استفاده بهینه از آن، اعمال ملاحظات اقتصادى و مالى مناسب، حفاظت از منابع انرژى و جلوگیرى از ایجاد آلودگىهاى زیست محیطى و تغییر اقلیم باید در صدر سیاست انرژى در مقیاس کلان در نظر گرفته شود.

آلودگی محیط زیست:
نحوه‌ی تولید و استفاده از انرژى به منزله‌ی یکى از اصلى‌ترین عوامل مؤثر در ایجاد آلودگى محیط زیست در مقیاس‌هاى ملی، ناحیه‌ای، و بین‌المللى تلقى مى‌شود. پیامدهاى زیست‌محیطى انرژى از جمله تولید گازهایی مانند، گازهای گلخانه ای و دی اکسید کربن را مى‌توان به‌شرح زیر عنوان داشت:
- ایجاد باران‌هاى اسیدى از طریق تولید گازهاى سولفور و نیتروژن
- تغییرات آب و هوائى و گرم شدن کره زمین به جهت افزایش بی رویه در مصرف انرژی های فسیلی
- تخریب لایه ازن
- تهدید حیات گیاهان و جانوران
- خطرات ناشى از حوادث مربوطه به نشت، انفجار و نفوذ مواد انرژى‌زا
- ایجاد درگیرى‌هاى ناحیه‌اى و بین‌المللی
گروهی از پژوهشگران آمریکایی معتقدند که بررسی تحولات جوی در خلال ۳۵ سال گذشته نشان می دهد که در دهه های اخیر بیش از پیش بر شدت و قوت بزرگترین انواع طوفان ها از جمله طوفان های استوایی مانند کاترینا افزوده شده است. این گروه از محققان، گرمایش زمین را عامل پیدایش بی امان ترین طوفان ها دانسته اند. در خلال این دوره، بر تعداد طوفان های استوایی درجه ۴ و ۵ به شکلی چشمگیر افزوده شده است. دانشمندان این طوفان ها را بر حسب شدت آنها به درجات مختلف از ۱ تا ۵ طبقه بندی می کنند، به طوری که تندباد کاترینا هنگام برخورد با سواحل آمریکا یک طوفان درجه ۴ بود. براساس مقاله منتشر شده در نشریه علوم، تحقیقات نشان می دهد که بر تعداد طوفان های شدید نیز افزوده شده به نحوی که بین سال های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۹ در مجموع ۱۷۱ طوفان شدید در جهان روی داد، در حالیکه این رقم برای سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۴ به ۲۶۹ مورد افزایش یافته است. دانشمندان معتقدند طوفان های استوایی هنگامی آغاز می شوند که گرمای سطح آب اقیانوس به درجه معینی که آن را "حد بحران" می نامند افزایش یابد. به همین دلیل، دانشمندان روند تغییر اقلیم و گرمایش آب و هوای کره زمین در اثر استفاده از سوخت های فسیلی و تولید گازهای گلخانه ای را در بروز طوفان های شدید موثر می دانند.
همچنین محققین اقدام به انتشار نتایج دو مطالعه جدید كردند كه در آنها ضمن اشاره به نام اقیانوس ها به عنوان بزرگترین ذخایر گاز دی اكسیدكربن در محیط، به سنجش میزان تأثیر دی اكسید كربن بر چرخه كربن اقیانوس ها پرداخته شده است. نتایج آن دو مطالعه نشان می دهند كه اقیانوس ها در حال «  اسیدی تر شدن » هستند كه این امر می تواند حیات آبزیان و به طور كلی چرخه حیات در اعماق دریاها و اقیانوس ها را با مخاطرات گوناگونی مواجه سازد. در عین حال، مدل های تغییرات آب و هوایی به تدریج در حال كشف آثار بالقوه اینگونه تغییرات هستند.
انتشار مقادیر فراوان گاز دی اكسیدكربن (در سطح مقادیر كنونی) در اتمسفر محیط، باعث تشدید الگوهای سیركولاسیون (جریان عمومی هوا) در مقیاس های بزرگ خواهد شد كه این امر نیز به نوبه خود می تواند باعث هجوم بی رویه امواج گرمایی شود. طبق پیش بینی محققین مركز یاد شده، مناطق جنوبی و غربی ایالات متحده در زمره مناطقی خواهند بود كه بیشترین آسیب را در نتیجه هجوم این امواج حرارتی دامنه دار متحمل خواهند شد.

جمع بندی و نتیجه گیری:
طبق تحقیقی كه توسط محققین انجام شده، هدف مذكور یعنی جلوگیری از بروز معضلاتی كه در سطور فوق مختصراً به آنها اشاره شد می تواند در پنجاه سال آینده با كاربرد وسیع تر مجموعه ای لااقل متشكل از ۱۵ راهكار اعم از افزایش بازدهی انرژی، استفاده از انرژی های طبیعی حاصل از تابش نور خورشید و وزش باد و همچنین گسترش كاربردهای علمی و عملی انرژی هسته ای و حفظ یا تقویت منابع واقعی تولید دی اكسیدكربن در طبیعت، نظیر جنگل های بارانی، یا بهینه سازی روش های معمول زراعتی در كشتزارهای سراسر جهان با هدف نیل به توسعه پایدار محقق گردد. همچنین کاهش اثرات مخرب و منفى انرژى در جو از طریق ارتقاء سیاست‌ها و برنامه‌هاى مناسب به ‌منظور بالا بردن سطح مشارکت‌هاى همگانى در جهت دستیابى به محیط زیستى مطمئن و سالم و تجدید نظر پیرامون سیستم تولید، انتقال، توزیع و بهره‌گیرى از انرژى‌هاى تجدیدشونده کارا و با آلودگى کمتر ممکن مى‌شود. به‌منظور تحقق این هدف، اقدامات زیر جایز به‌نظر مى‌رسد:
- انجام طرح‌هاى انرژى‌زا در ابعاد منطقه‌اى و درون منطقه‌‌اى و بررسى شرایط امکانپذیرى استفاده از انواع انرژى‌هاى تجدید شونده.
- افزایش ظرفیت و توان مدیریت در امر برنامه‌ریزى انرژى به ‌منظور نیل به حداکثر کارآیى در ارتباط با انرژى‌هاى قابل تجدید.
- ارائه توصیه‌هاى مناسب در خصوص کارآیى مصرف انرژى و همچنین نشر گازهاى آلوده در سطح ملی.
- برگزارى برنامه‌هاى آموزشى در سطوح محلی، منطقه‌اى و درون منطقه‌اى به ‌منظور افزایش آگاهى درباره کارآیى تولید و مصرف انرژى و همچنین آلودگى‌هاى زیست‌محیطی.
- افزایش زمینه‌هاى تحقیق و توسعه
- ایجاد پایگاه‌هاى علم و فن‌آورى  و تحقیق و توسعه به‌ منظور کاربرد انرژى‌هاى تجدیدشونده و استفاده درست از آنها.
- اتکاء بیشتر به فن‌آورى داخلى و انتقال بهینه فن‌آورى وارداتى.

- عملکرد بخش خصوصى در مورد کاربرد و گسترش انرژى‌هاى تجدید شونده.

مطالب تصادفی:

ادامه خشکسالی و صرفه جویی در مصرف آب - جمعه بیستم اسفند 1389
روشهای عمده بهره‌ برداری مصنوعی از آب زیرزمینی - پنجشنبه نوزدهم اسفند 1389
ايستگاه پمپاژ كهنه خانه پیرانشهر - پنجشنبه نوزدهم اسفند 1389
استفاده از سیستم فتو ولتائیک - پنجشنبه نوزدهم اسفند 1389
نصب و اجراي پمپ خورشيدي - پنجشنبه نوزدهم اسفند 1389
دانلود مقالات فصلنامه آب و فاضلاب از1383تا1387 - پنجشنبه نوزدهم اسفند 1389
مصرف تجاری و صنعتی آب - پنجشنبه نوزدهم اسفند 1389
تصفيه آب - پنجشنبه نوزدهم اسفند 1389
پتانسیل و ظرفیت اکسیداسیون ، معیاری برای تعیین آلودگی فاضلابها - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
چرا آب، عجيب‌ترين مايع جهان است؟ - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
قارچها وانواع آن - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
طراحی تصفیه خانه - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
تصفیه خانه فاضلاب اکباتان - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
شوری و سدیمی بودن خاک - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
فلوئور - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
مس - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
جیوه - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
سرب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
سیانور - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
دسته بندی روش های تصفیه ‌ی فاضلاب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
فرآیند لجن‌فعال (Activated Sludge) - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
استفاده از پرمنگنات پتاسیم جهت گندزدایی آب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
مشکل H2S در شبکه های فاضلاب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
تاریخچه تصفیه ی آب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
راکتور بسته‌ ی متوالی Sequencing Batch Reactor - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
تماس دهنده های زیستی چرخان (ROTATING BIOLOGICAL CONTACTORS) - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
بررسی استفاده از پمپهای خورشیدی در صنعت آب و فاضلاب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
فاضلاب های صنعتی - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
نقش نیزارها در حذف فلزات از آب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
هیدرو کلریناتور و پرشر هیدروکلریناتور - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
روشهای تعیین کلراید - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
حذف سولفات از آب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
تجزیه و تحلیل آماری و کنترل کیفی - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
کل کربن آلی (TOC) - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
روشهای تیتریمتری - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
کنترل فومینگ - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
مشکل کف کردگی یا فومینگ در تصفیه خانه های لجن فعال - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
مشکلات سیستم لجن فعال - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
مواد منعقد کننده - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
سیانوباکترها - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
کاربرد صافی‌های چکنده - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
اثر عناصر معدنی بر آزاد سازی فسفر از لجن زائد حرارت دیده - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
تصفیه ی فاضلاب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
هزینه ی مجموعه ی تاسیسات بیورآکتور غشایی - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
انواع فاضلاب، اجزای تشکیل دهنده و انواع روش های تصفيه فاضلاب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
ليشمانيازيس - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
تصفیه آبهای صنعتی 2 - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
روش های عملی و اجرایی نیترات زدایی از فاضلاب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
راکتور ناپیوسته متوالی - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389
بررسی کاربردهای لجن فاضلاب - چهارشنبه هجدهم اسفند 1389

لایه آب دار - جمعه بیست و دوم بهمن 1389
آلودگی آب های زیر زمینی با فاضلاب - جمعه بیست و دوم بهمن 1389
فرسایش و رسوب گذاری توسط آب های زیر زمینی - جمعه بیست و دوم بهمن 1389
سه را برای بهداشتی کردن آب - جمعه بیست و دوم بهمن 1389
ضرورت مهار آب‌های‌جاری در بحران آب - جمعه بیست و دوم بهمن 1389

مرجع تخصصی آب و فاضلاب